Katalog

16 EYLÜL 1999 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA / ekonomi(5 cumhuriyet.com.tr 13 Fon, harcamalann kısılmasını, ek vergilerin yasalaştınlmasını ve ek gelir düzenlemeleri istiyor IMF 'siyasi kararlılık' dedi  ürkiye'ye yapılacak 330 milyon dolarhk acil yardım desteğini arttırmayı düşündüklerini belirten Cottarelli, depremin ardından bütçede oluşan yükün karşılanması için ek vergilerin çıkanlmasını ve harcamalann kısılmasını istedi. ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - Türkıye'ye yapılacak 330 milyon dolarlık acil yardım deste- ğini arttırmayı düşündüklerini belirten IMF he- yeti. depremin ardından bütçede oluşan yükün karşılanması için ek vergilerin çıkanlması ve har- camalann kısılması üzerinde dururken "siyasi ka- rarhuk" istedi. Türkiye'de deprem nedeniyle yaptığı incele- melen cuma günü sona erdirecek olan IMF he- yeti, dün Maliye Bakanlığı'nda görüşmelerini sürdürdü. IMF Türkıye Masası Şefı Cottarelli, "Bölgeyi ziyaret ettikten sonra miktan arttuma- >ıdüşünmeye başladık. Depreminçokgentş biralan- da etkili olduğunu göztemledik. Çok büyük bir ha- sar varch. 330 mih on dolarhkyardurun artnnlma- sını düşünüyoruz; ancak bu, bu heyetin görevi de- ğü, daha sonra ele ahnacak" diye konuştu. IMF heyetinin, deprem nedeniyle hazırlayacağı ve fo- nun lcra Kunılu'na sunacağı raporda 330 milyon dolarhk yardım mıktannın arttınlması önensıne de yer verilmesi bekleniyor Maliye Bakanı Sü- merOral ıse IMF hevetiyle görüşmelerde bütçe- nın ele alınıp alınmadığına ilışkin soru üzerine, "Her konuyu görüştük" dedi. Oral: Ek bütçe pariamentoda Oral. TBMM Genel Kurulu'nda bulunan ek bütçe yasa tasansında 500 tnlyon lıralık ödenek mıktannın arttmhp arttınlmay acağına ilışkin so- ru üzerine, "Ek bütçe konusunda > eni bir şey söy- leyecek durumda değilim. Ek bütçe pariamento- da" yanıtını verdi. 2000 yılı bütçesıyle ilgılı ha- zırlıklann sürdürüldüğünü bildıren Oral, bu büt- çede deprem maliyetlennın yer alıp almay acağı- (jSM tHALELERl2000 YILINA KALDI Telekom satışında son tango sürüyor Ekonomi Servisi-Türkıye'nın en çok kazandıran kuruluşlann- dan bin olan ve geçen yılı 500 tnl- yonluk kârla kapatan Türk Tele- kom'un özelleştirilmesine yöne- lik çalışmalara ara venlmiyor. Türk Telekom Genel Müdürü Fa- tih YurdaL kurumun satışına ilış- kin yasa tasansının Meclis'ten geçmesinın hemen ardından, "Te- lekom cep" dıye adlandırdığı GSM hizmetinı verme konusun- da operasyona başlayacaklannı söyledı. Bu arada GSM ihalele- rinin de yeni yıla kaldığmı belırten Yurdal. bugün 45 olan kablolu TV sayısını 89'a çıkaracakJannı bıl- dırdi. Türk Telekom'un de- ğer tespit ve ıhale komıs- yonunda da görev Fatih Yurdal, kurumun satışı ve GSM ıhalelerine ilışkin son gelişmeleri değerlendırdı. Yurdal, Ulaştırma Bakanhğf nın Temmuz 1998'de GSM opera- törlerini Turkcell ve Telsim'e lı- sans satışının ardından abone sa- yısının 5 milyon 500"e ulaştığı- nı anımsatarak "Kurumun işlet- tiği abone saytsı 1993'ten 1998'e kadar 1 mihon 950 bini buluyor- du. Son bir ydda 3.5 mihon artış oldu" dedi. Mevcut GSM sıste- minın 900 megahertz'de (mhz) çalıştığını kaydeden Yurdal. bu- nun 1800 mhz'ye çıkanlacağını söyledi. Turkcell ve Telsım'in 10'ar mhz kullandıklarını kaydeden Yurdal. U GSM 900 mhz'>e ayn- lan toplam bant miktan 25 mhz. 20'sini bu iki operatör kullanıyor. 5'inde de probkmler \ar. Birta- kını sistemter tarafindan kullaıu- byor. Onu tahsisedemiyoruz. Za- ten çok da fizibil değil. Kapasite- nin başka bir operatörü besleve- cekdurumda oİmamasından do- layı venisine geçüiyor. Ovsa Al- manya'da900 mhzUe 7 mil- yon aboneyle çıkıldT diye konuştu. Devletın elinde- kı kaynaklan özelleştire- rek kullanmak ıstedığini kaydeden Yurdal, GSM hizmeti verme konusun- da da hazırlıklan sürdürdükleri- nı anlattı. Türk Telekom Genel Müdürü Yurdal. bugün 45 olan kablolu TV sayısının Ocak 1999"da art- tınlacağını bıldırdı. Mevcut ana- log bandına 45 kanal sığdığını kaydeden Yurdal. bu sayının 89'a çıkacağını söyledı. Şu ana kadar kablolu TV ıçın 20 başvuru ol- duğunu kaydederek. tamamını karşılayacaklannı ıfade etti. Vepgi yükü gayrimenkulde yiiksek, laizde diişiik! Hani bir anlamlı sözümuz var: "Ağlaınayananıamayok'' di- ye. Bunun doğruluğunu bir kez daha vergı yasalan değıştın- hrken yaşadık. gördük Vergı değışiklıklerinden önce en çok ağlayanlar arasında faız gelın ıle telif kazancı elde edenler var- dı. Değişikliklerden en büyük payı da bu kesimler sağladı. Gaynmenkul kira gelıri elde edenlerse vergi değışikliklennden hiçbır avantaj elde edemedıler. Son düzenlemelerden sonra bu gelir unsurlannın vergilendirme durumlan özel olarak şöyle. • Faiz verepogeöri ekle edenlerde vergileme: Vergi değişik- liklerinden en büyük avantajı yiiksek düzeyde "faizverepo ge- Bri" elde edenler sağlamış oldu. Değişıklıklerden sonrafoizve repo gelin elde edenlerin bu gelirleri yıl içınde yüzde 13 ora- nında vergi ve bunun üzennden yüzde 10 oranında fon payı ol- mak üzere toplam yüzde 14.3 oranında kesinti > apıldıktan son- ra bu kazançlar tekrar beyan edilmeyecek. "ek vergi"' de öden- meyecek. Böylece, faız ve repo gelırlennden yıl ıçuıde yapı- lan toplam yüzde 14.3 oranındakı vergilendirme son vergilen- dirme olacaktır. Bu uygulamay la söz konusu kazançlar üzenn- deki vergi yükü sadece yüzde 14 3 olarak kalacaktır. • TeBfhakkı eldeedenlerdevergüeme: Vergı değişikliklenn- den büyük avantaj sağlayan kesımlerden biri de yüksek düzey- de telif hakkı kazancı elde edenlerdır Telif hakkı kazancı elde edenlerden yıl içinde yapılan toplam yüzde 11 oranındakı ver- gı kesmtısı, yüzde 16 5'e çıkanlmış, bu kesimin de yıllık be- yanname verme ve "ek vergi'' ödeme zorunluluklan kaldınl- mıştır. Bu uygulamayla; telif kazancı elde edenler bu kazanç- lan üzennden sadece yüzde 16 5 oranında vergı ödeyecekler. Söz konusu vergilendirme son olacak. telif kazançlan aynca beyan edilmeyecek, ek vergı de ödenmeyecektır. • Gavrinıenkulkira ge- liri elde edenlerde vergj- lendirme: Vergı değişıklik- leri kapsamındagaynmen- kul gelıri (kira gelin) el- de edenlere yeni bir vergi avantajı tamnmadığından faız gelirleri ve telif ka- zançlanylakıyaslandığın- da bu kesim üzerindeki vergi oranının oldukça yüksek olduğu görünmektedir. Konuyu ışyen ve konut kira gelirlen açısından incelediğımizde: Konut kira gelirleri üzerinden yıl içinde vergi kesintisi ya- pümamakta, bu gelırler ızleyen yılvn ocak ayı içinde 240 mil- yon lira istisna (1999 yılı ıçın) düşüldükten sonra beyan edil- mekte, Gelır Vergısı Yasası'nın 103. maddesindekı artan oran- lı vergi dilimlerine göre vergilendirilmektedir. Böylece konut kıralan yıllık tutarlan üzerinden yüzde 20 ile yüzde 45 arasın- daki oranlara göre vergilendirilmektedir Işyeri kira gelirleri ise yıl içmde >üzde 15 oranında vergi ve bunun üzerinden yüzde 10 fon payı kesildikten, yani toplam yüzde 16.5 oranında vergilendinldikten sonra bu gelırlerin tu- tannın 3.5 milyan (1999 yılı) aşması durumunda Gelir Vergi- si Yasası'nın 103. maddesindekı artan oranlı vergi dilimlerine (yüzde 20-yüzde 45 arasında) göre aynca "ek vergj" öden- mektedir. Kıyaslamanın kolayca yapılabilmesi için yukandaki gelır un- surlan üzerindeki vergı yükünü bir tabloda görmek ıstedık 50 milyar faız gelıri üzerindeki toplam vergi yükü 7.150.000.000.-TL 50 milyar telif kazancı üzenndekı toplam vergı yükü 8.250.000.000.-TL 50 milyar konut kira gelıri üze- nndeki toplam vergı yükü 14.110.800.000.-TL 50 mılyar ış- yen kira gelin üzerindeki toplam vergi yükü 14.190.000.000.- TL Bu ömekten de görüleceği uzere; değişıkliklerden sonra ver- gi avantajı gaynmenkul gelırlerinden faiz, repo ve telıfkazanç- lanna doğru kaymış olmaktadır na ilişkin soru üzerine de "Bütçe, uygıüanacağı yıtaı gelir-giderlerini gösterir" dıye konuştu. Oral. IMF'den gelecek 330 milyon dolann nerelerde kul- lanılacağının, kaynağın fonun lcra Komitesi'nden geçmesinden sonra Türkiye'ye geldığınde orta- ya konulacağını söyledi. IMF heyetinin Maliye BakanlığYna yaptığı zi- yarette, dışandan gelecek 3 milyar dolarhk yar- dımm ardından 1.6 milyar dolarhk bütçe üzerin- de yük kaldığını, bu nedenle ek vergilerin çıka- nlmasını, gelir arttıncı ek önlemlere başvurulma- sını, harcamalann kısılmasını istediği öğrenildi. IMF heyetinin bu konularda ve istikrar programı- nm sürdürülmesine ilişkin "siyasi karariıhk" is- tediği belirtildi. IMF'nin özellikle Başbakan Bûlent Ecevit'in VVashington'da yapacagı görüşmelerin ardından Türkiye'ye ekim ayında stand-by'a yönelik görüş- meler çerçevesinde ele ala- cağı 2000 yıh bütçesiyle il- gili hazırhklar da sürdürü- lüyor. AA'nın haberine gö- re, 2000 yıh bütçesi için ka- mu kurumlannın ödenek ta- lebi 60 katnlyon liraya ulaş- tı, ancak bütçe büyüklüğü 40 katnlyon lira seviyesin- de tutulmaya çalışılıyor. Dûnya Bankası Larası olan konuşacakTürk Telekom tarafindan belirlenerek Ulaştır- ma Bakanlıgı tarafindan onay lanan Iridium üc- rettarifesine göre, piv-asava sürülen uydu telefon- laruuntesis ücreti veayük sabit ücreti60dolarola- rak belirlendl Dünyanuı her verinden kesintisiz iletişim sağlayan telefon aboneleri Türkiye içeri- sindt yapacaklan 1 dakikalıkgörüşıne için 3.7 do- lar, uİuslararası görüşmeler için 4.05 dolar öde- >*cekler. Bir TürkTefckom-Irkfiümabonesi, baş- ka bir Iridium abonesini arad^mda ise 1 daki- kahk görüşme için arayan abone 1.95 dolar öde- yecek. Hedef kitfcsi işadamlan, gazeteciier, inşa- at ve taşunacüık sektörünün çalışanlan olarak açıklanan telefonlarda ücretiendinne 10 saniye- lik konrürier üzerinden yapılacak. Bu sisteme gö- re, aboneobnakisteyenlerabonefik işlemfcrini yap- tırırken 500 dolarlık görüşme satuı alacaklar ve yapacaktangdrüşmeier kredilerinden düşülecek. Bedelli askerlıkle birlik- te ek vergilerden vazgeçile- bileceğinin behrtilmesine karşın Devlet Planlama Teş- kilatı (DPT), IMF ve Dün- ya Bankası'mn ek vergi ta- sansuun yasalaştınlması ge- reğıni bildirdiğı kaydedildi. Maliye yetkilileri de başın- dan bu yana ek vergi tasan- sından vazgeçilmesinın ola- naksız olduğuna dikkat çe- kiyorlardı. Ankara Serbest Muhasebeci ve Mali Müşa- vırler Odası Başkanı Meta- metÇeük, ertelenen ek ver- gininDünyaBankası ve IMF tarafindan dayaöldığına dik- kat çekerek, Maliye Bakan- lığı'nm vergi inceleme so- nuçlanna göre yalnızca bu yılın ılk 4 ayında yüzde 57 oranında kaçak bulunduğu- nu bildirdi. Çelik, "Yani bu yıhn ilk 4 ayında 100lira be- yan eden, bunun 57 lirasını gi/kmiştir. Hükümetek ver- gi koyarak künıesteki kazla- n yobna poa'tikası güdeceği- ne, kaçınlan vergileri tespit etsin. Ek vergi alınacaksa ti- cari ve kişisel serveüer üze- rinden abnsın'" dedi. [Hisse aldım.] [Hisse sattım.] ı,< V (0212) 274 16 16 www.iktısatbanK.com.tr İktisat'ta.Türkiye'nin tek anında borsa işlem servisi İktisat'ta. Beklemeden, zaman kaybetmeden, alım-satım emirleriniz anında işleme konuluyor, son işlem ' • sonuçlarınızdan anında haberıniz oluyor. Aynca anlık olarak hisse senedi fiyat bilgilerine ulaşabiliyorsunuz. •- İktisat'ta hesabı olan herkes bu kolaylığı anında yaşıyor. İKTİS/VT Memnuniyetle İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Sapla Saman... Yine sapla samanı birbirine kanştrdık. Ruh çağınr gibi aklımızı, sağduyumuzu geri çağırsak gelir mi aca- ba? Hermeslekten en aklı başında ınsanlanmızın, "CNN aJtyaa ile vermiş, saat... da 6 şıddetinde deprem ola- cakmış" haberinden paniğe kapılıp sonbahar serinli- ğinde geceyi sokakta geçirmeleri paranoyasını kastet- miyorum. Olaylann akışı, sorumlulann sorumsuzluğu zinciri içinde o kadar doğal ki. Belki de bilimsel anlam- da bu tabloda da paranoyaya kapılmayanlann, durum- lanndan asıl kaygılanmak gerek. Ratingi, tirajı en yuksektelevızyonlara, gazetelere ba- kıyorum. Her gun bir başka kahraman yaratıp. bir baş- kasını günah keçısi yaptyorlar. Sonra kahraman yapı- lanlar, günah keçisı oluveriyor. Bir gün ak denılen er- tesi gün kara oluyor. Gürrferce eğıtımciler, psikologlar, sosyologlar, ilgıli bi- Hm alanlannın uzmanlan deprem sendromundan kur- tulmamızın tek yolunun günlük yaşama dönmek oldu- ğunu anlatmaya çalışıyorlardı. En önemli göstergeler- den biri de okullann açılması, daha doğrusu çocukla- nn bir biçimde bir araya getirilmeleri, eğrtımin içinde sarmalanmalan değil miydi? Okullan açmak için çalışanlar, başta Milli Eğitim Ba- kanı suçlanıyor, karşı çıkanlar da neredeyse ödüllen- dirilecekler. Okullann açıldığı gün yaşanan deprem gerçekten moral bozucu idi. Eğer eğitime acılmış okul binalannda ek hasara yol açrrnşsa, öğrenct alınmış bi- nalarda sorun çıkmışsa, sorumlulanndan çokciddi he- sap sorulması gerektiğı de tartışılmaz. Ama bjlım artçı depremlenn devam edeceginı söy- lüyorsa ve süresı aylar yıllarsa, ey akıl sen neredesın? Sanki evlenmız daha guvenlı imiş gıbi, gerçekten gü- venlı olduğu kanrüanmış okullara çocuklanmızı yolla- mayacaksak, Başbakanımız "eğıtıme yenıden başla- manın nsk olacağını" söylüyorsa, "Deprem gelıyor" ha- beri ile insanlanmız kendilerini neden sokağa atmasın ki? Eğitm-Sen Başkanı Kemal Bal ile sorunu konuşu- yoruz. Oğretmenlerin sorumluluklannı üstienmeleri için öncelikle hazırlanmalan gereğinden söz ediyor. Dep- remde ölü vermiş, yakınlannı, evini kaybetmiş öğret- menler ağıriıklı, deprem bölgelerinde yaşayan bütün oğretmenlerin yaşam koşullannın, evieri yıkılmışsa sağ- lıklı bannma ortamı ve gereksinimlerinin karşılanma- sından başlamak gerekiyor. Sonra da deprem şokun- dan kurtanlmalan, çocuklara yararlı hale getinlmelerin- den. Aradan bir ay gibi bir zaman geçtı. Okullann açılma tarihi de belli ıdi. Bu işte çok geç kalındığı, öğretmen- ler hazır olmadığı için asıl hesap sorulmalı değil mi? Tabii kirisklibinalara çocuklann sokulması soz konu- su olamayacağına göre, en ağır hasar görmüş Dölge- ler dahil, çocuklan toplayacak büyük çadırtar da bu- güne kadar düşünülemez miydi? Normal eğitim koşullan ıçın değil, sadece deprem sendromundan kurtarmak, yaşama dondürmek için. Kemal Bal bir eğrtımci olarak, normal eğitime geçile- meyecek yerierde de, yani Gölcük'te, Adapazan'nda, klasık eğrömi başlatacak koşullar yaratılamasa bile, çocuklann deprem ortamından kurtanlmasının birzo- runluluk, en acil işlerden biri olduğuna ışaret ediyor. Her yaştan çocuk ıçın, eğitim programlan uygalanmadan da, çadırlarda daolsa, koşullara gore yapılabılecek çok şey bulunabıleceğını, en kötü şeyın hiçbır şey yapma- dan beklernek, zaman yitirmek olduğunu soylüyor. Biz en yapılmaması gerekeni yapıyor, çocuklan okul- lann açılmasına hazıriadıktan sonra bu karardan geri dönerek, okullann açılmasını belirsız bırtanhe bıraka- rak, toplumu yeni bir güvensizlik, deprem şoku orta- mına sürüklüyoruz. Medyanın çok sesli ortamı, habercilık yanşı dep- remde pek çok gerçeğin ortaya çıkmasından çok önemli işlev gördü. Sorumsuzluğu, kalitesizliği, hod- binliğı ile bir o kadar da zarar verdi. Depremi doğal afet olmaktan çıkaran, insanlık su- çuna, faciaya dönüştüren haramiler çetesine, deprem üzerinden pay kapacak yeni haramiler çetesi katılırken, kasrtlı olmasa da suç ortaklığı etti. Haber yaratma ya- nşında, btr yandan "bilım bilım" diyecek, diğer yan- dan bilımselliğinı tartamayacağınız her pazarlamacı- ya piyasa açacak. bir yandan da cincıleri aratmaya- cak zamane hokkabazlanna yer vererek deprem şo- kunda akıl-mantık, sağduyu zafiyetıne uğramış insan- lann akıllannı busbütün kanştıracaksınız. Depremde alınacak ılk önlemlere ilışkin, Türkıye bi- na gerçeğine uymayan bilgileri pazarlayan pıyasacı- lara aracı olacak, halkı yapması gerkenlere ilışkin bile yanlış bilgilendireceksiniz. Depreme dayanıklı, kolon- lannın çökmesi söz konusu olmayan Japonya tekni- ğini, deminnden, betonundan çalınmış btzdeki çöktü- ğünde akordeon olan binalarda uygulayacak deprem- zedeyi bir düşünün. "Afedersiniz" demekle olmuyor. En basanlı, en büyük olmak için.. deprem tarihi, sa- af, adresi veremeyen, kesin bir şey söyleyemeyen, ola- bilirliklerden söz eden bılimi suçlayacaksınız. Siyaset hele de ıktidar, medyadan çok daha fazla dökülüyor. Güven bunalırm yaratma, yeni haramiler çetesine hizmet etmede bayrağı elinden bırakmıyor. Deprem şiddetine göre birkaç katı bına yıkımı. ölü ve yaralıyayol açan, arsarantından, uygunsuzyerveko- şullardan malzeme hırsızlığına kadar uzanan harami- ler koalisyonunun birinci dereceden suç ortaklan, si- yasi kayırma ile bu kez deprem vurgununda ön saflar- da. Bu kafalarla mı 17 Ağustos Türkıye için milat ola- cak, hiçbir şey eskisi gibi olmayacak?.. Deprem vergiye de vurdu • ANKARA (ANKA) - Maliye Bakanlığı vergi ertelemeleri ve deprem nedeniyle meydana gelebilecek vergi kayıplannm 270 trilyon lira olacağı tahmin ediyor. Deprem, gelir, kunımlar, motorlu taşıtlar, dahilde ahnan KDy banka ve sigorta muameleleri ve damga vergileriyle harçlarda azalmaya neden olurken, vergi tahsilatında yüzde 2 düşüş bekleniyor. Deprem yüzünden en büyük vergi kaybının dahilde ahnan katma değer vergısinde yaşanacağı belirtiliyor. Katma değer vergisi tahsilatında deprem nedeniyle yaklaşık 150 trilyon liralık bir azalma olacağı tahmin ediliyor. Koç'un zararı 7.5 milyon dolar • ANKARA (ANKA) - Koç Holding, depremden zarar gören şirketlerinın toplam fiziki kayıplannm 7.5 milyon dolar civannda olduğunu açıkladı. Koç Holding, gnıba bağlı şirketlerin deprem zararlannın 45 milyon dolar olduğuna ilişkin iddialann doğru olmadığmı açıklarken, deprem bölgesinde yatınmı bulunan Ford Otosan Otomotiv Sanayi AŞ'nin onanm maliyetleriyle ilgili çalışmalann da sürdüğünü kaydetti. Bankalardan askerük kredisi İSTANBUL(AA)- Sümerbank, askerlik görevini bedelli olarak yerine getırmek isteyen yükümlülere, üç aya kadar ödemesiz bedelli askerlik kredisi verecek. Bankadan yapılan açıklamda. Sümerbank'ın bedelli askerlik kredisi limitinin en çok 15 bin mark karşılığı Türk Lirası olacağı bildirildi. Açıklamada, 15 bin markın TL karşılığımn, kredinin kullandınlacağı tarihteki gişe efektif alış kuru ıle tespit edileceği ve kredinin 12 ay vadeli olacnğı kaydedildi. Öte yandan, Bayındırbank da bedelli askerlik için maksimum 3 milyar lira kredi kullandıracak.