Katalog

1 i ARALIK1999 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI / ekonomitcı cumhuriyet.com.tr 13 ŞIRKETLERDEN • ARGE Danışmanlık'ın otaklan arasına, Avrupa Brliğı ve rekabet riEvzuatı konusunda uüslararası düzeyde uananhğıyla tanınan Dr. Metin Kanmaz da kanldı. Kınmaz, TÜSİAD Rîkabet Mevzuatı Grubu Gînel Koordinatörlüğû'nü de yüriitûyor. • SEK, Sek aromalı yoğurt ve Sek eritme peynın adlı üa yeni ürününü pıyasaya sürdü. Sek aromalı yoğurdun çileklı, vanityab ve muzlu çeşitleri bulunuyor. • DEMİRHALK BANK, kasun ayında 25 milyon dolar olarak sunulan sendıkasyon kredisini 45 mılyon dolara tamamladı. Sendikasyon kredisıne Rabobank, Bank ofNewYorkgibi21 uluslararası banka katıldı. • TOYOTA Corolla, piyasaya sunulduğu 30 yıldan beri en çok satılan otomobü unvanını konımayı sürdûıüyor. Toyota Corolla, kâsun ayında da bu başansını yeniledi. • BANKKAPÎTAL, deprem bölgelerinde faaliyet göstennek amacıyla bir "Afet Timi" oluşturdu. • YAYLA, Anadolu'nun yöresel lezzetlerini Yayla Lezzet Turu kitabı ile tanıtmayı sürdürürken, lezzetiyle Ramazan sofralanıu süslüyor ve ev hanımlanna finn eldiveni ile mutfak önlüğü hediye edıyor. • BP AMACO ve MOBİL Avrupa çapında yürüttükleri "Akaryakıt ve Madeni Yağ Ortaklıklan" adı altmdakd güçbirhği anlaşmasıru sona erdiriyor. • YATAŞ, mekân değişıkliğine kolay adapte olabılen, fonksiyonel olduğu kadar, estetık kaygılar da göz önünde bulundurularak tasarlanan mobılyalan ile küçük mekânlara büyük çözümler getiriyor. • DtVAN Pastaneleri, yeni bir yüzyıla girerken Divan özeni ve inceliğinde birbirinden lezzeth ürünleriyle, keyifli yübaşı sepetleri hazırladı. \ • KOMİLİ Sıvı Yaglan, "Komili Fındık Yağı" adlı findığın sağlık ve lezzetini içeren ürününü önümüzdeki günlerde piyasaya sunuyoT. • ALTINYILDIZ'ın NetWork mağazalaruıdan aralık ayı boyunca alışvenş yapanlara, ahşverişleri oranınca hediye çeki kazandınyor. • TETRAPAK'ınbuyü Kristal Elma Ödülü'nü alan reklam filmi ikinci kez televizyon kanallannda gösterime girdi. Ekonomik veriler kadar sosyal ve teknolojik göstergeler de birliğin ortalamalarının çok gerisinde kalıyor ıııaıını yonııızuıı• Türkiye nüfiısu ve dinamik ekonomisi ile dikkatleri üzerine topluyor. Ancak sosyal devlet anlayışının hızla yok olduğu Türkiye, eğitim ve sağhk harcamalannın düzeyi ve teknolojik gelişime verilen önem açısından sınıfta kalıyor. MUTLUDEMİRKAN Helsinkı zırvesmden çıkankarar, po- litikacısından esnafa kadar herkesı bulutlann üzerinde gezdirirken eko- nomik ve sosyal göstergeler Türki- ye'nin 'Avnıpalılaşmak' için hâlâbir finn ekmek yemesı gerektığinı gös- teriyor. Türkiye son yıllarda gerek Avnıpa'da gerek gelişmiş dûnyada riinnmUc ekonomisi de dikkatleri üze- rine toplarken, Avrupa Birliği (AB) üyeleri ile karşüaştınldığında özellık- le eğitim ve sağhk harcamalannın düzeyi ve teknolojik gelişime verilen önem açısından sınıfta kalıyor. Avrupa ülkeleri son yıllarda ABD'den esen liberal rüzgânn etkı- siyle sosyal devletten geri adım atma- ya başlarken, Türkiye 1980 sonrası- nın egemen polıtikasının etkisiyle ge- lir dağıbmı, eğitim ve sağlık hizmet- leri açısından zaten çok uzağında ol- Türkiye'nin AB'ye üyelik yolu dikenli AB(15) Eurojii) Belçika Danimarka Almanya Yunanistan Ispanya Fransa Irianda Italya Lüksemburg Hoilanda AvMShırya Portekiz Finlandiya Isveç Inailtere TÜRKİYE Nüfus (x10QQ) 374.566 290.832 10.192 5.295 82.060 10.508 39.348 58.723 3.693 57.563 424 15.650 8.075 9.957 5.147 8.848 59.084 62.865 1998 GSMH (Mityar$) 7559 5843 226 153 1933 109 514 1289 77 1059 16 341 192 97 113 205 1235 200 1996 Kişibaşma GSMH® 18.075 18.298 20.416 20.597 20.030 12.326 13.936 18.916 16.782 18.466 29.440 18.845 20.400 12r656 17.375 18.140 17.770 3.160 Sosyal Gövenlîk tarcdfnâlanron GSMtfdeki payı (%) 28.7 28.6 30.0 33.6 30.5 23.3 22.4 30.8 18.9 24.8 26.2 30.9 29,5 21.6 32.1 34.8 27.7 4.9 Enerji tüketimi kişibaşma (TEP) 2.528 2.507 3.586 2.972 2.886 1.611 1.680 2.562 2.161 2.043 7.785 3.313 2.793 14.65 4.321 3.854 2.551 1.045 Sağhk barcamalannın GSMH' deki payı (%) 9.3 11.1 12.1 2.1 16.2 5.3 4.6 10.3 4.0 6.6 7.3 12.8 5.9 5.2 5.6 2.6 1.6 2.7 Eğitim harcamalannın GSMtfdeki payıW 5.4 5.4 3.2 8.2 4.8 3.0 4.9 6.1 5.8 4.7 . 5.2 5.6 5.5. 7.6 8.3 5.4 2.2 1,000 Kiş Günlük gazete 244 217 160 311 311 153 99 218 153 104 - 305 294 75 455 446 332 111 ıye düşen Kişisel bilgisayar 216 202 235 360 256 45 122 175 241 113 - 280 211 75 311 350 243 L 21 J 1 mılyon kişi içinde AR-GE'de çalışan yûksek eğrtimli 2.106 1.993 1.814 2.647 2.843 774 1.210 2.584 1871 1.325 - 2.656 1.631 1.185 2.812 3.714 2.417 261 Kaynak: EUROSTAT, Dünya Bankası 1999-2000-DIE, Maliye Bakanlığı duğu sosyal devlet kavramını daha başındanreddettı. Türkiye, uzmanlar- ca ekonomik gelişmışliğın daha sağ- lam göstergeleri sayüan eğitim ve Ar- Ge harcamalan alanında da AB or- talamalannın 'onda biri' düzeyinı zar zor aşabiliyor. Türkiye en güvendiği özelliklerin- den biri olan nüfiısu ile AB içinde Almanya'dan sonraki en kalabalık ül- ke konumunu elde etmesine karşın yi- ne bu özelliği sayesinde kişi başına düşen ulusal gelır açısından, nüfusu Türkiye'nin bazıüçeleri kadar büeol- mayan Lüksemburg'un çok gerisin- de kalıyor. On Türk'ün ortalama ge- liri, bir Lüksemburglunun gelirine ancak ulaşabiliyor. Sosyal güvenlıği, kamu ekonomi- sinın sırtındakı karnbur olarak gören ardayışa karşın Türkiye, sosyal güven- liğe ulusal ekonomıden aynlanpay açı- sından yıne AB ülkelerinin çok çok gerisınde. Türkiye'de sosyal güven- lik ıçin devletin yaptığı harcamamn gayri safı milli hasıla (GSMH) için- deki payı yüzde 5'i büe bulmazken AB'de bu oran yüzde 18 ile 35 ara- sında değışerek yüzde 28.7'lik bir or- talamaya ulaşıyor. AB hayalleri için- deki Türkiye yine sağlık harcamala- rında da Avrupa ülkelerinin büyük çoğunluğunun gerisinde ve ortala- manın da bir hayli altmda kalıyor Teknolojik aühm zor Türkiye, önümüzdeki 20 yıl için- de gelişmekte olan ülkeler arasında ön sıralara sıçrayabilmek için kaçınıl- maz olarak görülen Ar-Ge ve eğitim harcamalan, kişi başına düşen bilgi- sayar sayısı gibi verilerde diğer eko- nomik alanlarda gösterdiği varhğı bi- le gösteremiyor ve 'vasat'ın da altın- da kalarak geçersiz not ahyor. Nüfus içinde Ar-Ge çahşmalannda çalışo- nlan bilim adamı ve mühendis sayı- sı bakımından Türkiye, AB içindeki en yakın rakıbi olan Yunanistan' ın 3'te bin düzeyini ancak yakalıyor. Genel bu" değerlendirme üe Türki- ye, siyasi ve tarihsel gerekçeler bir ya- na bırakıldığuıda büe dinamik yapı- sı ile umutvaat etmesine karşın G7'ye 4 temsilcı sokan bu gelişmiş ekono- mik blokun kapılannda daha uzun bir süre bekletıleceğe benziyor. 2000 yılında çeşitli vergi ve harçlar ile asgari yatınm indirimi tutarı yüzde 52.1 oranında artıyor i yıldavergiliyaşam• Harçlardan taşıt vergilerine, asgari yatınm indiriminden veraset vergisi istisnasına kadar her şey yüzde 52.1 oranında artıyor. Emlak vergisine tabi değerler ise yeni yüda yüzde 26.5 oranında yükselecek. ANKARA(AA)-Maliye Bakanhğı, 2000'de çeşitli vergi ve harçlar ile asgan yannm indinmi tutannı yüz- de 52.1 oranında arttmyor. Gelirler Genel Müdürlü- ğü'nce hazırlanan tebliğler- de. yeni yüa ıhşkinvergi dü- zenlemelennde kanuni oran olan yüzde 52.1 'lik yenıden değerleme oranı baz alındı. Emlak vergisine tabı değer- ler ise Bakanlar Kurulu yet- kısı kullannmadığı için ka- nun gereğı yenıden değerle- me oranınınyansı kadar, bir başka deyışleyüzde 26.5 ora- nmda artacak. Motorlu ta- şıtlar ve taşıt alım vergisi miktarlan 1 Ocak'tan geçer- li ohnak üzere yüzde 52.1 oranındazamlanırken. vera- set ve intıkal vergısindeki çocuk ve eşler ıçın geçerli 9 miryar 169müyonüra ile, sa- dece eşler içinuygulanan 18 mılyar 348 mılyon lıralık is- tısna hadleıınin de yüzde 52.1 oranındaartnnlmasıka- rarlaştmldı. Veraset ve inü- kal vergisindeki dilımlere de, yeniden değerleme ora- nı kadar artış yapıldı. Harç- Otomobil fiyatları artacak Ek taşıt alım vergısindeki ındinmin son bulmasıyla, yılbaşından ıtibaren bugünkü fabrika çıkış rakamlanyla otomobil fiyatlannda 219 milyon lıra ile 542 milyon lira arasında artış olacak. Söz konusu arnş, R-12 TX Toros'a 219 mılyon 350 bin lıra, Palio 1.6 ıe'ye 271 mılyon 491 bin lira, Siena 1.6 ieye 280 milyon 396 bin lira ile 346 milyon 145 bin lira, Palio Weekend 1.6 ie'ye 345 mflyon 423 bin lira, Clıo 1.6 RTE BVAya 337 milyon 259 bin lira, Megane 1.6 16V AC'ye 542 milyon 266 bin lıra olarak yansıyacak.Ek taşıt alım vergisindeki indirimın son bulmasıyla, Standart Polo 1.6'nın satış fıyatı 260 milyon 235 bin lıra, Golf 100 HP'nin 379 milyon 872 bin lıra, Bora 1.6 100 HP aut'un da 468 milyon 722 bin lira artacak. lann da yüzde 52.1 zamla- nacağı 2000 yıhnda, asgan yatınm indiriînı tutannın da aynı oranda yükseltılmesı görüşü benımsendı. Otomo- bü almak yeni yıldan ıtiba- ren daha pahalı hale gele- cek. Taşıt alım vergısini ye- mden değerleme oranı çer- çevesınde yüzde 52.1 ora- nında arttıracak olan Mali- ye Bakanhğı, ek taşıt ahm vergısındeki yüzde 6'lık in- dınmı de 31 Arahk'ta sona erdinneye hazırlanıyor. Nısanl999'da3ayhkbir süre için 1.600 cc'ye kadar olan otomobillerde yüzde 12'den 6'ya düşürülen, ar- dından da 2 defa 3'er aylık sürelerle uzaulan ek taşıt ahm vergisi indirimi, bu ay sonundabitecek. Birüstdü- zey yetkili, 1994'te de ek ta- şıt alım vergisinde indirime gidildığini. o dönemde de ındinmin 9 ay sonra kalktı- ğını anımsatarak indirimi 1 Ocak'ta sonaerdırmeyıplan- ladıklânnı söyledi. tommm Bımkııhınn fiıizitutinmi sürüyor EkoooDB Servisi -Bankalar, btreysel krediler ile tasarruf mevduatına uyguladıklan faizleri düşürmevi sürdürûyorlar. Faiz oranlarmı yeniden belirlediklerine ilişkm art arda açıklamalarda bulunan bankalar. piyasadakı değişımler doğrultusunda hareket ettıklerini duyuruyorlar. Son olarak Demirbank, Yaşarbânk, Garanti Bankası, MNG Bank, Osmanlı Bankası, Denizbank, EGS Bank, Bayındırbank, Bank Kapital, Bankekspres, Türk Eximbank ile Citibank çeşitli alanlarda uyguladıklan faizleri indırdıklennı açıkladüar. Türk Exımbank, kısa vadeb ihracat kredilennin faız oranlannda 10 puan indinm yapOğını duyururken diğer bankalar da bireyseî kredder ile tasarruf mevduatma uyguladıklan oranlan düşürdüler. Bankalardan yapılan açıklamaya göre yeniden belhienen faiz oranlan şöyle: Bank Kapital'in taşıt kredisıne uyguladığı 3 ay vadeli fiaz oranı yüzde 5. Cıhbank'ın bir ay vadeli tasarruf mevduahna uyguladığı faiz oranı yüzde 69. Bayındırbank'ın daha önce yüzde 68 olarak uyguladığı bir ayuk mevduat faiz oranı bugün yüzde 65, Demirbank'm yüzde 60, Yaşarbank'm ve MNG Bank'm yüzde 68, Osmanlı Bankasf nm yüzde 60, Garanti Bankasfnın yüzde 65 olarak beürleairken, EGS Bank'ın 3 ay vadeh mevduat faiz oranı yüzde 62'ye düşürüldü Bankekspres'in bir ay vadeli faiz oranı yüzde 70 şeklinde duyurulurken, Denizbank, taşıt kredi faiz oranlarmı 3 ay üe 12 ay arası vadelerde yüzde 3.90 düzeyine indirdi. Garanti Bankası, konut ve otomobil kredilerinde uyguladığı faiz ontüanm düşürdü. Her bölgenin önemli ülkesini bünyesine alan G-20'lerin ilk toplantısı yann yapılıyor Küresefleşmenin yeni komıldarı ANKARA /İSTANBUL (Cumhuriyet) - Küreselleşmenin dünya ekonomisi üzerin- deki etkinliğini arttırmak ve istenüen poli- tücalann yürihiüğe sokulmasını sağlamak üzere G-20'yle her bölgenin önemli ülke- sini ıçine alan oluşumun ük toplantısı ya- nn yapdıyor. Türkiye'yi bakan düzeyinde Maliye Ba- kanı SümerOral'ın temsü edecegi G-20 top- lantısına Merkez Bankası Başkanı GaziEr- çd ile Hazıne Müsteşan Sdçuk Oemiralp ve Hazıne Müsteşar Yardımcısı F«iıat Emfl de kaülacak. Maüye Bakanı Oral, Almanya'nm Ber- lin kentinde yapılacak G-20'lerin toplantı- sma katılmak üzere hareket etmeden önce lstanbul'da Atatürk Havaalanı'nda düzen- lediğibasmtoplantsında, "G-20'lergrubu- na seçilen ülkeler, bölgesinde ekonomik gü- cü olan ve piyasa ekonomismi benimsemiş ülkelerdir" dedı. Oral, G-20'ler grubunun uluslararası bırtakım mah kınlganhklann önüne geçen ve finans knzleriyle ılgüi gö- rüşler ortaya koyan bir platform olduğunu beürtirken fa Türkiye, yeni bir çağa girer- ken,birtaraftan AB'yetam üyetikkonusun- da önemli bir adım atarken diğer yandan da G-20'ler gibi önemli bir platforma kanl- mıştır. Bütün bunlar, Türkiye"nin yeni çağ- Ülketer Türidye Hindistan Brezilya Arjantin Çin S.Arabtstan G.Afrika G.Kore Avustralya Meksıka ABD Kanada Japonya Fransa Almanya Ingiltere , Italya Rusya Nûfus 63miyon 980 milyon 166 milyon 36 milyon 1239 milyon 21 milyon 41 milyon 46 milyon 19milyon 96 milyon 270 milyon 31 milyon 126 milyon 59 milyon 82mityon 59 milyon 58 milyon 147 mityon Kişibaşma utusalgelir 3.160 dolar 430 dolar 4.750 dolar j 8.970 dolar 750 dolar 7.150 dolar 2.800 dolar 7.970 dolar 20.300 dolar 3.970 dolar 29.340 doter 20.000 dolar 32.380 dolar 24.940 dolar ı25; 850jfolar 21.400 dolar 20.250 dolar 2.300 dolar Büyüme(%) (1997-1996) ZA 6 0 4 7.4 0.6 |_ 6.3 3.8 4.8 7 6.1 -2.6 3.2 -0.4 2 2.3 -6.6 da uygar dünyanm güçtü bir ülkesi olacağı- nıgösterh-or" dıye konuştu. ABD, Kanada, Japonya, Fransa, Alman- ya, Ingjltere ve Itarya'dan oluşan G-7'ler, Rııs- ya'nnı eklenmesıyle G-8 olarak anılmaya başlanırken, bu ülkelerin küreselleşmeyle 3. dünya üUcelerine uygulatmak istedikleri politikalann yürütuhnesinde, Dünya Tica- ret Örgütü, Dünya Bankası ve Uluslarara- sı Para Fonu'nu yeterli gönneyerek, bölge- lerinde temsüci konumundakı ülkeleri kap- sayacak >cni bir yapılanmaya gittikleri gö- rülüyor. G-20'ler adıyla AB ve Dünya Ban- kası doğal üye kabul edildiğinde 18 ülkeyi kapsayan platforma yeni katılan gelişmek- te olan ülkelerle tepede yeT alan 7 üUcenin ekonomik verilen arasmdaki büyük uçurum da bu durumu ortaya koyuyor. Vetolar mali yardıma engeldi AB kaynaklarının yolu açılıyor • îlk olarak AB'den, gümrük birliğine uyum çerçevesinde, yaklaşık 150 milyon Euro (152 milyon dolar) uygun koşullu kredi alınacağı belirtiliyor. ANKARA(AA) - Adayhk statüsütescü edi- len Türkiye'nin, AB'nin mali kaynaklanna daha rahat bir şeküde ulaşa- bileceği bildinliyor. Tür- kiye, ılk olarak AB'den, gümrük bu"liğine uyum çerçevesinde, yaklaşık 150 milyon Euro (152 milyon dolar) uygun ko- şullu kredi alacağı belir- tiliyor. Bu arada vetolar nedenıyle alamadığı yak- laşık 2.5 mılyar dolarlık kaynaktan da faydalana- bilecek. Türkiye'nin, halen gö- riişmeleri devam eden MEDA 2 (Akdeniz Ülke- leri Kalkınma Yardnnı) programı çerçevesinde de, proje kredısi alabüe- ceği ifade ediliyor. Bu- başka mali kaynak ala- cağı kurum olan Avrupa Yatınm Bankası'ndan (AYB) da yaklaşık 500 milyon dolarlık mah' yar- dım alabüecek. Bu arada, Türkiye'nin, Yunanis- tan'ın vetolan nedeniyle bir türlü serbest buakıl- mayan (yaklaşık 1 mil- yar dolan AB bütçesi, 1 rnilyar dolan da MEDA fonlanndan olmak üze- re) 2,5 milyar dolara ya- kmmali ımkândan da fay- dalanacağı büdirildi. Türkiye'nin. ekono- mik ve hukuki yapısal uyum çerçevesinde, di- ğer aday ülkelerin ala- cağı tüm ımkânlardan da eşit olarak faydalanaca- ğı belirtiliyor. Yetkililer, tam üyelik yolunda. siyasi, ekono- mik ve hukuki olarak uyum çalışmalannı ta- mamlaması gerektığinı behrtiyorlar. Türkiye'nin, ekonomüc kriterler çer- çevesinde en çok uyum göstermesi gereken ala- nın "serbest piyasa ko- şullan" olması gerekti- ğini kaydeden AB yetki- lileri, kamu ihaleleri ve yatınmlar konusunun, AB'nin öncelikle önem verdıği konular olduğu- nu belirtiyorlar. Rantiye ile yarışamadılar Yerli konserveci Avrupa raflannı terk ediyor YUSUFÖZKAN tZMİR-Türkiye'de uy- gulanan ekonomi politi- kalan, ihracata yönelik ça- hşan fmnalan süantıya sokuyor. Dünyannı sayıh şirketlennden biri olan Raks'ın bankacüüt siste- nunm olumsuzluklann- dan dolayı üretimıni dur- durmasının ardından, üre- timinin büyük bölümünü yurtdışma üıraç eden bir- çok konserve fînnasuun kapanma aşamasına gel- diği beurtüdi. Avrupa ülkeleri mağa- zalannmraflannda yer al- mak için uzım yülar mü- cadele veren firrnalar, Tür- kiye'deki yüksek faizlere bağlı olarak üretim mali- yetlerininanmasından do- layı, bu raflan terk etmek zorundakahyorlar. Hükü- metlerin üteticiden alıp, faizciye veren politikasıy- la, kendileri gibi çalışan hiçbir firmanm ayakta ka- lamayacağım belirten sa- nayicüeT, getirilen ek ver- güerle süontılannm daha da arttığnıı kaydedıyorlar. 1982 yıhnda çoğunlu- ğu öğretmen olan 49 or- tak taranndan kurulan ve üretiminin yüzde 90'uu ihraç eden Su Ürünleri Sa- nayiMamulleriİhracat Tı- caret AŞ (Susitaş) Genel Müdürü Cihangir Hûr, üretimlerinin 5 bin ton- dan 300 tona düştüğünü behrterek "Dahaev-vdTaı- saş'a,Metro'yamalsatar- dık. Bugün bu mağazalar- da yokuz. Raflarda mar- kalan olan fırmalar zor- da. Dardanei,borçlarmı 5 yıla yaydL Kavala grubu- nun kurduğu fobrika 4-5 kezeldeğiştirdL Yüzteree flrma yok oMu" dedi. Hür, "Ba-yökleıneyap- masak o raOardan düşer, bir daha da oralara gire- meyiz. Dümanın birçok mağaza zincirineürûn sa- tarken, artık sadece üd Ahnanve bir İtahan ma- ğaza zincirine ürünkri- mizi verebüryoruz. Yann birgünbizimyerimizils- panyollar aiacak." dedi. Konserve sektöründe 20 yılı aşkın süredır faaliyet gösteren ve üretiminin yüzde 80'ini ihraç eden Bozsal Ltd. Şti. sahiple- rinden Enrf Bozkurt da dünyanmbirçok ûlkesıne ürün satarken, özellikle 1999 yılı başından itiba- ren bankalann uyguladı- ğı yüksek faız politikala- nndan etkilendüderini ve üretimlerini yüzde 20- 25'e düşürmek zorunda kaldüdannı vurguladı.