Katalog

SAYFA CUMHURİYET 13 MAY1S 1998 ÇARŞAMBA 12 KULTUR Bu gece başlayacak 51. Cannes Film Festivali'nin açılış törenini Isabelle Huppert sunacak lıüülerhı buhıştuğu görkemli festival VECDİ SAYAR CANNES - Dünyanın en önemh film festıvali olan Can- nes Uluslararası Film Festha- li, bu gece yapılacak olan açı- lış töreni ile başlıyor. Ünlü yıl- dız Isabelle Huppert tarafından sunulacak olan tören, Fransa'njn şıfreli kanalı Kanal (+)'dan nak- len yayımlanacak. Cannes Festivali. yalnızca yı- lın en görkemlı -hem sanatsal ağırhğı, hem de film pazannın etkinliği açısından- sinema ola- yı olmakla kalmıyor. olimpi- yatlardan sonra, dünyanın ikin- ci büyük medyatik olayı olarak kabul ediliyor. Şimdiden Cannes ve çevresin- deki tûm otellerdolmuş durum- da. Festivali dünyanın dört bir köşesinden yaklaşık beş bin ba- sın mensubunun izlemesi bek- leniyor. Tabii, basının birbölü- münün ilgisi filmler \e yönet- menler üzerine odaklaşırken bir bölümü de festivale katılacak olan ünlü yıldızlann peşinde koşturacak. Bu yıl Cannes'a gelmesi bek- lenen ünlü yıldızlar arasında Janet Leigh, Jeanne Moreau. Susan Sarandon, Vanessa Redg- rave, Vuıcent d'Onofrio. Fanny Ardant, Liv Tyler, Mira Sorvi- no, Farah Favvcett, Andie McDo- vveü. Chariton Heston, Gong Li. Johnny Depp, Emma Thomp- son,Christopher \\alken, Har- vey Keitel, Robert DuvalL Ca- role Bouquet. Irene Papas. John Voight, John Hurt, NVilliam Hurt Gerard Depardieu, John Travolta da ver alıvor. Zaten, bu yılki jürinin agır- lığını da ünlü yıldızlar oluştu- ruyor. Sigourney VVeaver, Wi- nona Ryder, Lena Olin ve Chi- ara Mastroianni. uluslararası jün üyesi sıfatı ıle gelıyorlar Cannes'a. Manıshka Detmers, "Yönetmenlerin OnbeşGüniı" (Quenzaıne des Realısateurs) bölümünde gösterilecek kısa filmleri değerlendırecek jürı- de: Angela Molina \c Emma- nuel Beart ise uluslararası va- nşmaya ve Cinefondation'un (Sinema Vakfı) programına ka- tılan kısa metrajlı filmleri de- ğerlendirecek jürilerde yer alı- yorlar. "Cinefondation", genç yete- neklerı desteklemek amacı ile bu yıl oluşturulan bir vaktf. Bu vakfin düzenleyeceğı gösterı- lerde, dünyadaki çeşitli sinema okullarında gerçekleştirilmiş kısa filmler ve mezunıyet pro- jelen yanşacak. irçok ünlü yıldızın gelmesinin beklendiği festivalde, jürinin ağırlığını da ünlü oyuncular oluşturuyor. Bu yılki festivalin bir özelliği Angelopulos, von Trier, Loach, Saura. Imamura. Boorman gibi ustalan buluşturması ise bir başka özelliği de kısa metrajlı fîlmlere verdiği önem ve yapımcının rolünü vurgulayan "saygıduruşu". Bu yıl yalnızca Uluslararası Kısa Film Yanşmasf nda -Eb- ru KıyKi'nın "Kıyıda" adlı 7 dakıkalık filmi ıle- temsıl edı- len Türkiye"den bu bölüme se- çılen film yok. Oysa. Zimbab- we'den Finlandiya'ya. Bulga- nstan'dan Litvanya'ya, Iran'a uzanan geniş yelpazede çeşıtli ülkelerin sinema okulları tem- sil ediliyor. Bu yılki festivalin bir özelli- ği, Angelopoulos, von Trier, Lo- ach, Saura, Imamura, Boorman gibi ustalan buluşturması ise bir başka özelliği de kısa met- rajlı filmlere verdiği önem. Bu yılın bir başka özelliği de ya- pımcının rolünü vurgulayan "saygısunuşu". Festival. çeşıt- li ülkelerden on bir yapımcının kendi seçtikleri filmlerden olu- şan "Mesleği: Yapuncı" başlık- lı bir toplu gösteri düzenliyor. Bu gösteri nedeniyle pek çok ünlü yöhetmen de Cannes'a ge- lecek. Festivalin önlerinde "şapka çı- karttığı" yönetmenler şunlar: Amerika"dan RogerCorman ve Mike Medavoy,Ttalyadan Ad- riano de Micheli ve Pio Ange- letti, Ingiltere'den Eric FeUner ve Tim Bevan, Kanada'dan Ro- ger Frappier, Hong-Kong'dan Hsu Feng, lspanya"dan A. Vlcen- teGomez, Fransa'dan Maurice Bernart \e Claude Berri. Sunulacak yapımlar arasında Scorsese'nin. Bogdanovich'in, Scola'nın. Risi'nin, Frears'ın, Arcand'ın, Kaige'nin, Sa- ura'nın. Corneau'nun. For- man'ın. Polanski'nin filmleri yer alıyor. Bu yılki Cannes Festivali'nin önemli olaylan arasında Yusuf Şahm'in vereceği "Sinema Der- si"; 100. doğum yıldönümleri nedeni ile Eisenstein, Rene Cla- ir, Mizoguchi ve Preston Stur- ges onuruna düzenlenecek gös- teriler; ıki büyük görüntü yönet- meni JackCardiffve RaoulCo- utard'ın "ışık" üstüne söyleşi- si; çeşitli sponsorlar tarafından ayn bölümler için verilen özel ödüllerin dağıtılacağı törenler, Uluslararası Reklam Filmleri Yanşması -Serdar Erener'in de katıldığı uluslararası jürinin baş- kanlığını Jean-Paul Rappeneau yapıyor- ve ilk filmlerin yarı- şacağı "Altm Kamera*' yanşma- sı yer alıyor. Tabii ki, dünyanın gözleri her şeyden çok, uluslararası yanş- maya seçilen yirmi iki filmin üzerinde. Bakalım bu zorlu maratonda ıpı kim göğüsleyecek? Ali Poyrazoğhı, 8 Haziran da Amerika da Sinan Ünel 'in 'Pera Palas' oyununda rol alacak Türkiye'ninyakıngeçmişiBroadway'de 42 yayınevinin katıldığı etkinlik TÜYAPta Çocuk ve Gençlik Yayınları Fuarı başlıyor Kültür Servisi - 1. lstanbul Çocuk ve Gençlik Yayınlan Fuan bugün başlıyor. Ço- cuk Yaymlan Derneği tarafından TÜYAP Tepebaşı Sergi Salonu'nda düzenlenen fuar 17 Mayıs'a dek açık olacak. Kork- maz Yiğit Vakfı'nın da organızasyonuna destekte bulunduğu fuara 42 yayınevı ka- tılıyor. Fuar süresince sempozyum. sergı ve söyleşilergerçekleştirilecek. Fuar sırasında 'Bilgi Toplumuna Ge- çerken ÇocukveGençlik Ede- btyaö' üstbaşlığındabirsem- pozyum düzenlenecek. Doç Dr. Meral Alpay'ın yönetece- ğı sempozyumda dört otu- rum gerçekleşecek. 15 Mayıs Cuma günü saat 10.30'da baş- layacak olan sempozyumun ilk oturumunda 'Türİdye'de Resimli Çocuk Khaplannda Tanzimattan GûnümüzeGe- lişim Çizgisi' konusu ırdelenecek. Bu ko- nuda Doç. Nazan Erkmen 'Tanzimattan CummıriyeteÇocuk Kitaplan Resimieme- sinin Geiişimi', Doç. İsmail Kaya "Cum- huriyetten Günümüze Çocuk Kitaplan Resimlemesinin Geüşimi' konulu bıldiri- lerini sunacak. Çocuk Edebiyatı konulu ikinci oturum- da ise Prof. Dr Zehra tpşiroğJu 'Çocuk Ki- taplanyla tlgili Uygulamalı Bir Çalışma Czerine", Fatih Erdoğan "Türkhe'de Ço- cuk Edebiyaünın Kuramsal Çerçevesi', Necdet Neydim 'Aydınlanma Sürecinde Batı Edebiyatuıdan Aktanlan Çocuk Ki- Lewis Carroll taplarında İdealize Çocuk Figürlerinin Aümlanması" konulu bildinlerini okuya- cak. 16 Mayıs Cuma günü saat 10.30'da ise sempozyumun üçüncü oturumu ger- çekleşecek. Gençlik Edebiyatı konulu oturumda Prof Dr. Hans Heino Ewers. Doç. Dr. Turgay Kurulta>. Jacqueline VVilson ve FahriÂlibildirilenni sunacak. 14.00-15.30 saatlen arasında gerçekleşecek olan dör- düncü ve son oturumun ko- A nusu ise Çocuk Masallan.Bu nA^" konuda Dr Muhsinc Heli- J moğlu \a\iiz 'Anadili Eğjti- minde Masallann Yeri", Ke- iko Nonaka 'Çocuk EdebKa- tında Masal". Nuri Taner 'HalkKültüründeÇocuk 1 ko- nulu bıldirilennı okuyacak. 1. lstanbul Çocuk ve Genç- lik Yayınlan Fuan sırasında görülebilecek sergilerise şöyle: Bu Yayı- nev i Kitap Resimleme Yanşması Sergisj. Uluslararası Çocuk Dergileri Sergisi, Ad- nan Çakmakçıoğlu Anısına Kitaplann Sergisi. Yapı Kredi Çocuk Resimleri Ser- gisi, Çocuk Kitaplan Çizerleri Karma Ser- gisi, Alice Kitaplan ve Resım Sergisi. Fuar kapsamında bugün saat 11,00'de- ki açılış töreninden sonra 12 00-14.00 ara- sında Bu Yayınevi Kıtap Resimleme. Kır- mızıfare Öykü ve Çağdaş Yaşamı Destek- leme Derneği Çocuk Kompozisyonlan ödüllen verilecek. Çizer Viıstık'ın ellin- ci sanatyılı kutlanacak 14.00-16 00ara- sı Biilent Turan. Emre Konuk, Necdet Neydim. NuranTuran'ınkatıldığı \e Fa- ruk Şu>nn'un yöneteceği Çocuk Edebi- yatı "nda metaforlann işlevi konulu panel izlenebilecek. Perşembe günü 12.00-13.00 arası İbra- him BetU v e TınazTitiz'ın katılacağı Kork- maz Yiğit VakfTnın düzenlediği Okumak İçin Her Gün On Dakika, 15.00-16.00 arası Jacqueline VVilson ve Perihan Mağ- den'in katıldığı LewisCarroü'un Ölümü- nün 100 Yılu 16.30-17.30 arası Ne\zat Erkmen'm katıldığı Beyin Olimpiyatla- n konulu paneller düzenlenecek. Cuma gü- nü saat 17.00'de tiyarro oyunu, cumarte- sı günü ise saat 17.00'de MichaelEnde'nin Momo adlı kitabından uyarlanan film gosterimi izlenebilir. Fuann son günü ise Tanzer Yıbnaz v e Miij- gan Ühem'ın katıla- cağı'Çocuk Ki- taplacjndaki Şiddetin Haklı- laştınlması'. saat 14.00-15.30'da Birsen Ozkan'ın katıldığı 'Çocuğun Cinseî Eğitimi' konulu paneller düzenlenecek. Ah Poyrazoğlu 'İnsan hiçbir yaşında maceradan uzak kalmamaü' diyor. (Fotoğraf: KAAN SAGANAK) GÜL ERÇETtN Broadvvay, dünya tıyatrosunun kal- binin attığı sayılı yerlerden bıri. Han- gi yazarlann yapıtlannın sahnelenece- ğı. oyunlan kimlenn yöneteceği, kim- lerin başrol kapacağı bü>ük heyecan konusudur her sezon. Tıy atro insanla- nnın kan>erlerinde çıkılabılecek en son basamaktır bir anlamda. Artık bir sektörhal ine dönüşmüşbu heyecan. çe- kışme, kıskançhk ve alkışlarla dolu mekânda 8 Haziran günü Türkiye'nin yakın tarihiyle ilgili bir oyun sahne açacak. Türk asıllı. Amerikalı oyun yazan Sinan Ünel'in yazdığı "Pera Pa- las" adlı oyunda Türk oyuncular AB Bw- razoğlu ve Defne Hatman da rol ala- cak. Sinan Cnel. Amenka'da tanman bir oyun yazan aslında. Bir kısmı Nevv York'ta sahnelenmiş 16 oyunu var. Pe- ra Palas'ın John Gassner Memorial ödülünü kazanmasının ve 1997 Pa- novv ski Nevv Play Avvard'da fınale kal- masının ardından oyuna ılgı doğal ola- rak artmış. Ovun önce izleyicınin il- gisini ölçmek için dekorsuz olarak, "barebones" dıye adlandınlan bir tek- nikle bir süre sahnelenmiş. Atölye ça- lışması nıteliğindeki bu gösterim sıra- sında izleyiciden de tam not alınınca Broadvvay kapıları açılmış Pera Pa- las'a. Tiyatronun Everest'ine çıkmak Oyun büyük ve kalabalık bir Türk ailesinin 1914'ten gûnümüze uzanan ıhşkılerini anlatıyor. Batı'yla bağlan güçlü, Amerikalılarla evienmiş bu ay- dmlar ailesinin eksenındeTürkıye'nin ulusal bağımsızlık ve demokratikleş- memücadelelemleBatı'ylauyuşabıl- me. Doğu'dan kopmadan Batı'yla bir sentez yaratma çabalarını kapsayan yaklaşık 85 yıllık bir panoraması ak- tanlıyor. Üçkuşakaracılığıylaözellık- le vurgulanan dönemler ise 1914-24 arası. 1954 Demokrat Partı dönemı ve bugünkü lstanbul. Broadvvay'de bir oyun sahnelemek çok büyük para gerektırdiğinden ya- pıtlar ancak ortak yapımlar halinde ulaşıyor izleyicıye. Pera Palas için de Derryl Roth, Roy Gabaye \ e John Eis- ner adlı yapımcılar bir araya gelmış- ler. Oyun ıçın Ali Poyrazoğlu'nun öne- rilmesi ise 19 yıl öncesine dayanıyor. Sinan Ünel oyxmcu seçımı konusun- da 19 yıl önce Türkiye'de Çılgmlar Kulübü adlı oyunda izlediğı PoyTazoğ- lu'nu önenyor. Bunun üzerine yapım- cılardan Eisner, Poyrazoğlu'nu tiyat- rosunda. son oyununda ızliyor. Hıç te- reddüt etmeden kulıse gidıp Pera Pa- las'ta rol almasını teklıf ediyor. • Büyük ve kalabalık bir Türk ailesinin 1914 'ten gûnümüze uzanan ilişkilerini anlatan 'Pera Palas'ta Ali Poyrazoğlu'nun yanı sıra Defhe Halman da rol alıyor. Ali Poyrazoğlu, ızleyicınm büyük il- gı gösterdiği bir oyunu olduğunu. dü- zenli olarak bir radyo programı hazır- ladığını. bir TV dızısinin çekimlerine başlayacağını ve bir gazete için yazı yazdığını söyleyerek bu yoğun prog- ram nedeniyle Amerika"da bir oyun sahnelemeye zaman ayıramayacağmı belirtıyor başlangıçta. Rolü gen çe- v irmesindekı asıl nedeni ise şöyle açık- lıyor: "Broadway'de oynamak haya- liyle yanıp tutuşmuyordum. Açıkça söylemek gerekirse Bafj'ya karşı bm- nu bükük, aşağıhk kompleksi içinde olan bir oyuncu değilim. Ben Broadvvay falan anlamam. l'ıyatro nyatrodur her yerde. Çıkar rolümü oynanm. İstedi- ğinı oyunu zaten oy nuyorum kendi ti- yatromda." Ancak Amerıka'yla süren görüş- meler sırasında Türkıye'yı açımlama- ya, Türk insanmı anlamaya, anlatma- ya çahşan bu projede kendılenne yol gösterecek birine ihtiyaç duyduklan- nı, kendisinin de bunu bir görev bil- mesi gerektiği söylendiğinde daha faz- la ınatlaşmıyor. Yine de her şey yolu- na girmeden Türkiye'deki basından gizliyor bu gelişmelen. İlk sorun bir Türk oyuncunun Broadway'de sahne- ye çıkma izninin ahnması konusunda çıkıyor. Yabancı oyuncular .Amerika'da çalışma izinlen olsa bile Aktörler Bir- liği'mn onayı olmadan sahneye çıka- mıyorlar Amerikalı aktörlerin iş ola- naklannı kısıtlamamak için alınan. Je- an Reno gibi oyunculann bile Broad- way'de sahneye çıkmasmı engelleyen bir tedbır bu. Talat Halman ve Tunç Yalman \e Amerika'dakı Türk gaze- teci ve diplornatlann girişleriyle Pera Palas'mkonu itibanyla bir Türk oyun- cunun deneyimlerine ıhtıyaç duyduğu vurgulanıyor ve izin almıyor. Poyrazoğlu, 10 oyuncunun sahne aldığı Pera Palas'tahayallen yıkılmış, kaçışı alkolde arayan, yasamı elinden kaçırmış ancak yine de gücünü ve mü- cadele ısteğini yitirmemiş68"li bir mü- hendısı ve onun annesıni canlandın- yor. ilk prova döneminın ardından ça- İışmalan değerlendinrken Türk oyun- culann Batı tiyatro yöntemlerinı en az Batılılar kadaur ıyı bildiğini. oyuncu- lukta onlardan geri olmadığını vurgu- luyor ve ekliyor "ÖteyandanbizDo- ğu rjyatrosunu, Akdeniz tiyatrosunu veOrtaoyunu'nuda bffiyoruz.Buoyun- da da Doğu v« Batı tekniklerini kanş- ürarak bu piyese uygun bir görsel dfl arayışıicinegirdıkr Broadvvay'ın tiyat- ro yaşamındaki öneminı değerlendinr- ken Tiyatronun Everestı'ne çıkıp tepe- den aşağının nasıl göründüğu konusun- da birdeneyim edineceğını ancak ora- yı belki de beğenmeyeceğini söylü- yor: "Mne de insan hiçbiryaşında ma- ceradan uzak kalmamafa." Önümüzdekı tiyatro sezonunda fark- h bır ekıp tarafından San Francisco'da da sahnelenecek olan Pera Palas'ın Türkçeye çevnlerek Türkıyeli ızleyi- cilerle buluşturulması planlanıyor. DEFNE GOLGESİ TURGAY FİŞEKÇİ Tarih Okumak AJain Tanner'in, 2000 Yılında 25 Yaşma Basa- cak Olan Yunus adlı filminde lise tarih öğretmeni, ilk dersinde çantasından bir kangal sucuk, bırsa- tır ve bir metronom çıkarıp öğrencilerden birinden metronomun temposuna uyarak sucuğu kesme- sıni ister. Sonra da parçalardan birini eline alıp, "Evet, bunlar tarihten parçalar" der. "Bunlara ne ad ve- receğiz? Saatler mi? Onyıllar mı? Yüzyıllar mı? Bunlann hepsi aynı şeydir ve zaman hiç durmaz." Zaman durmadığı gibi gıderek de artan bir iv- meyle geçiyor. On yıl önce bugünkünden bambaş- ka bir düpyada yaşıyorduk. Bu söz, yalnız siyasal sistemler ve toplumsal yaptlar için değil, günlük ha- yatın her alanı için geçerii. Işyerlerinde kullandığı- mız makinelerden, yeme ıçme alışkanlıklanmca dek. Zamanın bu denli hızlı akışı içinde ınsan ömrü ve belleğı de güç bır sınavla karşı karşıya. Heı1 beş yılda yeni bir genç kuşağın ortaya çık- tığı ülkemizde,*toplumsal bellek daha da önem kazanıyor. « Nedeni açık:* Yeni kuşakfer, eğitimin ciddiye alındığı ülkeler- de toplumsal ve kültürel tarihi on bir yıllık temel eği- timleri sırasın#a öğrenirier. Bu tarih kültürü içinde, ilkçağ Yunan felsefecileri de, peygamberler de fe- odal hayat da aydınlanma da Sovyet Devrimi de öğrenilır. Okul bıtiren genç, üzerinde yaşadığı yer- yüzünü ve içinde yaşadığı toplumu, tarihiyle, coğ- rafyasıyla, kültürüyle tanıyordur. Bizim temel eğitimimiz, yıllar boyu süren gerici, yozlaştırmalar içinde, boşa geçen koca bir zama- na dönüştü. Eğitimin birinci amacı olan düşünen insanlar yetiştirmek yerine, bilime gözleri kapalı, kulaktan dolma dogmalann peşinde sürüklenen genç kuşaklar yetişti. Server Tanilli'nin okullarda öğretilmesi gere- ken temel tarih bılgilerinı içeren ve ilk cildı 1984'te yayımlanan Yüzyıllann Gerçeği ve Mirası adlı ça- hşması beşinci cilde ulaştı. 2000 yılında tamam- lanacak ve yirminci yüzyılı anlatacak altıncı kitap- la noktalanacak dizi, okurlara "tahhin geçmişte olup bitmiş bir şey olmadığını, bugünü de kucaklayıp yannlara uzandığını" gösteriyor. Ben bu kitaplan okudukça, biryandan üzülürüm, ne çok bilmediğim şey varmış insanlığın geçmişi üstüne diye, öte yandan da okul yıllarında öğre- nemediğim bilgilere kavuşmanın rahatlığı dolar içi- me. Bilirim ki tarihleriyle hesaplaşamamış, ona dog- malaria bakmanın ötesine geçememiş toplumla- nn ilertemesi olanaksızdır. Toplumlann önlerini açan biraz da geçmişlerini değertendirebilme güçleridir. Server Tanilli, devletin yapması/yaptırması ge- reken bir çalışmayı, o sonsuz heyecanı ve gücüy- le gerçekleştiriyor. Gelecekte aydınlık kuşaklar yetişsin istiyorsak, bu çalışmalan eğitim kurumlannda yolgöstericı kıl- malı, benzer çalışmalann edebiyat, toplumbilim, fel- sefe dersleri için de yapılmasını özendirmeliyiz. Yoksa Brecht'in ünlü dizelerıni günümüz genç- lerine uydurarak şöyle diyebilirız: Küçük oğlum soruyor bana: Tarih öğreneyim mi? Şöyle yanıtlamak geliyor içimden: Ne diye? Cebini doldurmayı öğren yeter Hayatta kalabilmek için bugün Ama aslolan aşağıdaki şiirindedir Bir gün gelecek Bütün düşünürlerini okuyacağız bütün çağlann Bütün ustalann bütün tablolannı göreceğiz Bütün şakalara doya doya gülebileceğiz Arkadaş olacağız bütün kadınlarla, Ve bütün insanlara öğreteceğiz gerçeği. Arredamento'da bu ay • Kültür Servisi - Arredamento Mimarlık Dergisı'nin mayıs sayısı çıktı. Bu ayın profil konuğu, Alvar Aalto. Finlandiyalı tasanmcı, doğumunun 100. yıldönümünde New York'tan Hollanda'nın NAI kurumuna ve Singapur'a uzanan bir geniş etkinlikle anılıyor. Tasanmcı, Aykut Köksal ve Alev Erkmen'in yazılanyla kapsamlı bir biçimde ele alınıyor. Kent dosyalan dizisinde bu kez Kahire var. Uğur Tanyeli'nin yolculuk notlan, Aldelbaki tbrahim ile Daryl Fowler'in yazılan ve M1T tarafından hazırlanan ve biri gelenekselci, diğeri yeni Kahire konut yapısını performans bazında karşılaştıran bir projenın kısa tanıtımıyla anlatılıyor. Derginin bu ayki söyleşi bölümünde, Türkiye'de sosyal bilimlerin önemh isımlennden biri olan Mübeccel Kıray'la öğrencisi thsan Bilgin'in yaptığı söyleşi yer alıyor. Portre'de. aslen Brezilyalı bir Fransız kadın tasanmcı olan Elisabeth de Portzamparc'ı ve kendisine özgü, yalın, mutlu. keyiflı ve 'kadınsı' tasanm anlayışını Nedim Sisa anlatıyor. Sanatçı bölümünde. Paris'te yaşay an ve çağdaş teknolojilerle yoğun biçimde ilgılenen Nil Yalter'i Tomur Atagök ve Cemren Altan irdeliyor. K Ü L T Ü R İ Ç İ Z İ K K Â M İ L M A S A R A C I