Katalog

1 NİSAN 1999 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA EKONOMI 13 DTM: İhracat • ANKARA (AA)-Dış Ticaret Müsteşarlığı'na (DTM) göre, dünyadaki genel ekonomik krize karşın 1998 yılı ihracat açısından oldukça başanlı geçti. DTM'ye göre, geçen yıl ihracati olumsuz etkıleyen faktörlerin başında, Rusya'da yaşanan kriz ve demir-çelik sektöründeki yapısal sorunlar geldi. Demir çelik sektörü ihracatının geçen yıl yûzde 20.8 gerilediğine dikkat çekilen değerlendırmede, "Rusya'ya ihracat ve demir-çelik sektörü ihracatı ihmal edildiğinde, geçen yıl ihracatın aslında yüzde 7.9 arttığı ortaya çıkmaktadır" denildi. Taksilerde laturalı dönem • ANKARA (AA)- Ankara Şoförler Odası Başkanı Ahmet Çıçek, Ankara'daki ticari taksilerde. fiş ve fatura kesme uygulamasmın aksatılmaksızın devam ettiğini söyiedi. Çiçek yaprığı açıklamada, taksici esnafının isteyen bütün müşterilere fış ve fatura verdığini belirtirken müşterilerin bu yönde bir taleplen olmaması durumunda, fış ve fatura kesilmediğini kaydetti. Küçük sanaylcl krizden yakındı • İSTANBUL(AA)- Küçük ve Orta Ölçekli Sanayici-lhracatçılar Derneği (KOS-DER) Genel Sekreteri Cemil Söylemez, küçük ve orta ölçekli ihracatçılann global krizden fazlasıyla etkilendiklerini söyiedi. Söylemez, küçük ve orta ölçekli sanayicilerin üretimlerinin kriz nedeniyle yüzde 25 sevıyelerine kadar gerilediğini belirtti. Serbest bölgeye tepki • TRABZON(AA)- Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanvekili Ali Osman Ulusoy, "Türkiye'de serbest bölge uygulaması gelişigüzel bır hale getirildi. Türkiye hariç dünyada 8 serbest bölge bulunurken Türkiye'de ise sayı şimdiden 15'e yükseldi. Serbest bölgeler, amacı dışına çıktı" dedı. Ulusoy, hâlâ siyası amaçlarla serbest bölge açılması yönünde çabalar bulunduğuna dikkati çekti. Bugüne kadar 265 kişiye toplam 18 milyar 640 milyon liralık ihbar primi ödendi Vergi ihbarcılan zeııghı olduANKARA (AA) - Vergi kaçakçılarını ihbar edenler devlete de kazandınyor, kendi de kazanıyor. Maliye Bakanlığı yetkilılerinden alınan bilgıye göre, vergı kaçıranlan devlete bildirenlere. kaçınlan vergıran yüzde 10'unun ihbar primi olarak ödenmesi uygulaması, özelhkle son yıllarda etkilı oldu. Yurdun dört bir yanından defterdarlıklara büyüklü küçüklü çok sayıda ihbar gelmeye başladı. Bu çerçevede vergi kaçınldıgı iddiasıyla Maliye"ye 1997 yılında 1163, geçen yıl ise 1100 ihbarda bulunuldu. Söz konusu sayının öncekı yıllarda 500-600'ler seviyesinde kaldığı belirtildi. Ortalama 41 bin dolar ödeniyor Vergi kaçağı ihbarlannın bır bölümü asılsız çıkarken, bir bölümünde ise yapılan incelemeler sonucunda çeşitli İhbarcılara ödenen primter Yıi 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 Toplam ihbangerçek çıkankişis. 30 48 32 50 60 25 20 265 Ödenen ikramiye Türkürast 140 miiyon 1 milyar 500rriyon 1.5mHyar 6mityar 6.5 mityar 3 milyar 18.640 mityon Dolar 20.327 91.025 16.833 32.819 73.949 42.925 11.537 289.415 miktarlarda vergi kaçağı tespit edildi. Devlet, inceleme sonucu bulunan vergi farkının yüzde 10'unu prim olarak ihbarcıya öderken, bu şekilde hem devletin vergi gelirlerinde bir miktar artış kaydedildi hem de ihbarcılara mali katkı sağlandı. Maliye verilerine göre, 1992 yılından • Devletin vergi kaçakçılannı ihbar edenlere ödediği ortalama prim tutan41 bin 345 dolar olarak hesaplandı. Geçen yıl dağıtılan prim tutan toplam 3 milyar lira düzeyinde gerçekleşmişti. bu yana yapılan çok sayıda ihbardan 265'inde vergi kaçınldıgı belirlendi. Devlet, vergi kaçakçılanndan tahakkuk eden vergiyi, cezasıyla birlikte tahsil etti. Bu dönemde ihbarlan gerçek çıkan 265 kişiye toplam 18 milyar 640 miryon lira tutannda ihbar primi ödemesinde bulunuldu. 1992'de devletin dağıttığı ihbar primi 25 milyon lira iken bu rakam 1997'de 6.5 milyar lira, geçen yıl ise 3 milyar lira olarak gerçekleşti. Yıllık ortalama dolar kuru baz alınarak yapılan hesaplamada ise 1992'den bu yana, ihbarcılara toplam 289 bin 415 dolar prim ödendiği ortaya çıktı. 1992'de 20 bin 327 dolar olan prim tutan, geçen süreç içinde bazı yıllar 91 bin dolara kadar ulaştı. Yüda 11 milyar 55 milyon lira Söz konusu dönemde, devletin vergı kaçakçılannı ihbar edenlere ödediği ortalama prim tutan da 41 bin 345 dolar olarak hesaplandı. Bu şekilde ihbarcılara yılda ortalama 11 milyar 55 milyon lira ödemede bulunulurken, son 7 yılda yapılan ödemenin dolar bazındaki değeri de 77 milyar 389 milyon lirayı aştı. Celirler Cenel Müdürü Nletımet Aklf Hamzaçebl . 'Gelirlerdeki düşüş sürpriz değil' HAZAL ATEŞ ÇAKIR Mehmet AJdf Hamzaçebi Gelirler Genel Müdürü Mehmet Akif Hamzaçebi. Türkiye'nin bulunduğu ekonomik koşullar nedeniyle vergi ge- lirlerinde yaşanan düşüşün sürpriz ol- madığını söyiedi. Hamzaçebi, "tki avdır ücret gelirle- ri indirimü oran üzerinden vergilefldi- riliyor. Gelir Vergisi stopaj tahsilatı, bu oran düşüşüne paraiel olarak önceki yıla oranla daha düşük oranda gerçek- leşti" dıye konuştu. Gelirler Genel Müdürü Mehmet Akıf Hamzaçebi, Türkiye'de 1999 yılına ka- dar eski vergi oranlannın ağır olduğu- nu belirterek, Gelir Vergisı'nde yüzde 25"ten başlayıp yüzde 55'e kadar yük- selen bir tarifenin uygulandığını anım- sattı. Hamzaçebi, Kurumlar Vergisi'nde de yüzde 25'lik bir oranın gerçekte efektıf olarak yüzde 40'a ulaştığını be- lirterek yeni Vergi Yasası'yla birlikte bu oranlann düşürüldüğünû söyiedi. Hamzaçebi, Gelir Vergisi'nde yüzde 10- 15'ten başlayıp yüzde 40'a ulaşan ta- rife, Kurumlar Vergisi'nde yüzde 30'luk bir oran getirildiğini belirtti. Gelirler Genel Müdürü Mehmet Akif Hamzaçebi, Katma Değer Vergisi ile Gelir Vergisi'nde düşüş olduğunu anım- satarak şunlan söyiedi: Tahakkuk arüşı tahsüata yansımadı "Mart ayında Gelir Vergisi beyanna- mesi, nisan avında da Kurumlar Ver- gisi beyannamesi alınacak. Aynca yıhn 2 ayındayüzde 69'luk bir tahakkuk ar- üşı var. KDV'deki artış yüzde 82'dir. Ancak artış tahsilata yansımıyor. Bir diğer nedeni de Şubat ayının 27-28'i tatile rastlıynr. Şubat ayının 25'i ib'ba- riyte bankalara ödenen KDV'nin ver- gflendirilmesi mart rakamlanna yan- sıvor." Çin, telekom pazannı yabancüara açti EkoDomi Servisi - Çin Halk Cumhu- riyeti, Dünya Ticaret Örgütü'ne (WTO) katılma girişimleri kapsamında, tele- kom sektörünün yüzde 35'ini yabancı- lara açtı. AFP'nin Çin-WTO görüşmelerine ka- tılan Batılı kaynaklardan aktardığı bilgi- lere göre Çin, öncelikle 5 yıl için telekom sektörünün yüzde 35'inde yabancı şirket- lerle ortaklık kurulmasına izin verecek. Batılı ülkelerin WTO'ya girmesi için Çin'e şart koştuklan telekom sektörün- deki liberalizasyon sonrası ilk adım, yi- ne Çin'in bu karannda etkili olan ABD ticaret heyetinden geldi. ABD Ticaret Bakanı William Daley başkanlığındaki heyet, Çinli yetkililerle ABD'li telekom devlerinden AT ve T'nin Pudong kenti te- lekom hizmetlennde bir ortaklık kurma- sı konusunda bir anlaşma taslağı imza- ladılar. Yaklaşık 40 tane denizaşın fırmanm 1.5 milyar dolarlık Çin telekom pazanna gir- mek için sırada beklediği biliniyor. Şehirlerarası trenlere reklam alınacak Türkiye Cumhuriyeti Dolet Demiryollan (TCDD) Genel Müdürlüğü zarardan kurtulup kâr sağlamanın \ollarını anyor. Barühö harlanndan sonra şehirier arası trenlere de reklam almaya haarianan TCDD Genel Müdürlüğü, söz konusu yeni uygulamasını bu yıl içinde başlatacak. Ulaşnrma Bakanlığı \ctkilileri. şehirier arası trenlere alınacak reklam uygulamasına ilk etapta Ankara-lstanbu) ve Ankara-tzmir gibi önemH hatiarda hizmet veren trenlerden başlamlacağını belirttüer. Uygulama daha sonra diğer tali hatiarda çahşan trenlere de vaygnüaştınlacak. TCDD Genel Müdürlüğü'nün trenlerin dış \ üzleri ile komparOmanlann içlerine almayı planladığı reklamlar ihale yolu ile seçilecek. ALTIN FIRSAT! IKTISAT BAIKASİ İKTİSATTel: (0212) 274 16 18 OECD içinde sadece binde 6'lık paya sahip Türkiye, Internet kullanımında sınıfta kaldı • Dünyada resmi rakam bulunmayan, ancak 100 milyonun üzerinde kişinin yararlandığı tahmin edilen tnternette, Türkiye'de ".tr" kodu altındaki bağh ana makine sayısı 27 bin 861 'i buluyor. Türkiye bu rakamla OECD içinde sadece 6 bin 145 adetlik ve 400 bin nüfuslu Lüksemburg'u geçebildi. İSTANBUL (AA) - Günden güne artan bilgisayar sayısı, web sitelerine karşın Türkiye Internet kullanımında, dünya ve Ekonomik tşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) ortalamalannın oldukça altında kaldı. "Siber Uzay" olarak da adlandınlan bu ortamda, 1998 yılının Temmuz ayı itibanyla kendi adı altındaki tnternet bölgesinde 3 bin 740 adet web sunucusuna sahip olan Türkiye. OECD'de sadece yüzde 0. 6'lık paya ulaştı. OECD istatistiklerine göre 1998 yılı Temmuz ayı itibanyla ülke kodu altında hizmet veren "metin, grafık, ses gibi farklı dosyalarm bir arada kullaıulabilmesine olanak sağlayan sunucu anlamına gelen" World Wide Web (WWW) sunuculannın dünyadaki sayısı 2 milyon 594 bin 623'ü buluyor. Dünyada, geçen yıl ilk 7 aylık dönemde bu sayı yüzde 41.4 gibi büyük bir artış kaydederken Türkiye'de artış yüzde 9.0'da kaldı. e-ticarette sonda Dünyada resmi rakam bulunmayan, ancak 100 milyonun üzerinde kişinin yararlandığı tahmin edilen tnternette, Türkiye'nin ".tr" kodu altındaki bağlı ana makine sayısı 27 bin 861 'i bulurken OECD içinde sadece 6 bin 145 adetlik ve 400 bin nüfuslu Lüksemburg'u geçebildik. Geçen yıhn ilk 7 aylık bölümünde yüzde 23.8 artarak 36 milyon 739 bine ulaşan Internete bağh ana makine sayısı Türkiye'de yüzde 12.4 artış gösterdi. 1998'in Ağustos ayı rakamlanyla dünyada 23 bin 224^ OECD üyesi 29 ülkede ise 22 bin 241 adet elektronik ticarette kullanılan güvenli web sunucusu bulunuyor. 1997 Eylül ile 1998 Ağustos arasındaki bir yıllık-dönemde, dünyada ve OECD'deki bu sunucülann sayısı yüzde 128 artış gösterdi. Bu dönemde Türkiye'deki güvenli elektronik ticaret web sunuculannın sayısı yüzde 250 artışla 4'den 14'e yükseldi. Oldukça yüksek gibi görünen bu orana karşın ülke nüfusunu dikkate alan değerlendırmede ise OECD sonuncusu olduk. Türkiye'de yüz bin kişiye 0.02 adet güvenli ticaret sunucusu düşerken bu sayı, ABD'de 6.13, Avustralya'da 3.71, Kanada'da 3.42, Lüksemburg'da 2.88, Yeni Zellanda'da 2.77, lsviçre'de 2.42, Yunanistan'da 0.14, Kore'de 0.09, Meksika'da 0.03 düzeyinde bulunuyor. İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞUKRAN SONER Kolo Belgrad'ta meydanlarda toplanan Sırplar "Kolo" oynayarak NATO bombardımanını protesto ediyor- lar. (Insanlann el ele tutuşarak daire oluşturduklan halk oyunu. Tıto'nun yarattığı Yugoslavya'nın sim- gesi.) Çocukluğumuzda biz de çok oynardık. Çocuk ki- taplannın kapaklanndan hiç eksik olmayan, kolo oy- nayan çocuklar, her biri başka milli giysi ile Yugos- lavya'yı oluşturan halklann kardeşliğini simgelerier- di. Kolo'da Sırplar tek başına değil, Yugoslavya'yı oluşturan halklar el ele kol kola verirlerdi. Çok kül- türtü toplumun, bırtikte yaşamanın simgesi olmuş bir halk oyununun, dığerlerini yok etmeyi amaç edin- miş bir ırkçılığın dayanışmasında kullanılması, bilen için daha da uzüntü verici bir görüntü oluşturuyor. Kosova'da dışardan görüldüğü kadan ile Sırpla- nn, daha önce Bosna'da olduğu üzere bu kez Ar- navutlan katletmeleri, yaşlı, çocuk, kadın göçe zor- lamalan, Hitler'i aşan ırkçı vahşeti var. Bosna'dan bir farkla kadınlann ırzına geçilmiyor, genç erkekler, Amavut aydınlar infaz edilip kadınlar smırdışı edıliyor. Çünkü insani ölçüleri yok olmuş Sırp ırkçı yaklaşımında, Sırp ırkından, Müslüman olmuş hain Boşnak kadınlan hamile bırakmak vardı. Ama- vutlar için cinsel biryaklaşım söz konusu olduğun- da kadınlann kısırlaştınlması gündeme gelebiliyor. Kosova'da henüz görünmeyen boyutu ile tam da NATO bombardımanına ayarlanmış bir plan var... Sırplar, NATO bombardımanına tepki eylemı ola- rak Amavut etnik temızliğini kendilen için hak ilan ederierken, uygulamalannın aynntılanna şöyle bir dikkatle bakınız. Bosaltılan kentler Ipek, Cakova, Priştine. Yakılan köyler Kuzey'de. Gençleri alınmış, bütün variıklan soyulmuş olarak göçe zorianan yüz- binlerden, en son uygulamalarda pasaport ve kim- likleri de toplanıyor Olabildiği kadar hızla bosaltılan yerlere Sırplar yerleştiriliyor. Olamazsa zorla giden- lerin dönüş yolu kapatılmak üzere yaşadıklan yer- lerdeki izleri yok ediliyor. NATO, Batı yerse, ki Bosna'da öyle oldu, Sırplar en sıkıştıklan noktada, Kosova'nın özerkliğine "evet" diyecekler. Bu arada Kosova'yı en anlamlı kentleri, doğal kaynaklan ile ıkiye bölmüş olarak Kuzey'i ken- dilerine bir biçimde bağlamanın yolunu bulacaklar. "O kadan da olmaz" demeyin. Bosna'da yüzbin- ler öldükten, Bosna üçe bölündükten sonra adına banş dedikleri anlaşma geldi. Ama zengin Kuzey'in, özellikle Avrupa'nın iktidar alanındaki, kendilerin- den saydıklan Hırvatistan ve Slovenya parçalanma- dan, kan kaybetmeden Yugoslavya'dan kopanldı. Şimdi bizde yeni dünya sömürü düzeni ideoloji- sinin kraldan çok kralcılan, kuyrukçulan NATO mü- dahalesi için özel yorumlar getiriyoıiar ya, çaresiz- liğin acısı ile öfkem onlara yöneliyor. Kosova'da insanlar için ölümlerin sonaeımesi, ya- şamak, NATO'nun Sırplarla aralanna gerçekten tam- pon oluşturması ile eş anlamlı. NATO'nun zengin Ku- zey'in vatandaşlanna zarar vermemek üzere, ha- vadan bombardımanlarla Kosovalılar için ne ölçü- de güvence oluşturduğu ise sonuçlan ile ortada. Bir yandan da NATO'nun insani kaygıları ikinci planda, zengin Kuzey'in çıkarlan çerçevesinde, hat- 16 ABO-AB çıkarcatışmasının dengeterine göre ha- reket ettiğini görmemek için aptai^olmak gerek. Tito'nun çok küttüriü toplum, halklanrt kardeşliği temeli üzerine oturtmayaçalıştığı Yugoslavya ulus dev- let değildi ki. Dünyada örneğı olmayan ölçülerde özerk eyaletlerden oluşan bir federasyondu. Daha- sı şimdi gündemimizde olan Kosova bile Sırbistan içinde özerklik haklanna sahip bulunuyordu. Tam tersi, Avrupa'nın parçalanmasında başrol oynadığı Yugoslavya'da oluşan devletçikler ulus devletçikler. Kosova'da bundan sonrası için ulaşılabilecek en mutlu son da Sırplann son parçalama oyununa NA- TO aracı olmazsa, bütünlüğü korunarak hep NATO askerlerinin güvencesinde oluşturulacak bir yeni devletçik olabilir. Tıpkı Kuzey Irak'ta programlandığı gibi, ABD hiz- metinde bir sağlam üs. Adı özerk yönetim ya da ay- n bir Amavut devleti olmuş, ne fark eder ki? Bizim ikilemimiz, Kosova'da yaşayanlar için, öl- memek, sürülmemek üzere başka seçeneğin kalma- mış olması. Türkçesi, kraldan çok kralcılann kamuoyunu yön- lendirmek istedikleri gibi, NATO müdahalesi ile ulus devletlen tarihe gömecek, bır ülkenin ıçındeki bir azın- lığın insan haklarını korumak uzere. ınsancıl, muh- teşem bir iş yapılmıyor. Bugün sermayenin ideologlan, zengin Kuzey'in, AB'nın, ABD'ın, NATO'nun sözcüleri bile bizım yağ- danlıklar kadar ileri gitmiyorlar. Evrensel ölçülerin zen- gin Kuzey'de geliştiğini, oralarda artık devletler ara- sı savaşlann görülmediğıni, ancak yoksul güneyde (ki dünya topraklannın ve nüfusunun çok büyük ço- ğunluğu burada kalıyor) yoksulluğun paylaşılmak istenmemesıne bağlı olarak ırklaravedinlere, alt-kim- liklere bağlı aynmcılığın, savaşlann doğduğunu an- latıyorlar. Işte NATO da bu gerçekliğe göre bölgesel savaş- lar için yeni stratejiler geliştiriyor. Ama ulus devlet- leryıkılmıyor. Zengin Kuzey'in çıkarlanna uyduğu her yerde, ulus devletler, ulus üstü devletler parçalana- rak yeni ulus devletçikler yaratılıyor. ölçü insanlık, ınsan haklan, dünyanın nereyedoğ- ru gittiği ise buna devrim değil, olsa olsa karşıdev- rim, vahşi kapitalizmin, bılim ve teknolojik devrime, az uluslu tekellerin devleşmiş çıkarlanna ayak uy- durması denir. Yoksul halklann başına gelense, her tür art-kimük aymmcılığı ile bölünmek, parçalanmak, daha çok yok- sullaşmak, acı çekmek ve ölmek, en ağır bedelleri ödemektir. A c i l D e s t e k K r e d i s i En fazla istek \ Kahramanmaraş'tan ANKARA (AA) - Acil destek kredısınden yarar- lanmak için Türkiye Kal- kınma Bankası (TKB) ve Vakıfbank'a yapılan baş- vurularda en fazla talep Kahramanmaraş'tan geldi. Kalkınma Bankası'nın ve- rilerine göre 1996 yılı ka- sım ayında başlatılan prog- ram çerçevesınde bu yıl mart ayı başına kadar Do- ğu ve Güneydoğu Anado- lu Bölgesi'nde yanm kal- mış tesislerin tamamlan- masına yönelik olarak 117 şirkete, 4.1 trilyon lira tu- tannda kredi ödendi. Kahramanmaraş, 57 fır- ma ve 2.1 trilyon lirası ya- tınm, 3 trilyon lirası da iş- letme kredisi olmak üzere ' toplam 5.1 trilyon lira tu- tannda kredı talebıyle baş- vurular arasında ilk sırayı; aldı. Ancak bu ildeki 2 fir-: maya 57.4 milyar liralık tahsis yapıldı. Acil destek programı kapsamında en fazla kredi alabilen il ise 569.7 miryar lira ile Diyarbakıroldu. Di- yarbakır'dan 32 fırma 625 , milyar lirası yatırım, 1.9 trilyon lirası da işletme kre- disi olmak üzere toplam 2.5 trilyon liralık kredı ta- lebinde bulunmuştu.