Katalog

SAYFA CUMHURİYET 4 AĞUSTOS 2000 CUM/ 14 lVLJ.L/1 U.K. kultur(Şcumhuıiyet.com.tr Bülent Ortaçgil'in çeyrek yüzyıllık kariyerinin en iyilerini yorumlayacağı konser 21.00'de AçüdıavaVla ük kez tek başıııa • "Kâh tek gitarla, kâh ekiple, kâh Erkan Oğur'la değişik bir şeyler yapmayı deneyeceğiz. Aynca dört parçayı yaylı quartetle çalacağım; yani onlar piyanoyla ve gitarla da ben. tki de konuğumuz olacak: Sezen Aksu ve Şebnem Ferah." CUMHUR C ANBAZOĞLU Tam 27 yıldır profesyonel müziğin içinde olan BülentOrtaçgil, bu gece ilk kez Açıkhava Tıyatrosu'nda solo kon- sere çıkıyor. Doksanlar'ın ikinci yansında klasik çizgisinde hafif oynamalarla, dayaölan arabesk-pop akımına karşı, dahakarar- lı adımlar atmayı başaran Ortaçgil ha- nesinde yeniliklerin sayısı arttıkça ar- tıyor. Nelerbuyenilikler ? öncelikle Dok- sanlar'da müziğine protest adını ver- mekten vazgeçti ozan ve radikal söy- lemi olan parçalar dedi yapıtlanna. 20 yıl toplumu ve meslektaşlannı eleştir- dikten sonra 'Bu Şarkılar Adam CM- maz'la son noktayı koydu. Ardından AEKocatepe, 1 Numaraeti- ketiyle BenimleOynarmısm?'ın CD'si- ni yayımladı. Bir süre sonra Light başlığıyla bir al- büm yapıp Türkiye'nin geldiği duru- mu ince ince eleştirdi Ortaçgil. Çeyrek yüzyühk albûm Benimle Oy- nar rrusın ? Hâlâ satuğından best ofyap- mak yerine başka bir yol seçti ve hit parçalannı sahnede dostlanyla nasıl yorumladığını müzikseverlere aktara- bilmek için 12 saatte canlı kaydcdilen Eski Defterler'i yayımladı. ikinci solo albümü 2. Perde'yi 1990'da Onno Tunç'la yapmıştı. Tunç'un bilgisayar destekli müzikJe Konserde Bülent Ortaçgil'in yanjnda 'klasik dostian'yla birükte Birol Ağırbaş ve Baki Duyarlar sahneye çıkacak. sentetik soundu incelediği dönemdi. Ortaçgil dinleyenleri o dönem bu ara- yışı pek tutmazken albümden Beni Ka- tegorize Etme daha sonra Sezen Aksu tarafindan yorumlandı. lşte Eski Def- terler'de, bu albümden bir iki parçayı da 'doğal şartlar'da nasıl çaldıklannı gösterdi dinleyenlerine. Bu arada sürekli lokallerde gece ça- lışmalan yapan konserlere çıkan gru- bun uyumu üst düzeye yükselmişti. Son olarak da, Türk popüler müzi- ğinin yirmi iki ünlü sohsti ve grubu Or- taçgil parçalannı kendilenne göre yo- rumlayarak, onun için bir saygı albü- mü hazırladılar. Böyle bir adım Ortaçgil için tam an- lamıyla devrimdi; geçmişin mistik oza- nı daha dünyevi işlere de penceresini açmayı kabul etmişti. Aralannda rockçılar, cazcılar, pop- çulann bulunduğu bu grup, iki yıllık bir çalışmadan sonra ilk kez yerli bir tribute albümü yaramJar. Aslında bu çahşma çok da kolay bir proje değildi. Ortaçgil hit parça üzeri- ne oynamayan, hepsi birbirinin deva- mı kabul edilebilecek bestelerie bu il- ginç kariyeri oluşturmuştu. Elinde gi- tanyla sevgıden yoksun kalpleri, etra- finda olup biteni kavrayamadan gelip gidenlere, oraya buraya saklanmış ay- nntılan anlatıyordu. Sonuçta hatalanyla sevaplarıyla bu albüm (çift CD-kaset) Türkiye'de ye- ni bir kulvar açtı ve ozanın bestelerini daha geniş kitlelere ulaştırmayı başar- dı. Uzun süredir listelerde ilk on sıra- da dolaşan çahşmada bizce en iyi yo- rum Bulutsuzluk Özlemi'nin seçtiği Normal... Gelelim bu geceki konsere; Ortaç- gil'in verdiği bilgiye göre 22 parçalık bir repertuvardan oluşacak etkinlikte ilk kez Ortaçgil bestelerini yaylılarla da dınleme olanağı bulacağız: - Sahnede sizden başka kimkr ola- cak bu gece? BÜLENT ORTAÇGtL- Esas grup her zaman birlikte çaldığımız Erkan Oğur, Gürol Ağn-foaş, Cem Aksel Ha- kan Başer'den oluşuyor. Bukonseriçin iki kişi ilave olacak aramıza; ldavyeyi BakiDuyariarçalacak,perküsyonu da Birol Ağırbaş. Kâh tek gitarla, kâh ekiple, kâh Er- kan'la parçalarda biraz değişikbir şey- ler yapmayı deneyeceğiz. Aynca dört parçayı yaylı quartetle çalacağım; ya- ni onlarpiyanoyla ve gitarla daben. Dü- zenlemelerini Baki Duyarlar'ın yaz- dığı bu parçalar Benimle Oynar mısın, Sevgi, Bu Su Hiç Durmaz ve Çığlık Çığlığa olacak. - Yayhlarla bu deney yeni bir soun- dun müjdecisi olabüir mi? ORTAÇGİL-Sonuçtan memnunka- lırsak yeni parçalardan meydana gele- cek, sırfyaylı quartetkökenli biralbüm yapmak istiyorum. Nasıl bir ses çıka- cak diye deneyeceğiz bu konserde. - Konser size saygı için yayımlanmış albümün tanıtunmı icermiyor ama o ekipten konuklannız olacak mı? ORIAÇGtL-O albümden iki konu- ğumuz olacak; biri Sezen Aksu (Yü- zünü Dökme Küçük Kız'ı yorumJaya- cak) diğeri de Şebnem Ferah (Değir- menler'i yorumlayacak). Onlar tribu- te albümü çağnştırmak için değil; on- lann söylediği biçimde şarkılan duy- mak amacımız. - Kaç parça çalacakonız? ORTAÇGİL - Bizim gnıbun çaldı- ğı parçalar emprovizasyon ağırlıkh, dolayısıyla nota zamanlan belli olmu- yor. Hele keyifli günümüzde olursak parçalar uzayabiür. Bu nedenle 22 par- çayı hedefledık amakonser nasıl gider belli ohnaz. Yeni parçalar yok; hepsi beni yakından takip edenlerin bildiği şarkılar olacak. Yalnız, Light albümü- nün son şarkısı biraz Umut'u koroyla söyleyceğim. Benimgeçmiş konserle- rimle orantılarsanız daha renkli bir program olacak. Joyce'un torunundan müzikale engel 'Molly Bloom: A Musical Dream9 Edinburgh Fringe FestivalVnde sunulacak Kühür Servisi - Kurgusal edebiyattaki bütün karakterlerden daha çok skandala neden olan da- ğınık yazın kahramanı Motty Bloom'un başı tek- rardertte.JamesJoyce'un 1922 yılında yazdığı ro- manı Ulysses'in müzikal uyarlaması, Bloom ka- rakterinın yaptığı açık cinsel monolog nedeniyle Joyce'un torunu tarafindan yasaklattınlmaya ça- lışılıyor. "Mofly Bloom: A Musical Dream" gelecek haf- ta Edinburgh Fringe Festivali'nde başlayacak an- cak Stephen James Joyce, Festıval Dırektörü Pa- ul Gudgin'e yazdığı mektupla gösterinin iptalirü istedı. Joyce'un Paris'te yaşayan, dünyadan elini ete- ğini çekmiş ve ailesinin edebi mirasını kıskanç sa- yılabilecek şekilde koruyan torunu, bu gösterinin dedesinin kitabında geçen sanatsal sözcükleri bir sirk oyununa dönüştürdüğünü ıddia ediyor. Öncelikle Molry rolünü oynayacak Italyan akt- ris ve şarkıcı Anna Zaparofli'ye yazan Joyce, oyunda izleyicinin dikkatüün müzik ve Molryka- râkterinin piyanonun üstüne uzanış sahnesiyle bozulmaması gerektiğini söylüyor. Ulysses'in ilk basımı Paris'te yayımlanmış ve cinsel içeriği nedeniyle kilise tarafindan yasak- lanmıştı. Sonra Ingiltere'de ve Amerika Birleşik Devletleri'nde de yasaklanan kitabı Zaparolli ve besteci eşi Mario Borciani Milano kentinde bir gösteriye uyarlamışlar. Bloom karakterinin müs- tehcen monoloğunu yaptığı sahnenin de bir yata- ğın üzerine uzanılarak gerçekleştirümesi yerine bir piyano üstünde olmasını planlamışlar. Oyunda kullamlan kaba dil, eğer perde hafta- ya açılırsa birçok tartışma yaratacağa benziyor. Stephen Joyce, oyundaki müstehcen dile karşı çıkmıyor, yahuzca monologlann bütün dışında ve sadece ilgiyi arttırmak için kullanılmasına iti- Molly Bloom'u oynayan ltahan aktris ve şartacı Anna Zaparolli bu sahnenin bozulmaması gerektiğini savunurken Joyce'un torunu ise karşı çıkıyor. raz ediyor. "KHabın son bölümü, sahne için ya da sergilenmek için vazümadı.tam aksinekfrabm bir parçası olarak yazıkn. Kitaptan bu bölümleri ki- min Mofly Bloom nıonologlan haline getirdiğini bflmiyorum. Ama bunları radyolarda yayınla- mak, tiyatrolarda sahnekmek 'Pandora'nın Ku- tusu'nu açmaktan farksız" diyor. 'Oyunu kaldırmak festivale aykın' Joyce'un vârisinden gelen mektuplar ıse Frin- ge Festivali yetkililerinin oyunun sahnelenmesi ko- nusunda verdiği karan pek etkilemiş gözükmü- yor. Basın sözcüsünün The Observer'a verdiği açıklama gösterinin sahneleneceği yönünde. Söz- cü,"Oyunsahneknecektir. Fringe Festivali her za- man özgür düşüncenin en bfiyük platformlann- dan birisi olmuştur. Oyunu kaldırmak festjvalin ruhuna aykuıdüşer. Aynca teBfhaklan kanunla- nna göre vârisin izni böyle bir durumda gerekü sayıhnıyor'' dedı. 40 yaşındaki Anna Zaparolli, projesini onayla- ması içingeçenyıhnsonunda StephenJoyce'a yaz- mış. Kendisinin Molry Bloom rolünü oynayaca- ğını belirterek, Joyce'un Paris'teki evinde oyun- dan bazı şarkılan söylemeyi teklif etmiş. Zaparolli bu hafta yaptığı acıklamada, "Bay Joyce'a yazdıktansonra,oyunun sahneteyeceğimiz- den ve tfim hukuksal sorunlann ortadan kalkü- ğmdan emindik. Ama bu hafta, birden her şey ka- nşn. Tabö ki, Stephen Joyce'un gelip gösterimizi izledikten sonra, beğenip beğenmediği konusun- da yorum \apmasmı beklerdik™ Mario ve benim en çok takdir ettiğimiz yazariardan birisidir Ja- mes Joyce." 1997 yılında Ulysses'in düzeltihniş bir basunı olan Picador'un yayıncılanm dava etme girişi- minde bulunan Stephen Joyce ikna ohnuş değil. Zaparollı'ye verdiği yanıtta, "tsteğinizi okudum ve sizin MoUy Bloom monoloğunu bir sirk göste- risi olarakalgıladığuuzıanladım.Bu kesinlikleya- zann yapmayı amaçladığı şey değüdL Bu nedenle teküfînizi reddetmek durumundayım" diyor. John wells, yaşadığı coğrafyanın etkilerini yapıtlanna yansıtmaktan kaçınmadı EUe tutulamaz düşünceleriresimledî 93 yaşında ölen sanatçı modern sanatm öncükrindendL Külrür Servisi- 'St tves' Grubu üyelerinden, Ingiliz soyut ressam John WeDs 93 yaşında öl- dü. Wells, ikinci Dünya Savaşı'ndan sonra, CornvveH'dekurulan 'StlvesSanatKolonisi'nde gelişen modern sanat hareketinin öncülerinden- di. Bir doktorun oğlu olarak 1907 yılında dün- yaya gelen Wells University College Hospi- tal'da doktorluk okudu. Uzun süre Scilly ada- sında mesleğini yapan Wells'in, 1930'larda Ben Nkhobon ve Christopher VV'ood ile tanışması uzun zamandan ben içini kemiren sanat tutku- sunu açığa çıkardı. Bunun üzerine savaştan sonra Wells doktor- luk mesleğini bırakarak Cornwall'a taşındı ve kendini sanata adadı. Yapısalcı Rus ressamla- rmdan etkilenen Wells, geometrik formlann ağırlıkta olduğu resim ve tasanmlannda do- ğadaki düzenin mistisizmine duyduğu mera- kını yansıtıyordu. St. Ives grubundan SvenBer- lin'e yazdığı mektupta arkadaşına sorduğu so- rubunu açıkça dile getıriyordu: "Güneşinsıcak- hğuu, denizin sesüıi bir kayannı çevresinde ge- zinen bir böceğin vtzriüsnu ya da insanın nere- den nereyegeldiği üzerinedüsüncelerinin resmi- ni nasıl çizebiürim? Bence soyuthığun alOndaki temel tarnşma bu." Wells bu elle tutulamaz düşüncelen resimle- rine çizgisel ve tasanmsal bir stilde yansıtma- ya çalıştı. Granit yüzeyi, Akdeniz'in derin ma- visini ve köydeki evlerin kübik yapısı gibi ya- şadığı coğrafyanın etkilerini de resimlerine yan- sıtmaktan kaçınmadı. Heykelhraş BarbaraHepworth'unyanındada bir süre asistanlık yapan Wells, Peter Lanyon, W. Barns- Graham gibi genç modern sanatçı- larkuşağınınenönemlitemsilcilerinden. 1946'da Wells'in kurduğu Crypt Grubu, daha sonra St. Ives Sanatçı Grubu'nun geleneksel ve empres- yonist sanatçılan tarafindan da kullanılacak olan dinden çıkanlmış denizcılerin kullandığı kiliselerinbodrumlanndaseıgileraçn. Üçyıl bo- yunca her yaz tekrarlanan bu sergilerden sonra 1950'ler ve 60'larda Wells pek bir şey üretemez duruma geldi. 1980'lere gelindiğinde neredey- se adı anılmaz olmuştu. Çağdaşlan bu yıllarda ticari çahşmalara yönelirken Wells'in felsefe ve düşünceyi derinlemesine yansıtan yapıt ya- raöna rutkusu hâlâ devam ediyordu. Bu yüzden de bu ticari furyaya ayak uyduramadı. 80'lerden sonra H.C. Gübert's VViDs Lane Gallery ve St Ives galerilere şüpheyle bakan Wells'in eski çalışmalannın sergilenmesine izin verdiği birkaç mekândan biri oldu. Ama 1998 yılında TateGaDery'nin, 90 yaşındaki Wells'in onuruna açtığı retrospektif sergi, hem modern sanat uzmanlan hem de merakh izleyiciler ta- rafindan büyük hayranlıkla karşılandı. Son yıllarda Cornwall'da sakin bir yaşam süren Wells, peyzajlanndakı yapısal yaklaşımla St.Ives grubunun kendine özgü görsel ve kav- ramsal karakterini tamamlayan en önemli res- samlardan biriydi. YAZIODASI SELtM tLERl Hiiseyin Rahmi'nin İstanbul'u Hüseyin Rahmi'nin eseri Istanbul'da geçer. Bütün sıkıntılı anlanmda başka hiçbir şey okuya- mazken, bir sığınakgibi sığındığım bu kitaplarda şen- rin yapılan, bitki örtüsü, çoğu soysuzlaşmaya baş- lamış, çoğu dehayla çıigınlığı iç içe yansıtan, soy- suzlaşmada neredeyse erdemler kazanan kişilerce ifade edilmiştir. Kimileyin Hüseyin Rahmi de konuşur. Kendisinin ya da eserindeki kişilerin anlattığı Istanbul, esef edi- lecek konumuna hızla düşmektedir. Şu alıntı Kesik Baş romanından: "Arabagerçekten Dericiler'de, mezariıklararasın- da, anlatılana tıpatıp uygun, viran, yıkılmaya yüz tutmuş, tek bir evin önünde durdu. Âft katı dolma, yûzü kırmızıaşı boyalı sıva, küçükpencereli, enlisa- çaklı, çıkmalan mertek kirişli bir ev... Sultan Mah- mut devri yapılanndan yadigâr bir antika gibi ora- da bir yüzyıllık dayanışının sonucu olarak beli bü- külmüş duruyordu. Çevresini kuşatan eski mezar- lıkSargibi her yanında delikler, koğuklar açıimış, kı- rtk tepe camlanndan içine baykuşlar, yarasalardol- muş, saçaklannın altına kırlangıçlar yuva kurrnuş, kumnılar sokulmuş, koğuklanna sansarlar, yılanlar sığınmış, kısacası bedenine açılan yaralann her bi- ri bir türiü yaratığa bannak olmuş bu kağşamış vü- cuda biryandan da birerüremeyeribulmakiçin bit- kilerin çeşitleri de hücumda, kiremitlerini dam ko- ruklan sayvanlamış, temel taşlannın arasından in- cirağaçlansürmûş, ocağının tepesinden çitlenbik- lerfışkırmış, insanlann çekildiğieve caniı cansız ta- biatdolmuştu..." Bu engin betimleme karşısında şaşınr kalınm. Sul- tan Mahmut devrinin yapısına tarihsel bilinçle yak- laşamayan o günün anlayışı, o günden günümüze hiç degişmemiş, hatta daha da hunhariaşmıştır. Heybeli'de geçirilmiş uzun yıllarda şehre zaman zaman inen romancının, kısa birgezintiyle ne ürkünç saptayımlarda bulunduğunu, eserinin sayfalannı şöyle bir tarayarak yakalamak olasıdır. Can Pazan'nda olsun, Namuslu Kokotlar'Ğa ol- sun, salaş meyhane tasvirleri, payitaht olmaktan gitgide uzaklaşan Istanbul'un asıl kalabalığını sivri dille yansıtır. Tıklım tıkış dolu birahanelerin, meytıa- nelerin az berisinde, dar, çarpık çurpuk sokaklar, ba- kımsız bostanlar, taşlan devrik, bitki örtüsü saranp kurumuş, parmaklıklan paslı mezariar, mezariıklar baş- lar ve neredeyse bütün kenti kuşattr. Sefaletin, hem de ağır sefaletin yanı başında vur- guncu sınıf, doğayı da kendi çıkarian uğruna talan etmektedir. Örnekse ormanlık alana yeni yeni "kâ- ?ane"ler yapıtmaktadır... Belki de hiçbiryazanmız bun- ca erken görüşlülükle İstanbul'u günümüze getire- cek talanı ve yıkımı yansıtamamıştır. Hüseyin Rahmi'nin Istanbul'unu yalnızca 'gülünç' ve 'güldürücü' tarafıyla okuyan edebiyat tarihimiz, daha çok Istanbullu kişiler üzennde durmuş, şeh- rin halkıyla yetinmiş; ama Hüseyin Rahmi'deki, bu- gün saygıyla anılması gereken 'çevre bilinci'ni algı- layamamıştır. • . ^ h r . m p Daha Billûr Kalb'de 'otomobil' Istanbul'daki ha- zırlıksız yollar için bir facia taşrtı olup çıkar. Gözyaş- lanyla güldüren bir facia... Teknik gelişme, Istan- bul'a yabancı sermaye tarafindan apartoparsunul- makta; bilgisi, görgüsü bu soy gelişmelere kapalı Is- tanbullu her yeniliği hurafelere sanp sarmalayarak karşılamakta; kent, dogal ve tarihsel özeiliklerini hız- la yitirmektedir. Herkesin öve öve göklere çıkardığı Kâğıthane bi- te Hüseyin Rahmi'de bayındır olmaktan çıkmış, her geçen gün tahrip edilen, kirletilen bir gezinti yeridir. Oranın yakın gelecekte nasıl mahvolacagını Hüse- yin Rahmi'nin satırianndan şiddetle hissederiz. Yazıldığı, yayımlandığı dönemde kimse de mi oku- madı Hüseyin Rahmi'nin eserini? Okuyup anlama- dılar mı? insan nasıi telâşa kapılmaz?!.. < •• • Takvimde tz Bırakan: "Buraya varmak için ne haşin topraklardan geç- tim. Diken, taş, ısırgan otlan, dikenli tel, hendekler- de erkek ve kadın iskeletleri. Orada gizlenmekyok- tu. Sığınmak yoktu. Avunmak yoktu, bannak yok- tu." Harold Pinter, Ay Işığı, Fıliz Ofluoğlu'nun çe- virisi, Mitos Boyut, 1993. Altm PoptakaTın tema» Iıanş' • Kültür Servisi -1 -5 Ekim tarihleri arasında gerçekleşecek ve bu yılki ana teması banş olan 37. Antalya Altm Portakal Fihn Festivali için geri sayım başladı. Kemal Sunal için anma programı yapılacak olan festivalde bu yıhn Yıldınm Önal özel ödülü, Ismet Ay'a verilecek. 37. yaşım kutlayan festivale ilk kez Çocuk Yıldızlar bölümü konulurken, dünün sinemasınm çocuk yıldızlan halkla buluşacak. Pek çok Yunan parlamenter ve sinemacınm katılacağı festtvalin ödül töreni Aspendos Antik Tiyatrosu'nda gerçekleşecek. Kapanışm yapılacağı gala gecesinde Türk-Yunan Kadınlan Banş Girişimi üyeleri bir bildiri yayunlayacak. K Ü L T U R ÇİZÎK K A M l L M A S A R A C I