Katalog

1f AĞUSTOS 1998 SALI CUMHURİYET SAYFA] î EKONOMI /cumekCn turk.net İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Çağdaş Kölelik Dünkü Sabah gazetesinde Andrevv Finkel'in kö- şesinde tüylerimizi diken diken etmesi gereken yak- laşımlar vardı: Amerikan Hava Kuvvetleri Haber Ajan- sı'nda, "Yüksek rütbeli bir subayın, üssünün muha- sara altında olduğuna ilişkin şikâyetleri aktarma " baş- lıgı altında, Harb-lş'in 1400 ışçisinin 23 Temmuz gü- nü başlattığı grevle yaşanan gelişmeler, işçılerin işyer- lerini terk etmeleri, üsse hizmet veren market ve lo- kantaları kapattırmalan ağır bir dille eleştiriliyor. Fin- kel, grevyerinden görüntülerin ABD'Iİ, özel getirtilmiş kameramanlarca dünyaya yayıldığına da işaret ede- rek kişisel yorumu olarak Amerikalı kadın ve çocuk- ların süt alamadıkları için Türkiye'yi terk etmek zorun- da bırakılmalarının doğurabileceği sonuçlardan, Tür- kiye-ABD ilişkilerinin zedelenmesinden söz ediyor. Alenen söylemese de (çünkü kendisi "Çözüm, Harb- lş'in zorfa işbaşı yapmasını sağlamak değil" diye de bir cümle kullanmayı lütfediyor), Türk yetkililerden ge- reğinin yapılmasını istiyor. ABD Hava Kuvvetleri Haber Ajansı'nın Internet'te dolaşan böyle bir yayını oldu mu, bilemiyorum. Var- sa sendikal haklara, Türkiye'ye bakış açısını yansıt- ma açısından gerçekten çok ürkütücü. Işçiler keyif için mi greve çıkıyorlar? Zaten yasaklı bir düzende, zarzor kullanılan bir grev hakkında, grevdeki işçilerin üreti- minin durmaması, başkalarına yaptırılması gibi yak- laşımlar olabilir mi? Kaldı ki Harb-lş'in söz konusu grevinde, Türk hu- kuk düzeninin, sendikal haklann geçerliliği, Türkiye'nin bağımsızlığı anlamında tam tersi ürkütücü gelişmeler yaşanmakta. Grev alanı askeri koruma altında oldu- ğu için kaderleri ile baş başa kalan grev nöbetçisi iş- çiler, köpek saldırısına, dayağa hedef oldular. Grev kı- rıcı, hukuk dışı üretim yapıldığı saptandı. Türk-lş'in ge- nel başkanı bile grev nöbetindeki işçileri ziyaret ede- medi. Harb-lş'in başkanı Izzet Çetin'den aldığımız bil- giye göre hâlâ yasadışı çalıştırma, grev kırıcılık sap- tamalarına ilişkin mahkeme kararları ABD'Iİ işverene tebliğ edilemedi. Çünkü üretim yeri Türkiye, ABD üsleri Türk toprak- ları içinde; yasadışı çalıştırmayı, grev kırıcılığını yaptı- ran ABD'Iİ komutanlar Türkiye'de çahşıyorlar. Ama Türk yargısının tebligatını. "ABD'ye yapın" diyerek teslim almıyorlar. Sonra da karara uyma yükümlülü- ğü hatırlatılınca, "Biz böyle bir yargı kararı almadık" diyorlar. Her şey ne kadar açık ve net değil mi? Türkiye'de- ki bir Amerikan üssünde, askeri işyerinde, sendika- nın, işçi haklarının. yasal grev hakkının ne işi olabilir? Yasal grev hakkını kullananlara karşı. geçerli yasa ve hukuk düzeninin çiğnenmiş olmasının hesabı mı so- rulabılir? • • • Işçiye, sendikal haklara. emeğin grev hakkına say- gısızlık, günümüzde gıderek daha yaygınlaşan bir has- talık. Emeğin, sendikanın zor durumda olduğu bir başka grev, Ankara'da Anakent Belediyesi'nde yaşa- nıyor. Başkan Melih Gökçek. kendisini her şeyin üs- tünde gören tavrını bu kez kendi çalışanlarına karşı güç gösterisinde kullanmakta. Hizmet-lş Sendika- sı'nın 7000 işçi adına yürütülen sözleşme uyuşmaz- lığı sonunda greve çıkabilecek işçilerin tamamının ka- tı|ımı ile 4 Ağuştos'ta başlattığı grev sıcak tartışma- larla sürüyor. Gökçek, "Işçinin istediği parayı verirsem otobüse, suya yüzde 100 zam yapmak zonında kalırım " diye- rek Ankara halkını grevci işçilere karşı kışkırtmaya ça- lışıyor. Oysa otobüs işletmesinde çalışan işçilerin söz- leşmesi de, sendikası da ayrı; grevle bir ilişkileri yok. Alenen söylenen büyük yalanın yanında, Hizmet-lş Sen- dikası'nm verdiği rakamlarla su yüzüne çıkan çarpıcı gerçekler var. Örneğin, işçinın 1996 yılında ücreti 22 milyon lira iken 1645 metreküp su fiyatı karşılığını buluyormuş. Suya, Gökçek öylesine çok keyfi zamlaryapmış ki suyun bu- günkü fiyatı ile işçinin ücretinin en az 130 milyon lira olması gerekiyormuş. Hizmet-lş, üyeleri için, halen imzalanmış pek çok küçük belediyedeki işçilerin ücretleri ile eşdeğer bir ücret istiyor. Söz konusu belediyelerde işçilik maliyet- Ieri belediye bütçesi içinde en az yüzde 50'nin üstün- de bir pay alırken verilmiş bir ücreti Anakent Beledi- yesi çahşanına alamamak sendikaya kilit vurmakla eşanlamlı. Belediye gelirlerinde en iyi konumda olan ve işçilik maliyeti payı yüzde 25'i geçmeyen Gökçek bunu bilmiyor mu? Hizmet-lş bilindiği üzere Hak-iş Konfederasyonu'na bağlı. Belli ki Gökçek, kendi parti ideolojilerine yakın bir konfederasyona bağlı sendikadan kayıtsız koşul- suz teslımiyet bekliyor. Belediye çalışanını iktidar, güç alanında kendisine karşı koyamaz olarak görüyor. Gökçek'in kafası, ideolojisi, yasa, hukuk, sendikal haklar tanımıyor. Kendisine karşı duranı yenmek, ça- lışanını çağdaş köle yapmak istiyor. ABD üssündeki asker işverenle, Gökçek'in kafası, çağdaş köle çalıştırmada birleşiyor. ŞİRKETLERDEN • ÇELEBİ Hava Servisi. Rus Aeroflot ile yılda 1200 uçuşta. 240 bin yolcuya, Aır Kazakistan için yılda 270 uçuşta. 33 bin 750 yolcuya ve Özbekistan Hava Yollan için yılda 240 uçuşta. 24 bin yolcuya hizmet vermek üzere anlaştı. Çelebi Hava Servısi'nin pazarpayının yüzde 54'ten. yüzde 60"a yükselmesi bekleniyor. • CAPITOL, 15 Mayıs-15 Haziran tarihleri arasmda düzenlediği, şanslı bahar kampanyasınm jrmağanlannı, noter. milli piyango yetkilileri ve halkın jnünde yapılan çekilişie, talihlilere dağıttı. Topiam 400 Tiilyon liralık »Iışverişle. •campanyanın en jüy ük armağanı >lan Ford Mustang J T Covertible'ı "evat Saraç adlı bir nüşteri kazandı. • PRİMA. Türkiye'de Ik defa mekanik bantlı ıazır çocuk bezi üretimine )aşlayacak. Bu sistemle, bantlar iefalarca açılıp kapatılabilecekler. Irünün piyasaya tanıtımı. Bolluca ,ocuk Köyü'nde düzenlenen. köy :ocuklannın ve civar halkın katıldığı »rima Bebek Şenlığı ile kutlandı. I PARLIAMENT, special box formatma yeni )ir ürün daha katıldı. Türkiye'deki vetişkin üketicilerin lights sigaralanna olan talebinin artması izerine, Parüament Lights Special Box, 6 Temmuz 998 Pazartesi günüden iribaren 325 bin liraya atılmaya başlandı. I PtRELLİ, 1997 yılında. topiam 13.7 milyon adet astik sattı. 1998'de yenı lastiklerini piyasaya sürerken eklamlannda Ronaldo gibi yıldız sporculan kullanan ırket. satışlannı 13.6 milvon a^tp rtkardı. BANTUK Bankacılar, paranın borsa ve dövize kaymasından korkuyor 'MaK Milat' endişesiHAZALATEŞÇAK1R Kayıtlarda yeralmayan, vesikalarla kanıtlanama- yan nakit para. mevduat sertifikası. dö\iz ve ben- zeri kıymetlerin bankalar- da 30 Eylül tarihi itibany- la en az bir gün süreyle tu- tularak kayda alınacak ol- ması bankalan tedirgin edi- yor. Rant gelirlerinden ver- gi alınmasını eleştiren ban- kacılar, mevduata yatın- lan paralann, borsa ya da dövize kayacağını beJir- tirken. bu durumun sektö- re zarar verceğini savlıyor. Kayıtdışını kayda alma- ya yönelik olarak yapılan düzenlemeyle "Msüi Mi- lar yılı 30 Eylül 1998 ola- rak belirlenirken. bazı ban- kalar yurttaşlann parasını beyan etmek ve elde etti- ğı faız gelirlerinden vergi vermek istemediği için mevduata yatınlan para- nın dövize kaymasından korktuklannı açıkça dıle getiriyor. Sümerbank ve Toprak- bank yetkilileri bu uygu- lamanın hayata geçirilme- si için uygun bir ekono- mik ortamın bulunmadı- ğını ifade ederken, Mali- ye Bakanlıgı ve Bankalar Birliğı yetkilileri toplan- tılar düzenleyerek bu ko- nuda ortaya çıkacak so- runlara çözüm anyorlar. AntaHa'da toplantı Her iki kurumun yetki- lileri bu hafta Antalya'da bir araya gelecek. 3 gün sürecek toplantıda yasa ve getirdigi sorunlar değer- lendirilecek. Bankacılar, yatınmcılann bankaya ya- tırdıklan paranın karşılı- ğı olarak faiz gelirlerin- den hükümete vergi ver- mesinin beraberinde ban- kacılık sisteminden sıcak para kaçışını hızlandıra- cağını, bu durumda para- nın dövize veya borsaya kayacağını söylüyor. Ban- kacılar, mev duattan kaçan paranın dövize kayması- nın Türkiye için ciddi bir sorun olduğunu ifade edi- yor. Sektöre zaran yok Bankacı İsmail Koçak ise bankalann endişe et- mesini gerektiren bir du- rum olmadığını belirterek. yurttaşlann yüzde 8 faiz alırken bunun yüzde 1 'ini vergi olarak ödemekten kaçmayacağını söylüyor. Yastık altında para tutma- nın riskinin daha fazla ol- duğunu kaydeden Koçak, "Yasa, bugün kaç paran olduğunu söyle, ulaşabil- diğim bir yerde olduğunu kanıtla drvor. Böy le bir du- rumda sıcak paranın yurt- dışına kaçacağına inanıru- yorum. Çünkü bugün Al- manya yüzde 3-4 faiz veri- yor. Niçin parasını buraya götürsün ki? Tabii ki istis- nalar olacak. Kaçırmak is- tfven bunun yoüannı bu- lur" görüşünü dıle getiri- yor. Koçak. sektörün özel- likle stopaja vergi getiril- mesine karşı çıktığını ifa- de ederek. "Bugün ban- kalar bir gün içinde birbi- rinden fazla para aiıyor- lar. Stopaj sıfır olmalıydı" dıyor. Koçak, konuşması- nı şöşle tamamlıyor: "Altın stoku yasa dışın- da bırakıldı. Birisi çıkar o gün benim 200 kilo aitınım var derse ne tür bir yaptı- nm uygulanacak belli de- ğil. Ancak on \ ıl önce hiç- bir şeyi olmayan. bir bakı- yorsunuz triljoner oluyor. Bu,toplum yapısını bozan bir durum. Toplumun ni- metlerinden >ararlanı\or- sa vergLsini ödemekzonın- da. Tabii ki birtakım boş- luklar olacak. \âsa gün- deme geldiğinde bazı uya- nıklar nasıl tedbir alaca- ğız çatışmasına başladılar." 'Rantiyeci korundu' Gazi Üniversıtesi Öğre- tim öörevlisı malı müşa- vir Dr. FarukGüçlü de ya- sanın ranti>ecileri vergi- den kurtardığını belirte- rek görüşlerini şöyle özet- liyor: "Yasa. kaçakçüara de- ğil mükeüeflere sıkı dene- tim getirhor.Örneğin gider pusulasında yer alan bir taksi plakası >anJışsa.. bu sahte belge kabul edilecek ve ağır cezalar uygulana- cak; öte yandan döviz, bor- sa gibi rantiyecilerin yö- nelttiği alanlara denetim getirilmiyor. tnsanlar da paralannı buralara yatır- mavı tercih edecekler." Emlak Vergisi tebliğ bekliyor Ekonomi Servisi - Vergi Yasasrndaki Emlak Vergisi'ne ilişkin düzenlemelerin gerek beyan gerekse düzeltmeye ilişkin tebliğlerle netleşmemesi yurttaşlann tepkisine yol açıyor. Maliye Bakanlığı'nın diğer konularda olduğu gibi EmTak Vergisi konusunda da uygulama tebliği hazıriıklan tartışmafı bir şekilde sürüyor. Yurttaşlar, "1999 ytlı vergi gelirleri hesaplanırken değerleri vükseltenlerin aleyhine haksız bir \ergilendirme doğacak mı? Onceden verdiği beyanında gösterdiği değeri yükseltnıeyen bir yıırttaş. 3 katı vergi ödediğJ için vergi değeri de otomatik olarak yüksetmiş sayılacak mı" sorulanna yanıt bekliyor. Muhasebe Uzmanı Müfît Yalçınkav^. 30 Eylül tarihine az bir süre kaldığını anımsatarak otomatik olarak vergi değerleri yükseltilmiş sayılmayacaksa. değeri yükseltmeyenlerin gelecek yıl vergi değerleri hesaplanırken beyan edilen ve yükseltilmeyen düşük değer üzerinden mi yeniden değerleme yapılacağı konusuna açıklık getirilmediğine işaret ediyor. Maliye içinde konuya ilişkin hazırlanmakta olan tebliğler konusunda kendi aralannda görüş birliği bulunmadığını söyleyen Yalçınkaya. "BubelirsizJiklersona ermeii. Vatandaşın kafası karmakanşık" diyor. Emlak vergisi oranlan 29 Temmuz tarihinden geçerli olmak üzere meskenlerde binde 1. binalar binde 2, arsalar binde 3 ve arazilerde de binde 1 olarak belirlendi. Ancak oranlar düşmesine karşın vergi düşmedi. 1998 yılı Emlak Vergisi, eski hiikümlere göre hesaplanan asgari Emlak Vergisi nden az olmayacak. Vergi düşmediği gibi takip eden yılJann emlak vergilerinin de yeniden değerleme oranında arttınlacak olması nedeniyle gelecek yıllarda ödenecek vergiler arttınlmış oldu. Ekmek ambalajagirmiyor Ekonomi Servisi -Geçen yıl kasım ayında yayımla- nan Gıda Kodeksi'nin zo- runlu uygulama dönemi 20 ağustos'ta başlayacak. Uy- gulama dönemiyle birlikte fınnlar dışında satılan ek- meğin ambalaja girmesi gerekirken Istanbul'da fı- nncılann herhangi bir ha- zırlık yapmadıkları belir- lendi. Türki> l egenelinde üretim yapan yaklaşık 25 bin fınn- cı arasında. ambalaj maki- nesini alabilecek az sayıda işyeri olduğu belirtiliyor. Bu durum geri kalan fınn- cılann cezadan kurtulmak amacryla sı- radan poşet kullanması ve elle sağlık- sız koşullarda ambalaj yapmaya çalış- ması tehlikesini berabennde getiriyor. Doğan söz konusu boşluk finncılara, bakkala ekmek göndermemek yerine "gelişigüzer ambalaj lanmış ekmek gönderme fırsatını tanıyor. Makine bulunamıyor Fınncılar 200 gram civanndaki ek- megın ambalaj lı dönem için uygun ol- madığını. gramajın en azından 400 gra- ma çıkarılması gerektığini ifade eder- ken gerekli ambalaj için makine bulu- namıyor. Teslımini 2-3 ay sonra yapmak üze- re bazı firmalann "makineyi getirebi- Briz" dediği, ancak uygun fıyatlarda he- men almabilecek ve kalitesınden emın olunabilecek ambalaj makınesi buluna- tstanbul'da finncılar poşet için hazırlık yapmıvor. madığı kaydedıliyor. Firmalann peşın parayla sipanşle makineyi üretebile- ceklerini söyledikleri ifade edılıyor. Makine fiyatlannın üretim kapasıte- sıne göre 200 milyon liradan başlaya- rak 2.5 mılyar liraya kadar çıktığı ifa- de edılırken lstanbul Fırıncılar Odası Başkanı Fahri Özer. ambalaj firmala- nnın da hazır olmadığını belırtıyor. Istanbul'da farklı semtlerde uğradı- ğımız çok sayıda fırıncının hazırlık yapmadığını ilettığımız Özer, "'Fınn- cı hazırlık yapamıyor. Makine alama- yanlar başka çözümlere yönelecekler" dıyor. Özer, ekmeğin gramajının yükseltil- mesi halinde ambalajda tasarruf edıle- bileceğini belirterek günde ortalama 4 bin civannda 200 gram ağırl ıgında ek- mek üreten bir fınncının. 400 gramlık 2 bin ekmeği ambalajlamasının daha ko- lay olacağını ifade ediyor. Ambalajlamanın bir ekme- ğin malıyetini 5 bin lira yük- selteceğini belirten Özer, "Am- balaj maHyetgetirmez, reklam alırsınız deniyordu, ama rek- lamcılar peşimizden koşmu- yor. Büyük fınncının zaten ib- tiyacı olmaz, küçük nnna ise örneğin Gaziosmanpaşa gibi birsemtte dağıtmak üzere rek- lam alamaz" dıye konuşuyor. Ambalaj lı ekmegi kendile- rinin de istediğını belirten Özer, "Karan bb destekledik.Ancak büyükeksiklikler \ar. Bize bel- li bölgelerde pilot uygulama başlatmak üzere zaman tanı- malılar. 2-3 avda bu işi hallederiz. Di- ğer ilgili sektörlerde hazırlığınıtamam- lar. Bakanlık. hangi makineyi ve nasıl ambalaj kullanacağınıızı da açıklasuı" diye konuşuyor. Öte yandan. AA'ya açıklama yapan Türkiye Fınncılar Federasyonu ve An- kara Fınncılar Odası Başkanı Yusuf Ekşi ambalaj makinesini her fınncının alabılecegıni belirterek '"Eğerbunual- makta zorlanuiarsa, esnaf kefalet ko- operanfk'rinden kredialabilirler.Halk- bank'ın KOBİ kredilerinden yararia- nabilirler'' dedi. Ekşı, gıda mevzuatına uygun hare- ket edılmemesi halinde, 700 milyon li- ra ile 12-13milyar liraya kadarparace- zası öngörüldügüne de dikkat çekerek "Makinesi eylüle kadar teslim alama- yanlar. eliyle de olsa poşettemek duru- munda" diye konuştu. KADINKULLANICISAYISI YOKDENECEKKADAR AZ Cırr&ıyelttjğılıntı Mestek Ddğıtnı 9Cr«vHı ' 2% 7 * Internet'e erkelder düşkün!Ekonomi Servisi - Dijital dünyanın sinir sistemi olan Internet, tüm dünyada yaşama sızarken Türkiye'de de Internet kullanımı hızla artıyor. Ticaretin, iletişimin, alışverişin. eğitimın hatta aşkın sıgdınldığı aği kullanan Türklerin profilini ortaya çıkaran verilere göre, Internet'teki kadın kullanıcılann sayısı yok denecek kadar azken yüzde 98'lik bir oranla erkekler sanal dünyaya da hâkim gözüküyor. Internet Servis Sağlayıcısı Magnet'in araştırmasında, Internet'e en çok öğrenciler talep Kıritanını Amaclar 0 * 1 gösterirken onlan yüzde 16'yla mühendisler ve 13'leserbest meslek sahıpleri izliyor. Yenilenmiş bilgiye en çok ihtiyacı olan öğretim görevlileri, doktorlar ise Internet'i en az kullananlar arasında yer alıyor. Doktor ve öğretim görevlilerinin sadece yüzde 2 si lntemet'i kullanıyor. Kullanıcılann yüzde 45'i Internet'e iş için bağlanırken yüzde 23'ü bilgiye ulaşmak amacıyla kullanıyor. tnternet'e eğlence için girenlerin oranı ise yüzde 12. Akademik amaçla Internet'ten faydalanmak için kullananlann oranı da yüzde " 1 'de kalıyor. Özellikle 20-25 yaş kuşağının yararlandığı Internet'te öğrenciler yoğunluktayken yirmi yaşın altındakilerin oranı yüzde 10'da kalıyor. I Sakın haa! Gidip de televizyona, müzik setine para vermeyin! Philips onları bedava veriyor. Şimdi Philips'ten 70 ekran TV alan herkese 37 ekran TV ya da portatif müzik seti hediye! •r, '.= AZ I portati müzik 1 ı Ustelik tüm Philips müzik setleri ve televizyonlar peşin fiyatına 4 taksitle. Sakın kaçırmayın. Amman ha!P S 0800 211 40 3 6 X 0 8 0 0 211 41 I2XO8OO 211 4 l T T ) . sıu; it strvıs aolnalannu hakkmdı dıha ıjrnntılı bıl(ı i(iı Tirkıjrt'ııı h«r /enndtn UCRETSİ2 arjyıbılırsımı.