Katalog

SAYFA CUMHURİYET 27 ARALIK 2000 ÇARŞAMBA 10 EKONOMI /ekorromiCa cumhuriyet.com.tr Tezgâhlar dolar ördü GAP Bölgesi'nden bu yıluı 11 ayında, yüzde 73 oranında artişla 32 mihon 351 bin dolariık örme mensucat ihraç edildi. Geçen \ıhn aynı döneminde 30 mihon 136 bin dolariık ihracat vapümışb. Güneydoğu Anadolu Ihracatçı Biriikleri verilerine göre, 2000 Ocak-Kasım döneminde örme mensucat ihracatı ağuiıklı olarak ttalya, Belçika, Fransa, Yunanistan, Cezayir, tngtttere, Romama ve israil'e yapıkü. Otomotivci çıkışı ihracatta anyor BURSA (AA) - Uiu- dağ Taşıt Araçlan ve Yan Sanayu Ihracatçı Bırlığı (TÂYSlB) Baş- kanı Erkurt Özerman. otomotı\ sektorunün knzden çıkması ıçın tek umudun ihracat olduğu- nu söyledı Özennan, pıyasalarda yaşanan malı knzın oto- motıv sektörünu olum- suz yöndc etkıledığım, ana sanayının stokları- nın artması nedenıyle üretıme ara vermcbinın de bunun bır göstergesı olduğunu kaydettı. Knzın ardından. yerlı araçlann yanı sıra ıthal araç satışının da adcta 'bıçak gibi kesildiğini' vurgulayan Ozerman. "Ancak kriz sadece Tür- kiye'de yaşandığı için ih- racatta bir sorun yok. Bu yıluı 11 ayında ana sanayinin ihracatı dolar ba/ında y üzde 5, yan sa- na> inin de > uzde 13 ora- nında artö7 ' dedı. Euro'nun yfikseüşi Özerman, otomotiv ıhracatının ağırlıklı ola- rak Avrupa Bırlığı (AB) ulkelenne yapıldığını ve knzden önce Euro'nun ABD Dolan karşısında değer kaybetmesinin sektörûn kânnda cıddı daralmalara neden oldu- ğunu hatırlatarak "An- cak son iki haftada Eu- ro'nun değer kazanma- SL, karamsar tablonun en sevindirici unsuru ol- du, bu trendin 2001 y> lında da sürmesini bek- tivoruz" dedı. YATIRIM FONLARI 26 ARALIK 2000 A TiPt FONLAR 1} Bank Hısse Fon I; 6ank ıjtırak Fon I; Bank Detşken Fon iırtertkanlı A Tıpı Etegı^ken MatoırtATıpıfcı™ lntoYat AKamıaF tataYat Hısse Fon Ittısat A'>;» D»8;jta f IttısatYaiATıpıttısaF Garantı A Tıpı Kaıma Fm GarantıATıpıDetşkenF Garantı»İMKB 30 End Fo-ı GsantıMKADegışkenFon EsbankATıoıDffıjta» Vakıf Hıs» Fon ValııfAGıdaSettorFonıı VakrfAMah Sektör Fonu Vataf A Metal SeMör Fonu FınansATpıDelıştenFon CU Sıjona A 'ıpı Def^ken Fınansbank A Tıp> Hısse F fınans YaU Tıpı Oejıştep Fınans Yat.A Tıpı Karma F Zıraat A Tıpı Detışten Fan JıaatYat A Degışlıen Fon HaMı A Tıpı Karma Fon PımııM»ftkATıpıDei;ten Otmırtan* A OfJtşliCT Fon DeımtYat A T pı Dejışiıen Demır Ya* A Karma F OemırY AU lOOEndOcsF OemıtY ATıpsHısse Fon DamrratAMatıKııruhışF DcnırYaUlmalatSektF TMbank A Tıpı D«e^ten Ebbanh A Tıpı Değıjhen TSBATıpıDejıştentoi AUnnk A Tıpı Hısse Fon MmıkASatıancıHlştırak » Y a U Hısse SenedıFonu Ttkstıl A Tıp4 Hrese Fwı Koçbank IMKB 30 Endeks F^> TEBAGSDDeJ DnüF KenttankATjpıKarmaFoi KentlıankATıpıDfjıjkenF Itoıt-YatınmAOetışMF Opk A Tıpı Defışten OlBkMenkıılADejrçlıenFon Ecaciba^ı A Tıpı De^ken FJspresATipıOef.şkeııF SffiATıpıDeiıştenFon SYB A Tıpı Karma Fon TopiBk A TKM OefışJıen TopfakAFıpıKarmalon AtfaATıpıOeiı;kenFonu W ) A Tıpı Hısse Fm MaATıpıUliKal 30 End YrtnmF ADeJıştoFonıı BıjıiKlırATıpıDefışkeııF Bapndır A Tıpı Hısse F BajındırAiıpıKarmaF Osmanlı A Karma Fon EGSATipıKarmaFon EOSTfat A Ttpı Karma FQO EGSSıgortaADeJışkmFon EGSYat MOAÎıpı EGSYal MD*Fınansb' TAIBYat AOeiışkaıAF Ecacıbaşı Axa Oyak S »^«1 ûeıızbankAOffşkenF Dmııbank A KamaF Dtuzbank A Tıpı Hısse Fon UBUkısalYat A&ÜJIJIKH Acar A Tıpı Oefısken Fon AanMtıbank A Tıp. H ,-o F B T t P İ F O N L A R lsBank_ukılFoıı t) B3fi*_ Degışken Fon işBank.'faoancıMH.f:™ , IjUankTahvılreBonoFM ' IntabankBDegışkmFji MtcbankBLıkıtFon IMıslt B Tahyı! Bono Iktnat 6 Defijken F Garantı B Tahvıl Bcno GatanhB Tıpı Lrtıt Fon 4759964 024 32ZJ369 -011 770555 0 39 «14 028 140*58 0 90 !2<406 -0 68 105425 0 72 tıoO'l -092 2088 71 011 Jl/4 006 2934083 011 4790163 017 5005 0 04 10058 C12 69M60 0 09 3451662 -072 34927 0 70 461.6 082 44125 035 3243001 0 02 15631W 010 6998 1 52 7M 001 9078 009 6208279 0 09 10328 0 08 397M10 0 43 22719 003 3368713 0 73 73033 -035 30981 0 47 12868 016 19TJS 3t£ 8713 092 8'2S 0 91 =04402 009 21054 051 .0627 -002 1647S4 0 4 9913 013 86M 006 70'3 011 3917 »6 0 02 388676 0 00 »W 0 01 311312 1S5 976^ 1 16 7703 188 224949 0 24 7P2 0 22 469905 117 243925 141 327*3 1 02 8445 0 61 164073 102 24345 045 81009 1 76 17772 1 12 7165 051 76211 -0 20 59927 017 21106 006 20731 010 6053 0 25 43707 2 16 2ı9Cı C25 21564 005 15857 0 03 ı543o 2» . 54524 024 «0888 0 01 34086 -092 38186 019 2032 7 0*1 49755 019 113H 017 "68? -086 16894011 0 09 3247810 023 10*1319 011 5675571 0 22 754665» 0 53 1708Î28 2 02 bl33873 0 31 5314008 -0 07 1852869* 0 56 870923* 019 »arantı 8 Tipı Deftjten F 4736355 0 31 torantı B Tıp Yabancı Fon 10955 022 Garantı M K. B Dejışteı F 577661 020 Garantı MK. 6 üMFoı 11663 000 F.st»nkBTipıDe&$kw 7570818 019 EsbankB Tıpı Lıkıt Fon 3207901 079 YKBBTıpıükıtcon 20773328 036 rKfi B Tı»ı Oegışken Fo« 12167081 0 73 YKBB Tahvıl BoncFmıı 5512055 119 YKBBrabMKrn Fon 2918342 003 MY B Tıpı Lıkıt Fon 121980 0.35 nHBTahmlBonoFomı 58138 109 YKYBTıpıDegışken 12683 021 Vakıf Tahvıl ve Bono Fonu 25725607 046 Vakıf 0e|ıskw Fon 6729343 011 Vakıf Yabancı Menkul Fonu 2825791 110 Vakıf Likıt Fon 3182212 020 Vakıf BTıpıKanna Fon 54528 119 fınans B Tıpı Tanvıl-Dom 8267805 022 Fmans B Tıpı Oejışk»! Fon 6187198 018 Fınans BTİpı Lıkıt Fonu 6154735 020 Zıraat 6 Tıpı Detı$ken fon 6677836 006 Zıraat B Tıpı Lıkıt Fon 8968391 020 Zıraat B Tıpt Tahvıl Bono 6631359 025 Zn»tY>t£0et^nF 28000 019 HalkB Tıpı TalmT Bono 5563070 039 HalkBTtpıOejışkenFon 2984082 0 87 PanukB Tıpı üktt Fon 7510899 172 Paınıık B Tıpı Dejışten Fon 4747515 -0 56 Emlakbank Tanvıl-Bono Fonu 10727470 016 Enriskbank 0e£ı^ıen FCM 3224305 027 Emlakbanlı ükıt Fon 11676967 021 Ege B Tıpı Dejışken Fon 4387455 018 EgeBLıkitFon 12783 018 Kaitanu B Tıp. DefcşkMi F 5004502 0 00 OoımtenkBDetışfcen 3704195 -020 Deni'Yat BDegıjken Demırbank B Tabvri Bano F Tar; Fon 1 ükıt Tarı; Fon-2 Oei'Şkfi TurktankBTıpıDefışkeiı Ehbank B Oegı^ken Etıbank B Lıht Fon £t> Menkd B Degı^ıen Fon 'SRB B Tıpı Tahvı!-Boıw F TSKBBTıptDegtştefiFon 4M»nk B De|ısken F AkbjnkBTatml-Booo Tekstıl B Tipı Lıkıt Fon Teksti! 8 Oe|ı$tam f oıf Koçbank Talml Bono Fon Koç Menknl B DeJıŞken Y F •Koçban* B ükıt Fon TîB B Ddışten Fon TEBYahnmBTipıLıbtF TEBTat B Talml Bono Kentbank B Defışten Fon KenttjankBüMFon Kenttank B Tahvıl Booo Fon KmtluıriıBYabancıMK.Fo tart Yatmm B Dcfışten F OyakBankBDegışkenFon Eczacıbajı B De|ışken Fon EkspresBDefıştenF SYB Degışken Fonu SYB B Tipı Kama Fon Toprak B De£ı;ten «faB TıpıtelıstaıFonu Yatnrn f B Defrçtaı Fon Yatırnn F B Tatml Bono f BayımlırBTıpıOeii}knıF IşYat BTıpıDefrçtenF Osmanlı Tahvıl-8«» Fonu dsmaniı 8 Tıpı Lıkıt Fon Osmanlı B Tıpı Dejışten F ECSBTıpıDetlştaıFon EGSYat BDejışkenFon TAIBYat.BDetısfcenF D«ni2bankBDetıştenFiKi Denızb B Tahvı) Bono Fon Oenızbank B T Lıkıt Fon Jlusal Bank B Tıpı Degıjte MNGBankBTıpıDegışkenF AnaöoiKbank B Tıpı üegıs F 82687 11019 6350732 2090200 174423 6824982 30633 10338 690480 197633 2097336 869389 1150249 1040671 252444 34027 13227 335559 15190 10619 100210 11326 11830 10618 13799 90067 494854 121645 412376 9636 188989 116533 50356 13548 115608 234% 66679 44086 33553 71880 31439 46938 50855 41398 43285 28265 14596 13316 -014 018 178 161 021 -090 153 •001 049 016 0 36 026 019 018 019 186 0 30 016 031 014 -0 02 -0 34 004 -013 185 024 019 029 154 026 173 132 120 0 35 020 0 73 019 022 -011 017 056 032 019 041 015 008 0 35 Not 'MKB nırkapalıolmasıdolayısıyla çok sayıda A tıoı yattrm fmuna katılma belge- sı fıyatının açıklanmamasının yanı sıra ba zı fonyonetıcısı kurumlann fonlanna aıt fı yatlafı A.A ya bndımemeten dolayısıyla A A Fon Endekslerı bugün hesaplanmamıştır En çok yakındıklan noktalar, terfi olanaklannın sınırlı ve ücretlerin düşük olması Emeghı mağduru: Kadm / stanbul Ankam, hmr \eAdana'da yaşayan 15-49yaş amsındaki kachnkaia yapûangörüşmelenlen ohtşananket, TüHdye'de çalışan kendi kachrun pcmommasouçıkanh. Jfadırûannyüzcle XV 54 u son çalıştı/dan işyerinde sigortalı değiîken bu onm Adana'dayüzde 65okaxjkgpze çarpıyor. Yaş gruplanna göre bir değeriendirme yapıldığında 15-19 yaş grubunda sigortalı orammnortakanamn altında çıktığı biliniyor. GÖZPEAKGÜNGÖR ~ Çalışan kentlı kadınlann yüzde 9'unun sendıkanın anlamını, yüzde 26'sının ıse sendıkanın çalışana faydası olup olmadığını bılmedLiğı ortaya çıkü. Işgücü ıstatıstıklennde temızlık, yemek pışırme, çocuk doğurma, çocuklaruı ve aılenın diğer bıreylerinın bakımı gıbı faahyetlenn, genelhkle "iktisadi faahyet tanunı'" dışında bırakılması, kadınlann üretım sürecuıe katkısının, gerçekleşenın çok altında yansıtılmasına neden oluyor Bu da, kadınlann her zaman ulusal ve evrensel İiiii tş aramadaki zorhıklar, kadının çauşmasuıa toplumsal ona>ın azhğı gibi nedenlerle kadın işsiz sayısı tam olarak saptananııyor. gelışmennı bu- parçası olmalanna karşın, sosyal konumuyla ezıldıklennı ve sömürüldüklennı göstenyor. Başbakanlık Kadının Starusü ve Sorunlan Genel Müdürlüğü tarafından yüriitülen Kadının lstihdamunn Gelıştınlmesı (KİG) projesı kapsamında "Kentlerde Kadınlann Iş Yaşamına Katüun Sorunlannm Sosyo- EkoDomik ve Kûltûrel 15'tenküçuk 24 16-17 1 9 18-19 24 20-22 1 6 23'ten boyuk 18 BoyutlarT konulu bır araştırma yapıldı. En çok Adana'da Araştırmanın eksenuıde yer alan anketler îstanbul, Ankara, tzmır ve Adana'da yaşayan 15-49 yaş arasındakı kadmlarla yapılan göriışmelerden oluşuyor Araştırma, söz konusu kadınlann yüzde 18'ının halen çalıştığını, yüzde 10'unun ış aradığını, yüzde 59'unun da ış aramadığını belırledı. Ankete göre ışgücüne katılımın en yüksek olduğu kent yüzde 50 ıle Adana. Ancak kadınlarda ücretsız olarak veya ara sıra ve yanm gün gıbı düzensız çalışma bıçunlennın varhğı, ış aramakta karşılaşılan zorluklar ve uygun ış bulamayıp ış aramadan vazgeçılmesı, ış bulma kurumuna başvurmaksızın genelde tanıdık ve akraba aracılığı ıle ış arama, kadının çalışmasma toplumsal onaym azhğı ve benzen faktörlenn etkısıyle kadın ışsız sayısı tam olarak saptanamıyor Öte yandan Devlet Istatıstık Enstıtüsü'nün (DtE) 3. dönem (temmuz-eylül) hane halkı ışgücu anketı, kentlerde erkek ışsızlık oranının yüzde 6.9, Eğitim düzeyine göre iş arama süresi Zaman (fflimi laydanaz 1-2 ay 3-4 ay 5-12 ay 1 yıldan fazla Fiılen ış aramıyor Toplam% Genel 1%) 13 13 13 17 33 12 100 Eğrtjmsiz *«/\ I / 13 9 6 9 47 16 100 llkokul mezunu 12 13 10 15 37 14 100 Orta eğitim 13 13 11 19 33 11 100 Use mezunu 13 11 17 21 28 10 100 Use üstû 18 17 15 17 25 9 100 #6 IHÜBİBM f IIVJLJ : rrw£ Kadın SorunlanAraştirma ve UygıdamaMerketi Oğretim ÜyesiAnO:MedeniKanun değişmeli Ekonomikkrizinbedelini ohlar ödüyorîstanbul Ünıversıtesı Kadın Sorunlan Araştırma ve Uygulama Merkezı Öğretım Üyesı Prof. Dr. Neda Arat, ekonomik bunalım dönemlennde ışten çıkarmalar yaşandığında ılk su-anın kadına venldığuıı anımsattı. Prof. Arat, kadına yönelen bu feodal bakış açısını yıkmak, aynca ev kadını tarafından üretılen emeğın de bır karşıhğı olduğunu göstermek ıçuı öncelikle Medenı Kanun'da değişiklık yapılması gerektığmı söyledı. 195O'hyıllardanl96O'h yıllara geluıceye kadar kadınlann ıstıhdamda daha ^•îstanbul Üniversitesi Kadın Sorunlan Araştormave Uygulama Merkezj öğretim Uyesi Prof. Dr. Neda Arat, 1950'üyiUardan 196O'h ydlara getinceye kadar kadutiann istihdamda daha çok yer aldtklaruu, daha sonra giderek .düştüğünü ve günümüzde kadut istihdamının önceM yıüara oranla en diişük düzeyde olduğunun atanıçizdL Asünda kadın en ağır şartlarla çahşarak üretim >apan ama ekonomik karşıbğmı alamayan Idşidir" dıyen Arat, Medenı Kanun değışıklığı sırasında, boşanma halınde edınılen mallann "eşit paviaşunTnı önerdıklennı aktardı. 'Gorünmez enıek' çok yer aldıklannı, ama sonra çalışan kadınlann oranrnın düştüğünü beluten Arat, günümüzde kadın ıstıhdamının öncekı yıllara oranla en düşük düzeyde olduğunun altını çızdı Arat bu durumun arka planuıda "kadın çataşmaz" görüşunün yanı sn^, kadınlann aıle yükünün, ev ıle ılgılı sorumluluklannm çok fazla olması, çocuk bakımımn bütünüyle kadına yüklenmesı ve çocuklann bırakılabıleceğı kreşlenn az sayıda olması veya ulaşılmaz fıyatlar karşıhğı hizmet vermesı olduğunu söyledı. *lşten çıkarmalarda önceük onlarda' Arat, ekonomik önlem alınması gereken bunahm dönemlennde de ışten çıkarmalar başladığında ılk olarak kadınlann ışten çıkanldığını vurgulayarak "Erkeğin, aile sorumluluğu üstlendiği düşünülüyor, onlara daha sonra sıra getiyor" dedı. Arat, bunun ardındakı nedenı de geleneksel ıdeolojının yaklaşımlanna, kaduılann eğitim sürecınde çok aktıf olamamasına ve meslekı eğıtunden yoksun kalışlanna bağladı "Ev kadmı işsiz kişidir diye düşünûlüyor. u Erkek çahşıjor ama kadın da çahşıyor ve erkeğin çahşabilmesi için gorünmez emeğini, yok saydan emeğini ortaya koyuyor" dıyen Necla Arat, eşıt paylaşım önensının yalnız kadına güvence sağlamak ıçın değıl, aynı zamanda ev kadınımn ıçende ürettığı emeğuı bu- karşılığı olduğunu göstermek amacıyla sunulduğunu ıfade ettı Erkeklenn bılrnçlenmelenmn kadınlann yükünü azaltacağmı savunan Arat, "Yalnız kadına ait değildir çocuk, anne ve baba payiaşmabdır bakrnıuu. Erkek bunu anladığuıda kadınlar için işler kolav laşacakttr. Çünkü tek başına kaduun bilinçlenmesi sorunu çözmez" dedı Arat, bılmçlenen kadınuı daha çok yıprandığını da behrterek "İşyerinde sömiirüve dur diyeceği ve diğer kadm çahşaıüan etkileşeceği için patron taranndan yıpratüacak" dıye konuştu. Kentlere göre sendikalı olma durumu Sendikalı olma durumu Söidıkaiıoldu Sendikalı olmadı Sendfkanm anlamını bıtmıyor Genel (%) 6 85 9 îstanbul (%) 6 85 9 Ankara (%) 3 96 1 Izmir (%) 5 77 18 Adana (%) 11 l 82 7 kadnılarda yüzde 12.5 olduğunu ortaya koyuyor. İ$ yaşamına Ilk adım Çahşmaya 15 ve daha küçük yaşta başlayan kadın oranı yüzde 24. Bu oran tzmu-'de yüzde 36, Ankara'da ıse yüzde 7 olarak belırlendı. 18 yaşnı altında çahşmaya başlayan kadınlar ıse toplamın yüzde 43'ünü oluşturuyor Anketten kadınlann çok sık ış değıştume eğılımınde olmadığı sonucu da çıkıyor. Araştırma kapsamında bulunan, yaşamınm bellı bır dönemmde çalışmış kadınlann yüzde 38'ı hıç ış değıştınnenıış. Ankara'da ış değıştırmemış olanlann orarunm en yüksek olması devlet memuru orannun yükseklığıyle açıklanıyor. Sosyo-ekonomık konum ve eğitim duzeyı yükseldıkçe değıştuılen ış sayısı yüksehyor. Amlrler erkek Kadınlann yuzde 35'ı kadın-erkek dengeli ışyerlennde, yüzde 37'sı kadınlann çoğunlukta olduğu yerlerde çalışmış. Eğitim duzeyı ve sosyo- ekonomık düzey arttıkça, ortalama yüzde 71 olan erkek amır oranının arttığına da dıkkat çekılıyor. Amınn cmsıyetı sonılduğunda fark etmeyeceğını söyleyenler yüzde 61 ıle çoğunlukta. Ancak kadın anur tercıh edenler, eğıtımsızlerde yüzde 40 ıken, hse üstü eğıtunlılerde yüzde 8 olarak ortaya konmuş. Verdıklen yamtlarla ankete katılanlar, en çok terfı olanaklannın kısıtlı olması ve ücret düşüklüğü nedenıyle memnun ohnadıklanm behrtmış. Bunun dışında memnunıyetsızlik doğuran etkenler çalışma koşullan, sosyal olanaklar ve çalışma saatlen olarak sıralanıyor. •sendlka da ne? Kadınlann yüzde 54'ü son çahştıklan ışyennde sigortalı değılken bu oran Adana'da yüzde 65 olarak göze çarpıyor. Yaş gruplanna göre bır değerlendırme yapıldığında 15-19 yaş grubunda sigortalı oranının ortalamanın altında çıktığı bılınıyor Eğıtun düzeyine göre yapılan değerlendırme ıse eğıtunsızlenn yüzde 69'unun sıgortasız çalıştığını ortaya koyuyor. Sigortalı olma oranının da yüzde 60 ıle, hse mezunlannda en yüksek olduğu belirlenmış Ilk kez ış arayanlarda son okuduğu eğıtun kurumunu bırırelı 10 yıldan fazla olanlann oranı yüzde 48. Kadınlann yüzde 6'sı eğıtimınm tamamlanmasunn ardından 1-3 ay sonra, yüzde 7'sı 4-8 ay sonra, yüzde 3'ü 9-12 ay sonra, yüzde 12'sı de 1-2 yıl sonra ış yaşamına katıhyor. Çalışma süresi Anketten çıkan sonuca göre kadmlann pek azı haftada 5 gün ve 40 saat çahşıyor. Kadmlann yüzde 46'sı 45 saatten fazla, yüzde 10'u ıse 30 saatten az çahşıyor. Kaduılann yüzde 76'sı haftada 5 gün çahşmak ıstıyor. Haftada 6 gün çahşmaya razı olan kesımın ağırlıklı olarak düşük eğıtımh, bekâr ve genç yaş grubundan olduğu behrtıhyor. Saat olarak sonılduğunda haftada 40 saatın üzennde çahşmaya razı olma oranının yüzde 29 olduğu görülüyor. Iş arayan kadınlann yüzde 33 'ü bu- yıldan fazla bır zamSndır ış aradığını söylemış. Bu kesımm yüzde 47'sı eğıtımsız Bır aydan az zamandır ış arayanlarsa toplarrun yüzde 13'ü-nü oluşturuyor.