Katalog

SAYFA CUMHURİYET 21 ŞUBAT 2000 PAZARTESİ O L A Y L A R V E G O R U Ş L E R olay.gorus@cumhuriyet.com.tr Çağdaşlık ve Türk Toplumu Dr. H a n d a n D İ K E R Yıldız Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi A tatürkçü düşünce, Türk toplumu- nu çağdaş ve uygar bır toplum ol- maya yönelten düşünceler bütü- nüdür. Zaten çağdaşlaşma denıl- diğınde en başta anlaşılması gereken şey de ınsanın özgürleşmesıdır. özgür düşünebürne- sidır. Özgürlük, önce akıl alanında gerçek- leşmelıdır. Atatürk'e göre özgürlük ise bır- taiam boş ınançlardan sıynlmak, onun ye- rine tek yol göstenci olarak aklı ve bılımi al- mak detnektır Bu yönden bakıldığında, Ata- Yine VeezyGo'dan Yine Türkiye'de ilk türkçü düşüncenin temelini akıl ve bilımin oluşturduğu görülmektedir. Osmanlı Devleti'nın en behrgın özelligi, dinsellık ve gelenekseliiktir Osmanlı toplum yapısı teokratik ve geleneksel biryapıya da- yanır. Oysa Türk devnmı dınsellik yerine la- ıklığı, geleneksellik yerine de çağdaşlaşma- yı getırmiş bır Türk Rönesans'ı, bir Türk ay- dınlanmasıdır. Atatürk, Türk toplumunu çağdaşlaşmaya yöneltırken aynı zamanda özgür bireylerden oluşan, kalkınmayı amaç edinmiş ve her za- man aklı ve bılımi kendine tek önder edin- miş laik, bağımsız, ulusal bir devlet ileri bir toplum yapısmı kurmayı amaçlamıştır. Onun için öncelikle önemli olan, çağdaş ve de- mokratık bir yapı oluşturmaktır. Yapılan dev- rimlenn hepsi de bu ereğe yöneliktır. Atatürk'ün ulusal bagımsızlık ve özgür dü- şünceye ılişkin görüşlen, Türk toplumunda bir aydınlanma çağtnın başlamasına neden olmuştur. Onun banşçı bır toplum özlemı, toplumsal dayanışmayı amaçlaması, başka uluslara saygı ve evrensel bir dünya görü- şüne sahip olması. bu bağlamda öncelikle sa- yılabilır. Ulusal Kurtuluş Savaşı'nm örgütlenme aşamasından başlamak üzere yapılan her gi- rışım ulusa dayandınlmıştır. Buradaki te- mel erek, ulusal bırlığın yaratılmasıdır. Bu da onu bir ulus-devlet kurma yoluna götür- mûştür. Kişi egemenlığı yerine ulus ege- menlığını getırerek, ancak laik bir toplum ya- pısı ile çağdaşlaşmamn oiası oldugunu özel- lıkle vurgulamıştır. Toplumsal dayanışma- nın ve çağdaş bır toplum olabilmenin for- mülü ise özgürlük ve laik düşünüşten geçer. Bu konuda onun düşünceleri şöyledir "_hiç- bir mantıksal kanıta dayanmayan birtakım geleneklerin, inançlann korunmasında dire- ned uluslann ilerkmesi çok güç olur, beUd de hiç olmaz." Ya da "L'lusal ahtakımız uy- gar üketer ve özgür düşünceterie beslenme- li ve güçlendirilmetidir. Korkutnıaya davalı ahlak, bir erdem olmadıktan başka güveni- lebilirdedeğildir." Özgür düşünce, özgür birey, ulusal bır devlet, laik bir dünya görüşü ve çağdaş bir toplum IşteAtatürk'ün betimledigi.özledi- ği ve amaçladığı Türkiye Cumhuriyeti. DOnyanın bir numaralı notebook markası Toshiba'mn en yeni modeli önce ve sadece YeezyGo'da. Ne çalışmayı bırakıyorsunuz Toshiba notebook bilgisayarınız ile evde, büroda, uçakta veya otomobilde raportarınızı yazın, tablolarınızı düzenlevin, yanınızda her yere götürün, sunumlarınızı onda yapın. Gerekirse VeezyGo ile internet'e bağlanın, e-mail'lerinizi okuyun veya yazıp gönderin. TOSHİBASatetlite 2670 OVD • Pentium III 450 MHz • 64 MB SDRAM Integrated 256 K L2 Cache • 12.1" TFT Aktıf Matnks renktı ekran, 2.5 MB Video RAM. 800x600 çözünürlük. ' • • destegi • 56 K faks modem •*1l" 1.44 MB disket sürflcü • 6 X DVD ROM sürikü • 6 GB HDD • 85 tuşlu ergonomık klavye, II mouse • Wındows 98 S«cond Edıtıon • Notebook kapalryfcen CD dınleyebilme seri, paralel (ECP) port, PS/2 mouse. giriş/çıkışlan, harici ekrana battanabilme • 3D ses kartı, Bass Reflex Slereo Hopariörler, NTSC/PAL TV-Out • 3.0 kg • 316 mm x 262 mm x 47 mm • 3 saat batarya süresı • üthıum lon batarya nede eğlenmekten vazgeçiyorsunuz. DVD'li Toshiba notebook'unuzda filmleri DVD kalitesiyle izleyin. Yolculuklarınızda bile sinema keyfini yaşayın. Isterseniz internet'e bağlanıp hobilerinizle ilgili siteleri gezin, sinema ve tiyatro seanslarını öğrenin, isterseniz en son çıkan kitapları, filmleri inceleyip ısmarlayın. Made ın Japan : ' l»,-r v \»ı:. TOSHİBA Satellite 2140 CDS • Mobile AMD-K6 / -2 / 450 MHz • 32 MB SORAM 100 MHz, 512 KB Pipeline Burst SRAM level Cache • 12.1" super brigtıt OSTN renkli ekran • S3 Vlrge MX 2 MB SGRAM ekran kart. 800x600 çözünürlükte 16 milyon renk • 56 K faks modem • 3.5" 1.44 MB disket surücü • 24 X CD ROM sürücü • 4 GB HDD • 84 tuşlu ergonomik klavye, Accupoint mouse, Windows tuşlan • USB port, seri, paralel (ECP) port, PS/2 mouse, kulaklık gıriş/çıkışlan, hancı ekrana bağUnabilme j • 3D ses kartı. Bass Reflex Stereo Hoparlörler • 3.1 kg • 309 mm x 259 mm x 40 mm • 2 saat batarya süresi • üthium lon batarya 4yda 49.95J Yeezy Internet Erişimi ve DYDli Toshiba Notebook bir arada. Toshiba'nm dünyada da yeni satışa sunulan en son modeli, Türkiye'de ilk kez VeezyGo'da! Toshiba Satellite 2670 DVD notebook bilgisayar, 36 aylık Veezy İnternet Erişimi ve Veezy İnternet kredi kartına ayda sadece 69.95 dolara sahip oluyorsunuz. (DVD'siz Toshiba Satellite 2140 CDS modelini ise ayda 49.95 dolara alabilirsiniz.) İnternet dünyasındaki yeniliklerin öncüsü Veezy ile yine en ileri teknolojiye, en uygun koşullarla ulaşıyorsunuz. Üstelik Türkiye'nin ilk İnternet kredi kartı ile ister çarşı pazarda ister İntemet'te güvenli alışverişler yapıp Veezy kullanıcılarına özel pek çok avantajdan yararlanıyorsunuz. www.veezy.com M A D E I N VESTELEİJ TOSHİBA NOTEBOOK ALMAK İSTİYORUM. VeezyGo sahıbı olmak ıçın VeezyGo satış noktalanna gıttığınızde alacağınız VeezyGo kutusunun ıçınde basvuru formlan bulacaksınız Bu kuponu doldurduktan sonra keserek, VeezyGo kutusunun ıçındekj başvuru formtanyla bırlıkte bıze göndenn Toshiba Notebook sahıbı olmanız ıçın bu kuponun, başvuru formlarryla bırlıkte elımıze ulaşması gerekmektedrr. Lütfen aşağıdakı seçeneklerden bınnı işaretleyınız. Veezy İnternet Kredi Kartı'mdan 36 ay boyunca, G Toshiba Satellite 2670 DVD için ayda 69.95 $ + KDV G Toshiba Satellite 2140 CDS için ayda 49.95 $ + KDV tahsıl edılmesını kabul ediyorum *Kaynak: IDC, November 1999 CIMHURİYETTEN OKURLARA ORHAN ERİNÇ NeörtereKattkEyGazL.. Osmanlı Imparatorluğu'nun 700. yılının devlet- çe kutlanmasına karşı çıkıp "Osmanlı Imparator- luğu, TBMM'nin 30.10.1922 günü aldığı 307sa- yılı kararia sona ermiştir. Olmayan bir şeyin 700. yılı kutlanmaz, olsaolsakuruluşyıldönümündeanı- labilir" demiştik ya. Yanılmışız. Osmanlılık ruhu Cumhuriyetin 76'ncı yılında ya- şıyormuş da dikkatimizi çekmemiş. • • • Tarihler, "Avanz-ı Divaniye" diye bir ekstra ver- giden söz eder. Osmanlı'nın özellikle savaş sıra- sında, parasal sıkıntıya düştüğü dönemlerde kim- senin gözünün yaşına bakmadan salınan bir ver- gidir. llki 1994'te olmak üzere son dönemde ikin- ci kez uygulanıyor. Hem geriye dönük olarak hem de toplanan paralann nerelere harcandığı vergi mükellefleri tarafından bilinmeden. • • • Osmanh'da Hicri takvim ve ay yılı kullanıldığı bi- linir. 354 günlük ay yılında, aylann rastladığı mev- simler sürekli değiştiği için tanma dayalı vergile- rin toplanması sorun yaratmıştır. Ekinlerin biçilme- si, hayvanlann yavrulaması gibi güneş yılına bağ- lı olarak yaşanan, dolayısıyla öşür, koyun vergisi gibi geürîerin toplanması güneş yılına göre dü- zenlenmiştir. Bir başka deyişle, Osmanlı Hazinesi 365 gün- de toplanan vergileri 354 günde harcamak gibi bir duruma düşmüştür. Bu nedenle 33 yılda bir, bir ay yılı karşılıksız kal- mıştır. örneğin Hicri 1121, 1154, 1188,1255 yıl- ları bu nedenle yok sayılmıştır. "Bol bolyiyen, bel bel bakar" demişler ya, bu- gün de aynı durumla karşı karşıyayız denilebilir. 1983 seçimlerinden bu yana yaklaşık 16 yıl geç- ti. 2000 yılı bütçesınin yarısı açık. Hazine faiz öde- melerinin yüksekliğinden iki yakasını birarayage- tiremiyor. Aynı tempo ile giderse 2017 yılı karşılık- sız kalacak demektir. Mali güneş yılını da Hicri ay yılı gibi degerlen- dirdiğimize göre, Osmanlı'yı bu dalda sollamamtz işten bile olmayacaktır. • • • Vergi toplamanın zorluğu; astığı astık, kestiği kestik dönemlerinde bile Osmanlı'nın gözünü kor- kutmuştur. Çözümü de toplanacak vergileri belir- li bir bedel karşılığında kişilere havale etmekte bulmuştur. Mukataa ya da iltizam usulü denen yöntemde parayı veren düdüğü de çalmıştır. Tarihçi diyor ki: "lltlzamı üzerine alan kimseleryani mültezimler, geliri devlete peşin olarak öderier, sonra gene hûkümet kuvvetine dayanarak bunu halktan tah- sil ederlerdi. Tabii bu işte büyük kâriar peşinde koştuklanndan, hem iltizam için verdikleri para- yı, hem de bu işi almak için muhtelıfkimselere sun- duklan rüşveti ve fahiş kârı halkın sırtından çıkar- mak için yapmadıklan zulüm kalmazdı". Yeni Dünya Düzenı ve Küreselleşme yandaşı uygutayıcriar sayesinde yeni mültezimrerimiz oldu. Ozelleştirilen elektrik ve telefonlar sayesinde nurtopu gibi yeni mültezimlerimiz ortaya çıktı. Bir ay sonraya yansıtmalan gereken zamlan hemen 0 ay içinde tahsil etmeye kalkan, KDV'nin de KDV'sini alan, sabit hizmet ücreti diye yasada ol- mamasına karşın trilyonlan götüren, ödemeleri gereken vergileri cebe atan, yeni mültezimlerimi- ze siyasal iktidarlanmız da söz geçiremiyor. Hat- ta yeni mültezimler yaratmak için özelleştirme planlan yapıyor. ••• Osmanlı'nın başında, halife sanını da taşıyan padişahlar bulunduğu için hemen her işte şeyhü- lislamdan fetva almak kanundu. Aynı şeyi sadrazamlıktan uzaklaştınlıp valiliğe ata- nanlar da yaparlardı, ama bir fark vardı. Onlar dört mezhebin müftülerini toplar ortak bir fetva düzen- letirlerdi. Tarihler onlardan "mezahib-i erbaa müf- tüsü" yani "dört mezhep müftüsü " diye söz eder. Laik Türkiye Cumhuriyeti'nde de, şeyhülislam- lık kalktığı için 1950'lerden bu yana fetvalar Diya- net Işleri Başkanlığı'ndan alınır oldu. Mezhep müftülerinin de yerini tarikat şeyhleri al- dı. Yani roller "meşayih-i enbaa'ya "dört şeyhle- re" devredildi. Bunlardan ikisi açık seçik biliniyor, ama diğerlerinin kimlikleri zaman ve zemine göre değişiyor. ••• Osmanlı'nın özelliklerinden biri de Saray'da res- mi görevli bir "müneccimbaşı"n\n, şimdiki sanıy- la "asfro/oc;"un bulunmasıydı. Müneccimbaşılar bir işe başlamak için "eşref saati" ölçüp biçerler, padişahlar da bu uğurlu saate göre sefere ya da yazlık saraylarına çıkarlardı. Şimdi de aynı yöntem uygulanıyor. Yasa tasa- nlannın TBMM'ye sunulmasında, anayasa deği- şikliğinde hep eşref saat kollanıyor. Bir tek eksiğimiz var. Müneccimbaşının kim ol- duğunu biz açık seçik bilmiyoruz, bilenler de söy- lemekten kaçınıyor. Ge\ de "/Ve günlere kaldık ey Gazi" deme. (Kaynaklar 1 - Midhat Sertoğlu/Osmanlı Tarih Lügati - 2. Kayseri Lisesi Tarih - Coğrafya öğret- menlerinden Şefik Türker - Takvim ve Tarihi - Kay- seri Halkevi Dil, Tarih ve Edebıyat Komitesi Neş- riyatından Sayı:17 - Sümer Basımevi Kayseri - 1940. Kaynak, Halkevlerinı kapatanlann kültür ve bilim yaşamımıza yaptıkları kötülüğü, Halkevteri- nin kuruluşunun 68'inci yıldönümünde bir kez da- ha somut olarak belgeliyor.) • önümüzdeki pazartesiye kadargönlünüzce bir hafta geçirmeniz dileği ve saygılanmızla. oerinc(â cumhuriyetcom.tr Seçeneğmızı ışarettemeyı unutmayın ANKARA10. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ'NDEN 1999/710 Davacı Ramazan Bayraktar tarafmdan davalı nüfus müdürlûğü aleyhıne açılan ısım tashıhı davasının yapı- lan yargılamasında verilen ara karan uyannca, Davanın kabulü ile Çankın ili, Ilgaz ılçesi, Saraycık Mah/köyü, c-0059, sayfa 41 k. sıra no O013'de nüfusa kayıtlı Ramazan oğlu Neriman'dan 2.3.1983'de dogma Abxlülkadir Bayraktar'ın nüfustakı ısmının Kadir Bay- raktar olarak dûzeltilmesine ve nüfusa bu şekilde yazıl- masına M.K. 26. maddesi gereğince gazetede ilan olunur. 25.1.2000 Basın: 8733