Katalog

SAYFA CUMHURİYET 26 MART 2000 PAZAR 14 J V U J L i l LJJK. kultur(a cumhuriyetcom.tr ' Sevgi, onu yaşayanı öldürür' Aksanat Prodüksiyon Tiyatrosu, ilk kez Bilge Karasu'nun radyo oyununu sahneliyor S. RAYAN YİRMİBEŞ Aksanat Prodüksiyon Tiyatrosu, Bilge Karasu'nun 'Sevilmek' adlı radyo oyununu sahneye taşıyarak Türk yazınının özgün bir yazannı ilk kez izleyiciyle buluşturuyor. Yanm bırakılmış, yara açmış sevginin bıçak gibi keskin yüzü, Karasu'nun derin anlatımıyla örtüşen bir sahnelemeyle karşımızda. Yeni evli Esin ve Sinan'ın evlerine gelen Ercan, uzakJıgın ve yakınlıgın sınırlannı sarsan bir davetlidir. Ercan ve Sinan, aralannda eskilere dayanan paylaşımm '«gnlı' hesaplaşmasını yaşarken, Esin dışlanmışlıkla mücadele eder. Radyo, üçünün de gerilimlerini azaltmak için yöneldiklerı dördüncü kişi konumundadır. 1995 'te yitirdiğimiz Karasu, 1955 'te hhan Mimaroğlu için libretto olarak 'Aşk' adlı bir metin yazdı ve bu metnin temasmı 'Sevümek'te de kulfandı. Yaşarken, oyunu Türk Dilı dergisinde yayımlandı ve radyoda oynandı; ölümünden sonra da Füsun Akatb'nm derlediği 'LağpnJaranası ya da Bevoğlu" adlı kitapta yer aldı 'Sevilmek'i sahne üzerine çıkanrken ne gibi sonınlaria karşdaştnuz? TtLBE SARAN Salona ve üç'kişilik kadromuza uygun biroyun ararken, Jşıl, tiyatro için yazdıgı düşünülmemiş bir yazarın, Bilge Karasu'nun 'Sevflmck' adlı radyo oyunundan söz etti. Başta sahne için yazılmamış bir şeyin hem biz altından kalkamayız hem de Bilge Karasu'nun istediği gibi yapamayacağız diye çeşitli itirazlanmız vardı. Sonunda denemeye karar verdik. Sonuçta metin, farklı bir şeyler denemeye uygundu. Daha önce burada yaptığımız oyunlann hepsi çok sağlam metinlerdi. 'Sevflmek', sahne için yazılmadığından, karakterlerin çizjldiği sağlam bir metin vermiyor. Bir anlamda çok keskin karakterler, ama sahnede bunlan biraz görsel kilabilmek için ucanlığın ayaklannı birazcık yere bastırdık; çoğunu anladıgımız gibi tamamladık. (Oyunun sonunda Esin'in yüzügü çıkarması gibi). Sesler için düşünüldüğünden seyircinin kurgulayacagı bir yapı. O bize çok çekici geldi. Radyo tiyatrosu, dinleyenin katkısıyla oluşan bir şey. Tiyatro gibi, ama biraz daha fazlası var. Bilge Karasu'yla çok tanışık olanlann bir kısmı çok sevebilir, bir kısmı hiç sevmeyebilir. Bizim için boguşmak anlamında bir denemeydi bu. Çok kısa bir metin, üç ses için yazılmış. Karasu'nun başka metinlerinden katma gibi bir çalışması oldu Zeynep'in, ama daha sonra onu kullanmadık. Her şey varla yok arası ve bu konuda Zeynep'in uyanlan dogrultusunda hareket ettik. bi geiiyor™ Görsel anlamda siz ne katfrnız? KASAPOĞLU Burada yaptığımız oyunlarda, yönetmen ve mizansenden çok oyunculuga yükleniyoruz. Bu metinde gerçekten her kelimenin söylediği şeyi araştırmaya çalıştık ve onun kavgasını verdik. Kelimelerin derinine inmeye çalıştık. O da ancak iyi oyuncularca yapılacak bir şeydi. Zaten gözünüzü kapattıgmızda aynı tadı alı vorsanız benim için yeterli, onun için ugraşıyorum. Efekt sesleri veriyorum, mikrofon kullammlan var. Yaptıgım, metinden ne anlıyorsam, dramaturg ve oyuncularla araştınp en iyi şekilde izleyiciyle paylaşmaktan ibaret. Görsel herhangi bir şeyi eklemem, yönetmen olarak sadece daha iyi anJatabilmenın bir yoludur. Herhangi bir yerde eksik buluyorsam zaten onu dolduruyorum. Bütün o görselligi oyuncuya yükleyebiliyorsam ne mutlu. Ekiple aynı dünyada nefes almak önemli olan. İAÜL Wajda soykırımı anlatacak Film, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra müttefık kuvvetlerce yok edilen ve bir harabeye dönüşen Viyana'yı anlatıyor. • James Ellroy, 'L.A. Confidential'dan sonra, romanlannın sinemada daha çok ilgi gördüğüne inandığı için yönetmenligini David Fincher'ın üstleneceği 'Black Dahlia' ile Robert Richardson'ın yönetecegi 'White Jazz' adlı kitaplannın sinemaya uyarlanmasına izin verdi. MurdOCh Bombay'da büyük bir sinema stüdyosu satın aldı. Stüdyoda, Hint pazanna sunulacak reklam fılmleri ile belgesel ağırlıklı televizyon programlannın gerçekleştiri 1 mesi düşünülüyor. 'OnemK olan aşkür, diyoruz' tzfcykiyfe pa>laşmak istediginiz içeriği aniatır mısuuz? KASAPOĞLU Bu oyun benim için Türkiye'de ilk defa bir şeyleri bu kadar net anlatan biroyun. Dostluk ilişkilerinin de bir aşk olduğunu ve bunun da dikkatli korunması gerekn'gine inanıyorum. Aşk ille de iki ayn cins arasında geçen bir olay değildir. Sevilmeyi, her anlamda mücevher gibi saklanması ve zedelenmemesi gereken bir şey olarak düşünüyorum. Yüregimiz binlerce şeyi alryormuş gibi gözükse de bazılanru bitirip bazılanna başlamak zorunda. Hepsi birden bazen fazla oluyor. Metinde kıskançlık, hüzün, dostluk, öfke, sevgi her şey var. Diyeceksiniz ki çogu metinde bu vardır. tnsanı defalarca işlemek, tammaya çalışmak kadar güzel bir şey yok. Yaptıgım iş nedeniyle de aslında gerçek işim insanı didiklemek ve daha neler ögrenebilecegimı keşfedebilmek. Bunu da doğal olarak tiyatroyu var eden izleyiciyle birlikte paylaşabilmek. 'Sevilmek'i yonımlarken vurgul*maktan kaçındıgınız noktalar otdu mu? KASAPOĞLU Bir metni hepimiz farklı okuyabiliriz. Ancak şuna inanıyorum ki tiyatrocu taraf tutmamalıdır. Kendi aniadıgı biçimde, kültürel birikimimizle ne anladık ve neyi paylaşmak istiyoruz. Farkına varmadan bunun altını çızmışotebıririz. Biz 'öaan çş j ö r ' diyoruz. t tnsanlan şu ya da bu şekilde kendi düşüncelerime göre bilinçle yönlendirmek istemedim. Belki bilinçsiz olarak. ama içinde bulunduğum sosyal yapının bir bireyi olarak benim de dünyadan etkilenmelerimin sahne üzerindeki verisidir. Metindeki belirsizligi sahne üzerinde de bırakmaya çok ugraştım. Amaç, oyunda bu tür sorulan sordurabilmek. Tiyatro, yanıt vermeye degil, soru sordurmaya yarayan bir sanat türü. Sahnede kuüanüan efektler, camlar, mikrofonlar. efekt kaptsı. yemek masasındaki aksesuvarlaria radvo oyunu çere\esmegöndeniKİeryapdd$görülüyoG KASAPOĞLU Oyun üç seslendirmeci için yazılmış. Binlerce soru var, ama ben söyledigim zaman izleyicinin düşüncesini sınırlanm diye söylemiyorum. Camdaki yansımalar, ışık, hepsi bir bütün. Matematiksel açıklamalar yapa 'Demir Adam' ve 'Mermer Adam' fılmlerinin Polonyalı yönetmeni, 1940yıluıda Katyn ormanlannda Sovyetler'in Polonya ordusundaki görevlileri öldürdüğü soykınmı anlatan bir film çekmeye karar verdi. Yönetmen bu büyük terörün artık açığa çıkması gerektigini ve ilerleyen yaşma karşın bunu son bir görev olarak gerçekleştirmek zorunda olduğunu ifade etti. • Andrej Wajda • Rupert • Lfea Kudrow Işıl Kasapoğiu'nun yönettiği oyunda Tilbe Saran, Cüneyt Türel ve Köksal Engür oynu vorlar. (Fotoğraf: KADER TUĞLA) B 'ilge Karasu'nun şiirsei bir düzende yazdığı radyofonik oyununda sevginin, yakınlaşmanın, dostluk paylaşımında yenişememenın yarattığı kıskançlık anlatılıyor. Yanm bırakılmış, yara açmış sevginin bıçak gibi keskin yüzü, yazann derin anlatımıyla örtüşen bir biçimde sahneye aktanlıyor. . komedi türüne geri dönüyor. Kudrow, Paramount Pictures yapımı olan 'Numbers' isimli filmde, John Travolta ile beraber rol alacak. Filmin, 14 Temmuz'da sinema izleyicisiyle buluşması planlanıyor. • Jeff Coldblum Maccarthy döneminde başlatılan 'av' sırasında kurban edilen sanatçılan anlatan 'One of The Hollyvvood Ten' adlı filmde başrolü oynuyor. rol aldıgı ve Steven Spielberg'in yönettiği 'Minority Report' yaz aylannda gösterime girecek. Filmde Cruise'un dışmda hangi oyunculann rol alacagı h H * t belli degil.,, l f : f I . : Bilimkurgu yazan Philip K. Dick'in çok satan kitabından beyazperdeye uyarlanan film, mahkumlan suç işlemelerine izin vermeden yakalayan geleceğin adalet sistemini konu ediniyor. • Gywneth PaltTOW, babası Bruce Paltrow'un yönettiği, 'Duets' adlı filmde rol alıyor. Filmde, uluslararası bir karaoke yanşmasına katılmak için Omaha'ya dogru ayn zamanlarda yola çıkan altı Amerikalının yollannın kesişmesi sonucu yaşadıklan olaylar anlatılıyor. ' A '17 Yıl* adlı filminin Italya'da sansürsüz ' gösterilmesi, kendi vatanı Çin'de de gösterilmesine önayak oldu. Çok az sahnenin kesilmesi ile gösterime giren filmde, üvey kız kardeşini öldürdüğü için 17yılhapisyatan birmahkumun, özgür kalınca, hayata adapte olma süreci anlatılıyor. • U2 üyelerinden Bono (Paul Hewson), "Michael Jackson', The Edge (Dave Evans), 'Kuzucuk' adını verdiği koyunlan, eski bir gelenek geregi Dublin kentinin en büyük parkında serbestçe otlattılar.Ünlü lrlanda çıkışlı rock grubu, şehrin özgürlüğünün verilmesini kendi gruplanna ve Burmalı demokratik muhalefet lideri Aung San Suu Kyi'ye ithaf ettiler. Eski kurallara göre şehrin özgürlügünü vermek aynı zamanda hayvanlara halka açık bir yerde otlama özgürlügü tanımayı gerekririyor. • Tom Crulse un 'Mefne sadık kahndT Bilge Karasu oyunlan içinde 'Sevilmek ', içerik anlamında nereye otunıyor? FÜSUN AKATU Oldukça tipik bir Bilge Karasu metni sayılabilir. Yazann çok bildik temalannm çekirdek halinde bulunduğu bir metin. 1950'lerin sonlannda yazılmış. 'ThıyaldaÖlüm Vanh'yla akraba. o döneme yakın. Anlattığı temalar içinde kıskançhk öne çıkmıyor mu? AKATLI Sahnelemede metne birebir sadık kalınmış. Kıskançlık anlatılıyor demek biraz fazla yalınlaştırmak olur. Bir anlamda bütün Karasu metinlerinde böyle bir duyguya rastlamak mümkün, ama sahnede çok çıplak şekilde ortaya çıktıgı gibi. sadece kadının kıskançlıgı olarak da almamak lazım. Sevginin, yakınlaşmanjn, dostluk paylaşımında yenişememenın yarattığı bir kıskançlık... Belki hepsinin içerisinde derece derece kıskançlıklan görmek mümkün. Birde sevginin yiyip bitiriciligi Karasu'da hep vardır. Sevgi yaşadıkça, sevgiyi yaşayanı öldürür gibi, adeta sevginin eritmesi teması var. ErcanSinan ilişkisini çok özel bir arkadaşlık olarak ele almak mümkün. Esin'in tepkisi, eşim o dostluğu benden önce birileriyle paylaşmış ve ben içine giremiyorum. biçiminde. Sinan'uı bu kadar çok paylaştığı, gördügünde yüzünü aydınlatan Ercan'm yerinde, sevgilisi olmayan bir kadın da olabilirdi diye düşünebiliriz. Nasıl bir drama turji çahşması gerçekleştirdiniz? ZEYNEP AVCI Aksanat Prodüksi yon Tiyatrosu ekibi her işi birlikte yapıyor. Geleneği bozmadan metni hep birlikte yorumlamaya çalışnk. Benim tek farkım, yazan biri olmam ve Karasu'yu bir kere daha dikkatle okumam. Yoksa oyuncular da metinle ilgili pek çok yorum gelişrirdiler. Satır aralannı dahi oynamaya çalıştılar. Sahneye uyarlanmasında, oyunun radyofonik karakterine sadık kalındı. Oyun şiirsei bir düzende yazılmış. Yalnızca iki üç satır çıkardık, çünkü oyuncuyu kısıtlıyordu. Üç oyuncu da seslendirme ustası, metin onlara da çok uydu. Karasu metni, kolay dokunulur gibi degil. 'Keümelerin derinine indik' İlk kez bir Bilge Karasu metni sahnenyorsunuz» IŞIL KASAPOĞLU Devlet Tiyatrolan'nda genellikle yeni yetişen gençlige, bütün dünyaya malolmuş klasikle ri izletmek amacıyla oyunlar sahneliyorum. Aksanat Prodüksiyon Tiyatrosu'nda ise Türkiye'de hiç yapılmamış çagdaş yerli ya da yabancı oyunlan sahneliyorum. Türk yazarlann oyunlannı az sahneledigim için eleştiriler alsam da aslında kafamdan hiç çıkmıyor bu düşünce. Sadece tiyatro metni degil. Türk yazmındaki birçok metin önemli ve ele alınmalı. Tiyatrocu olarak bizler gerektigi kadar dinamo olamıyoruz; birtakım metinleri tiyatroya dönüştürebilmek ya da daha fazla tiyatro metni yazılması adına. Bilge Karasu, bütün yazınıyla sevdigim bir yazar. Hiç oynanmamış bir metin olarak 'Sevilmek'le karşılaştıgımızda hepimiz heyecanlandık. Radyo oyunu, ama tiyatro zaten kâgıt üstünde bir şey değil. Sahneye çıkardıgımızda tiyatro oyunu oldu. Sahnelemede bir durağanhk var. Gözlerinizi yumsamz da oyunu anlarsımz gi mam • Robble WIIIİ3mS. şarkı sözü çalmakla suçlandı. Amerikalı şarkıcı ve söz yazan Loudon Wainwright III, sözlerini aşırdıgını iddia ettigi Ingiliz pop yıldızına, milyonlarca poundluk tazminat davası actı. tddiaya göre VVılliams'm, 1998'de çıkan T v e Been Expecting You' adlı albümündeki 'Jesus in a Camper Van' adlı parçası Wainwright'ın 1973'teyazdıgı 'I Am the VVay' adlı parçasından çalıp çırpılarak oluşturulmuş. Üç oün sürecek ettdnllk tstanbul'da gerçekle$ecek 20. yüzyıla damgasmı vuran ünlü sanatçı Sanat Dünyamız'da 6 Jean G^enet Günleri' Marcel Küttür Servisi Ankara'da yayımlanan ve yayım yönetmenligini CengizErtem'inyürüttügü'LitteraEdebiyat Yazüan' dergisi, 26, 27 ve 28 Nisan tarihlerinde ünlü Fransız yazar Jean Genet ile ilgili bir etkinlik düzenleyecek. Galatasaray Üniversitesi ve Istanbul Fransız Kültür Merkezi'nin katkılanyla lstanbul'dagerçekleşririlecekolan 'Jean Genet Günleri'çerçevesinde 'Yapıtlannda Jean Genet' konulu uluslararası bir sempozyum, iki yuvarlak masa toplantısı, tiyatro ve film gösterimleri yer alacak. Sempozyumun, 26 Nisan 'da Fransız Kültür Merkezi'nde yapılacak açılışında Jean Genet üzerine belgesel bir fibn^österilecek. İlk gün, Galatasaray Üniversitesi'nde Genet'nin yapıtlannın çeviri, yayıncılık ve eleştiri açılanndan degerlendirilecegi 1. Yuvarlak Masa toplantısı gerçekleşecek. 19.00'da ise ya Sempozyum, tiyatro ve film gösterileri yapılacak. zann 'Zenciler' (Les negres) adlı oyunu Galatasay Üniversitesi ögrencileMairead Hanrahan (Dublin Üniversiteri tarafından Bogaziçi Üniversitesi salosi), Prof. Dr. Tanju Inal (Bilkent Ünivernunda sahnelenecek. Sempozyumun ikinsitesi). Murathan Mungan, Prof. Dr. Nuci günü, Fransız Kültür Merkezi'nde yaran Kuthı (tstanbul Üniversitesı), Prof. zann oyunlannın tartışılacağı 2. yuvarDr. Osman Senemoğlu (Istanbul Ünı\ erlak masa toplantısı düzenlenecek ve 'Mzsitesi), Yrd. Doç. Dr. Catherine Pinguet metçiler' (Les Bonnes) oyununu Tiyatro (Koç Üniversitesi). Prof. Dr. Nami Başer Oyunevi sunacak. Yaşar Avunç'un yöne(Galatasaray Üniversitesi), Prof. Dr. Aytiminde yapılacak olan 1 .yuvarlak masa şe Kıran (Hacettepe Üniversitesi), Prof. toplantısına; HamdiTuncer. Öroer Faruk, Dr. ABÖzçetebi (Uludag Üruyersitesi). AhSosi Dolanoğlu. Yüdmm Türker, Müge met Sovsal. Doç. Dr. Selda Öndül (AnkaSökmen. Mukadder Yakupoğhı katılacakra Üniversitesi ),Doç. Dr. ıNedret Öztokat lar. MahirGünşiray, Eren Aysan, Şehsu(Istanbul Üniversitesi), François Bizet var Aktaş. VVUIiam Barker ve Hakan (Ankara Üniversitesi) yer alacak. Milli"nin yeralacagı ikinci yuvarlak maAynca, sempozyumda sunulacak bılsa toplanhsını ise KadirÇevikyönetecek. diriler Littera Edebiyat Yazılan'nın 10. Sempozyumda bildiri sunacak katıcildinde 'Jean Genet özel Sayısı' olarak lımcılar arasında, Albert Dichy, Prof. Dr. yayımlanacak. Duchampf sanarşist Kültür ServisiSanat Dünyamız'ın 75. sayısı, 20. yüzyıla damgasını vurmuş bir kişilikolan Marcel Duchamp'a adanmış; her yapıtı bir devrim niteliginde olan Duchamp'ın çagına, yani yüzyıl başına, yüzyıl sonunda bir bakışla... Çerçeve içindeki yazılar. Duchamp üzenne yazılmış ve Duchamp imzalı yazılardan oluşuyor. "Bugün Duchamp" başlıgı altında Canan Beykal. Ali Akay ve Serhat Kiraz yazdılar. Duchamp'm "YeşflKutuNotian"nın, RroseSelavy imzalı "Aynadaki Adamfar"ın ve "20 Portre"nın yanı sıra, Duchamp üzerine, Octa\io Paz. Henri Meschonnk. Nathalie Heinich \e Suzi Gablik imzalı yazılar da bulunuyor. Sanat Dünyamız'da, "Rüzgâr Gülü" adlı yeni bir bölüm de yer alıyor.. Sartre ve Butor'un kısa ve'çarpıcı okumalanndan. Abidin Dinoflhan Berk mektuplaşmasına, Ensor'ın Proust anketıne verdiği yanıtlardan Dünyanın En Eski Kitabı'na. Albert Bitran'dan Degas ve CartierBresson okumasınadek uzanan renkli bir bölüm... Yüzyıl sonu konuşmalarında "20.Yüzyılda Sanat"' tartışmasına Enis Batur. tlhan Usmanbaş. Ferit Edgü. Adnan Çoker, Uğur Tanyeli. Bartş Pirhasan \ e Işıl KasapoğJu katılıyorlar. Yüksel Arslan, atölyesinden "insanın kimyası" üzerine konuşuyor... • Ben AfFleck Wait Disney yapımı olan 'Pearl Harbour' adlı filmde ikinci Dünya Savaşı'nda en yakın arkadaşıyla birlikte aynı hemşireye aşık olan bir pilotu canlanduıyor. Maliyeti 135 milyon dolara ulaşması beklenen film için Affleck'in 'ücret konusunu gündeme getirmedigi' belirtildi. • Arnold Schwarzeneger Penıklu Marcel Duchamp, 1955. (Fotoğraf: MAN RAY) Duşünceler'in temasını bu sayıda "İmge" oluşturuyor, CF. Menestrier'den Imgeler Felsefesı, RudotfArnheim'dan îmgeleri Okuma ve Okumanın Îmgeleri, Luc Sante'den Imgenin Zaferi ve Metin And'dan göz yanıltıcı bir yazı: **Sanat ve Yanılsama".. Kültür Yolculugu'nda Münir Göle hayaletler kenti Prag için bir okuma denemesiyle yer alıyor... NedimGürsel de Carpaccio'yu anlarıyor. 'Arşivden' bölümünde, Tıpta Yenilikler dergisi yazarlanndan Edouard Rodm"nin sanat yazılanndan biri yer alıyor: Şair ve Sarhoşluk. Bu sayıda Sanat Dünyamız, "Benim Adım \ a z a r " adlı bir ek veriyor. Bu ek Banu CennetoğhTnun fotograflan ve NazifTopçuoğlu'nun metninden oluşuyor. Tasanm Hakkı Mısıruogiu tarafından gerçekleştirilmiş. 'Altıncı Gün' adlı yeni projeyle hayranlannın karşısına çıkacak. Filmin yapımcılığını da üstlenen aktörün Tony Goldwyn, Robert Duvall ve Michael Rapaport ile birlikte rol alacagı bilimkurgu ve aksiyon tarzmdaki filmin yönetmeni Roger Spottisvvoode. Columbia Pictures ve Phoenix Pictures'ın ortak yapımı olan filmin ilkbahar sonunda vizyona girmesi bekleniyor. • Carol Reedm rol aldıgı 'Üçüncü Adam' filminin 50. yıldönümü için Viyana Şehir Komisyonu, filmin sonunda Orson VVelles'in kovalanma sahnelerinin yer aldıgı su kanallannda bir turistik gezi yapılacagını açıkladı. • cate 'Kuzulann Sessizliği' filminin devamı niteligindeki yeni filmde Jodie Foster'ın oynaması öngörülen karakteri canlandıracağı kesinlik kazandı. Blanchettem