Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
Cumhuriyet
tmtivaz Sahibi: Berin Nadi
Genel Yayın Yönetmenı Orhan Erinç
# Genel Yayın Koordınatorü Hikmet
Çetinkaya 0 Yazıışleri Müdürii: İbrahim
Yıldız • Sorumlu Müdür Fikret llkiz
0 Haber Mcrkezi Müdürü: Hakan
Kara # Gorsel Yönetmen: Fikret Eser
Istıhbaraf Cengiz Yıldınm • Ekonomı Özlem
Yüzak 9 Kultur Handan Şenköken 0 Spor
Abdülkadir Yücclman 0 Makaleler Sami
Karaören 0 Düzeltme Abdullah Yazıcı 0
Fotoğraf Erdoğan Köseoğlu 0 Bılgi-Belge
Edibe Buğra 0 Yurt Haberlen Mehmet Faraç
Yaym Kurulu. tlhan Selçuk
(Ba$kan>. Orhan Erinç. Oktay
Kurtbokc Hikmet Çetinka>a.
Şükran Soner, Ergun BalcL,
İbnıhim Yıldız, Orhan Bursah,
Mustafa Balbav, Hakan Kara.
Ankara Temsılcısı: Mustafa Balbav Atatürk Bulvan
No: 125, Kat:4, Bakanhklar-Ankarâ Tel: 4195020(7
hat). Faks:41950270tzmırTemsılcısi SerdarKıak,
H.ZıyaBlv. 1352 S.23Tel.4411220. Faks.4419117
0AdanaTemsilcısı:ÇetinYiğenoğlu, lnönuCd. 119
S. No 1 Kat.l.Tel:363 12 11. Faks: 363 12 15
Mıiessese Muduıû. Üstün Akmen #
Koofdınatör Ahmet Korubu • Muha-
sebe Bfllent V ener • Idare Höseyin
GürerAMetme Önder ÇeUk • Bıigı-
Işlem Nail tnal 0 Bılgiaavar Sıstem
Mürüvet Çilcr • San$ Fadkt Kuza
MEDVA C: • Yonelım Kurulu
Başkanı - Genel Müdur Gülbin
Erduran • Koordınator Reha
Işıtman # Genel MudurYardımcısı
SevdaÇoban Tel 514 0" 53 -
513 95 80-5138460-61.Faks 5138463
Yayımla>an ve Basan: Yenı Gun Haber <\jansı. Basm ve Yayıncılık A Ş
TürkocagıCad 39 41 Cagaloglu 34334 Ist PK :46 tsunbul Tel (0(212) 512 05 05 (20 hal) Faks (0 212(513 85 95 11OCAK1999 İmsak: 5.49 Güneş: 7.22 Öğle: 12.19 Ikindı: 14.41 Akşam: 17.02 Yatsı: 18.29 www.cumhurivet.com.tr
Kate Moss'tan
transparan şov
• Haber Merkezi - Ingilız
top model fCate Moss,
Gianni Versace'nın
Milano'daki 1999-2000 kış
koleksiyonunun
tanıtımında transparan
giysiyle ilgı çekti.
Sokak
çocuklarma
yardım
• ANKARA (AA)-
Ankara Valisı Erdoğan
Şahinoğlu. belediye
başkanlanyla toplantı
yaparak, ilçelerindeki boş
binalann bir kısmını sokak
çocuklanna tahsis
etmelerini isteyeceğini
bıldirdi. Şahinoğlu,
"'Binalann birkaç
dairesinin çocuklann
bannmalanna uygun hale
getirilerek, yeme-içme
ihtiyaçlannın karşılanması
durumunda. sokak
çocuklanna bir nebze de
olsa yardım eli uzatılmış
olur" dedi.
Pazartesi
sendromu
• ANKARA (AA) -
"Pazartesi sendromu"
frafik kazalannı da
etkiliyor. Trafik
kazalannm en çok
yaşandığı günün pazartesi
olduğu bildınldi. Emniyet
Genel Müdürlüğü 1997
Trafik Istatistik
Yıllığf ndaki bilgilere göre
pazar günü trafik
kazalannın en az yaşandığı
gün. Trafik kazalannda
ilkokul ve lise mezunu
sürücülerin ilk sıralarda
yer aldığı kaydedilen
yıllıkta, en az trafik
kazasına kanşan
sürücülerin ise ortaokul ve
yüksekokul mezunu
sürüciiler olduğu belirtildi.
Su kaynakları
azalıyor
• İZMİR(AA)-
Canlılann yaşamsal ,
ihtiyacı olan su
kaynaklannın, tehlike
oluşturacak şekilde
azalması üzerine,
dünyanın en büyük çevre
örgürü Dünya Doğayı
Koruma Vakfı'ntn
(WWF), su kaynaklannın
korunması ve su tasarrufu
programı başlattığı
bildirildi. Programın
amaçlanndan biri, su
kaynaklannın korunması
ve akılcı kullanılması
gereğini. başta su yoksulu
ülkeler olmak üzere
dünyaya duyurmak.
Ankara Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından 20 imam-hatip okulunda inceleme yaptınldı
Istildal Marşrııdan önce Kuran okutuyorlar
EBRUTOKTAR
ANKARA - Ankara ll Milli Eği-
tim Müdürlüğü tarafından 20 imam-
hatip üsesinde çok kapsamlı bir in-
celeme başlatıldı. Incelemenin ılk so-
nuçlannda, tüm imam-hatip lisele-
rinde Milli Güvenlik derslerine gi-
ren askerlerin kız öğrencilerin bulun-
duğu sınıflara "türban" gerekçesiy-
le girmediğı saptanırken. bu okulla-
nn yüzde 50'sinde İstiklal Marşı'ndan
önce Kuran okunduğu ortaya çıktı.
Kılık kıyafet yönetmeliğine uyma-
yan yaklaşık 200 türbanlı imam-ha-
tip lisesi öğretmeninin görev yerini de-
ğiştiren Ankara ll MiTli Eğitim Mü-
dürlüğü. irticacı kadrolann üzerine git-
meye devam ediyor. Görev yeri de-
ğiştirilen öğretmenlerin yüzde 40'ınm
başını açtığını belirleyen il milli eği-
tim müdürlüğü, yönetmeliğe uyma-
makta direnen türbanlı öğretmenle-
re yönelik cezalan ağırlaştıracağını be-
lirtti. Uyanlan dikkate almayan 3 tür-
banlı öğretmenin de görevden alına-
cağı ifade edildi.
Gizli inceleme kapsamında, "kız ve
• Ankara'daki 20 imam-hatip okulunda, kız öğrenciler
türbanlı olduğu için askerlerin girmediği milli güvenlik
dersinde, diğer öğretmenler tarafından sınav yapılmış
gibi not verildi.
erkek öğrencilerin ayn ayn sınıflar-
da okuyup okumadıklan, kız öğren-
rilerin Kuran dışındaki derslerde baş-
lannı açıp açmadıklan. askerlerin gir-
mediği Milli Güvenlik dersleri notla-
nnın kız öğrencilere nasıl verildiği.
Atatürk köşeierinin olup olmadığı,
pazartesi vecuma günü İstiklal Mar-
şı'ndan önce dua okunup okunmadı-
ğL, kız öğrencilerin kıük kıyafet yö-
netmeliği konusunda bilgilendirilip
bügüendirflmedikleri. türban takan öğ-
retmenlere disiplin işlemlerinin uy-
gulanıp uygulanmadığı" araştınlıyor.
Incelemenin birinci aşamasında il-
ginç sonuçlara ulaşan il milli eğitim
müdürlüğü. imam-hatip liselerine yö-
nelik denetimleri arttırmayı kararlaş-
tırdı. İlk sonuçlar şöyle:
- Hiçbir imam-hatip lisesinde okul
vönetimi. öğrencUeri kıük kıyafet yö-
netmeliği konusunda bilgilendirmedL
Yönetmeliğe uymavan türbanlı öğ-
retmenlere de disiplin cezalan uygu-
lanmadı.
- Hiçbir imam-hatip lisesinde, as-
ker öğretmenler türbanlı olduklan
gerekçesiyle kız öğrencilerin bulun-
duğu Milli Güvenlik derslerine gir-
medi. Ancak imam-hatip liselerinin
yüzde 30'unda, askerlerin erkek öğ-
rencilere sorduğu yazılı sorularbaş-
ka öğretmenler tarafından kız öğren-
cilere soruldu. Böylece, kız öğrenci-
lere yasal olmayan bıçimde Milli Gü-
venlik dersı notlan verildi.
- Tüm imam-hatip liselerinde Ata-
türk köşeierinin bulunduğu saptan-
dı. Ancak yüzde 70'inin Atatürk ilke-
lerini ve devrim süreçlerini öğrenci-
lere anlarmadığı beiirlendL
- İmam-hatip liselerinin yansında
İstiklal Marşı'ndan önce Kuran okun-
duğu saptandı.
Y a s a l d e ğ i ş i k l i k
Bandrol, korsan yayına
karşı kesin çözüm değil
ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) -
Yazar Orhan Pamuk'un yeni kitabı "Be-
nim Adun Kırmızrnın bandrollü olarak
satışa çıkanlmasına karşın korsan baskı-
sının yapılması, yasal değişiklikolmadan
bandrol uygulamasının korsan yayıncı-
lığa karşı kesin çözüm getirmeyeceğinı
ortaya koydu. lletişim Yayınlan Genel
Müdürü Nihat Tuna, Ankara ve lstan-
bul 'da yaklaşık 3 bin adet korsan kıtap ya-
kalandığını bıldinrken, "Bandrol koru-
muyor. Kıymetii evrak starüsünde değil.
Ancak bu kategoriye girerse devlet re'sen
davranabileeek dedi.
31 Mart'ta zorunlu oiacak
Sansür aracı olacağı eleştirilerine he-
def olan bandrol-güvenlik hologramı uy-
gulaması 31 Mart 1999'dan itibaren zo-
runlu hale gelecek. lletişim Yayınlan'nın
Orhan Pamuk'un Benim Adım Kırmızı
adlı kitabı için Ingiltere'den hologram it-
hal ettiği, Kültür Bakanlığı'ndan da 100
bin adet bandrol aldığı bildirildi. lletişim
Yaymlan Genel Müdürü Nihat Tuna, ki-
tabın korsan ve kaçak yayıncılığa önlem
olarak getirilen bandrol ile satılmasına kar-
şın, Ankara ve Istanbul'da 3 bin adet kor-
san baskısının yakalandığını belirtti. Kor-
san baskj çalışmalannı ısrarla izledikle-
rini vurgulayan Tuna, "Bandrol korumu-
yor. Yasalar buna müsaadeetmiyor. Şikâ-
yete bağh bir suç. Bunu ispai edeceksiniz.
Basanın ismini. adresini vereceksiniz. An-
cak öyle mahkeme toplatnıa izni veriyor.
BandroL mahkeme\i, kitabın korsanının
yapddığına ikna etmekte kola\ lık sağüyor"
dedi. *
Başbakanlık'tan geri gönderfldi
Kültür Bakanlığı Müsteşar Yardımcı-
sı Abdullah Dörtlemez. bakanlığın band-
rol verme yetkisini meslek örgütleri ile
paylaşmasını öngören yasa tasansı tas-
lağının Başbakanlık'tan geri gönderildı-
ğini anımsattı. Dörtlemez. taslağın yeni
hükümetin kurulmasının ardından tek-
rargündeme geleceğini söyledı.
Kültür Bakanlığı'ndan alınan bilgiye
göre bugüne kadar Oxford Yayıncılık 90
yapıt için 1 mılyon 116 bin, Akyüz
Kitabevi 3 bin, İlk Kaynak Yayınlan 5 bin,
Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecilik
Vakfi 18 bin, Longman Yayıncılık 398 bin.
Hat Matbaası ile Prof. Dr. Oktay Sinanoğ-
lu da 2'şer bin adet bandrol aldı.
Kartalkaya'da
snovvboard
gösterisi
lürkiye'nin uiuslararasıilk
smmboard kulübü, Bolu
Kartalkaya'da Extrem
Spor Marketing tarafından
"Quicksil%er
Snow boarding Club"
adıyla açıldı. Qukksilver
Snovs boarding C'lub'ın
açıuşında Camel Trophy
Türkiye Şampiyonu,
Türkiye Balkan
Şampiyonu, Türkiye ve
Balkan snovvboard birincisi
kutiu Tonınlar. vaptjğı
gösteriyle renk karö.
Tonınlar'a gösterisi nde
Deniz Şahin ve Kerem
Mutiu eşlik erti. Tonınlar,
snoMboard gösterisinin
yanı sıra "Land Rover
Freelander" modelinin test
süriişünü de Kartalkava'da
gerçekleştirdi. 2 bin 200
metre yükseklikteki Kulüp
yalnızca snovvboard
sporuna yeni başlayanlar
için değil Uerlemiş
snow boardculann
gösterisine de olanak
sağiayacak. (Fotoğraflar:
AYKUT KÜÇÜKKAYA)
Fen liselerine
giriş zorlaşb
• Fen liselerine girmek için yapılan merkezi
sınava, ilköğretimin 8. sınıflannda öğrenim
gören öğrencilerden 6 ve 7. sınıflarda Türkçe,
matematik ve fen bilgisi derslerinin her birinin
yıl sonu notu en az 4 olanlar başvıırabilecek.
e-posta : tan (a prizma. net tr
ANK.\RA(AA)-FenLi-
seleri Yönetmeliğı'nde yapı-
lan düzenlemeler. Resmi Ga-
zete'de yayımlanarak dün yü-
rürlüğe gırdi. Yönetmeliğin
bu lıseler için öngörülen sı-
nava başvuru koşullannı dü-
zenleyen maddesinde yapı-
lan değışiklikle fen liselen-
ne gıriş zorlaştınldı.
Yeni düzenlemeye göre bu
okullara giriş amacıyla yapı-
lan merkezi sınava, ilköğre-
timin 8. sınıflarında öğre-
nim gören öğrencilerden 6.
ve 7. sınıflarda Türkçe, ma-
tematik ve fen bilgisi ders-
lerinin her birinin yı1 sonu no-
tu en az 4 olanlar başv urabi-
lecek.
Yeni yönetmelikte, bu
okullara girmek isteyen öğ-
rencilere hangi nitelikte so-
rularyöneltıleceği dedüzen-
lendi. Fen liselerine dığer
okullar için yapılan merke-
zi sistemle öğrenci alınacak,
ancak fen lisesi için başvu-
ruda bulunan öğrencilere sı-
navda, matematik ve fen bil-
gisi sorulan için 4, Türkçe so-
rulan için 3, sosyal bilgiler
sorulan için 1 katsayısı esas
alınarak değerlendırme ya-
pılacak.
Fen liselerinde Milli Eği-
tim Bakanlığı'nca (MEB)
uygun görülen ders çizelge-
leri ve öğretim programlan
uygulanacak. Fen program-
lannda laboratuvar ve uygu-
lama çalışmalanna ağırlık
\enlecek. Yönetmeliğe. "Fen
liselerinde eğitim-Öğretim
Türkçe yapüır" koşulu ek-
lendi. Ancak, matematik ve
fen grubu derslerindeki tek-
nık terimlenn yabancı dilde-
ki karşıhklan daöğretilecek.
Lise 2 ve lise 3. sınıflarda
matematik ve fen derslerinin
ağırlığı, haftalık ders çizelge-
sindeki ders saatleri topla-
mınm yüzde 60'ından az ol-
mayacak şekilde düzenlene-
cek. Hazırlık sınıflannda ya-
bancı dıl dersi dışındaki ders-
ler sınıf geçmeyi etkilemeye-
cek. Ancak teşekkür ve tak-
dirname verilirken bütün
derslerdeki başarı durumu
dikkate alınacak.
Öğrenci nakilleri
Fen liseleri arasında ge-
nellikle öğrenci nakli yapıla-
mayacak. ancak can güven-
liği ve doğal afetler gibi ne-
denler ile sağlık durumlan-
nın acil olduğunu sağlık ku-
rulu raporuv la belgelendiren
öğrencilerin nakli. sınıf ve
okulun genel kontenjanınm
aşılmaması \e öğrencinin gi-
riş puanının naklermek iste-
diği okulun giriş taban pu-
anmdan az olmaması halin-
de Bakanlıkça yapılacak.
SÖYLEŞİ ATTİLÂ İLHAN
'Dil Devrimi' Başka, 'Özleştirmecilik' Başka!
A slında mektup. TRT/2 adresine gönderilmış, bu
r \ söyteşide gündeme gelişi, ıki nedene bağlı; ılkı, gön-
derenin, aynı zamanda 'Cumhuriyet' okuru olması;
ikincisi, tartıştığı sorunun, hepimizı ilgilendirmesi: Mak.
Yük. Müh. Ozgür Başatkırt (Ankara), kısaca diyor ki:
"...abonesi olduğum 'Cumhuriyet'te çıkan yazı-
lannızı ilk günden beri kesiyorum, dosyalryorum,
ulaşabildiğim yerlere ulaştnyorum; ev halkının da
okuma zorunluluğu var. Geçenlerde kızım (18 ya-
şındadır) bana gelerek: yazılarınızı anlayamadığı-
nı, onun için Osmanlıca Sözlük almamı istedi; ve
uzunca bir sözcük listesi tutuşturuverdi elime; lis-
tede şu sözcükler vardı: 'fesat, harekât-ı milliye,
kalebentlik, ahkâm, uhde, himâye, irtişâ, vahim,
intikal, mütehakkim, mütecâviz vs, vs..."
Benzer bir ıtıraz, Kitap Fuan esnasında, genç bir
hanımdan gelmiştı; nasıl oluyormuş da. fîkır platfor-
mundasonderece 'ilenci', birKemalist/Sosyalistbi-
leşkesini, savunan adam; dilde bu kadar, 'gerici' ka-
labiliyormuş? Anlayamadığı bu! Doğrusu istenirse, iti-
razlan hem haksız, hem de yanlış; besbelli, dil konu-
sunda yazdıklanmı, bütünüyle okumamışlar; oysa ko-
nuyu, aşağı yukan kırkyıldırtartışıyorum. Tartışılması
gerektığine de, inanınm.
Işe şu mektuptan başlayalım mı? Ne dersiniz?
O çabanın yarısını gösterselerdi...
Ounudüşündüm: Fransa'dayadaAlmanya'da,ben-
O zer bir olay geçse; o genç kızın babası, eline ka-
lemi alır, yazara bir mektup döşenerek, 'dilini düzelt-
mesini' mi söylerdı; yoksa, tam tersıne, lisân-ı münâ-
siple kızına, '/y/yef/şme/c'arzusundaki biraydının, ana
dilinin inceliklerinı öğrenmesi zorunluluğunu mu? Hiç
şüphem yok, ikincisinı! Bu da, iki sebepten doğuyor
a/ Klâsik şemaya göre gelişmiş bir ülkede, ta-
mamiyle üst/yapısal bir sorun olan dil sorunu, ke-
sinlikle bir ilericilik/gericilik konusu değildir; olsa
olsa, bir uzmanlık sorunudur. François Villon, ya
da Charies D'Oriean'ın Fransızcasını 'sökemeyen'
genç kız; gerçek bir Fransız aydını olmak nıyetindey-
se, 'eskı Fransızca 'yı da bilmekzorvndadır: bu yalnız,
'ulusal' dilin, 'ümmet' dilinin üzerinde yükselmiş ol-
masından ileri gelmiyor külturdeki. dolayısıyla dilde-
ki, devamlılık ve bütünlük açısından da, zorunlu bir şey!
b/Ancak, son elli yılın Türkiyesi gibi, yabancı kül-
tür emperyalizminin sultasına girmiş bir ülkede,
yeni bir kuşak kendi dilinin 'evveliyâtına' burun kı-
vınp; yabancı dilleri, 'öncelikle' ve ayrıcalıkla' öğ-
renmek hevesinde olur. Hep söylemişımdir, yıne
söylerim; elliyıldırçeşrtlı 'kolejler'de,yada 'ecnebidil-
le tedrisatyapan' lıselerde. kafalarını ütüledığimiz ço-
cuklar; ingilizceyi öğrenmek için gösterdikleri ça-
banın yansını, hatta onda birini babalannın ve de-
delerinin konuştuğu dili anlamak için gösterseler-
di; eminim ki, o küçük hanım bunları anlamıyorum
diye babasına vermek için -yabancı bir dilmiş gi-
bi- dilde hâlâ kullanılmakta olan kelimelerden, bir
liste tanzimine, utanırdı.
Peki, besbelii iyiniyetli, üstelık 'Kemalist' biraydın
olan 'oaoa', neden aksine biryol tutuyor; kızım değil
de, yazarı uyarmak ihtiyacını duyuyor?
Acaba ilericilik' midir?
Cevabı, basit ve yaygın bir yanlış: 1/ Dil Devri-
mi'nin mahiyetini, Türk Kültür Devrimi ıçindekı
yenni, tam kavrayamamış da, ondan! 2/ 'Özleştir-
mecilik' tiryâkilığiyle, (evet, garip bir üryâkilik', hat-
ta bazılannda, 'fikr-i sâbit'tır!) 'Dil Devrimi'ni aynı
şey sanıyor, onun için! Oysa, dilin sâdeleşmesi, do-
layısıyla 'demokratikleşmesi', 'ümmet'ten, 'mil-
let'e geçerken, hiçbir toplumun 'kaçınamayaca-
ğı' bir dönüşümdür. Bu başka, dili sâdeleştiriyo-
rum diye, hem yoksullaştran, hem de -çağrışım
gücü sıfır- birtakım uyduruk kelimelerle dolduran,
-basbayağı 'ırkçı'- 'özleştirmecilik' başka!
llki, Gâzi'nın 30'lu yıllardanrtıbaren,başına geçtiği
bilinçli 'dilhareketi'dir. Kökü, 'Genç Kalemler'e (Se-
lânik) kadar uzanır, Türkiye toplumunun 'uluslaşma'
sürecınin, önemlı bir aşamasıdır; iradî olarak başlatıl-
masaydı da, önlenemezdi; hiçbir ülkede, önleneme-
mıştir. ikincisi, yânı inönü Cumhuriyeti'nde günde-
me gelen, 'özleştirmecilik' (saplantısı); dilin, toplu-
mun dönüşümü, -hatta ekonomık altyapının etkileri-
ile, olağan değişimini; bu değişim sırasında, geçmi-
şiyle organik bağlannı korumasını, hiçe sayıp; onu
'zorta', 'tepedenınerek' değiştirmeyi denemektir.
ilki, Gâzi'nin 'ulusallaşma' sürecinde gerçekle-
şeceğini umduğu ve beklediği 'ulusal kültür'ün, ma-
yasını oluşturacaktı: o muhteşem Selçuklu/Os-
manlı kültür sentezi, neresinden bakılsa, bir 'üm-
met' kültür sentezi: 'millet' katna yükselmiş, 'Cum-
huriyet' Türkiyesi, bununla yetinebilir mi, elbette
aşması lâzjm; bu da o sentezden, rasyonalist (lâ-
ik) yöntemlerle, 'ulusal' kültürünü 'yaratmakla'
oiacak! Önce Tarih sonra Dil 'kurumu' niye kuru-
luyor sanırsınız?
İkincisi, yânı İnönü Cumhuriyeti'ndeki 'özleştirme-
cilik' (saplantısı): 'Milli Eğitimi', dolayısıyla kültü-
rü -evrensel zemine taşımak iddiasıyla- hiç de
'milfT olmayan Yunan/Latin kültür sentezine kay-
dırmaya, 'vasıtalık' ediyor; artık 'ulusallık' da söz
konusu değildir, 'yaratıcılık' da!... Eski kültür sen-
tezine, hiçbir 'gönderme' yapmayan; yapmak da
istemeyen, -o da lâf mı, bunu küçük gören- yeni
'zihniyet'; bu 'göndermeleri' handiyse 'otomatik'
olarak gerçekleştirecek yerieşik kelimeleri, elbet-
te istemeyecekti. istemedi de!
Daha da vahimi, bu 'gönüllü' neo/tanzimatçılı-
ğın, sonraki nesillere, 'devrimcilik', ilericilik olarak
aktanlmasıdır; onun içindir kı, fikren, hangi ılen mev-
zide savaşırsa savaşsın, bir yazar; eğer, o çağnşım yü-
kü sıfır kelimelerle, yabancı dılden kötü çevrilmişe
benzer bir Türkçeyle yazmazsa, 'gerici' bile sayılabı-
lıyor: ekonomik tabanda hiçbir devrimciliği olmayan,
İnönü Cumhuriyeti; sağcılığı/solculuğu, ilericili-
ği/gericiliği, bir 'dil sorununa' indirgeyerek; inanıl-
mazı başarmış, bazı Türk sosyalistlerini bile, tek
parti' totaliterliğinin, bu kültür modeiine bağımlı
kılabilmiştir.
Yok öyle bir şey!
âzi'yle beraber, başından sonuna 'Dil Devrimi'nin
\J sarmalı ıçinde bulunan Ahmet Cevat bey (Em-
re), Mustafa Kemal Paşa' nın neticede, 'Dilde ve Mu-
sıkide inkılap olmaz' fikrıne ulaştığını yazmıştır(Bkz.
Yeni Bir Gramer metodu hakkında Lâyihâ/1931); üç
aşağı beş yukarı, aynı konumda olan, Fâlih Rrfkı
bey'in de, benzer şeyler söylediğı bir gerçektir.
Fakat sanınm en mühimi, gençlerin çoğunda görü-
len, bir yanlış) düzettmek: sanıyortar ki, 30'lardan iti-
baren, bir 'özleştirmecilik'tir gidiyor, herkes hanl hanl
kelime üretip, 'yeni bir dil'\e konuşup yazmaya baş-
lamış! Böyle bir şey, asla olmadı. Gâzi'nin, 30'lu yıl-
lann başlannda, söylevlerinde kullandığı, bazı 'uy-
durma' lâfları, vefatına doğru tamamiyle terk et-
tiği de, bir vakıâ!
Neyse, görüşürüz!
Mtp-M www. prizma.net tr/ A İLHAN
http://vww.eda.tr/-bilgryay/yazar/ailhan.htlm