Katalog

t SAYFA CUMHURİYET 22ŞUBAT2000SALJ OLAYLAR V E O O R U Ş L E R [email protected] Çözüm Nerede? HaKt ÇELENK Hukukçu H aftalardan beıi basında ve televızyon ekranlannda Hızbullah örgütünün ina- nılmaz vahşetını okuyor ve seyredıyoruz. Türki- ye'nin her tarafında örgüte aıt evlerin bodrumlarından, bahçelennden ceset- ler çıkanhyor Sayılan yetmişe ulaşan ve her gûn gıderek artan bu cesetler arastnda ıskence yapüarak, boğazı ke- sileret, boğularak, dıri din gömülerek öldürülenler de var. Geçmıste Aiman na- zilerinin toplama kamplannda yaptık- lan insanlık dışı ışkence ve öldürümle- ri andıran, hiçbır ınancın, dının ve si- yasetuı kabul edemeyecegı bu vahşet gö- rûntûleri halkımızın insancıl duygula- ruu altûst etmiş, kamuoyunda büyûk birtedırginlik yaratmıştır. Soruşturma- lar, arastırmalar, kazılar sürmekte ve ceset sayısuıın nereye varacağı bilin- memektedir Bu vahşetin kaynağı nedir? Hiçbir ûl- kede, hiçbır toplumda ışkencecıler, ca- nilcr, katıller, patolojık nedenler dışın- da kendilığinden ortaya çıkmaz. Eğer çıkıyorsa bunun nedenlenni toplumsal koşullarda aramak gerekır. Sıyasal bi- limler açısından olaya bakıldığı zaman, ülkedeki siyasal iktidann suufsaJ nıte- li|i, yöneticılenn eğitun düzeyi, insan haklan karşısındakı tavn ve politıkası, toplumun çeşitlı kesımlennın bılinç ve örgütlenme durumu, özetlemek gerekir- se toplumun sosyal, siyasal ve ekono- mik yapısının anilan sorunlara kaynak- hk ettiği görûlûr. Ülkemızde öteden beri islenegelen suçlar, işkenceler, işleyeni belirsiz (fa- ıli meçhul) cınayetler, kayıplar, devlet ıçınde işlenen yolsuzluklar, Susurluk olayı, devlet bürokrasisı ıçınde ortakla- sa faaliyet gösteren çeteler, yargısız in- fazlar, LBDA-C ve Hizbullah cınayet- len ve benzeri olaylann da günümüze kadar uygulanagelen pohtikalann ve yönetim biçimlerinin bir ûrünü olduğu ortadadır. Kriminoloji uzmanlannın söylediği gibi "suçlan toplumsal dfi- zen"ler ve bu dûzenı kuranlar hazıriar, bireyter de işler. Fransız hukukçusu ve Yargıtay Başkanı, 1748 yüında yazdı- ğı Yasaiann Ruhu adlı yaprtı ile bütün dünyada ün ka7anqn ve kimi düşûnce ve saptamalanyla günûmûzde de yaşa- yan Montesquku; degişik ûlkelerdekı siyasal rejımlen ınceledıkten sonra, eği- tim ve bılinç düzeyi açısından toplum- larla yonetıcilen arasında gördüğü sıkı iliskılerin altını çizmiştir. Buna göre herülkede toplumsal gelışmelerle, top- lumun kültür düzeyi ıle yönetıcılerin nitehği arasında bır uyum (koşutluk) vardır. Elli yıldan beri ülkemızde iktidan ehnde bulunduran siyasal parülenn yö- netimkadrolanna, dayandıklan sınıfla- nn çıkarlannı halkın çıkarlanna yeğle- yen tutumlanna, bağnnstznk, antiem- pervafizm, devrimcflik, laikük, emek- ten yana olma gıbı değerlere ters düşen politikalanna bakıldığı zaman, Türki- ye'nın karşı karşıyabulunduğu çıkmaz- lan, sorunlan ve de son gelişmelen ola- ğan karşılamak gerekır.Gerçekten uy- gulanagelen antılaık eğıtım sıstemi, kıı- rulan imam-hatip okullan, Kuran kurs- lan, uygulanan zorunlu din dersleri ve politıkacılarca sürekli dının siyasete alet edılmesinın, Anayasa Mahkeme- si'nce üç kez kapatılan şenatçı siyasal partüerin oluşmasına ortam hazırladı- ğı taröşmasızdır. Aynca bunlar İBDA- C ve Hızbullah gibı örgütlenmelerin doğmasında da rol oynamıştır (*). Bu- rada laik cumhunyetı ortadan kaldıra- rakyerineşeriata dayalı teokratikbirdev- let kurma gınşunlenne karşı yaptınm getiren Türk Ceza Yasası'nın 163. mad- t desinın kaldınlmasının da etken oldu- ğu unutulmamalıdır. Yine ızlenen siyasal ve ekonomık po- lıtikalar, IMF ıle yapılan anlasmalar ül- kenın emperyalizme bağunhlığını da- ha da arttınnıştır. Bağunsızlık ilkesınin yerini yeni dünya düzenının propagan- dalanndan "karşıhklı bağnnülık" al- mıştır. (Uluslararası emperyahzm Tür- kiye'ye nasıl bağımlı olacaksa!..) Yar- gı reformunun yapılmaması, adalet kol- luğununkurulmamıs olması, dolayısıy- laemniyetoperasyon ve takıplennde olay yerindekı ınısıyatıfın cumhuriyet sav- cılannın değıl, polisin kararma bırakıl- rnası açısından yargısız ınfazlara ve bır insanlık suçu olan işkence uygulama- lanna yol açmıştır. Yüriirlükteki yasa- iann bıle uygulanmaması, devlet ka- tmda yolsuzluklan, bürokrası içindeki çete faalıyetlennı ve Susurluk gıbı olay- lann bırtür "dokunulmaziık'' kazanma- sı sonucunu doğurmuştur. Geçmış yıllarda Türkiye'nin karşı karşıya kaldığı yakıcı sonınlann orta- ya çıkmasını büyük oranda önleyebile- cek olan bu ve benzeri demokratüdeş- me öoekriarük unuruMu. Demokratik- leşme sözcüğû bir oyalama deyimi ola- rak kııHanılmaya haşhıuh Demokratikİeşmeyi Idm gerçekksti- rebiBr? Gerek ışbaşuıdakı koalijn ık- tidan ve gerekse daha önceki scı ik- tidarlar; ışçıden, memurdan, lekli- den, emeğıyle geçınenlerden, yihalk- tan yana bu- demokrarıkleşmeogra- mını gerçekleştıremezler. Bu pilenn dayandıklan sınıfin ve feodaliçlerle emperyalizmın çıkarlan bunain ver- mez. Bugüne kadarvermedığı ji...Ge- çen yüda büyük birçabuklukla emek- çı sınıtlann, sendikalann tüm rşı çık- malannakarşınçıkanLanözeiemıeva- sabn, koalısyon hükümetı taradan çı- kanlan EMF'ıun dayattığı veılk ara- sında mezarda emeklilik yasademlen ve ışçının, emekçının, emekun hak- lannı gasp eden Sosyal Güvdk Yasa- sı, yine anayasanın güçier ajfcğı. yar- gı birtiği ve eşitlik ılkeleıe aykın "Memuıiar ve diğer kamu pevtOeri- nin yargüanması hakkmda hun" vb. bunun göstergelendır Bütün bu sorunlann tekçömü, kap- samh bir demokratikkşmeı gerçek- leşmesine bağlıdır. Böyîe bprogramı ancak emekçı halk yığınlaun çıkar- lannı koruyabılecek de\ riri bir ikti- dar yaşama geçırebiür. (*) Burada devletın Hızbuh örgütünü kullandığı ve bunun ara^tınksı gerektığı konusundakı haberve yonırnlaıumsamak gerekır. "Çağdaşlığın Bablılaşma sanılma- sı", "Halkevleri Devrimciliği"... Şu günlerde Cumhuriyet okurla- nnı bu tür yorumlamalar çok rahat- sız ediyor. Telefonlarta, mektuplaria •eleştiriler son günlerde lyıce arttı. Neydi Halkevleri? Hangi amaç içın oluştuaılmuştu? Bu konuda 19 Şu- bat'ta Cumhunyet'te çıkan Prof. Cevat Geray'ın yazısı okunmalı. önce Büyük Laroussetan bir alıntı .yapaJım! '. "Tûrk kültür ve sanat yaşamına kat- Jalarda bulunmak, araştırmalaryapmak, Igençleri bir çatı altında toplamak ama- "C/y/a, merkezı Ankara'da olmak ve ûl- kenin tüm il ve ılçelerint, gerektığınde köylere kadar uzanarak kapsamak üze- m kurulan örgüt." Halkevleri 1931 yılında Atatürk'ün öncülüğünde kuruldu. 19 yıl boyunca 'çanat, küttür, folklor alanlannda çalış- malar yaptı. Türk devriminin aydınlan- •jna yolundaki en önemlı gınşımıydi. Bır- '•kaç yıl ıçinde gelıştı. 1950 yılında ıktıda- ra gelen Demokrat Partı tarafından ka- patıldığında, Türkiye'de tam 478 Hal- kevı, 4332 Halkodası vardı. Sonra ne mı oldu? Halkevlennin binalan devlet da- ireleri haline getirildi, zengin kitaplıklan ise yağma edildi; yakın tarihimizin en büyük küttür ve sanat düşmanlığı, söz- EVET/HAYIR OKTAY AKBAL Köpce Bir Düşmanlık! cüğün tam anlamıyla vandalizm eytemi- dir bu! Ismet Paşa'yı yermek için Halkevle- rini kötülemeye kalkışmak büyük bir yanhşlık, büyük bir deöer bilmemezlik- tir. Üstelik Halkevleri fnönü'nün değil, Atatürk'ün gerçekleştırdığı bır kültür ey- lemıdir. On binlerce yurttaşı aydınlat- mış, yetıştırmış, sanata, edebıyata ka- zandırmıştır. Bir düşünürsek, hepimizin yaşamında Halkevterinin küçümsenme- yecek etkilen olduğunu görürüz. Şimdi kalkıp da "Halkevleri Devrimciliği" diye, çağdaş Türkrye'nin oluşmasında büyük payı olan kuruluşlan hafıfe almak, bir çeşıt kültür düşmanlığı değıl midir? Kimilen de Ismet Inönü'nün on iki yıl- lık Cumhurbaşkanlığı döneminin pek çok eleştınlecek yanı olduğunu söyier- ler. Doğrudur, Milli Şef'lik yıllannda ya- nılgılar, yanltşlıklar, hatta kötüKJkler de ya- şanmıştır. Ama bu yıllann Ikinci Dünya Savaşı kar- maşasında geçtiğini unutmamak gere- kir. Inönü'nün en büyük başansı, Türkiye'yi savaşın dışında tutmak — olmuştur. Inönü'nün bir başka övgüye de- — ğer yanı, halkımızı aydınlatma uğ- raşına verdığı ağırlıktır. Halkevleri, • • kültür ve sanat yayınlan, Köy Ens- titüleri gibı atılımlann amacı Türk in- sanını çağdaşlaştırmak, bilınç ışığına kavuşturmaktı. Bütün bunlan yanlış yo- rumlarnak; "Halkevidevrimciliği'drye kü- çümsemek, "çağdaşlaşma" girışımle- rini yermek, Türk halkını aydınlığa kavuş- turmaya yönelik eylemlen kötülemek, gerçekleri görmemek değılse nedir? Halkevleri, Köy Enstıtülen, Hasan ÂJi'nin başlatıp hızla sürdürdügü kültür atriımlan, 1950'de durdurulmayıp bu- günlere kadar sürdürülebilseydi, bugün ne ırtica kalkışmalan, ne de ucuz yollar- dan halkı aldafrnak, uyutmak kolaylığı ya- şanırdı... Inönü'nün hızla başlattığı, ama sözüm ona 'demokrasi gereğı" diyerek yanda bırakılan çağdaşlaşma atılımlan- nı önleyenler, ilerlemeyi durdurup geri- lere çevirenler, tarih önünde lanetle anı- lacaklardır.Bazı kişilerin, çağdaşlaşma- nın en sağlam öncüleri olan kültür dev- rimlerinı şu ya da bu yoldan lekeleme- ye kalkışmalan tanhsel gerçekler karşı- sında bır çeşıt korluk ya da şaşkınjtk sa- l l d Bir Uvan ve Bir de AnBır süre önce TRT1 ve 2, camı- lerde hutbe okuyan haüplenn Hız- bullah terörünü lanetleyen konuş- malannı uzun uzun yayımladL Dog- rusu ırkıldim TRT'nındevletinse- sı olduğu bılınıyordu. Toplum dü- zenını kurmak ve korumaktan so- rumlu olan laık cumhuriyet, bun- dan böyle hutbeler ıle mı toplumu yönlendırmeye karar vermıstı? Te- levızyon ıstasyonlanmızın sayısı yûzleri aştı Yann bır özel prog- ramda bır hoca da çıkıp "Aai de- mokrasi tran ve LfliyaUı uygnb- nan eemahiriye sistemidir" yollu bır acıklama >aparsa. RTÜK bu ıs- tasyona üa gun kapatma cezası ver- mekle mı yennecek 9 Yobazlıga kar- şı en doğru yolun eğıtım olduğunu ne zaman anlayacağız ve devlet bütçesıntn yansını bu yola aktara- cagız'' Ben bu duruma üzülüp du- rurken. kendısuıı "enıekfi vaiz" dı- ye tanıtan Sn. MnhammedDafi'nııı 29 Ocak'ta Cumhunyet'te yayım- lanan "Tann Lludur" yazısı yüre- ğıme su serptı. Içımı açtı. EUenne sağlık. Demek cumhunyet döne- mınde böyle düsünen vaızler de ye- Oşmış 0nun gibı hsıler, ülkenm ge- lecegıne güven kazanmamıza ne- den oluyor. Sn. DaTı'nın yazısına ufak bır anım ıle ek yapmak ıstıyo rum Rahmetlıdede(Prof Meh- met AM Ayni) bır salı eşuıe "Be- nim tormüanm Kun okudu nm" dıye sormus Sabarkendtmı Kı- zıltoprak Camıı ımaının onünde dızçökmusolaraktlmuştum Ya- şun küçuk. Yeni haen anneanne- mın gazetesındendoğal olarak Cumhunyet) soknye ancak baş- lamıştun Uçünciâersten sonra köşkte çıngar koprlyı nıyetu, hoş görülü ımam efenoın Arapça bil- medığını ve bıze oattuklannı yal- nız ınançla yıneleemız gereknğı- ne bızı mandırmaı çahştığını an- lanuştım Anlamiığım bır düde, harflennı seçemağun bir yazıyı hele ezbere ahna hıçbır zaman kabul etmedım 111ar sonra (o da rahmeth) Sn. AJkemati Aksöt'ün gehşürdığı okumyöntemı ıle Arap harflennı bıraz 5ktum ama Ku- ran-ı Kerim'ı balızce çevirisin- den okumak zomda kaldım. Son gûnlerdeeşıtlı kampanya- lar yapıldJ, keşf bınlen önayak olsa da Turkçe eanı gen georebil- sek. tnsanlan aıamadıklan bır dil ıle namaza çağmanın ne anlamı var, hâlâ anlacyonım Hele her şeye kadır Tan'nın Arapçadan başka dıl bılnedığıne ınanmak İ K< büsbütûn gü. ALİH. NEYZI' PENCERE Nasıl Bir Irtica?.. Iran'da reformcular ka- zandı. Reformcular kimler?.. Kara cüppeliler!.. Ancak beyazın beyazı, karanın da karası var!.. Be- terin de beterini yaşayan zavallı Iran halkı için bir umut pınltısı, mum alevi- nin trtreşimi gibi uç verdi mi?.. Karanlıktan aydınlığa geçmek tarihin hiçbir aşa- masında hiçbirtoplum için kolay olmadı; günden gü- ne geçerken geceden gün- düze dönüşüm bıle sabır is- ter. Güneş nasıl doğar?.. Zifiri karanlık çözülmeye başlar.. Alaca karanlığa dönü- şür.. Tanyeri atar.. Şafaksöker.. Ortalık ağanr.. Seher vaktidir.. Gün ışır.. Iran'da günün ışımasına çok var; 21 'inci yüzyılda 'Aydınlanma Devrimi'ne erişirlerse, öpüp başlanna koysunlar!.. Seçım sandı- ğında sözüm ona reform- culann kazanması komşu- muzda bir kibrit çakımıdır. • 'Reform' sözcüğü de za- mana mekâna göre evrili- yor, Einstein'ın görelilik ku- ramı her uzamda değişik anlamda geçerli!.. 16'ncı Yüzyıl Avrupası'nda kilise papazı refromcu olabitiyor- du; 2000'li yıllann Iran'ında Şii imamına reformculuk yakıştınlıyor. Martin Lut- her Almanya'da, Hıristi- yanltğın özüne dokunma- dan, Papa'nın müminler için öngördüğü katı kalıp- lan kırmaya çalıştığı yıllar- da, tek kulağı küpeli Ya- vuz Suttan Selim Iran üze- rine sefer eyliyor, Mısır'ın altını üstüne getiriyor, üs- telik hilâfeti delstanbul'ata- şıyordu. Avrupa'da reform başlarken Osmanh'da pa- dişahlık Sünniliğin halifeli- ğjyle id Aydınlanma devrimi için insanlık iki yüzyıl daha bek- leyecekti... Türkiye ise Mustafa Ke- mal'i... Iran da aydınlanacak... Eryadageç... • Amerika, Iran'da reform- culan tuttuğunu dünyaâle- me duyurdu. Kimse aldanmasın!.. Amerika'nın bu yolda bir derdi gücü olsa, Suudi Ara- bistan Kralı'nı ya da Ku- veyt Emiri'ni çoktan alaşa- ğı ederdi. Sam Amca dün- yanın her yerinde yalnız çi- kanna bakaıi.. Iran'da da . Şiiliğin koyusuna açığına, rengine ruhsanna bakmaz; 'küreselleşme' sürecinin 'yeni dünya düzeni 'nde VVashington'un buyurgan- lığına ne ölçüde uyumlu ol- duğuna bakar!.. Islamcılar şimdi Türki- ye'de bu konuyu tarbşryor- lan 28 Şubattan sonra dev- ran değiştiğinden çıkaryol arıyorlar. Kımi kurnaz mür- teci diyor ki: - Islamcılar, aklınızı başı- nıza devşirin!.. Necmettin Erbakan Hoca'yı yıkan ne?.. Başbakanolurolmaz Amerika 'ya zıt düşen Müs- lüman ülkelere koşturma- sı Erbakan'ın suyunu çabuk ısrttı. Ne akia hızmeten aya- ğının tozuyla Libya'ya, Iran 'a vb. vanp Islamct dün- yanın anti-Amerikan kana- dının lideriiğine heveslen- di?.. Türkiye'de ırtica, had- dinibilmelı, VVashıngton'la ilişkılenni lyileştirmelı, Er- bakancılan dışlamalıl.. Bu yolda en çarpıcı ömekFeA- hullah Hoca'dır. Ameri- ka'da zamanını kolluyor; Gülen, Ecevif/ bile kafa- kola almadı mı?.. Irtica kesimindeki tartış- ma gün geçtikçe ilginçle- şiyor; Iran'da 'reformcu- lar' varsa, bizde de "yenilik- çiler' var... Gelin Bellona'yO/ salondan yatak odasına dilediğiniz ürünleri seçin. Bellona hepsini evinize ücretsiz gelip kursun. Ödemeleri taksitle. istersenizisterseniz peşin fiyatına tam varan vadelerle yapın. Dilerseniz, peşin ödeme avantajıyla, %15indirim seçeneğinden yararlanın. AcHon Genç Odası Takımı, Renk: Onlıne MavıAlliance Yatak Odası Takımı, Renk Orange LLONA Safran Vilrin Takımı, Renk: Erle Bu kompanya, T C Sonayı Bakonlığı'nın 25 05 1994tanhve 21940 soyılı leUığ hûkûmlenne uygun olaıak yapılmoktodır 01 02 2000 tarıhı ıtıbarıyle bo^loyon komponyo, ürehm ve stofc ımkanlanyla sınıHıdif BOYTAS A $ O S B 8Cd N o l 4 38070 Kaysen Bellona, Boytaş A Ş 'nin tescilli markasıdır. www.bellona.com.tr