Katalog

4-AĞUSTOS 1999 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMÎ / ekonomito cumhuriyetcom.tr 13 57. hükümet, emekçi kesim dışında her isteyene taviz vermeyi sürdürüyor 'Odünler 9 koalisyonııEkonomi Servisi- 18 Nisan seçimlerinin ardmdan aldığı kararlar ile 'sermayenin hükümeti' şeklinde değerlendırilen DSP-MHP-ANAP koalisyonu, emekçi kesım dışında herkese istediğini vermek için ter döküyor. Hûkümetin verdiği tavizleri görenler de, belki bize de düşer diye seslerini yükseltmeye devam ediyor. Ekonomik paketten kendilerine bir şey çıkmayan borsada 'vergi erteleme lobisi' işbaşına geçince. Maliye Bakanhğı, hazırladığı tasanya 2002 yılına kadar borsa gelirlennin vergi dışı bırakılması maddesinı eklemek zorunda kaldı. Tahkim için bekleyen ulusötesi tekellerin Anayasa'nın değiştirilmesi yönündeki baskısı ıse medya kartellerinin desteği ıle sürüyor. Hiikümet tavız verdikçe isteyenlerin ardı arkası kesilmiyor. Müzik şirketleri 'biz de vergi indirimi isteriz' derken Egeli sanayıciler. Başbakan Yardımcısı Hüsamettin Ozkandan 'SSK primleri ve vergi affi' konusunda söz aldılar. Özkan'ın "Biz de bunu düşünüyorduk" sözleri yeni bir af beklentisi doğurdu. Emekçiye karşı kati tutum lşçiye yüzde 20'nin üzennde zam vermemekte direnen ve "Sosyal Güvenlik Yasa Tasansrnda 58-60 yaştan bir adım geri atdamaz" diyen Ecevit, tahkimın en önde gelen savunucusu kesilirken, sanayiciye verilen tavizleri ise "Ekonomiyi canlan- dırmamız gerekiyor" diye savunmaya çalışıyor. Üniversite öğrenım harçlanna yüzde 60 zam yapan ve emekçiyi mezarda emekliliğe mahkûm etmeye çalışan hükümet, batık şirketlen kurtarmak için düzenlenen karşılıklar karamamesine imza atıp mali milattan geri dönerken kara paraya kucak açmakta kararlı bir tutum sergiliyor. "Mali milat Türkiye'deki parayı kaçırdı, vergüer çok ağır" diye ağlayan sanayicinin sesine kulak vererek peşin vergi oranlannı indiren hükümet. "Ayşe Teyze bankadaki emekli parasının vergisi için kapı kapı dolaşacak" diyerek mevduat ve repodakı beyan sistemınin kaldınlmasını isteyen rantiyeyi de kırmadı. Faiz gelirlerinde beyan sisteminden stopaja dönüldüğünü açıklayan hükümet bununla da kalmadı, mali miladı ve gelirin tanımını üç yıl erteledi. Ancak Sermayenın her ıstedıOının yapıldığını goren utusötesı tekeller de •şımdı tam zamanı' diye tahkim konusunda beklentı ıçıne gırdıler. başta İTO olmak üzere birçok kesimin ya üç yıl sonra geçmışe yönelik bir inceleme olursa bunun da garantisini verin baskılan üzerine önceki gün Maliye Bakanı Sümer Oral tarafından açıklanan değişiklik tasarısında geriye dönük inceleme yapılmayacağı yolundaki açıklamalann 'güçlendirildiğuıe' dikkat çekilerek geçmişe yönelik inceleme yapılmayacağının garantisi de verilmiş oldu. Gelir dağılımındaki adaletsizlik, açlık sınınnda yaşayan insan sayısmm 14 milyona ulaşması, vergi sistemindeki çarpıklık, yüksek enflasyon, gün geçtikçe üretimden kopan ekonomik anlayışa aldırmayan hükümet 'isteyene istediğini verme' eğilimmi sürdürürken temel sorunlara çözüm aramaktan ise uzak duruyor. Piyasalar sıkıştıkça yeni vergi indirimleri sunan hükümet, emekçi kesimin altında ezildiği yüksek enflasyonla mücadeleyi \ de yüksek ve kesintisiz zamlarla yapıyor. \ Egelı sanayıciler, vergi afh ve SSK pnm borçlan cezalannın atfedılmesmı ıstedı. Mûak şırketlen. faz ve repo getrien ıçm vergi mİHfiyetı tatepett. Tekstılcıler de, yüzde 15 olan KDV'nın en azından yuzde 1 -2'ye mdınlmesını ıstedı. Hukumet, parasınm kaynağını göstermek ıstemeyen vergı karşıt lobılenn faalr/etı sonunda 22 Temmuz'da açıkladığı ekonomik pakette mali mıiadı ve gelınn tanımmı 3 yıl erteleyıp kara paraya yeraden kjcak açtı Peşın vergıden gen adım atarı hükümet. oranı yuzde 2O'ye çekerken beyanname suresını de 6 aya uzattı Ihracatçıya 1 mılyar 800 mıtyondolarkaynak aktankjı. Borsacılann tsteğı, kısmen de olsa yeme getmkJı Hsse senettennden 2002'ye kadar vergi atınmaması Karan lasarrya eklendt Turizmde, yıl sontna kadar charter uçaklan ıçın ayakbastı paralannda yuzde 35. benzınde ıse yuzde 50 j oranında ındmme gıdıldı. Otomotvde ek taşrt alm vergısındekı yuzde 6'lık ındnmın yıl sonurta kadar surmesı karariaştınldı Günlerce süren direnışlere karşın maaş zamnm sadece yûzde 20'de kalan memurtar. Büyük ıştetmetenn aldığı vergi ındınmlenne karşılık, vergısı yüzde 5 oranında arttınlan esnaf Temel ürüniere art arda ı yapılan yüksek zamlarla coşan yüksek errflasyonun albnda ezlen dar ve sabrt ücretlıler. Yasalaştınlmak îstenen tasanyla pek çok sosyal hakkı elınden alman ve mezarda emeklılıge mahkûm edilen emekçtler. Sendikalann 300 mdyon Ira tivarmda beürtedigl yoksulluk snrmın atanda 68milyon lirayta geçinmek zorunda kalan asgan ücretlıler Eğitım koştıllarmın her geçen gün daha da zortaşmast yanı ara yüksek oranda harçlar ödeyen öğrencıler Kayıt dısına göz yumulması sonunda kötü koşullarda ve stgortastz çalışmak zorunda kalanlar. Ecevit hukümetı rantıyeyı dekıramadı Mevduat ve repodakı beyan sisteminden vazgeçılerek stopaıa gen donüldü. Karşılıklar kararnamesı batık şırketlere yuzde 50 oranında ek kredı alma ımkânı sağlandı. TÜRMOB Genel Başkanı, vergi yasalannda yapılacak değişiklikleri içeren tasanyı değerlendirdi *~ 'Bazı hükümler anayasaya aykırı' tLHANTAŞÇI ANKARA - Ekonomik paket kapsamında günde- me gelen ve bazı vergi yasalannda degişiklikler ya- pılmasını öngören yasa tasansı TBMM'ye sunuldu. TBMM Plan ve Bütçe Komısyonu. tasanyı bu haf- ta perşembe gününden ıtibaren görüşmeye başlaya- cak. Türkıye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Mûşavirler Odalan Birliğı (TÜR- MOB) Genel Başkanı Mustafa Özyürek, bazı men- kul sermaye gelirlennin beyan edılmemesının, ana- yasanın 'verginin mali güce göre' alınması hükmü- nü düzenleyen 73. maddesıne aykın olduğunu vur- guladı. Özyiirek, hûkümetin sermayemn ısteklen doğrultusunda düzenlemeye gıtmesinı eleştinrken, iş çevrelerine verdıği ödünleri gelir vergısinde ön- gördügü 5 puanlık arüşla dengelemeye çalıştığını söy- ledı. Erteleme ıle her ikı vergı sıstemının de siste- matığinın kaybolduğuna dikkat çeken Özyürek. sis- temı olmayan bir vergi düzeninın ortaya çıktığını vurguladı. Vergi yasasmda değişiklik öngören yasa tasansı, dün TBMM Başkanlığf na sunuldu. Mali mılat ve 'nereden buklun' sorusuna olanak sağlayan gelirin tanımını 2002 yılı sonuna kadar erteleyen tasan, ya- nn Plan ve Bütçe Komsiyonu'nda görüşülecek. TÜRMOB Genel Başkanı Mustafa Özyiirek. ver- gi yasalannda yapılacak değişiklikleri Cumhuri- yet'e değerlendirdi. Devlet tahvili, hazine bonosu ile repodan gelir elde edecek olanlann stopajla ye- tinecek ve beyanda bulunmayacak olmalannı eleş- tiren Özyiirek şu görüşleri dile getırdı: "Bu son derece hakstz bir düzenleme. Bizini vergi sistemimiz üniterbir sistem. Her kaynaktan elde edi- len geliıierin toplanarak beyan edilmesi ve onun üze- rindc artan oranda tarifeye göre vergi alınması. Şim- di faizlerin beyan dışı bırakılması üniter sisteme ay- kın oluvor. Anayasamıza göre vergi mali güce göre • Özyiirek, bazı menkul sermaye gelirlennin beyan edilmemesinin, anayasanın 'verginin mali güce göre alınması' hükmünü düzenleyen 73. maddesine aykın olduğunu vurguladı. İşveren kendi derdinde 57. hükümet tarafindan dayao- lan Sosyal Güvenlik Yasa Tasa- nsrnda çalışanlara 'mezarda emekliük' öngörülürken. işve- ren, tasanya kendi açısından kar- şı çıkıyor. MESS'in ağustos a>ı bülteninde. tasanda yer alan 'is- sizlik sigortası" ağır bir şekilde eieştiriliyor. İşsizlik sigortasının, mevcut kıdem ve ihbar tazmi- naünın üstüne bindirilmesini 'an- tika model' olarak nitelendiren işveren kesimi. tasannın oldu bit- tiye getirilmeve çalışüdığuu ileri sürerken bültende yer alan ka- rikatürde, 'Aslan Yürekli Yaşar, bu antika model Türk sanayüni aşar" alt yaası dikkat cekiyor. alınır. Çok kazanandan çok, az kazanandan az. Şim- di, büyük haksızlık, adaletsizlik meydana geüyor. Anayasanın verginin mali güce göre alınması ilkesi- ne ters düşüyor. Çünkü mali gücü değiL sabit oran- da kim ne kazanırsa kazansın aynı vergjyi ödeyeceği sistem getiriliyor." Beyanname vermemek için 'sermaye kaçıyor' de- nilmesinın yanlış olduğunu belirten Özyürek, 'ser- maye kaçıyor' bahanesıyle vergı sistemi kurmantn mümkün olamayacağını vurguladı. Hangi düzenle- me getinlirse getirilsin 'sermayekaçar' ıddıasıyla kar- şı karşıya kalınacağını anlatan Özyürek, "1993 yı- hnda Tansu Çıller zamanında çıkan kanunla faiz ge- ürlerinin beyan edilmesi öngörülmüştü. 1997'de yü- rürtüğe girdi. 1997 ve 1998'de elde edilen faizier repo dahil iki kez vergj- lendirildL Bu sistem yüriunüştû n di- ye konuştu. Bunun. hûkümetin para- sal senmayesi olanlann ısteğine bo- A n t e n l e r i n i z i B D P ' y e ç e v i r i n Artık Artık yurtıçı pıyasaları ızleyebılmek ıçın bır TV • İMKB Hisse Senedi Piyasası Her hısse senedının 28 adet fıyat bılgısı.TLve $ bazında grafıklerı. • 15 en yaygın gosterge ıle teknık analiz.'Hareketli ortalamalardan Fibonnacci' lere trend çizgilerine kadar uzanan göstergeler. antenı ve bılgısayar yeterl var • İMKB jırketlerinın mali tablo ve bazı fınansal oranları Üç, altı, onıkişçr, aylık tablolar, şirket bilgilerı • İMKB Tahvil-Repo Piyasası • Bankalararası Döviz ve Faiz Piyasası Ustelft tum bu bıtgılen en uyguT artam ^e Talfye'te e de etmentz mümkur\ Daha aynntıl bılgı *e BDPUNr yaktndan tanımak tçın bıa arayın BOfmr jstuo urunlen ve tekrtk hızmet gj^ence&yle btr ke2 daha târn$ın • Serbest Piyasa Döviz ve Altın Piyasası • BDP Haber Ajansı kaynaklı haberler «Gelismiş haber tarama özelllkleri BDP sızler ıçın BDPLINE ı hazırladı • Excel ve DDE aktarımı • Metastock'a verı aktarımı, • Otomatik sıralama, döngü, . alarm, • Hisse senetlerıne aıt tüm fiyat bılgılerının toplandığı ve son 10 işlemin görüntü- lendığı ayrıntı pencereleri • Anhk Portföy İzleme (Accountvvatch) • Anlık Zaman-Satıs (Time & Sales) tabloları • İslemlennızı hızla gerçekles- tırmenızı sağlayan surukle- bırak (drag & drap) ozellığı • Ve VVlndovvs ortamının ge- tirdiği d'ığer birçok kullanım kolaylığı yun eğmesi anlamına geldığinı söyleyen Özyürek, "Temei sorun, sermayenin isteklerini dikkate alarak düzenlemeyegidilmesidir'' dedı. Özyürek, gelir ver- gısı oranlannın ücretlıler dışında 5 puan arttınlma- sının nedeninı, "Hûkümetin verdiği tavizierie vergi tahsUatiannda önemli düşüşler olacak. Hic yoksa 5 puan artDimak suretiyle daha fazla vergi almayı amaçlryor. Yani verdiği tavtd bir başka yerde denge- lemeye çahşıyor" diye açıkladı. Geçıci verginin 6 ay- lık dönemlerde beyan edilip ödenmesinin doğru ol- duğunu belirten Özyürek, 3 aydan 3 aya bilanço çı- karmanın sıkıntı yarattığmı söyledi. Özyürek, 6 ay- lık dönem bıttıkten sonra beyan ve ödeme için veri- len 6 ayı izleyen 1.5 aylık sürenın yetersiz olduğu- nu, bunun 75 güne çıkanlması gerektiğıni söyledi. 'Servet beyanına gidilmeli' Eskıye dönüşün, sanki eski sistemin hiçbir soru- nu yokmuş gibi bir sonuç dogurduğuna dikkat çe- ken Mustafa Özyürek, şunlan kaydetti: "Eski siste- min de önemli eksikleri. noksanlan vanb. Bunlan ta- mamlamanınyoluservet beyanına gitmektir. 1984y> lına kadar v ardı ve başarryia uygulanmışn. Fakat, iş çevreleri servet vergisine dönüşür korkusuyla kal- dırtnlar. Servederdeki arnşı dikkate alarak vergüen- dirme ünkâıu ortadan kalkn. Gelirin tanımında ya- pılan değişiklik net arnş teorisinde de servet beyanıy- laosistem zenginJeştirilmiş oisaydı hukuki açıdan ra- hat uygulanabilirdi. Kaynak teorisine dönmek doğ- nıdur, ancak servetteki arnşı da dikkate alan vergi politikası uygulayabümek için servet beranı ile kay- nak teorisinin beslenmesi gerekuf Emisyon pnmlennın borsa vergisiyle ilgisi olma- dığını söyleyen Özyürek, "Hisse seneuerinin nomi- nal değeri ile saoş değerleri arasında fark varsa, bu kummlar vergisine zaten tabi değiL Stopaja tabiohıp olmadığı noktasında tarnşma vardı. Buna açıkhkge- tirilmiş oktu" dedi. Mustafa Özyürek, önceden "Ver- gi ashnda indirim yapmıyorsan cezada aynca indi- rim yapamazsu" denıldığini anımsatarak "Bu, uz- laşma müessesesini işlemez hale getiren bir uygula- maydı. Şimdi uzlaşma sistenüne işlerük kazandınİH yor" dedi. ÇİFTÇİDOSTU SADULLAH USUMI Tekel'i Özelleştirmenin Bedeli Ağırdır Dünya Sigarasızlık Günü nedeniyle Türkiye'de ya- pılan uluslararası bir toplantıda Arnerikalı hukukçu Richard A. Daynard'ın bir sorusu yanıtsız kaldı. Soruyla ılgili bugüne kadar ne bir yorum yapıldı ne de bir tartışma açıldı. Aslında soru son derece önemliydi. 65 milyon in- sanımızın sağlığıyla ilgiliydi. Türkiye'de yaşayan üç buçuk mityon tütün üreticisınin kaderi, sigara sana- yiimizin geleceği, bu sorunun içinde saklıydı. Tekel'in özelleştinlmesinin tekrar gündeme geldi- ği bir dönemde bu soruyu Türk kamuoyu önünde yeniden tartışmaya açmakta yarar var. Amerika'da sigara firmalanna karşı açılan tazmi- nat davalannın en önemli ısimlennden biri olan Ric- hard A. Daynard'ın sorusu şöyleydi: "Toplantıda yapılan konuşmalardan, sunulan teb- liğlerden anlaşıldığına göre Türkiye'de sigaradan her yıl 100 bin kişi hayatını kaybediyor. Milyonlarca insanımızın da sağlığı bozuluyor. Peki... Sigaradan sağlığı bozulanlar veya ölenle- rin aileleri Amerika'da olduğu gibi, tütün veya siga- ra firmalan aleyhine neden tazminat davası açmaz- lar? Anlamak mümkün değildir. Eğer gerçekten ölenler veya sağlığı bozulanlar varsa milyariarca li- ra tazminat alabilııier..." Arnerikalı hukukçu yerden göğe kadar haklı. Her yıl sigaradan 100 bın kışinin öldüğu ileri sürülen bir ülkede, bugüne kadar tek bır tazminat davasının açılmamış olması gerçekten düşündürücü. Haydi diyelim ki, vatandaşlanmız bunun bilincin- de değil veya gücü yetmiyor. Bilim adamlanmız, hu- kukçulanmız, hele sigara ile savaşmak için kurulan vakıflanmız, derneklerimiz bu konuda neden o in- sanlanmıza yardımcı olmazlar, öncülük etmezler? Birçok kuruluşumuzun temsilcisi toplantılarda ko- nuşurken sigara üreten şirketleri topa tutar gibi eleş- tiriyorlar da sıra uygulamaya gelince suspus oluve- riyoriar. Arnerikalı hukukçu gibi biz de bunu anlamak- ta güçlük çekiyoruz. i ••• Geçen gün Amerikan mahkemelerinde alınan bir karar dünya kamuoyunu adetasalladı. Yeryerinden oynadı. Insanlar yeni davalar açmak için sıraya gir-, diler. ; Ama Türkiye'de iki gazetenin verdiği haberin dı-| şında ses seda çıkmadı. Adeta pas geçildi.... Şim-; di, konuşan bile yok. ; Aralarında Philip Morris ve R.J. Reynold gibi ünlü firmalann da bulunduğu birçok dev sigara şır- keti, nikotın oranlannı düşük göstermek, tıbbi araş- 1 tırmaların sonuçlarını halktan gizlemek ve çocuklar da dahil olmak üzere yeni tiryakiler yaratmak için mil- yariarca dolar harcamakla suçlanıyor. Bu konuda karar alan Florida'dakı mahkeme jü- risi, sigara şirketlerini, zarariı bir madde ürettiği, tir- yakilerin sağlık durumlanndan sorumlu olduğu ge-' rekçesiyle mahkûm etti. Bu nedenlerte sigara şirket- lerinden istenen tazminat Türk parası ile 85 katril- 1 yon lira.... Evet, yanlış okumadınız. İstenen tazminat tam 85 katrilyon lira. Müthiş bir rakam. Bize çok yüksek gelen bu rakamlar aslında insan sağltğına önem veren ülkelerde az bile bulunuyor. Hat- ta, Amerika, Ingiltere, Fransa ve Almanya gibi ülke- lerde sigara üreten firmalara "sağlık düşmanı" ola- rak bakılryor. Zaten yüksek tazminatın nedeni de sa- dece cezalandırmak değil, aynı zamanda insan sağ- lığını tehdit eden bir üretimi durdurmak ve dünyayı bir felaketten kurtarmak. ••• Amerika'da ve birçok ülkede insanlann toplu ola- rak katıldığı yerierde sigara içmek kesinlikle yasak. Son yıllarda bu yasaklar ıçkilı lokantalara bile uzan- dı. Batılı ülketerin halkı, sigaranın insanlık düşmanı ol- duğuna, ölümlere ve sakatlıklara yol açtığına o ka- dar inanmış ki, yasak yerierde sigara içenlere ken- dileri müdahale ediyoriar. Itiraz eden olursa, yaka pa- ça dışan atılıyor. Devlet de yakasına yapışıyor ve en ağır cezalan veriyor. Dünyada büyük yankı yaratan karan alan Miami Mahkemesi, aynca sigaranın kanser ve kalp hasta- lıklanna neden olduğuna, hamilelikte bebeğin geli- şimini olumsuz etkilediğine de karar verdi. Batılı ülkelerde gerek halkın tepkisı gerekse mah- kemelerin verdiği ağır para cezalan, sigara içimini en- gelliyor. Ama Türkiye gibi ülkelerde gereken savaş verilmediği için yabancı sıgaralar özendiricı oluyor ve sigara tüketimi artıyor. Eğer Tekel özelleştirilirse, Türk halkı sadece eko- nomik açıdan değil, insan sağlığı açısından da bü- yük bir felaketle karşı karşıya kalacaktır. Yabancı sigaralar özendirici olduğu için, tiryakile- rin sayısı 17 milyondan belki de 25 milyonlara çıka- cak... Sigaradan ölümler artacak. hastanelerimiz doluptaşacak... Özelleştirmeci hükümetimizın bu konuda bir kez değil, bin kez daha düşünmesi gerekecektir. 'Pamukta GAP Çukurova'yı geçti' ADANA(Cumhuriyet Güney tBeri Bürosu)- Çu- kobirlik Genel Müdürü Abdüikadir Uslu, Çukuro- va bölgesinde pamuk ekı- minin azaldığmı belirterek "Pamuk ûretiminin bü- yük arüş gösterdiği GAP, Çukurova'yı geçmiştir" BORSA f yı En Yeni Teknolojiyle Real-Time Izleyin... MKB hisse senedi piyasası takibinde data hattı ve modeme SONIstanbut CunTunya Cad Üftade Sk Ho ı Ern Han Kat- 2-3 80230 Elmadağ Tel (0212) 248 24 94-231 6 2 - 1 2317960 FaK (02121232 90 77 Bir TV anteni ve bılgisayar kartı ile hisse senetlerinin fiyat ve işlem adetlerini arunda (real-time) izleyebılecek, portföy yönetimi ve teknik analiz yapabileceksiniz. • Seans içinde ahş/satış teklifi, endüşuk/en yüksek ve son ışlem fiyatı ile hısse bazında işlem adedı ve sozleşme sayısı, Seans sonunda ağırlıklı ortalama hyatlar, Seans içı ve tarihsel grafik, Portföy yönelimi/on-line kâr-zarar hesabı, Teknık analiz (en yaygın 9 adet go.sterge), DDE olanağı ile Excel'e veri aktarma, Meta Stock'a/Meta Stock'dan ven transferi, Hisse senetlerinin geçmışe donuk bılgıleri. No 7/2 06700 Gaznsmanpaşa Tel (0312)42719l3(3na1) Faks (0312)427 1463 FOREKS Bilgi İletişim Hizmetleri A.Ş. dedi. Çukurova Pamuk. Yerfistığı ve Yağlı Tohum- lar Tanm Satış Koopera- tifleri Birliği (Çukobirlik) sezonun ilk kütlü alımını sembolik fiyatla 5 milyon 100 bin liradanaldı. Çukobirlik Yönetim Kurulu Başkanı Osman Gökçe'nin de katıldığı tö- rende Kınkhan'ın Akpı- nar köyünden Mehmet Kuşçu ve Savaş Akpınar. Salbaşı köyünden Hüse- yin Ozdemir ve Karataş'ın. Bebeli köyünden Tuncay! Bulut'un ürettıgi toplam' 200 kılo pamuğu alan Çu-. kobirlik'in Genel Müdü-; rü AbdülkadİT Uslu, bir-j lik olarak geçen yıl 2081 bin ton kütlü alındığını ve; üreticilere toplam 3.2 tril-1 yon ödeme yapıldığını kaydetti. t Uslu "Şu anda GAPj pamuk üretimindeÇuku-! rova bölgesini geçmiştir. Türk ekonomisine büyük katkı saglayacağına inan- dığun G,\P bizim guru- rumuzdur"dedi. ,