Katalog

CUMHURİYET 13 EKİM 1999 ÇARŞAMBA HABERLER nrası alınan kararlarla Özelleştirme îdaresi 'nin elindeki Türkiye Gemi Sanayiifiilen kapatılıyor lepremde kullanılamaz hale c'in askeri tersane olarak tahsisi, i'nün açılmaması nedeni ile elerin fiilen kullanılamaması ılemler alınmazsa 2490 işçinin /ılı verileri ile 18 trilyon gelirli, /on dolar olan Türkiye Gemi e gözden çıkanlıyor. . - ;ndisleri Odası'nın 17 Ağustos ;ı ulusal gemi sanayimizin tıran raporu, ulusal gemi eceğinin yok edilme tehdidi ıu ortaya koyuyor. Sektörü ; etkileyecek son kararlar li sanayisinin gereksinimleri ve ektörle ilgili tüm taraflann nlacak toplantılarda esi isteniyor. Idye'11111 li inşa kapasitesi yüzde 40 düşüyor Odası'nın 17 Ağus- >al gemi sanayimizin rladığı rapor, halen e tamirkapasitesinin ınduran Türkiye Ge- ılen kapatılmakta ol- skeri Tersanesi'nde TGS'ye ait Pendik ıvvetleri Kotnutanlı- leşik Dz. K. K. Taş- nin Camialtı ve Ha- ı aşkın süredir açıla- problemini yaşama- ;emi inşa ve onanm ı yıllardır Özelleştir- olan TGS'nin özel- nlması anlanuna ge- la ihracat yapan ka- nin durması ile gemi de çok büyük açığın, denoluyor. 1998 yı- S tfrryon liTa ve irira- ın işletme, özel sek- yapamadığı nitelik- ılerin inşası, onanmı nayacak konuma dü- :alma tehdidi ile kar- 17 Ağustos 1999 tarihinde Kuzey Anado- lu Fayı (KAF) üzerinde oluşan ve merkez üs- sü Gölcük-/ Kocaeli olarak açıklanan 7.4 şiddetindeki deprem, başta tzmıt ve Adapa- zan olmak üzere Istanbul ilimizde (yumuşak zemine sahip Tuzla ve Avcılar ilçeleri başta olmak üzere) önemli bina ve sanayi tesisi ha- san yanında, can ve mal kaybma sebebiyet vermiştir. Karayollanndakı hasarlar sonu- cunda deprem bolgesine erişim önemli ölçü- de aksamış (bölgeye tam intikal 48 saati aş- mış), bu aşamada bölgeye yardım ve kurtar- ma malzemesı ulaşımı ancak denızyolu ile mümkün olabilmiştir. Deprem ve Ceml sanayll Başlangıçta bölge ile ıletışım de bir siire deniz araçlannın telsiz ve radyo-telefonlan ile mümkün olabilmiştir. Deprem sonrası uluslararası yardım çerçevesinde bölgeye yü- zer hastane ve su antma gemileri göndenl- miş, gemilerle iş makineleri sevkıyatı yanın- da yaralı nakliyeleri yapılmış, aynca Türki- ye Denizcilik lşletmeleri (TDl) yolcu gemi- Teri uzun sûre depremzedelerin bannma ih- tiyacını karşılamı^r. Elektrik ve telefon hiz- metlennın kesintiye uğraması da bu doğal afetin çözüm arayan önemli sorunlanndan bin olarak hatırlanmalıdır. 1948'de keşfedi- len ve günümüzde de aktif halde olduğu bi- KAF üzerinde ve Istanbul Boğazı'na yak- laşık 80 kilometre uzaklıkta, Gölcük - Koca- eli merkezli deprem, îzmit Körfezi içinde y- er alan 3 tersanemizde de ciddi hasara yol aç- tı. Basında yer alan haberlerden, en önemli hasann Denız Kuvvetleri Komutanhğı'na bağlı Gölcük Askeri Tersanemizin gemi in- şa tesisinde olduğu; ancak denizaltı üretim te- sislerinin ve yüzer havuzlann hasarlanmadı- ğı ve cahşmalanna devam edebileceği öğre- nilmiştir. tzmit Körfezi kuzey sahili Yanm- ca mevkiinde yer alan Marmara Tersane- si'nde ise kızak üzerinde inşaatı devam eden 5.000 DWT'lik geminin takaryalardan hare- keti neticesinde kızak ve gemide. aynca vinç raylannda önemli hasarlar oluşmuştur. Kör- fez güney sahili Seymen mevkiinde yer alan UM Tersanesi'nde de iskele çökmesi ve bi- na hasarlan rapor edilmiştir. Özellikle dolgu arazi üzerinde yapılaşmış bulunan îstanbul- Tuzla Tersaneler Bölgesi'ndeki birçok bina- da çatlaklara rastlanıyor. Ülkemiz gemi inşa sanayisinin merkezi durumuna gelrruş bulu- nan Tuzla tersanelerimizde. üretimin devam- lılığı yanında can ve mal emniyeti açısmdan, deprem güvenliginin (denızden gelecek etki- leri de içerecek şekilde) titızlıkle ve bilimsel verikrle araştınlması, alınacak ilave tedbir- ler yanında afet plan senaryolannın oluştu- rulması gerekmektedir. Bilindiği üzere Tuzla Tersaneler Bölgesi, mir imkânı yaratabilmesi de oldukça önem- li görülmektedir. Yenı ınşaat yanında tamir tersanelerimizin büyûk çogunluğunun Mar- mara Bölgesi'nde yerleşik olması, Ege, Ak- deniz ve Karadeniz sahillerimizde zaafiyete sebep olmaktadır. Bu durum askeri gemiler söz konusu oldugunda ayn bır önem kazan- maktadır. 15 Haziran 1999 tarihinde lstanbul Harp Akademileri'nde yapılan 2. Deniz Gü- cü Sempozyumu'nda askeri yetkililerce açık- ça dile getirildıği üzere, Soğuk Savaş'ın so- na ermesi neticesinde, ülkemiz için sadece kuzeyde Karadeniz'den beklenen tehdit yön değiştirmekte ve Ege ve Akdeniz'i de kap- samaktadır. Izmir'de yerleşik 2 tersane bu an- lamda yeterli görülememekte. Doğu Karade- niz ve Akdenız'de yenı tamir tersanesi ihti- yacı olduğu değerlendınlmektedir. Raporun devamında bütün tersanelerin özellikleri, yerleşim alanlan, üretim kapasi- teleri, nitelikleri hakkında aynntıh bilgelere yer veriliyor, bu bilgilerin ışığında deprem sonrası alınan kararlann değerlendirilmesi yapılarak özetle şöyle devam ediliyor: " Pendik Tersanemizin büyük kunı.h^vu- zunda su alü tamirleri yapılabilen büyük ge- mikrin değişik özel sektör tersanelerimizde su üstü tamirleri yapıiabilmekte. bu kapsamda Pendik Tersanesinin imkânlan özel sektörü de büyük tamir işlerinde motive edki/destek- kyteikaraktertaşunaktadır.Yukartdakitab- rayoUan Genei Müdürtûğü De yüklenici fir- ma arasında 20-50 milyon Mark mertebesin- de mali ve hukuki ihtilaflar olduğu basından öğrenilmektedir. Bu sorunun bir an önce gi- derümesi amacı ile odamızca3 Temmuz 1999 tarihinde yapüan basın açıklamasmda, sade- ce 40 metrelik tek kanaduı açılmasının yeter- li olacağı ve bu bölüme sadece 2-4 milyon Mark bedele mal olabttecek yüzer dubalı çö- züm önerilmişti. Ancak aradan geçen süre içinde sorunun çözümü yönünde bir adım ve- ya açıklamaya rastlanmamıştır. Köprü proMeminin çözülmemesi, Dz. K. K. Taşkrzak Tersanesi'nin 'başka bir kamu ku- ruluşuna' devri, Haliç içindeld bu üç tersane- nin de tamamen devre dışı kaup kapanmala- nna neden olacaktır. Pendik Tersanesi'nin Dz. K. K.'na devri ve salt askeri amaçlı kulla- nıma dönmesi ile ulusal gemi inşa ve tamir ka- pasitemizdeki toplam kayıp yüzde 4Û"ı aşabt- lecek ve sektöre girdi saglayan yan sanayi ile birlikte kamu tersanelerince yarablmakta olan önemli miktarda katma deger kaybına yol açacaktir." .Gemt Mühendisleri Odası raporunun. IH* nuç ve önenler bölümünde, depremde hasar sonucu karayollannın kapanmasının, ulaşım- da denizyolunun vazgeçilmez önemıni bir kez daha ortaya koyduğu anımsatılıyor. 10 milyonu aşan nufusu ile Istanbul'un kilitle- nentrafıği ve özel dunımlardaki öneminin al- Türkiye Gemi Sanayii AŞ Kamu Tersaneleri Yerl stanbul-Pendik stanbul-Haliç stanbul-Haliç zmir-Alaybey İnşa edebileceği en büyük gemi 170.000 Dwt 18.000 Dwt 7.000 Dwt 2.000 Dwt roplam Dwt/yıl gemi inşa kapasitesi 143.000 22.000 12.000 3.000 180.000 Dwt/yıl Ton/yıl çelik işleme kapasitesi 32.000 6.000 4.000 2.000 44.000 Ton/yıl Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Tersaneleri Yeri zmit-Gölcük stanbul-Haliç İnşa edebileceği en büyük gemi 25.000 Dwt 10.000 Dwt roplam Dwt/yıl gemi inşa kapasitesi 30.000 10.000 40.000 Dwt/yıl Ton/yıl çelik işleme kapasitesi 10.000 3.000 13.000 Ton/yıl Ozel Sektor Tersaneleri Istanbul-lzmıt çevresı Yeri stanbul-lzmit İnşa edebileceği en büyük gemi 30.000 Dwt "oplam Dwt/yıl gemi inşa kapasitesi 295.000 295.000 Dwt/yıl Ton/yıl çelik işleme kapasitesi 83.000 83.000 Ton/yıl ası bir kez daha öne- ışımacılığı, gerek iş- tmaması, gerekse ye- ya da çok daha paha- luluğu nedeniyle teh- )dası'nm raporunun ıka çarpıcı gerçek ıse mu, gerekse özel ter- ak binnci dereceden 'er alması. Beklenen irruzin büyük çoğun- jtuyor olması. Tersa- ırtanlması için, dep- îii tersanelerin başka , deprem bölgesinde önlemlerin alınması Odasının "17 Ağus- «mi İnşa Sanayumiz" deprem sonrası geliş- ı, ulusal gemi sanayi- tutmayı hedefliyor. ii ve Deniz Kuvvetle- îksinrnelerinin karşı- ; kararlar alınmadan ıası. b lgilerin ortaya »ektörû olumsuz yön- r kesnleştirilmeden olanddann sektörle lımı ik yapılacak top- mesi Bteniyor. :leceğ:ni tehdit altm- ıkin Gemi Mühendis- 'er alan kimi önemli şöyle özetlenebilir: linen KAF üzennde tstanbul'u daha yakm ve güçlü şeklide etkılemesi beklenen yeni bir depremin, ulusal gemi inşa sanayimiz üzeri- ne olası etkilen ve ahnabilecek önlemler bi- limsel verilerle detaylı olarak değeriendiril- melidir. Aktif KAFın Izmit Körfezi çıkışında Mar- mara Denizi içinde ikiyebölünerek devam et- tiği ve kuzey bölümünün bir yay şeklinde ve tstanbul Adalar'ın yaklaşık 8 kilometre gü- neyinden geçtiği, konunun uzmanlannca be- lirtilmektedir. Bu yaklaşıma göre KAF, Tuz- la tersaneler bölgemiz ve Türkiye Gemi Sa- nayii AŞ (TGS) Pendik tersanemize yaklaşık 12 km, Haliç'e 20 km mesafededir. Deprem sonrası hasar durumu Sektörümüzü yakından ilgilendıren bir il- ginç sonuç. deprem anı ve sonrasında deniz hareketleri ve kıyı yapısmdaki önemli deği- şimlerdir. Sular altında kalan bölgelere ila- veten bazı yerlerde kuvvetli dalgalar gözlen- miş; dalgalar yapay dolgu alanlan yanında, eski alü\yon bölümleri de denize geri çek- miştir. Derince Limanı platformunda yanm metrelik, Gölcük Kavaklı kara alanında 10 metrelik çökme tespit edilmiş; Seymen böl- gesinde 4 metre yüksekliğe çıkan dalgalar Değirmendere'de evlerin balkonlanna ulaş- mış, bu bölgede büyük sualtı heyelanı ya- şanmış ve kıyı şeridi yüz metre civannda azalmıştır. Deprem merkez üssü yakınında Körfez genişliğinin dar oluşunun, deprem dalgası (tsunami) oluşumuna imkân yarat- madığı değerlendirilmiştir. dere ve göl kenanndaki alüvyonlu bölgede, kara ve eskı ada arasındaki bölüme ılaveten, eskiden plaj olarak kullanılan bölgenın bü- yük miktarda denize dolgu yapılarak elde edilmiş alanda yapılaşmış bulunmaktadır. Benzer şekilde kamu kuruluşumuz TGS Pen- dik Tersanesi ve Ağır Sanayi Tesisleri de es- ki kıyı şeridine dolgu yapılarak elde edilmiş alanda bulunmaktadır. lstanbul. Haliç içinde yerleşik TGS Haliç ve Camialtı tersaneleri ile Dz. K. K. Taşkızak Tersanesi'nde hasar ra- por edilmemıştİT. Zonguldaktaki Madenci, Çanakkale Gelibolu'daki Gelibolu ve Iz- mir'de yerleşik TGS Alaybey ve Dz. K. K. lz- mir tersaneleri depremden etkilenmemiştir. Tersanelerimizin KAF "a yakınhk ve dep- rem riski yönünden incelenmesinde Tuzla, Pendik ve îzmit'te yerleşik tersanelerin sayı- ca yüzde 87, kapasite olarak yüzde 86 gibi büyük oranda önemli derecede KAF'a yaîan, Haliç'te yerieşik tersanelerin ise sayıca yüz- de 7, kapasite olarak yüzde 9 oranda ikinci dereceden KAF'a yakın ve etkisi altında ol- duklan görühnektedir. Bu durumda, şayet gerekli ciddiyet gösterilerek güvenlik arttın- cı önlemler alınmazsa, deprem konusunun, uzmanlannca gelecek 3-30 yıl içinde bek- lenen lstanbul'a daha yakm merkezli depre- min, ulusal gemi inşa sanayimizin nerede ise tamamını etkileyebileceği ve büyük kapasi- te kaybına yol açacağı (iyimser varsayımla sektörü uzun süre atıl durumda bırakabilece- ği) söylenebilir. Yerleşimin deprem riski ile ilgili boyutu yanında tersanelerimizin, ülkemizin 8300 ki- lometrelik sahil şeridinde etkili ve uygun ta- lolardan görülebilecegi üzere Pendik Tersane- si'nin imkân, alanve kapasitesi Dz. K. K. Göl- cük ve Taşkızak tersanelerinin toplamının yaklaşık 3 katı büyüklüğe sahiptir. Bu tespit- ter çerçevesinde Pendik Tersanesi'nin Hz. KL K.'na devri ve salt askeri amaçh kullanıma dönmesi, ulusal gemi inşa ve tamir kapashe- mizde yüzde 30 kayba yol açabileceği, 30.000 DWT üstü tkaret gemflerinin ülkemizde in- şa imkânını ortadan kaldırabileceğL gemi di- zel motoru üretimini aksatabüeceği. çahşma yaşamı ve yan sanayiye yapacağı etkilerle iş- sizlik ve benzeri ekonomik kayıplara, sosyal etkilere yol açabileceği değerlendirilmektedir. Aynca deprem neticesinde hasar gören Göi- cük Tersanemize yeni yer arayişlanna, KAF'ın kuzey kohına sadece 12 km mesafe- de ve dolgu arazide yerieşikTGS Pendik Ter- sanemizin salt deprem riski açısmdan dahi uygun çözüm olamavacağ) öngörülmektedir." Calata Köprüsü probleminin sektörümüze etkisi "Yeniinşa edilen Galata Köprüsü'nün tek- nik anza sebep gösterilerek Temmuz 1998'den beri açılamaması, Haliç içinde yer- leşik bulunan Dz. K. K. Taşkızak Tersanesi ile TGS'nin Camialtı ve Haliç tersanelerine ge- mi giriş çıkışını engellemekte, bu tesisleri atıl durumda bırakarak büyük kamusal zararia- ra yol açmaktadır. Köprünün açılan kısmının (80 metregenişlikle, gereğinden çokbüyük ol- ması sebebi ile) çok ağu- oluşu ve ağuiığuı mesnet noktalannda yırûlmaya yol açması seklindeki teknik sorunu yanuıda,esasen Ka- tı çiziliyor. Istanbul'un iskelelerle donatıl- masınm önemi vurgulanıyor. Kocaeli merkezli depremin tersaneler açı- sından göreceli az hasarla atlatılmasınm bir şans olarak değerlendirilmesi ve deprem böl- gelerindekı tersanelerimizin geleceğine ilış- kin buna göre önlemler alınması isteniyor. Afet senaryolan hazırlanması öneriliyor. Ye- m tersane yatınmlannın deprem derecesi dü- şük bölgeler ya da zorunluluk hallen için ön- lem alınarak yapılması öngörülüyor. Galata Köprüsü'nün bir an evvel açılması için gerekenin yapılması isteniyor. Gölcük için alternatif önerilerin tüm kuruluşlann gö- rüşleri alınarak gerçekleştirilmesi gereği anımsatılıyor. Ön öneriler olarak da Taşkı- zak'ın komşusu Camialtı'nın Deniz Kuvvet- leri Komutanlığı'na tahsisi ile bir askeri ter- sane oluşturulması öngürülüyor. Pendik Ter- sanesi'nin kuru havuzunun yanındaki boş arazinın Dz. K. K.'na tahsisi ile bu bölgede- ki gerekli inşaatların Pendik Tersanesi'nce yaptınlması projelerine yer veriliyor. Pendik Tersanesi'nin Dz. K. K.'na verilmesi halin- de ise kapasite kaybının en aza indirilebilme- si için Taşkızak'ın TGS'ye devri isteniyor. Bu kez Camialtı ve Taşkızak'ın TGS kapsamm- da birleştirilerek kapasite ve tesis küçülme- sinden oluşacak kayıplann en aza indirilme- si öngörülüyor. En önemli sonuç önerisi olarak ise T- GS'nin Özelleştırme Idaresi kapsamından çıkanlması, odanın bir dizi çalışması ve ra- poru sonucunda ortaya çıkan yeniden yapı- lanma projelerine göre güçlendirilmesi is- teniyor.