Katalog

SAYFA CUMHURİYET 27 MAYIS 1998 ÇARŞAMBA i. i OLAYLAR VE GORUŞLER •Alkışlanan Devrim: 27 Mayıs ALEV COŞKUN 1 950 > ılının Mavıs a> ında Tur- kı\ede gızlı ov açık »avım te- melıne davalı \argi denetımın- de demokratık bır gene! seçım vapılıvor, 2n vıldır ıktıdarda ka- lan CHP sıva:>al ıktıdan kendı " elı ve ısteğıvle seçımı kazanan Demokrat Panı \e(DP) devredıvordu |r "V urt duzev ınde çok partılı demokratık sıstemın erdemı konuşuluvor vurtdışın- da bılım adamlan Turklenn gerçekleştır- dığı bu demokrası tansığim (mucızesını) ovü> orlardı Iktıdara gelen DP ıse ulke> ı baskıcı bır yonetımden kurtaracağı soy- lemlenyle daha fazla demokrası vaat edı- c vordu Ne yazık kı, sıyasal ıktıdan ele alanlar, kısa surede verdıkJen sözJen unutrular DP nın ılk ıcraatı, aydın kamuoyunu dennden uzen Türkçe ezanı. Arapçaya çevırmekoldu Doğrusu bu hıç beklen- c mıyordu, ama ozgurluk ve demokrası ıs- teyen aydınlann bır bolumu bu olumsuz ıcraatı uzulselerde fazla onemsemedıler, c gormezlıkten geldıler DP ıktıdannın 2 yılında. Turkçe olan anayasamızın dılı degıştınldı ağdalı bır Osmanlıca olan "TeşküaN Esasıve Ka- ' nunu"getınldı Ataturkdevnmlenne kar- > şı tavn Arapça ezandan sonra daha açık çızgılerie bıçımlenmeye başladı 1952 yı- lında yapılan Ankara ll Kongresrnde "ih- tiyacı olanlar dışında kadın memur çalış- dnlmaması*< nı ıstevenbıronersebıleve- nldı DP mılletvekıh Istaoğlu. Bu\uk Cı- had gazetesınde "Milktın Ataturk ınkıla- bına borçlu bulunduğu ıddıası asla doğnı değfldır" başhgını taşıvan bırvazıv avfrn- ladı(Ekım-1952) Bu v azıda Kurtuluş Sa vaşı nın dın ıçın vapıldıgı, sonrakı re- formJann v ararsız olduğu savunuluvordu tktıdann başt Meoderes ise Ataturk dev nmlennı "halk tarafından tutan, rutma- yan de\Timler" olarak açıkça ıkıye ayın- vordu Ataturk heykellenne saldınlar da ba§lamıştı Kımı ıl ve ılçelerde A.taturk hev- kelien venı tureven "Ticanı"tarıkat] uve- len taratından kınlıvordu Ataturk un kurduğu Halk E\len ve HalkOdalankaldınldı Ovsakı Halk E\ - len Ataturk aydınlanmadevnmınınveıl- kelennın vavgın bır bıçımde kavranma- sını v e ozumsenmesını sağlamak, cumhu- metın eğıtım ve kultur atılımını. Mıllı Eğıtım Bakanlığı nın van sıra vurutmek amacıyla oluşturulmuş çok onemlı bırku- rumdu Butun ulkeye vayılan Halk Evlen ve Halk Odalan dıl edebıvat guzel sanat lar temsıl spor so>valvardım halkders hanelen ve kurslar, kutuphane ve yayın, kovculukvemuzekonulanndaçalışıvor- du 1932-1952 vıllanarasındaçalışmala- nnı surdürmuş 20 vıl ıçınde tum vurtta 4"8 halkevı ve 4322 halk odası açılmış.- tı Halkevlennm 40 kadar hattalık ya da avlık dergısı vardj Çok sayıda kıtap va- vımlanmiştı Tum vurtta ılçeiere kadar yavılan kıtaplıklar oluşturulmuştu DP tum ulkeve yavılmış olan bu kultur yuvalannı bırçırpıda kapattı kasabalara kadar vavılmiş olan tum kutuphanelen dağıttı bınlerce cılt kıtabı mahzenlere, depolara hapsettı Bu, kuşkusuz bır kui- turbarbarlığıvdı Başbakan Menderes Adanada~Mem- lekette vıcdan hurn\eüne tecavuz kımse- nın haddı değıldır'' fenasinı venyordu (7 12 1952) Sankı ulkede "vıcdan öz- gürluğu"'ne tecav uz eden v armış gıbı' Ar- kasından ozellıkle 1954 »eçımlennden sonra dının polıtıkav a daha razlaaletedıl- dığını goruvoruz Mendere^ 1956 yılı- nın Ocak a\mda Konva-Akşehırde "or- taokullardadın derslerinT savunuyor. bır süre sonra da Bayarve Menderes'ın bır- lıkte Saıd-i INursTvı zıvaret ettığı gozle- nıvordu Artık Nurculuk donemı başlamış- tı Manısada DP kongresınde hılafet ıs- tenıvor SıvasLısesı ndekızveerkekoğ- rencılenn tenerfîis verlen a>nlıvordu So- nunda Aralık 19^9"da Saıd-ı Nursı An- kara dakı toplantıv a katılarak Menderes ı ovuvor Menderes eorada "ırticanınuv durma" bır hareket olduğunu ılan edı- vordu Gorulduğu gıbı 1950 vılında ıktı- dara gelen DP, ulkemızde ekonomı de ıyı- den ıvıve çokunce dını siyasete alet et- rnenın v ol una saptı Bu onemlı noktayı vur- gulamava^alıştığımızbuvazıda DP'nın ekonomık polıtıkalarına, demokrasıy ı kı- sıtlayan uvgulamalanna Basın Yasasi Tahkıkat K.omısvonu gıbı konulara gırme- veceğız \ atan Cephesi nekatılanlarka- tılmavanlar bıçımınde vatandaşlan ıkı>e bolme sıyasetıne dokunmavacağız Kımı vazarlarsaltaskenn vonetımeel koyması v onunden \ aklaşarak 27 Mav ıs- 12Mart ve 12 Evlul uavnıkefevekovar- lar 2 7 Viayısruçbırzaman 12Martlave 12 Evlul'le terazının avnı kefesme konu lamaz Keşke DP 1950 lerde aldığı sıvasal ık üdarda demokrasıv ı gelıştırsejdı, demok- rasıvı veozgurluklen kısıtlayacağı verde onlan genışletsevdı demokratıkoluşum- lar ıçınde halkın ovlanyla ve seçımle ık- tıdardangıtsejdı 27 Mavis aydınlanma hareketıne ına- nan. Ataturk devnmlennden yana olan- lann. devnm karşıtı hareketler ve tutum- lara karşı gıderek voğunlaşan tepkılen nın urunudur Oysa 12 Mart 1971 hare- ketı 1961 Anavasası'nın getırdığı demok- ratık oluşumlan ıçıne sındıremeven ust du- zey sıvıl-asker kanşımı bır gınşım bır genvedonuş hareketıdır Bu nedenle 12 Mart ılencı 1961 Anayasası na karşı ve "muhafazakâr" bır nıtelık taşımaktavdı 12 E> lul 1980 hareketı ıse -muhafazakâr" bıle olamamıştır gencı nıtelıkte (reaksi yoneri bır tutum gostermıştır 27 Mayıs 1960 gençlık ve halkla bu- tunleşıp ka>na^mı> bır harekettı Karşı devnmcı vedemokrasıvı kısıtlayıcı vone- tım uv gulamalanndan kurtuJan halk, genç yaşlı kadln, erkek coşku n,ınde bu hare- ketı alkışlamıştı Hareket tum vurtta bır bayTam havası estırmıştı 27 Ma>i!> 1960 hareketı halkın bucoş- kusunu değerlendırmesını bıldı Demok- ratıkleşme ıvedılıkle başlatıldı 6 Ocak 1961 'de seçılen Kurucu Meclıs 9 ay gı- bı kısa bır surede ulkemızın en ılencı ana- vasasını Seçım Yasası'nı ve Partıler Ya- sası nı hazırladı Bu Kurucu Meclıs Ataturk'un ulusal egemenlık ve laıklık ılkesını en tıtız bır bıçımde benımseverek anayasaya geçır- dı Insan haklan ve ozgurluklennı temel alan duzenlemeleryapıldı "insanhakla- nna bağh deviet" ılkesı> le "temel hak ve ozgurlüklenn özunedokunulamavacagı'' ılkesı ılk kez anavasamızda ver alıyordu \ ıne bu ana> asada "sosyaHıukuk devte- ti","hukukunustünhığiiak£s'' Ataturk un laık Turk Cumhunyetı'nın temel ılkelen vaşamageçınldı Yasalann anayasaya uy- gunluğunun hukuk>al denetımıru sağlayan "•Anavasa Mahkemesı" kuruldu 27 Mayıs 1960 hareketının en buvuk uru- nu 1961 Anavasasıdır 27 Mayıs 1960 hareketı. karşı devnmcılere vurulmuş bır darbedır Llkemızın bugun ıçınde bulunduğu sı- yasal çıkmazdan kurtulmak ıçın, özgur- luklenn kısıtlanması, demokrasının cen- dereve alınması yenne 1961 Anayasa- sı'nın ongördüğu katılımcı demoloasının alabıldığıne genışletılmesı sıvıl orgutle- re ve halka katılımcı demokrası yonunde olanaklar sağlanması gerekmektedır 1 % 1 Ana>asası nın temel ılkelen. ozellıUehu- kukun ustunluğu ılkesı, butun guvence- lenyle vaşama geçınlmelıdır İşçi Sağlığı ve Iş Güvenliği Av. Dr. CENGİZ ABBASGİL H eryıl mayıs avında duzenlenen tşçı Sağ- lığı ve Iş Guvenlığı Haftası bu > ıl da ses- sız sedasız gelıp geçtı Sosval ve Çalış- ma Bakanlığı nınbukonuda\aptığıışın sadece hafla duzenlemek oldugu so>le- nebılır Ancak donup arkava baktığımızda ış kazala- nnda ve meslek ha>talıklannda herhangı bır ıvıleşme goremeyız Sosyal Sıgortalar Kurumu 199^ genel ku- ruluna sunulan rapor venlenne gore 1996 vılı ıçen- sınde toplam 92 654 ış kazası v e meslek hastalığı ola- yı yaşanmiştır Sonuçta 3 240 kışı sureklı ış goremez hale gelmış 1 492 kışı dehavatınıyıtırmıştır Buolaylannocakyık- ma acısının otesmde bır de mıllı ekonomıye getırdığı yukvardırkı tnlvonlarla olçulmektedır Orneğın>ı- ne Sosyal Sıgortalar venlenne gore bu parasal vuk 1966 yı'hnda 62 tnlyon 291 mılyar 3 84 mılyon 300 bın lırayı bulmuştur Çok yuksek düzeydekı bu sav ısal yı- tık azalacağına heryıl artmaktadır tşte bu kotu tab- lonun onune geçmek ıçın her yıl duzenlenen haftada çözumler aranır ama bır türlu bulunamaz Kısacası ha- vanda su dovulur Hafta sona erer kımsemn de habe- n olmaz llgınçtır her vıl bu konuda vasal duzenleme gereklılığı ısrarla belırtılır Sankı butun ış vasal duzen- leme ıle çozulecekmış gıbı sergılenır Bılmeven de bu konuda yasal duzenleme yokluğu va da eksıklıgı var- dır sanır Ovı>a bu konuda gavet avnntılı duzenleme- ler vardır Bunlan şımdı saymanın varan yoktur Zıra yasal duzenleme onen sahıplen bunlan herkesten ıyı bılır Asıl sorun oncelıkle elde olan >asal duzenleme- lenn geregını >enne getırmektır Bu volda durustçe çaba göstermeden yenı onenler sunmak konuyu baş- tan çözümsûzluğe ıtmekle eş anlamlıdır tşçı sağlığı ve ış guv enlığı sorununun çözumü çok taraflı bır uğraşın eşgudumlu bır şekılde jurûtulme- sıne bağlıdır Oncelıkle gorev ışverenlenmıze duş- mektedır Onlann gorev i şu anda elde olan ve veterlı olduğuna ınandığımrz vasal >Tjkumluluklerı eksıksız verıne getırmektır Dığer taraftan bakanlık bınmlen- nın bu uvgulamalan ödunsüz ve eksıksız denetleme- sı gerekır Bu gorev de ona aıttır Gelelım sorunun asıl çözum noktasına Bızce sorunun en onemlı çozum ara- cı eğıtımdır Eğıtımde gerek işverenler gerekse dev- letm katkılan yadsınamaz ve gereklıdır Ancak bun- lann vanında ışçı sendıkalannın da bu konuda azım- sanmayacak katkılannın olabıleceğını vurgulamak ıs- tenz Yeter kı, sendıkalanmız bunun bılıncıne varsın- lar Hem dahası bu ış onlara yasal olarak venlmış bır görevdır Zıra Sendıkalar Yasası 44 madde hükmu, gelırlenn en az yüzde 10'nun eğıtıme aynlmasını bu- yurmaktadır \ncak sendıkalanmızın bu ışın ayırdın- da olduğunu söylemek zordur Sendıka ve eğıtımden söz açılmışken yenı bır oluşumu duyurmak ıstenm Çeşıtlı donemlerde ışçı sendıkalannda gorev >apmış lıderkonumundakı emeklı sendıkacılar Turk-lş, DİSK. Hak-lş aynmı gozetmeden Emeklı Sendıkacılar Der- neğı'nı (EMSEVDER)kurmuşlar Bırdonem sena- törluk de vapmış Vahap Güvenç'ın başkanlığinı yuk- lendığı bu kuruluşun v azgeçılmez ılkelen olarak Ata- tflrkdevnmveılkelennebağlı çağdaş laık sosyal ve hukukun ustunluğunu koruyan demokratık bır Turkı- >e olduğu v urgulanmakta Acaba dıyorum, sendıka- lanmızın eğıtım çalışmalannda boyle bır deneyım ve bınkımden vararlanmak duşunulemez mı 1 Bu arada ışçı sağlığı ve ış guvenlığı konusundakı sendıkalann yapması gereken eğıtım yukumlüluklen de uzman kımselerce yenne getınlmış olmaz mı 9 Sözun ozu ış- çı sağlığı ve ış guvenlığı konusunda oncelıklı ış, var olan yasal ılkelere ıçtenlıkle uymaktır Bununla bır- lıkte ve daha onemlısı. bu konudakı eğıtımdır llgılı kesımlenn kendı gorev lennı yenne getırmeden yenı önenlerde bulunmalan ışı yokuşa vurmaktır PENCERE 27 Mayıs Nedir? Entel öer kı - Kemalıst devnm Jakobencı yontemle laık cum- hunyetı dayattı, ama, demokrasıyı dışladı Yok canım' Kemalıstler yalnız laık cumhurıyetı değıl sosyal demokrasıyı de anayasal duzene donuşturduler Ne zaman'? • 'Tanh fîaba'nın omru, ınsanhğın yaşam suresın- ce uzayacak kuşaklar gelıp gıdecekler sıyasal kavgalannı da bırtıkte goturecekler Genye ne kalacak'' Belgeler. Elımızde "27 Mayıs Devnmı"nr\ çarpıcı bır bel- gesı bulunuyor 1961 Anayasası Uzun lafa gerek yok, 1961 Anayasası bu toplu- ma dortbaşı mamur bır demokrası onerısı getırmış- tı halkoyuyla hayata geçırılen bu anayasanın ıçe- rığınde ne vardı? Satırbaşlanyla bır bolumunu sayıverelım Demokratık devlet duzenı Sosyal devlet anlayışı Yargıç bağımsızlığı Insan haklan ve temel ozgurlukler Sendıkal haklar Toplusozleşme Grev hakkı Anayasa Mahkemesı Nereden çıkmıştı bu ılkeler? Ikıncı Dunya Savaşı'ndan sonra Avrupa da ço- ğu ulke yenı bır anayasal aşamayı gerçekleştırmış çağdaş uygarlık "ınsan haklan ve temel ozgurlük- ler"ı "sosyaldevlet" duzenınde guvenceye almış- tı Turkıye'de ıse 1924 Anayasası geçerfıydı 1961 Anayasası da bır devrımle gerçekleştı • Pekı hangı guçler bu anayasayı duzenleyıp hal- kın onayına sunmuştu"? 1960'lann Turkıye'sınde ıkı partılı sıstem geçer- lıydı Bır yanda DP (Demokrat Partı) ote yanda CHP (Cumhurıyet Halk Partısı) vardı 27 Mayıs gençlık eylemlenyle meydanlarda başladı, orduda aşağtdan yukan bır patlama DP ıktıdannı devırdı ardından halkın katıhmıyla devnm gerçekleştı Tatsız, olumsuz, onaylanmayacak olaylar ya- şanmadı mı 27 Mayıs surecınde 9 Evet, yaşandı Her devnmde buna benzer olaylar kaçınılmaz olu- yor, ancak, zamanla kuşaklar gelıp geçecek, sıcak çatışmalarzamanlasılınecek Tarıh Baba'nın elın- de bır temel belge kalacaktır "7967 Anayasası " • Ya 1982 Anayasası 9 Tutucu ve gencı guçtef daha 1960 larda 1961 Ana- yasası'na karşı dırenışe geçmışlerdı 12 Eylul'de gerçekieştınlen asken dar- be kısa bır surede orcfu ıle bu tutucu ve gencı guç- lerın ışbırtığıne donuştu Karşıdevnm ıçerığı kazan- dı. Sıyasal ıktıdar hıçbtrza- man sungu uzenne otura- maz, toplumsal guçlerle butunleşmek zorundadır 12 Eyiul asken cuntası "la- ık cumhurıyef'e karşı "Turk - Islam Sentezı"n\ "devletın resmı gonışu "ne donuştururken Kemalıst- ler kan ağlıyorlardı 27 Ma- yıs ta el ustunde tutulan gençlığe de 12 Eylul'de kan kusturulmuştur Toplumda sıyasal tar- tışmalar ve çatışmalar bu- tun sıcaklığıyla suruyor ıçınde yaşadığımız ortam- da her kafadan bır ses çı- kıyor ama, "27 Mayıs ne dır" dıye soranlara verıle- cek en kısa yanıt şudur 27 Mayıs 1961 Anaya- sası dır TC MEB DOĞAN CAINKU ÖZEL ETLT MÜZİK EĞİTtM MERKEZİ 1998 1999KDV harıç kurs saat ucretı 2 500 000 - TLdır Saygılanmızla duyumlur. Bolluklar ulkesı Amerıka'da bıle bulunamayan bazı şeyler var. Orneğın çıtır çıtır bır sımıt, Boğaz kıyısında bır bardak demlı ça\... Belkı Amerıka'dakı sevdıklerınıze sımıt ve çay gonderemeyız ama, en çok uluslararası dolaşım ortağına sahıp lıder GSM operatoru olarak, onlara ozledıklerı her şeym sesını ulaştırabılınz dıve duşunuvoruz. Boston bu nedenle kapsama alanında. Tıpkı New York, New Jersey, Phıladelphıa, Washmgton D.C., Gune\ Florıda ve Baltımore gıbı... Eğer sız de Amerıka'ya sevdıgınız her şeyı goturmek ıstersenız, yanınıza Turkıye'den bır tek şey almanız gereklı: Turkcell SIM kart. Çunku Turkcell abonelerı Boston'da kıraladıkları cep telefonuna Turkcell SIM kartlarını takarak her yere ulaşabılıyor. FATİH KIZ LİSELİLER 31 Ma>ıs 1998 Pazar saat 11 00'de lısemızde pılav gununde buluşalım F4TİH KIZ LİSELİLER DERINEĞİ PCS 1900 cep ıdefonu kıralayan SCTVIS Hırcfone LSA Inc 140 BroadVa* 46th Floor Me\* tork V» 1000^ Tel +1 888 44^ 38 "2 (ucretsız / +1 212 S58 ^5 31 FaJcs +1 212 8y8 ^6 69 u-ww hırcfone t-om E mad servKrs@hırelr one Lom TURKCELL Turkıye'nın guvenılır, lıder GSM operatoru 0 212 556 71 03 no'lu telefonumu . devretmek ıstıyorum Bılgı 0 212 872 28 14