Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 24 AĞUSTOS 1989 SALJ
OLAYLAR VE GORUŞLER
Yanlışlarla Dolu Bir Sözlük
AIiPÜSKÜLLÜOĞLU
B
ihndıği üzere Atatürk'ün
Türk Dil Kurumu, yıllann
binkiminedayanarakhazır-
ladığı Türkçe Sözlük'ün
7. baskısını 1983'teyayım-
lamıştı. Bu, oldukçayetkın
bir sözlüktü. Tek yapılacak şey, o sözlü-
ğü iyi anlamda "gefiştinnekti*. Yeni Türk
Dil Kurumu, o güzel sözlüğü, Tûrkçenin
öz kaynaklanyla daha da geliştirecek yer-
de, bir hayli Osmanlıcayla doldurarak.
yazımını da karman çorman ederek bir
kez daha basmıştı. Şimdi 9. baslayı ya-
yımladı.
Türkçe Sözlük'ün bu baskısını hazır-
layanlar olarak Prof. Dr. tsmafl Parlaür,
Prof. Dr. Nev2atGözwdm,Prof. Dr. Ham-
23i Zûlfîkar. Belgin Tezcan Aksu, Seyfül-
lah Türkmen ve Yaşar Yılmaz gösteril-
miş. Bunlaryem TDK'nın "SödûkBfliın
ve İ'vgulama Kolu" başkanı, üyeleri, uz-
man ve uzman yardımcılan imiş. Bu du-
ruma göre sözlüğün, sözlükçülük ve içe-
rik olarak da bilimsellik açısından güve-
nihr olması gerekir. Ama yazık ki, öyle
değil. Sözlük aklın alamayacağı ölçüde
yanlışlar, tutarsızlıklar, çelişkilerle ve
sözlükçülüğeaykınhklarladoludur. Yal-
nızca "A" harfinde (sayfa 1-186) yakla-
şık olarak üç yüz yanlış, tutarsızlık, çe-
lişki, yöntemsizlik saptadık. Birtek harf-
te bu denli çok olduguna göre sözlüğün
tümünü gözden geçirebilsek belki de üç
beş bini bulur bu yanlışlar.
Bir sözlükte bir tek virgül, bir tek harf
yanlışı bile çok önemlidir. Sözlük yanlış-
sız olrnalıdır. Kendisini bu alanda tek yet-
kili sayanlann sözlügünde ise hiç yanlış
bulunmamalıdır.
Atatürk'ûn kalıtına el koyanlar, Ata-
türk'ün Türk Dil Kunımu'nu buyruk al-
tında çalışan bir kuruluşa çevirenler di-
lerim ki bu sonuçtan biraz rahatsız olsun-
lar!
Ben, dilini seven bir yurttaş, Türkçe-
nin bir ozanı, yazan olarak bundan çok
rahatsızlık duydum. Yeni Türk Dil K.uru-
mu'nun Türkçe Sözlük'ünün bu duru-
munu, 12 Eylül'ün dayatnğı anayasaya gö-
re bu kuruluşun kendilerinin gözetim ve
desteğinde olması dolayısıyla, sayın cunv
hurbaşkanına, sayın başbakana, 44 say-
faiık birincelemeyle biriikte, birer dilek-
çeyle sundum. Türkçe konusunda duyar-
lığını bildiğim Başbakan Sayın Ecevit'e
sunduğum yazıda, "vanfa^ızbirsödükba-
miamttaya değin sözkonusu sözfögüıı sa-
ttşuundurdunılnusııiL,satahnlanııoknr-
lardan geri ahnnusmı ve yanhşUnn dâ-
ha çokyayümaması için MflB Eğitinj Ba-
kanbğı'nmsöztüideügüi tavsiyekarannın
kaktanbnasını" dıledım. Umanm dile-
ğim ilgi görür.
Bunu böyle kısaca belirttikten sonra,
girişteki savlan ve tutarsızlıklan bir ya-
na bırakarak, yeni TDK'nin Türkçe Söz-
lük'ünün, belirttiğim gibi, yalnızca "A"
harfinde saptadığım yanlışlardan çok kü-
çük bir bölümünü, alfabetik sıra izleye-
rek ve doğrulannı da vererek aşağıda her-
kesin ilgisine sunuyorum.
Tanmı yanhşlarma örnelder
l«abone."biryeregitroeviahşk*nJık
gefine getirmek"miş. Bu tanım "abone"
içın yanlıştır, çünkü bu "abone ohnak"
eyleminın tanımıdır. 2« aodanak'ın 2. an-
lamı "uzun süre bir şcyin yokluğunu çe-
ken Idmse, o şeyden ne kadar çokelde et-
se, yine kendisine yetmeyeceğini düşü-
nür"müş. Oysa bu tanım, örnek olarak
verdikleri atasözünün, "aakan dovnuun,
sraayan kanmam sanır"m açıklamasıdır.
3 • Adem baba,w
hapishanede çevresin-
deki mahJkûmlan haraca bağbyan Itim-
se" imiş. Bu tanım tümüyle yanlış. Bü-
tün argo sözlükleri bunu "hayatta hiçbir
şe>i oimayan Idmsesiz, serseri", "(hapfe-
hanede) parasız, aç, en kötü durumdaki
mahkûm" vb. gıbi tanımlamaktadır. Doğ-
rusu da budur. Aynca bu anlamda "âdero"
sözcüğünün "âdemoğlıı''nda olduğu gi-
bi küçûk harfle başlaması gerekir; çün-
kü burada özel ad değildır. 4 • akb fena-
hk vennek, "çok şaşmnak, çıkhracak gi-
bi ohnak, zrvanadan çıkmak"mış. Deyi-
min buradakı tanımı tümüyle yanlıştır;
çünkü anlamı, bunun tam tersi, "çokşa-
şırtmak, çıldırtmak, zıvanadan çıkâr-
m*k"tır Seçtikleri örnek tümce de hazır-
layıcılan uyarmamış demek ki! 5 * akü-
dan çıkmak. "unutnttk"mış. Oysa, "unu-
tulmak"tır. 6 • akhna turp sıkaynn, "bt-
rinin düşûncesini v« yaptgını begenme-
mek"miş. Deyimin biçımıyle venlen ta-
nım uyuşmuyor. Deyim "akhna turp sk-
mak" biçiminde verilseydi, açıklama uy-
gun olurdu; ama yazık ki deyim "akhna
turp sjka>Tm" biçiminde. Akıllıca olma-
yan bir iş, bir düşünce içın söylenir. 7 •
ambariama "ambar durumuna gel-
mek"miş. Düzeltelim: "ambariama",
"depoetme"" demektir. Oysa tanım "am-
bar^vıi "depo")durumuna gefane" ola-
rak venlmiş; üstelık de tanımda "-mek"li
eylem kullanılnuş, böylece iki yanJış bir-
den yapılmış. 8 • ambarlamak, "ambar
işi yapmak"mış. Bu sözcükte de tanım
yanJış: çünkü "ambarianmak", "depoya,
ambara koymak"tır "Ambar işi yap-
mak"sa olsa olsa "ambarakk'' olabilır.
Aynca dikkat çekicı olan şu: Hazırlayı-
cılar, görüldüğü üzere "ambariama"yı
"ambar durumuna gdme", "ambaria-
mak" eylemıni "ambar işiyapmak*' ola-
rak, yani birbiriyle ılişkısiz, ayn şeyler-
miş gibi tanımlıyorlar. 9 • amcazade,
"amauun oğhı veya 1021" imiş. Hazırla-
yıcılann sözlügünde, zade'nin karşılığı
"oğul, evtat" olarak venlmiş; demek ki
"amcazade", "amcaoğlu" olmaktadır.
Kızlar için "amcazade" denmez. 10 •
Amentö, "Kur'an sureterinden birinin
•4" imiş. Kuran'da bu adı taşıyan bir su-
re yok. Özel ad da değildır. Nitekim ye-
ni TDK'nın Imlâ Kılavuzu da sözcüğü kü-
çük harfle başlatmış, "unentü" biçimin-
de göstermiştir. Bu söz Müslümanhğın te-
mel inançlanyla ilgili bir sözdür ve "inan-
dık", "nnan ettik" anlamındadır. Degiş-
mece (mecaz) olarak da "nunç ve uyul-
ması gerekU kurallar'" demektir. Onun
anlamının ne olduğunun açıklamaması bir
yana, ona "Kuran'ın sureterinden birinin
•A" demek birsözlük için çokbüyük, ba-
ğışlanmaması gereken bir bilgi yanlışı-
dır. Tanımı yanlış ve yetersiz olan bir söz-
cüğü Türkçe Sözlük'e almak gerekmez-
dı. Bundan önceki baskıda yoktu. 11 • am-
fibi harekât, *karavedenizaraclanvtaya-
pdan manevra" imiş. Bu tanım yanlıştır.
Doğrusu "bem karada hem de suda kul-
laıuiabien araclarla karada ve denizde
yaptlan harekâftır. 12 • amfrteatr, "top-
rakparça»" imiş. Bu sözcügün coğraf-
ya terimı olarak "toprak parçası" anla-
mına geldığini ilk kez öğreniyoruz. Ne-
dir "toprakparçası"? Olsa olsa "herhan-
gi bir toprağm bir böiûmû"dür, örneğin
bir tarlanın bir bölümü "küçük bir top-
rak parçası" olarak nıtelendirilebilir. Pe-
ki, "amfiteatr" böyle bir şey midir? Ha-
zırlayıcılar, bu sözlüğün coğrafya terimi
olarak anlamını "set set vükseko toprak
parçası" biçiminde verselerdi böyle bir
sorun oluşmayacaktı. 13*anse£alk,"bey-
nin irinsizfltihaphhastabğı'' imiş. Bu ta-
nımda geçen "ıruısiziHihaph" sözcükle-
ri insanı düşündürüyor. Çünkü "fltihap"
yalnızca dokuda bir şişlik olsaydı, yani
içinde "irin" bulunmasaydı bu tanım uy-
gun olabüirdi. Bu iki sözcüğü, yani "irin"
ve "iltihap" sözcüklerini biraz irdeleye-
lim: Hazırlayıcılar sözlükte, iltihap için
"_ şişkinlik, lanmzılık, ıs ve ağn Oe be-
Hren irin topUması, yangı" diyor. Söz-
lükJeri irin için ıse "-Htihapfaınma so-
Dunda ölmfiş hûcre arnklanndan ve bo-
zahnuş akyuvariardan oiuşan, mikropkı
veya mikropsuz, geneih'kk sanmtırak
renkte koyuca srvı cerahat" diyor. Cera-
hat'a bakıyorsunuz "irta'' diyor. Yangıya
da "iltihap" karşılığını vermiş; yani ta-
nımı, Türkçesinde değil, Arapçasmda
yapmayıyeglemiş. a
lrin","itihap'',"ce-
rahat", "yangı'' derken insanın kafası iyi-
ce kanşıyor ama bir dokunun (bu beyin
bile olsa) nasıl "irinsiz atihaph" olabile-
ceği konusu insanın kafasını büsbütün
kanşonyor. 14» âşrftoâmak,2. anlamı "iş-
ğa Bağdad sorulmaz, Kr şeye çok istekü
otan künsenin, 0 şeyi ekk etmedeki zor-
hıklan hiçe saydığnu anlanr" imiş. Dü-
zeltelim: "âşık olmak"ın 2. anlamı diye
verilen ve tammlanan ünlü bir deyim.
Belli ki hazırlayıcılar ikinci bir anlam
düşünmüşler ama u
âşAolnıak"ın "aşküe
bagbuunak, sevmek, tutulmak"tan baş-
ka bir anlamı yoktur. Söz konusu mad-
dedeki "2)" sayısı ve ayraç aOlusa, "B«g-
dad" yazımı "Bagdat" olursa, madde-
nin_alfabetiği de düzeltilirse sorun kalmaz.
Öteki yanhşlara örnelder-örnekler-:
• İki anlamı da aynı olanlara örnek: aç
bibç 1. Sürekli olarak aç ve balamsız. 2.
Sürekli olarak aç ve bakımsız. Bu mad-
dede çok gülünç bir durumla karşılaşıyo-
nız: Hazıriayıalarmaddeyi iki anlamlı ola-
rak düzenlemişler ama iki anlam tanımı
da sözcüğü sözcügüne aynı! Oysa bu es-
ki bir deyim ve tek bir anlamı var. Kaldı
ki çoğu kez "aç vebübç" biçiminde kul-
lanılır. Verdiklen tanımda yanlıştır; doğ-
nı tanım "aç veçaresiz,aç veumutsuz"dur.
Bu eski sözün ölçünlü (standart) bir söz-
lükte de yeri yoktur.
• Hazırlayıcılar pek çok deyimi boz-
muşlar. Buniara çok ilginç bir örnek: Ha-
lebiordaysa arşın burada. Hepimizin bil-
diği gibi, deyimin doğrusu, "Hakp ora-
davsa arşm burada".
• Sözcüğü kendisiyle tanımlamaya ör-
nek: ağulamak, "ağulamak"mış. Peki
ama, ne demek "ağutamak"? Bu sözlük-
te bunu bulamazsınız, çünkü sözcüğü
kendisiyle tanımlamışlar. Aslında "ago*ve
"ağulamak" eskimiştir, onun yerine bu-
gün "ağt" ve "agdamak" kullarulırohnuş-
tur. Bu madde şöyle düzenlenmeliydi:
ağulamak (-i) esk. bkz. ağüamak.
Yer darlığı nedeniyle bu tür örneği ço-
ğaltmıyorum.
• Bir sözcügün üç türlü yazımına ör-
nek: Bütün sözlüklerde, yazım kılavuz-
lannda, ansiklopedilerde, bilimsel yapıt-
larda aynştaynyıun olarak yazılan söz-
cük aynştayniyum biçiminde yazılmış,
madde başı yapılmış ve bakınız "dnste-
iniyum" denmiş. Demek ki sözcügün
"einsteinivum" biçimi onlara göre daha
geçerli biçim. Kullanıcı gönderilen yere
baktığında şaşınp kahyor, çünkü sözcü-
gün yazımı orada da değişik, "einsten-
yum". Peki, bunlann hangisi doğru, ge-
çerli? Görüldüğü gıbi üç ayn biçim var
ortada, üçü de geçersiz. Sözlükler doğ-
nayu öğretmek için hazırlanır, kafa kanş-
tırmak için değil.
• Aynı sözcügün iki türlü yazıhşla iki
kez madde başı ile yapılışına ömekler ab-
rfl ve aprfl; ariave arya.
• Yazılışıyla okunuşu tutarsız olanla-
ra ömekler adagio(adacyo), agteato(aci-
tato), aria (arya).
• Aynı maddenin iki kez yer alışma ör-
nekler: adçekflmekOıem de art arda); ak
pak; at meydam. Böyle iki kez üç kez yer
almış olan maddeler pek çok. Sozlüğü ka-
nşüranlar görecektir.
Sonuçveöneri:
Bu yazıda sözlüktekı yanlışlann pek az
örneğini verebildik. Sözlükte yanlış yer-
lere yerleştirilmiş iç maddeler; gönderi-
len yerde bulunmayan maddeler; öraek-
lerde bol bol kuilanıldığı halde maddesi
ve dolayısıyla tanımı olmayan atasözle-
ri sözcük türü kanştırmalan (ömeğin be-
lirteç, sıfat, ad vb.); yazım yanlışlan, al-
fabetik yanlışlan, dizgi yanlışlan, sözlük
yöntemine aykınhklar saymakla bitme-
yecek denlı çok. Abartmıyorum ve bir kez
daha söylüyorum. Bu sözlük sayısız yan-
lışla dolu bir sözlük. Türkiye'de şimdiye
değin böylesi görülmemiştir. Otuz yılı
aşkın bir süredirbu alanda bir şeyler yap-
maya çalışan biri olarak söylüyorum bu-
nu. Bir sözlüktekı herhangi bir yanlışı
herhangi bir kullanıcı kolayca anlaya-
maz, ama sözlükçülükle uğraşanlar an-
lar, görür, sözlükte tek bir virgülün bile
ne denli önemli olduğunu bilir.
Sözlük hazırlamak kolay bir iş değil-
dir, ömür törpusü bir iştir. Birtakım can
sıkıcı yanlışlar olabilir, olur ama bir söz-
lükte bu denli çok yanlış olamaz. Hele bü-
tün olanaklar elinde olan bir kurumun
sözlügünde birtek virgül yanlışı bile ola-
maz. Olursa bağışlanmamalıdır!
Onun için bir kullanıcı olarak ben bu
sözlüğû bağışlamıyorum. Milli Eğitim
Bakanlığı da onu okullara salık vermış-
se, bu işlemi geri almalı.
önerim de şu: Bu sözlük kullanıcıya
sunulmamah, sunulanlann hepsi geri alin-
malı ve sözlüğün hiçbir yerde bulunma-
yan yeni bır basımı gerçekleştirilmeli.
Ben, "A" harfinde saptadıkJanmı ye-
ni TDK'ye vermekten kaçınacak değilim!
Yeter ki bu yanlış dolu sözlük bu duru-
muyla kalmasın.
EVET/HAYIR
OKTAY AKBAL
Devlet Nerede
Evet, her şeye yeniden başlamak gerek!.. Her
şeye her şeye!..
önce kafalan değiştirmeye, sonra yöneticile-
ri, tepeden tırnağa!..
17 Ağustos 1999 bir dönüm yeridir...
Mevlana'nın dediği gibi "dünlegittiherşey..."
Tahkimler, sosyal reform diye emekçiyi ezmek,
kısır bir politika dünyasında oyunlar oynamak,
"devleti küçülteHm", "küreselleşmeye ayak uy-
duralım", neymiş 0 "tam bağımsızlık" safsatası;
çağ degişti, biz de değiştik diye böbürlenenler!..
Hepsi gittı dünle biriikte... "Şimdi yeni şeyler söy-
lemek gerek" Yeni şeyler, yeni sözler, yeni anla-
yışlar, yeni adamlar, Atatürk'ûn istediği gibi "dü-
şûnen kafalar!.."
Kırk bin ölü mü, yoksa daha mı çok? Bir hafta
geçti aradan, ama acı taptaze... Unutulacak gi-
bi değil acı... Altmış beş milyon insanımıztek tek
bunu derinden yaşadı. Biryaran olabilmişse, ola-
bilirse bu olayın, yurttaşlanmızda birliktelik bilin-
cini uyandırabilmesidir, uyandırabilmişse...
Geceler ve günler boyu TV'lerden tek bir çığ-
lık: "Devlet nerede?"... Devlet kaldı mı ki onu
yardıma çağırasın? Devlet eski gücünde değil ki,
eski yerinde değil ki? "Devtet küçüttülmeti", "dev-
let her işe kanşmamalı" diye tutturanlar şimdi azı-
cık utanmazlar mı? Her işi özelcilere bırakalım,
neymiş devlet her şeye kanşıyormuş, oysa özel
sektör her şeyi daha iyi yaparmış edebiyatı, ba-
kıyorum şimdilerde unutulmuş gibi!.. Sağcısı, or-
tacısı, solcu görüneni hep "devlet"\ anyor. "Dev-
/erisuçluyor: "Devlet nerede?"
Bıraktınız mı o güçlü Türk devletini eski yerin-
de, bıraktınız mı? Onu sat, bunu ona ver, beriki-
ni dış güçlere sun, özelleştirme diyerek binbir
güçlükle ulusa kazandınlan degerlen bozuk pa-
ra gibi harca!.. Sonra da devlet nerede, de!..
Geçen gün yazdığım gibi, gücüm olsa bütün
özelleştirmeleri önlerim, özelleştirilenleri de ye-
niden devlete döndürürüm!.. Daha iyisi de yapıl-
malı, şımdiki partamentoyu ilk genel seçimde de-
ğiştirmek, MHP'sinden DSP'sine, RP'sine, DYP'si-
ne, ANAP'ına; Mesufundan Tansu'sundan, ne
kadar sözde genç, gerçekte eskinin eskisi, yaş-
lının yaşlısı sözde pplitikacılara kadar... Becerik-
sizliği, en hafif deyimle başarısızlığı bin kez ka-
nrtianmış olanlan tarihin çöp torbasına!..
Bir haftadır yabancı uzmanlar enkazdan insan
kurtanyor. Ingilizi, Fransızı, Azerisi, Almanı vb.
KöpekJeriyle, araçlanyla, tüm bilgileri ve deneyim-
leriyle... Yardımlaryağıyor. Geçmiş deprem son-
ralannı anımsıyonjm. Deprem kurbanlanna gön-
derilmiş konservelerin Beyoğlu/Balıkpazarı'nda
satıldığı günleri!.. Bilmem yine bir yağma süreci
mi yaşanacak?
"Devlet küçülsün* diyenler, bakıyorum devle-
ti gerçekten küçültecek yazılar yazıyor, konuşma-
lar yapıyorlar hiç sıkılmadan!.. Ama hiçbir şey
unutulmaz. Tarihin belleği her şeyi bir yana ya-
zar. Özel çıkarlar, hesaplarla devleti bu hale ge-
tirenlerden de hesap sorulur birgün!.. Yasalan çiğ-
neyenlerden, beceriksizlerden, illedebendiyen-
lerden... Kırk bin şehit, bir hayalet ordusu gibi düş-
lerine, karabasanlanna girecektir, deviet-millet
düşmanlannın, çıkar avcılarının...
Unutulmazlar Arasına Katılan Şair...
TAIİPAPAYDIN
C
an Yücet, yaşamı ve kişiliğiyle,
şiiri ilesıradışı binydi. Şiinyleya-
şamı iyi örtüşürdü. Kimseye ben-
zemeyen, kendine özgü bir dün-
ya... Ta baştan beri tutarh, iyi
özümsemiş, ödün vermeyen sağ-
lam bir bireşim. En dar günlerde, tutukevlerin-
de bile özgürdü. Böyle insan az yetişir bizde. İlk
bakışta berduş görünümü çizer, ama 0 kendini
bırakmışlığın arkasında sağlam birdünya görü-
şü ve kültür bütünlüğü vardır. Şiiri de bu teme-
leoturur.
Taa 1945 'lerden, öğrencilık yıllanmızdan be-
ri tanınm. Kaç kez Hasanoğlan'a geldi, kaç kez
Ankara'da evine götürdü. Birbirimize şiirlerimi-
zi okuduk. Günün olaylannı tartıştık. Daha o yıl-
larda Türkiye'nin çok kötü bir karanlığa süruk-
lendiğini söylerdi. "Atatürk'ûn yapbgı iş ta-
mamlanmadı, engelliyorlar, bırakmıyoriar" der-
di.
Her konuda kendine özgü görüşler getirirdi.
Akranımızdı, aynı yıl doğumluyuz. Biriikte Bal-
gat sırtlannda askerlik kampı yapmıştık. Dost-
luğumuz o günlerde daha bır pekişti. Ama son-
ra, yıllarcabirbirimizi görmedik. Bizler Anado-
lu'ya dağılıp calıştık. Onun sesi bazen Lx>ndra'dan,
bazen Bodrum'dan geliyordu. Çok değişik ve il-
ginç şiirier yazıyordu. Giderek Türk şiirinin or-
tadıreklennden birisi oldu. Büyük sevgi ve say-
gı topladı.
Cnlü beyin cerrahı GaziYaşargl'in bir konuş-
masından öğrendiğime göre, Atatürk Lisesi 'nde
Can'la sınıf arkadaşı imişler. Evleri de yakm ol-
duğu için sık sık biriikte ders çalışırlarmış. Ha-
san ÂM Yücd Milli Eğitim Bakanı. Bir gün geç
zaman Meclis'ten mı, Bakanlıktan mı, kımbilir
nerden eve dönmüş, bakmış Gan'ın odasında
ışık yamyor. Konuşma sesleri geliyor, "Napo-
yor bunlar?" diye sonıyor. Gazi ile biriikte ders
çalışıyorlar. Giriyorodaya: "Napuyorsunuzba-
?
Can bir yandan, Gazi bir yandan başlıyorlar
şikâyete: Dersler çok ağır, bize ne gereksız şey-
ler öğretiyorlar. Nasıl öğrenilir bunlar, ne gerek
var... Konuşuyorlar konuşuyorlar. Bitti mi diyor
Hasan Âli Yücel. Bitti. Bana bakın ulan, diyor,
sıkın kıçınızı. Çalışın. Bunlan öğrenmeden sı-
nıf geçmek yok, diploma almak yok. Kolay mı
aydın olmak?"
Vurup kapıyı çıkıyor.
Gazi Yaşargil diyor ki: "Sıkük. Ben beyin cer-
rahı oMum. İnsanlaruı beynini amefivat ediyo-
rum. Can şair oMu, Tfirk dilini ameoyat ediyon"
Gazi Yaşargü'in bu deyimi bence Can Yücerin
şiirini çok güzel özetler. Gerçı her şair dl'i ame-
liyat eder, yeni anlatım olanaklan, yeni duyar-
lıklar arar. Sözcüklere yeni anlamlar kazandınr.
Can Yücel'in şiiri özellikle bu saptamaya girer.
Hemenher şürinde sözcüklere hiç beklenmeyen,
alışılmamış anlamlar yukier, göndermeler yapar.
Dili yeniden kurar. Eski Galata Köprüsü için
yazdığı şiirde ne dıyordu,
"Yüreğinin dubabnıu geniş tut üıtiyar
Sen nice dayüar gördün bugüne kadar
Hepsi de yedeklerinde sürüye sûrüye ayüan-
nı
Senin üstûnden azamet-i böbreki ve kalpak-4
pöstekrytegeç^)
Tarihin hayvanat bahçesini bo>iadnar."
Can Yücel'in şiiri hiçbir kayda kuyda uyma-
yan, içinden geldiği gibi, sere serpe bir şiirdir.
Çoğu güncele oturur. Ozünde muhalifbr, egeme-
ne karşıdır. Insanlığın büyük gelişımine katkı-
lar getinr. Hepsi olmasa bile kimi şiirlerinde
unutulmaz dizelerbelleklere yeıieşir. Sağlığın-
da, ölûmünden sonra hakkında nice güzel yazı-
lar yazıldı. Demek ki sevüiyordu, toplumda iz
bırakan şaırlerden biriydı.
Güle güle dostum Can Yücel, unutulmazlar
arasına katıldın...
BAŞSACLICI
Acımız büyük, binlerce insan yitirdik, önceiikJe ulusumuza, yakınlannı yitiren
herkese başsağlığı diliyoruz. Atatürk'ûn Türk Dil Kurumu'na ve dil devrimine
emek veren, Dil Derneği'nin kuruculanndan, Türkçe / dilbilgisi kitaplanyla,
aydınlık düşüncelenyle laik cumhuriyetin çocukiannı yetiştiren, değerli
öğretmenimiz, bilime, bilgiye, sanata saygılı egitimci, çalışkan insan,
BEŞİR GÖCÜŞ
ile her zaman el ele olduğu eşi
CEMİLE CÖĞÜŞ'Ü.
kızı
SEZEN CÖĞÜŞ'Ü.
Yalova'da yitirdik, 21 Ağustos'ta Ankara'da toprağa verdik. Acırruzı,
ögretmenımizden aldığımız bilinçle ve usun öncülüğündeki bilgiyle
aşabilmek için, onun gibi çocuk ve gençlerimizin yanında olacağız. Anısı
önünde saygıyla eğiliyoruz. Düşüncelerinin, yaprtlannın bütün eğitimcilere,
dilcilere ışık tutacağına ınanıyor, yakjnlanna, öğrencilerine, eğitimcilere bütün
aydınlanmacılara
. . başsağlığı diliyoruz. ..
DİL DERNEĞİ
BAŞSAĞUĞI
Zarif ve Aydın Türk kadınının sımgesı;
can dostumuz, ablamız, kardeşimiz
BERtN
MURATHANOĞLU'nu
20 Ağustos 1999 günü kaybetmenin acısını
yaşıyoruz. Ailesine ve dostlanna sabırlar dileriz.
ADABÜKÜ DOSTLARI
AKUT
(Arama Kurtarma Derneği)
Acil yardımlarınızı bekliyor.
İş Bankası Galatasaray Şubesi
738978 TL Hesabl / 364711 DOlar Hesabl Tel: 0212 252 46 44
VEFAT
Baromuzun 1920 sicil sayısında kayıtlı
AVUKAT
NECMETTİN ALTAN
vefat etmiştir. Azız meslektaşımızın cenazesi
24.8.1999 Salı günü (bugün), Bebek Camii'nde
kılınacak öğle namazını müteakıp ebedi
istirahatgâhına defiıedilecektir. Merhuma Tann'dan
rahmet kederlı ailesine ve meslektaşlannuza
başsağlığı dileriz.
tSTANBUL BAROSU BAŞKANLIĞI
Türkiye Kas Hastalıklan Derneği deprem
bölgesindeki hastalan ve üyeleri ile temas
kurmak ve bilgilenmek istiyor. Lütfen
demek merkezini arar mısınız.
Tel :02125730975 6636553
Faks: 663 01 68
PENCERE
Sopumlu Kim,
Suçlu Kbn?..
Mutfağa girdim, cezveyi aldım, bir kaşık kahve,
yanm kesme şeker, birfincan su, her şey hazır. Oca-
ğı yakmak için kibnti çakınca aklım kayrverdi, çağ-
nşım zincirinin haikalan birbirine eklendi:
Kibritin alevi..
Aydınlık..
Karanlık.. m,
Yeraltındaki karanlıkta kurtanlmayı bekteyen,
devreye girdi; yanında kibriti var mıydı?..
Kaç gün geçti?..
Tümü öldü mü?..
Soru akJımdan çıkmıyor.
•
Geçenlerde televizyon izliyorum, rasgele zaplı-
yorum, bir kanalkarşıma çıktı, aynnt verip lafı uzat-
mayayım, Koç Üniversitesi'nin çağnlısı olarak Tür-
kiye'yegelen Nobel ödüllü bir Amerikan bilim ada-
mına sordulan
- Türkiye 'de 20 yıldan beri yüzde 60- 70 oranın-
da enflasyon sürûyor. Siz bu olayı nasıl yorumlu-
yorsunuz, enflasyonun önûne nasıl geçilir?..
Amerikalı profesor cin gibi!.. Gözlerinde alaycı
bir ışıttı:
- Enflasyon yalnız size özgü değil!.. Başka ülke-
Ierde de yaşandı. Enflasyon yükseJir, doruğa çı-
kar, sonra denetime alınır, biter. Çaresi vardır. Enf-
lasyondan toplumun küçük bölümü yararianır, bü-
yük bölümü zarar görür. Sizdeki enflasyon yirmi
yıldan beri sürüyor; demek ki toplumun enflasyon-
dan zarargören büyük kesimi bunu durdurmak için
gerekli sıyasal iradeyi gösteremiyor...
Evet, üç buçuk haramzadenin elinde perişan
oluyorzavallıhaJk...
•
Deprem 45 saniye sürdü, ama, çeyrek yüzyılın
hesabını gördü.
Anlaşıkjı ki haramzade takımının ittifakı, yurtta-
şın mezannı yıllardan beri kazmış!.. Düzenin çürü-
müşlüğüyle depremde yıkılan binalann çürüklüğü
özdeş!.. Halkın seçımle başa geçırdiği takım, dev-
lete çöreklenerek ülkenin ipini pazarda satmış...
Sorumlu kim?..
Kim suçlu?..
•
Bir de mürteci takımı var haramzadenin meza-
ra gömdüğü Müslümanın kefeninden çıkar sağla-
maya çalışan din bezirgânı da diyor ki:
- Laikçiler türbanla uğraştıklan için Allah öfke-
lenip bizi cezalandırdı.
Vay canına!..
Enkaz attında kalan beş yaşındaki yavru mu,
yoksa annesi mi türbanla uğraştı?..
Bektaşi çay kenannda demleniyormuş; karşı kı-
yıya geçmek isteyen üç çocuklu bir anne kunda-
ğındaki bebeği Baba Erenler'in eline vermiş:
- TutşunuL.
Kadın ikinci çocuğunu sırtına alıp karşı kıyıya bı-
rakmış; dönüp öteki yavrusunu omuzuna almtş, ama,
çayın orta yerinde akıntıya kapılıp sürüklenmiş.
Çocukla anası bağıra çağıra boğulmuşlar...
Bektaşi bir karşı kıyıda ağlayan yavruya bakmış,
bir kucağındaki bebeğe!.. Sonra gözlerini gökyü-
züne dikip demiş ki:
- Imanım, şu işi ben yapsam canıma okurdun
ya!..
ML
İLHAN SELÇUK
KİTAPLARI
ENELHAKK'IN HAKKI
2. BASI
2.500.000 TL
İSKELE SANCAK
2. BASI
900.000 TL
DUVARIN ÜSTÜNDEKİ TİLKİ
3. BASI
1.100.000
JAPON GÜLÜ
7. BASI
1.100.000
ZİVERBEY KÖŞKÜ
13. BASI
800.000 TL
DÜŞÜNÜYORUM
ÖYLEYSE VURUN
24. BASI
900.000 TL
GÖRÜLMÜŞTÜR
8. BASI
9O0.0O0TL
AĞLAMAK GÜLMEK
10. BASI
900.000 TL
YUZBAŞI SELAHATTİN'İN ROMANI
(İKİ CİLT)
6. BASI
3.000.000 TL
umhurıyet Kıtap Kulubu (ağ Pazorloma A.S. Turkocoğı Cad. Uo:39:
(34334) Cogalogiu Istanbulîe!:5l4 01 96 Faks:5l4 01 95
ÇAĞIN MOTEL
Her öğün balık, akvaryum gibi deniz.
KalabalıkJardan va kabalıklardan uzak
sessiz tatil.
Sezon fiyatianrmz:
1 krşi T.P. 11.000.000.-TL
2 kişi 1 hafta 140.000.000.- TL.
Assos Bektaş Köyü SütKJce Koyu
Tel: 0286-723 40 42^*3
0532-76706 55