Katalog

19 MAYIS 1996 SALI CUMHURİYET SAYFA DIŞ HABERLER AIDSaşısı deneniyop • CHICAGO(AA)-Asnn vebası olarak kabul edilen AIDS hastalığı içın geliştirilen aşınm gönüllüler üzerinde denerneleri ABD'nin Chicago kentinde başlıyor. Aşiyı kendisi iizerinde de deneyecek olan 35 yaşındaki Dr. James Sullivan, AJDS aşısı denemeleri için ülkenin çeşitli yerlerinde yüzlerce insanın sıraya girdiğini söyledi. Sullivan, AIDS viriisünü kaplayan protein ve mikroplann bulunduğu aşı ile gönüllülerin AlDS"e , yakalanma riskinin zayıf olduğunu belirterek. binlerce insanın ölmesini engelemek için birilerinin fedakârhk yapması gerektiğini kaydetti. Kendisiyle birlikte 40 kadın ve erkek eşcinselin denemelere katılacağını ve hepsinin 4'iincü derecede uyuşturucu bağımlısı olduğunu ifade eden Sullivan, federal hükümet tarafından karşılanan aşılann Chicago'nun Hovvard Brown TıpMerkezi'nde deneneceğini söyledi. S-300'lere Rus konıması • LEFKOŞA(AA)- Rusya'nın JCıbns Rum Yönetımı tarafından satın alınan ve anlaşmaya göre ağustos ayında teslim etmesi gereken S-300 fiizelerinin Kıbns'a taşınması sırasında, hava ve deniz koruması sağlayacağı öne sürüldü. Rum kesiminde yayımlanan Tharos gazetesi. Rus Savunma Bakanlığı'nın, fuzelerin Kjbns Rum kesimine sevkıyatı sırasında gerekli önlemleri alacağını yazdı. Rusya'nın. fuzelerin sevkıyatından teslimine ve konuşlandınlmasma kadar her safhasında koruma sağlayacağını savunan gazete, bu yöndeki haberlenn, ABD, Ingiltere ve diğer ilgili ülkelerde panik yarattığını ıddia etti. BHalil'de çatışma sürüyor • EL HALİL (AA) - Batı Şeria'nın El Halil kentinde fsrail askerlen ile Fılıstinlıler - arasında çıkan çatışmada 6 Filistinlinüı yaralandığı bildirildi. Görgü tanıklannın verdiği bilgiye göre. 30 kadar Fılistinli El Halirdeki Yahudi bölgesınde bulunan İsrail askerlerine taş ve molotofkokteyli attı. Askerler de buna plastik mermi atarak karşılık verdiler. Görgü tanıklan, çatışmada yaralananlardan binnin çocuk olduğunu belirttiler. BM İsrail'i kınadı • CENEVRE (AA) - BM'ye bağlı. işkenceyle mücadele komitesinin Cenevre'de yapılan toplantısında, saldın hazırlığı yaptığından şüphe edilen Filistinliler'in sorgulanması sırasında fiziksel baskı yöntemlerine başvurulmasını savunan İsrail kınandı. Komite Başkanı Kanadalı Thomas Bums dün yaptığı açıklamada. Fılistinli şühpelilere yönelik uykudan alıkoyma, sağır edecek kadar yüksek sesli mûzik dinletme. şiddet uygulama ya da tehdit etmenin uluslararası işkencenin önlenmesi sözleşmesine aykın oltkığunu söyledi. Komite, İsrail güvenlik güclerini geçen yıl da aynı şekilde kınamıştı. Endonezya Parlamento Başkanı ülkenin birliği için Devlet Başkanı'nın istifasını istedi Suharto^nun mııııclıı orduDış Haberter Servisi - Endonez- ya'da öğrencılerin başı çektiği halk hareketi parlamentoya ulaştı. Dev- let Başkanı Suharto'nun istifası is- temiyle 5 binden fazla öğrenci par- lamento binasımn içine girerken, Meclis Başkanı Harmokoda ülke- nin birlik ve bütünlügünün sağlan- ması için parlamentonun, Devlet Başkanı'nın istifasını istediğini bil- dirdi. Ancak Genel Kurmay Baş- kanı General Wîranto, Suharto'ya destek çıkarak "Meclis başkanının istifa çağnsı her ne kadar toplu ab- nan bir karar oisa da anavasa gere- ği yasal deP" diye konuştu. Endonezya'da ekonomik aç- mazdan sorumlu tuttuklan Devlet Başkanf nın istifasını isteyen bin- lerce öğrenci bu kez de parlamen- to binasımn önünde toplandı. Oto- matik tüfekleri ile bina çevresinde kordon oluşturan askerlerin ise öğ- rencilerin meclisegirmesmi engel- lemedikleri gözlendi. Öğrencilerin bir kjsmı meclis binasımn önünde- ki merdivenlerde oturup şarkılarla Suharto'yu istifaya davet ederken, bir kısım öğrencinin de binanın içindekı komisyon odalarına gir- dikleri kaydedildi. Öğrencilerin ey- lemlerine açık destek veren ülke- deki en büyük Islami örgütün baş- kanı Amien Reis de Meclis binası önünde yaptığı konuşmada "Su- harto gjtmeü. Ne kadar çabtık ay- nlırsa o kadar iyi olur" di ye konuş- tu. Harmoko, basına dagıtılan bildi- risinde. meclis yönetiminin ülke- nin birlik ve bütünlüğü ile ulusal uzlaşma adına Dev let Başkam"nın sağduyulu davranarak istifa etme- sini ümitettiğini belirtti. Harmoko, Devlet Başkanı'na yapılan çağn- nın, Meclis başkan yardımcılan ile "ciddiveayruitılı müzakerelerden" sonra karar verıldiğını ifade etti. Endonezya Meclisi'ndeki her bir başkan yardımcısı. ülkedeki yasal siyasi yelpazedeki siyasi oluşum- • Halk hareketinin başını çeken öğrenciler dün parlamentoya girerken Genelkurmay Başkanı istifa çağnsının yasal olmadığını savunarak, ordunun bir reform konseyi oluşturacağını söyledi. lan temsil ediyor. Ancak Suharto'dan sonra ülke- nin ikinci adamı olarak tanımlanan Genelkurmay Başkanı ve aynı za- manda Savunma Bakanı General Wiranto, Meclis'ın Suharto'ya yaptığı "istife et" çağnsının yasal olmadığını belirtti. Ordunun özel bir reform konseyi oluşturacağını belirten General VViranto. konseye öğrenciler ve hükümeti eleştiren kesimin de dahil olacagını \e Mec- lis üyeleri ile koordinasyon içinde çalışılacağını vurguladı. Wiranto halktan yann yapılacak büyük gös- teriye katılmamasını da istedi. Ote yandan Turizm Bakanı Ab- düllatif dün istifa ettiğini açıkladı. Bakan. istifası ile ilgili aynntılı bil- gi vermedi. Siyasi kaynaklar Suharto'nun is- tifa etmeden önce bazı koşullar ile- ri süreceğıni belirtiyorlar. Siyasi kaynaklara göre bu koşullann ara- sında ordu içinde birliğm garanti edilmesi, başlayan ekonomik re- formlann devam etmesi, anayasa- nın tüm kurum ve kurallan ile iş- lerliğini sürdürmesi bulunuyor. Yabancılar kaçıyor Her gün giderek artan protesto gösterileri ile Suharto'ya istifa bas- kısı artarken. başkent Cakarta'da yaşayan yabancılann hızla kenti terk ettikleri belirtildi. Japonya, Endonezya'daki vatandaşlannın tahliyesi için tahsıs ettiği askeri uçağın Singapur'da hazır bekleye- ceğini açıklarken. Avustralya hü- kümeti de ülkelerinden kaçan En- donezyalılan mülteci olarak kabul etmeyeceğini bildirdi. Türkiye'nin Cakarta Büyükelçi- sı Mehmet Güney de ülkedeki olay lar nedeniyle büv kelçilık men- suplannın eşlerini tahliyeettıkleri- ni söyledi. Endonezya'da bulunan Türk vatandaşlanna mümkünse bu dönemı ülke dışında geçirmelen yönünde telkınde bulunduklannı kaydeden Güney, Endonezya'da yaşayan 65 Türk'ten 37'sinin ülke dışına çıktığını belimi. Endonezyalılar ise herolasılığa karşı kendilerini hazırlıyor Binler- ce kişinin bankalann önünde uzun kuyruklar oluşturarak mevduatla- nnı çektikleri. kimilerinin de stok- lamak üzere gıda satın aldıkları eözlenivor. Halk hareketinin başını çeken öğrenciler dün parlamentuya giderken. binayı kuşatan askeri biriiklerin müdahale etmemesi dikkat çekti. Dışişleri Müsteşan Pekin'de destek arayışına girdi Pakistan harekete geçti" Dış Haberler Senisi - Pakistan Dışişleri Bakanlığı Müşteşan Şamşad Ahmed. Çin Dışişleri Bakanlığı yetki- lileriyle dün Pekin'de bir araya geldi. Görüşmelerde, Hindistan'ın nükleer denemeleri ele alındı. Ahmed'in bu- gün de Çin Dışişleri Bakanı TangCi- asuan ile görüşeceği bildirildi. Ahmed'in ülkesine nükleer tekno- loji konusunda en büyük yardımı sağ- layan Çin'e gidişi, Pakistan hüküme- tince "olağan birgörüş ahşverişi" ola- rak nitelendı. Pakistan resmi haber ajansıysa, Pakistan'ın eski dostu Çin'i. nükleer tartışmalarda ülkesinin yanı- na almayı amaçladığını bildirdi. Çin. geçen hafta Hindistan'ı kınayarak. nükleer silahlar programıyla Güney Asya'da egemenlik kurmaya çalış- makla suçlamıştı. Öte yandan. Hindistan'ayaptığıbir • Hindistan'ın nükleer bombalanna karşılık vermek isteyen Pakistan, nükleer teknolojide en büyük destekçisi Çin ile son gelişmeleri değerlendiriyor. milyar dolarlık düşük faizli kalkınma kredisinı durduran Japonya. Pakistan yönetımıni Hindistan'a misilleme yapmamaya çağırdı. Japon Başbaka- nı RyutaroHaşünoto'nun özel temsil- cisi SeiiçoroNoboru.dün lslamabad'a giderek Pakistan Başbakanı NavazŞe- rife özel bir mektup iletti. Pakistan Dışişleri Bakanı Gohar Eyüb Han ise daha önce yaptığı açık- lamada. Pakistan'ın kendi nükleer de- nemelerini gerçekleştireceğini söyle- mişti. Noboru. Han'ın kendisine böy- Eski Başkan, ülkesinin Hindistan'a tepkisine kızdı Carter: Washington ikiyüzlü WASHBVGTON (Ajansbr) - Eski ABD başkanlanndan Jimmy Carter, Washington yönetiminin. gerçekJeş- tirdiği 5 nükleer yeraltı denemesiyle tepkileri üzerine çeken Hindistan'ı eleştirmeye hakkı bulunmadığını söy- ledi. Carter, bir üniversitenin mezuniyet törentnde yaptığı konuşmada. ABD'nin sekiz bin adet nükleer sila- hj bulunduğunun altmı çizdi ve "Hin- dbtan'a 'Sen yapamazsın' demek bt- raz zor değJ mP diye konuştu. ABD'nin nükJeer silahlannı azalt- maya niyetinin bulunmadığını da kay- deden Jimmy Carter, Washington'un nükleer silahlar ve maymlara ilişkin politikalannın "ikıyüzJülük'' olduğu suçlamasında bulundu. Eski Başkan, ABD'nin nükleerdenemelerin yasak- lanmasından yana olduğunu söyledi- ğinî, ancak anlaşmanın hâlâ Kong- re'den onay almadığını belirtti. Carter, **Bir yandan insanlarm silahlardan korunmasının en büyük savunucusu oMuğumuzu söylüvoruz, öte yandan. mayınlann >asaklanmaana karşı ç> kanlann en başında geüyoruz" dedi. le bir konudan bahsetmediğini terek, Pakistan hükümetinin bukonu- da karar vermediği izlenimini aldığı- nı kaydetti. Beyaz Saray'm Ulusal Gü- venlik Danışmanı Sandy Berger ise, önceki gün NBC televizvonuna yap- tığı açıklamada, Hindistan'ın nükleer deneme yapmayacaklan sözü verdiği halde geçen hafta beş deneme gerçek- leştirerek kendilerini aldattığını söv le- di. Berger'in açıklaması Hintlı yetki- lilerce yalanlandı. Öte yandan Hindistan. Kapsamlı Deneme Yasağı Anlaşması'nı (CTBT). çekince noktalan kabul edil- diğı takdirde eörüşmeye hazır oldu- ğunu açıkladı. Hindistan Başbakanı Atal Behari Vacpayi'nın danışmanla- nndan Casant Singdün yaptığı açık- lamada, "ÇekinceJerijnizin kabul edffl- diği her anlamlı taröşmava kablmaya haznTz"dedi. 1996 yıhnda kabul edilen CTBT'v i imzalayıp onaylaması gereken 44 ül- keden biri olan Hindistan. Batılı ol- mayan ülkele3re karşı aynmcı davran- dıği ve silahsızlanma için net bir za- man çerçevesi çizmediği gerekçele- riyle anlaşmayı imzalamayı reddedi- yor. Öte yandan Dünya Ticaret Örgü- tü'nün dün CenevTe'de yapılan toplan- tısında konuşan Hindistan Ticaret Ba- kanı Ramakrişa Hegde, nükleer dene- melerin ülkesinin dünyayla olan tica- retini etkileyeceğini sanmadığını söy- ledi. Hedge. "Eğer ABD, Dünya Ban- kası'na \e IMF've Hindistan'a yapılan yabancı vaönmlann durdunılması yö- nünde baskı yaparsa. dünvada ABD' nin yaparanlannın etkili oiama- yscağı kurumlar da var" dedi. Suriye S-300 alıyor KUDLS (AFP) - Rusya'nın Suriye'ye aralannda S-300 fii- zelerinin de bulunduğu savunma silahlan satmak üzere oldu- ğu ileri sürüldü. tsrail'de yayımlanan Jerusalem Post gazete- sinin İsrail güvenlik gücleri ve Rus diplomatik kaynaklanna dayanarak verdifi haberde. Suriye"nin SSCB'nin çöküşünün ardından Rusya ile ilk büyük silah anlaşmasını yapmak üzere olduğu belirtildi. Anlaşmagereği Rusya'nın Sunye'ye 300^UX) milyon dolarlık hava savunma sistemi satacağını duyııran ga- zete, Rusya'nın Ortadoğu Özel Temsilcisi Mktor Posu>al- yuk'un hafta sonunda Suriye'nin başkenti Şam'da Suriyeli li- derlerle göriistüğünü yazdı. Jerusalem Post gazetesi. admı açık- lamak ıstemeyen Israilli bir savunma uzmanmın. "Suriye'ye Rus silahlannın akışını görecegjz" sözlerine de yer verdi. Gerek tsraılli gerekse Rus uzmanlar. Rusya ve Sunye ara- sında yeniden başlayan askeri ışbirliğinin yalnızca sav unma sıs- temlerini içerdığini. Rusya'nın Suriye'ye saldın amaçlı tank ve füze satmayı teklif etmedigini vurguladılar. Haberde, Rus- ya ve Suriye arasında süren görüşmelerin Ruslann SA-1OD ola- rak bilınen hava savunma sistemi ya da yerden havaya S-300 füze sistemi üzerinde yoğunlaştığı belirtildi. Söz konusu sis- tem, alçak uçuş yapan düşman uçaklannı %e roketleri tespit ede- bilen gelışmiş bir radara sahip. SSCB. Soğuk Savaş sona erene dek, Suriye'ye en fazla si- lah satan ülkeler arasında yer alıyordu. Jerusalem Post'un ha- berine göre. Sunye'nin Rusya'ya hâlâ 11 milyar dolarlık silah borcu bulunuvor. POLİTİKADA SORUNLAR ERGUN BALCI AB ile İlişkilerde Belirsizlik Avrupa Birliği'nin (AB) son haftalarda Türkiye'ye olumlu mesajlar göndermesi ile yumuşama eğilimine gi- ren Türkiye - AB ilişkilerinde geçen hafta sonunda ye- niden pürüz çıktı. Türkiye ile bağlarını yeniden şekillen- dirmek isteyen AB'nin, Gümrük Birliği'nin (GB) çalışa- bilmesi için yaşamsal olan mali yardımlar konusunda Yunan vetosunu aşamayıp Türkiye'ye güvence vereme- yişi üzerine, önce Ingiltere Dışişleri Bakanı Robin Co- ok'un bugün gerçekleşmesi planlanan Ankara ziyare- tinin tehlikeye girdiği bildirildi. Ancak son anda Dışişle- ri Bakanı ismail Cem'in de katıldığı yoğun diplomatik çabalar sonucunda, Cook'un ziyaretinin ertelenmediğı ve Ingittere Dışişleri Bakanı'nın bugün Türkiye'ye gele- cegi açıklandı. Türkiye ile AB arasındaki bu son krizi daha iyi anla- yabilmek için olayın geçmişini anımsatmakta yarar var. AB, geçen aralık ayında Lüksemburg zirvesindeTür- kiye'yi dışlayarak gücendirmesinin tarihi bir hata oldu- ğunu son zamanlarda kabul etmiş görünüyordu. Topluluk, bu hatasını düzeltmek ve Türkiye ile bağla- nnı yeniden şekillendirmek için yeni bir girişim başlattı. Avrupa Birliği, geçen martta AB Komisyonu'nun açık- ladığı "Avrupa Stratejisi" çerçevesinde Türkiye ile iliş- kilerini derinleştirmek istedigini Ankara'ya bildirdi. "Av- rupa Stratejisi"nde çeşitli ekonomik alanlarda AB ile Türkiye arasında siyasi işbirliği yapılması ve bu arada siyasal danışma mekanizmasının kurulması öngörülü- yor. Ankara, AB ile Avrupa Stratejisi'ni müzakere etmeyi kabul etti; yalnız iki şart koştu: • Ingiltere Dışişleri Bakanı Robin Cook'un getireceği bildirilen yeni görüşler, AB'nin resmi ve ortak önerileri niteliğini taşımalıdır. Bu öneri, işbtrliğinin mali kaynak- lannı da açıklamalıdır. Başka bir deyişle Ankara, Yunan vetosu nedeniyte Gümrük Biriiği çerçevesinde bir türlü alamadığı mali yardımların gerçekleşeceğine ilişkin güvence istedi. • Türkiye aynca, 25 Mayıs'ta Brüksel'de toplanması beklenen Ortaklık Konseyi'nde siyasi konulann görüşül- mesini istemediğini bildirdi; yani Lüksemburg zirvesin- de öne sürülen şartlan müzakere etmeyi reddetti. • * • Lüksemburg zirvesinde AB, Türkiye ile "Yakınlaşma Stratejisi" kapsamında, Kıbrıs ve Ege sorunlannın çö- zülmesini, azınlıklara saygı gösterilmesini ve Türkiye'nin Lahey Adalet Divanı'nın yetkisini kabul etmesini şart koşmuştu. işte bu koşullan reddeden Türkiye. Ortaklık Konse- yi'nde AB'nin istediği siyasi konulan görüşmeyeceğini bildirdi. AB, Ortaklık Konseyi'nde siyasi konulan görüşmek- ten vazgeçebileceğini belirtti. Iş sadece Türkiye'nin ilk koşuluna, yani AB'nin Tür- kiye'ye mali krediler hakkında güvence vermesine ka- lıyordu. Ne var ki yaşamsal öneme sahip bir konuda AB, Tür- kiye'ye geçen hafta sonuna kadar güvence veremedi. Çünkü Yunanistan'ı vetosunu kaldırmaya ikna edeme- mişti. AB, Yunan vetosunu aşamadığı gibi, anlaşıldığı- na göre Yunanistan'ı "by- pass" edecek formül de ge- liştirememişti. İsmail Cem'in son anda yaptığı temaslann içeriği ise bu yazı kaleme alındığı sırada henüz açıklanmamıştı. • • • Türkiye, AB ile ilişkilerin sıklaştınlmasını öngören Avu- pa Stratejisi'ni müzakere etmek için mali yardımlar ko- nusunda güvence istemekte haklıdır. Zira Türkiye, GB anlaşması uyannca sanayi ürünleri ile işlenmiş tanm ürünierinden gümrükleri kaldırmasına rağmen, AB ta- rafından yapılması öngörülen mali yardımlann Atina'nın vetosu ile bloke edilmesi yüzünden büyük zarara uğra- maktadır. AB, Türkiye ile ilişkilerini gerçekten derinleştirmek, "Lüksemburg hatasını" düzeltmek istiyorsa, Yunanis- tan tarafından bloke edilmiş olan mali kredilerin açılma- • sını sağlamalıdır. AB. ancak o zaman iyi niyetli olduğunu ve Türkiye'yi oyalamak istemediğini kanıtlayabilir. ABD'nin gücü AB'ye yetnıedi Dış Haberler Senisi - ABD ve Avru- pa Birliği'nin, Iran, Libya ve Küba'da yatınm yapan yabancı şirketlere yaptı- nm uygulanmasını öngören Amerikan yasalannın kaldınlması konusunda il- kesel olarak anlaşmaya vardığı bildiril- di. Karan basına duyuran Avrupa Ko- misyonu Başkanı Jacques Santer. "An- laşmanın hayata ^eçmesi için üzerinde daha çalışılması gerekiyor. ancak bu ça- lışmalann kısa sürede tamamlanacağı- m umuyoruz'" dedi. ABD Başkanı Bill CBnton ile Ingil- tere Başbakanı Tony Blair tarafından resmen açıklanması beklenen karar. • Washington yönetimi, Küba, Iran ve Libya'da yatırım yapan şirketlere yaptınm öngören yasalan yürürlükten kaldınyor. ABD-AB ilişkilerindeki önemli birpü- rüzü ortadan kaldırmış olacak. Glinton söz konusu yasalann kaldınlması karşılığında AB'nin de bu ülkelere kitle imha silahı üretmelerini sağlayacak yatınmlardan kaçınmayı kabul ettiğini. böylece bu yasalan çıkaran ABD Kongresi'nin kaygılannın giderilmış olduğunu bildirdi. VVashıngton'ın 1996'da kabul ettiği d'Amato yasası. Iran ve Libva'da ener- ji sektörüne 40 milyon dolardan fazla yatınm yapan firmalann cezalandırıl- masını öngörüyor. Helms-Burton yasa- sı olarak bilinen benzer bir başka yasa da Küba ile ticareti önlemeyi hedefliyor. AB ile ABD arasında bu iki yasa yü- zünden çıkan tartışma, Fransız Total fır- masının. Rus ve Malezya fırmalan ile birlikte Iran'da 2 milyar dolarlık birdo- ğalgaz işletim anlaşmasına girmesi ile alevlenmişti. İran. bu gelişmeyi. "ABD, AB baskı- sına boyun eğdi" şeklinde yorumladı. ^»JJJJJJJlT J..JJJJJ JJJJ! LLL d/rig kuruluşu