Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHUBİYET 22MART1998PAZAR
10 PAZAR KONUGU
Başkan Gazi Erçel'le vergi reformu, kayıt dışı ekonomi ve bankacılıksistemi üzerine konuştuk
'Merkez Bankası bağımsızolmalı'S LJJ\LJıp Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, yıllardır hükümetlerin
müdahale ettikleri bir kurıım olarak bihniyor. Merkez Bankamız bir türlii
bağımsız bir statüye kavuşamadığı için de bu nriidahalelerden kendini
kıırtaramıyor. Iki yıldır Merkez Bankası 'nın başkanlığı görevini yürüten Gazi
Erçel 7 makamında ziyaret ettik. Ona, bankanın bağımsızlığı için neler
tasarladığınu şıı anda Merkez Bankası 'yla ilgili düzenlemeleh yapan 1211
sayıh yasanm yeterli olup olmadığım sorduk. Bize. yeni bir yasa taslağı
hazırlandığını ve bıtmın en yakın zamanda hükümet ve TBMM'ye
sunulacağını, bir an önce de Meclis 'ten geçmesi için elinden gelen çabayı
iıarcayacağını anlattı. Erçel 'le ayrıea, vergi reformu ya da yeni vergi
düzenleme yasa tasarısı. ekonomide gayri safi milli hasılanın kaçta kaçının
kayıt dışı olduğumı konuştuk. Son olarakyönelttiğimiz. "lleridepolitikaya
atılmayı düşünüyor musunuz " sorumuza Erçel, "Ben politikyönü olan bir kişi
değilim. Şıı anda politika yapmak benim için ön tercih değil" yanıtmı verdi.
SÖYLEŞİ LEYLA TAVŞANOĞLU
Eski bir bankalar yeminli murakıbı
olarak bankacılık sisteminde reform yapmayı
düşünüyor musunuz?
ERÇEL- Finans sektöründe özellikle 19901ı
) ıllardan bu yana çok süratli bir değişım var. Bu
değışimın temelinde üç tane unsur ^atıyor. Biri-
si bilişim teknolojısinin çok süratli gelişmesi.
ikincisi piyasalardaki serbestleşmenin dozunun
artması. üçüncüsü de finansal işlemlenn diğer
ekonomik aktivitelere göre büyümeşi.
Bunun sonuçları da ortaya çıktı. Özellikle fi-
nansal aracılık faalıvetlennde çeşitlenmeler göz-
lendi. Ikinci olarak da piyasadaki risk çeşitleri
arttı. Üçüncü olarak finansal kuruluşların iş pro-
filleri değişti.
Bütün bunlann sonucunda da iç \e uluslara-
rası finans ya da ışlem şeklindeki bir ayrımın
önemi azaldı.
Dolayısıyla bu değişimler bizim mali sektörü
etkileven unsurlann başında geldi. Bizim mali
sektore baktıgımızda yeni birtakım yasalanmı-
zın olmasına kar^ın factoring. leasing'de hâlâ ye-
ni birtakım düzenlemelere ihtiyaç bulunduğunu
görüyoruz. Bunun ötesinde de bir Bankalar Ka-
nunumuz \ar. Bu Bankalar Kanunu 1959 yılın-
da çıkmıştı. Ondan sonra 1979. 1983. 1985 yıl-
lannda degışikükler yapıldı.
Ama bu da yeterli olmadı. En son değişıklik
1994 yılında oldu. Bu. kanun hükmünde karar-
nameyle yapılmıştı. Anayasa Mahkemesi bunu
1995'teiptaletti. Hâlâgerekçesiyayımlanmadı-
ğı için Anayasa Mahkemesfnce iptal edilen hü-
kümler yürürlükte gibi görünüyorsa da yüriir-
lükte degil.
71ürkiye'deki enflasyon,
karakteri değişik bir
enflasyon. Yalnız başma bütçe
açığından gelen bir enflasyon.
'Inertia' denilen tutsaklık ya
da atalet. Enflasyona
tutsaklığı kırabilmeniz için
öncelikle kredibilitenizin
yüksek olması gerekiyor.
Bunu yükseltmeli ya da
bekleyişleri değiştirmelisiniz.
Bir kere, bizim bu boşluğu doldurmamız la-
zım. Aynca da finans sektöründe meydana ge-
len oönemli değişimleri de verli yerine oturtmak
gerekiyor.
Bir Merkez Bankası olarak. ya da ben kişısel
olarak baktığımda ayn bir denetım. ayn bir ku-
rulla mali sektörü düzenleme fikri yeni ortaya
çıkmadı. Ama özellikle AB'de. öncelikle Alman-
ya"nın uyguladığı. daha sonra buna lngiltere"n\n
katıldığı. şırndiyse bazı Avrupa ülkelerinin des-
teklemelen ya da özendirmeleri nedenışle ayrı
bir bırim tarafından denetlenmesi bıçiminde bir
oluşum onava çıktı.
Bunu geçen hafta merkez bankalan başkanla-
nyla yaptığımız toplaîıtıda derinlemesine tartış-
tık. Bunun artılan da eksileri de \ar.
Bugün dünyada bumınla ilgili kaç sis-
tetn var?
-Üç sistem \ar. Birinci sistem merkez banka-
larının bünyesinde olması. Ben Malive Bakanlı-
ğı'nda bankalar yeminli murakıbı olarak göreve
başladığımdabuiş Maliye Bakanlığfnınbünye-
sindeydi. Bankalar veminli murakipları. biraz
Alman. biraz Brezilva. biraz Avrupa'dan esin-
lenmiş bir sistemdi. Ama bu 1950"li yıllardan
kalmaydı
Daha sonra dünyada mali sektörün denetimi
merkez bankalarına geçti. Bunun birtakım sa-
kıncaları oldu.
Se gibi sakıncalar?
-Bu denetim merkez bankalarının elinde olun-
ca bu para politikasıyla çatışıyor. Örneğin. liki-
diteyi vermeniz lazım. ama bunu vermeniz ban-
kacılık sisteminin sağhğına aykm. Ya da lik.id.i-
teyi kısmanız. faizleri arttırmanız lazım. O da
bankacılık sisteminin sağlığına ya da sağlıksız-
lığına ters düşüyor.
Hatta şunu diyorlar:
Çok fazla genişleme \arsa biraz daha sıkı pa-
ra pohtikası. çok daralma varsa da bunun tersi-
nin uygulanması gerek. Buna karşılık da banka-
ların denetlemesi \e pro-aktif olmalan. Yani dev-
revı işlem \ e düzenlemelere karşı önceden önle-
mini alması gerekiyor. Bütün bunlar da tabii ki
çıkar çatışmasını beraberinde getirıvor.
Şımdi. bu çıkar çatışması nedeniyle bunları
ayrı bir sistemde denetleyelım. biçiminde bir gö-
riiş ortaya çıktı. Bunun Merkez Bankası içinde
olmasını ısteyenlenn en önemli eörüşleri de şöv-
le.
Bızde bir ödemeler sistemi var. Finans siste-
minde yapılan bütün ödemeler. Merkez Banka-
sı 'nın içindengeçiyor. Bundaherhangı bir aksak-
lık olduğu zaman da bunu Merkez Bankasf nın
düzenlemesme büyük bir ihtiv aç \ ar. Aksi tak-
dirde sistematık rısk denilen olav ortaya çıktyor.
Yanı bir banka parasını ödeyemezse. Merkez
Bankası. bunu çeşitli biçimlerde ödevecek \ a da
ödeyemeyecektır.
Bunun için de Merkez Bankasf nın bankala-
rın sağlığını bılmesı gerek. Bugün Merkez Ban-
kasf nın aylık ödeme tutan 50 katnlyon lira.
Bövle bir sistemde. bankacılık sistemini çok
yakından ızlemenız lazım. Çünkü herhangi bir
aksakhk olduğu zaman müdahale etmek zorun-
da kalacaksınız.
Benzer olav lar birkaç kez oldu. Bu sistem. sa-
dece yurtiçi değıl. vurtdışıyla da bağlantıh. Bir
Amerikan. bir Güne\ Amerika ya da bir Asv a
bankasmdan bir ödeme geliv or: şu bankav a öde-
meyi vapın. denivor. Böyle olaylar. 20 sanıyenın
altında bir hızla verine ulaşıp. gerçekleşıp yazı-
lı>or. Böyle bir sistemin içinde\iz.
Böyle olduğu zaman Merkez Bankası. bu sıs-
teme müdahale ediyor. Av nı zamanda son öde-
me yeri: bunu denetlivor. Hepımiz bıliyoruz kı
Merkez Bankası son ödeme mercıı. Bir şe> ol-
duğundaparayı Merkez Bankası çıkanp \eriyor.
O nedenle de bazılan. bu denetleme sistemi Mer-
kez Bankasf nın içinde olsun. diyorlar.
Ama şimdiki halde bütün bunlar tartışma aşa-
masında. Karar verilmiş değıl. Ama en iyi sis-
tem olarak şu gösterilıyor.
Bankalan denetleven bağımsız bir kurul ol-
sun. Bu. bilgi akışı açısından Merkez Banka-
sf yla ya da Hazine'yle ilişkıde olsun. Yani top-
GAZİ ERÇEL
/ 945, Gelibolu doğumlu.
Yükseköğrenimini Ankara
İ'niversitesi Siyasal Bilgiler
Fakültesi Maliye ve Iktisat
BÖlümii'nde tamamladı. ABD'de
landerbilt Oniversitesi'nde master
yaptı. Maliye Bakanhğı 'nda
bankalar yeminli mıırakıplığı
görevinde bulundu. Ulııslararası
Para Fonıı (IMF) Icra Direktör
Yardımcılığı. Hazine ve Dış Ticaret
Müsteşarhğı, Hazine Genel
Müdürlüğü, Cluslararası Kalkmma
Teşkilatt (IDA) Guvenörlüğü yaptı.
1996 dan bu yana da Türkiye
Cıımhuriyeti Merkez Bankası
Başkanlığı 'nı yünitüyor.
Merkez Bankasf na araçta bağımsızlığı verdi-
ğiniz zaman. bunu yalnız Merkez Bankası baş-
kanının eline \ermiyorsunuz. Bunun mekaniz-
malan var. Örneğin bir Para Politikası Konseyi
ya da ABD'deki gibi daha değişik bir konsey ku-
ruluyor. Onlarla ılgılı danışmanlar var.
Yani özetlemek gerekirse. ekonomide ne olup
bittığinı alıyorsunuz. genellikle aydabirtoplanı-
hyor. Orada. ben ne hareket edeceğim konusu
hep birlikte tartışıhyor. oradan bir karar çıkıyor.
O kararla ilgili olarak para politikasını uygulu-
yorsunuz.
Bir de düny ada tartışılan konulann başında şu
geliyor.
Bu toplantılann tutanaklannı açıklayalım mı.
açıklamayalım mı? Örneğin, İngiltere Merkez
Bankası bağımh bir merkez bankasıydı. Daha
yeni yeni bağımsızlığını elde ediyor. Ama orada
Merkez Bankası başkanı \e Maliye Bakanı ara-
sındaki görüşmelerin tutanaklan ayda bir mutla-
ka açıklanır. Bu da tabiı çok ciddi bir şeffaflık...
Ama karşı bir görüş de şunu söylüvor.
Bu tutanaklan \ermeyelim. Bu tutanaklann
ortaya çıktığı görülürse. o komitenin üyeleri tar-
tışmalannı açıklık \e samimiyetle yapmazlar.
Demek istediğim. bugün merkez bankalarının
bağımsızlığı hâlâ tartışma konusu. Bu da tama-
mıyla para polıtikası> la ilgili. Bız de bütün bu gö-
rüşlen. düşüncelen aldık. Strateji aramakonfe-
ransında ortaya çıkan fikirlerle özdeşleştirdik ve
böyle bir yapı kurduk.
Bütün bunlar başarıldığı zaman bunlann bizi
2000'li yıllarda rahatlatacağına inanıyorum. Bu
bızi çağdaş bir ekonomi yönetimine yönlendire-
cek.
••••• Siz orta vadeli, anti-enflasyonist bir pa-
rapolitikası uygulamaya çalışıyorsunuz. Siz hü-
kiimeti bu para politikamz konusunda ikna ede-
bildiniz nti?
-Ben iki konuüzerindedurayım.Birincisi. pa-
ra politikalannın içi zaten mutlaka orta vadeli-
dir. Ama biz ikı yıldır istikran sağlıyoruz. Ben
enflasyonla mücadele açısından bir şey yaptığı-
mı söylevemem. Çünkü politik ortam ve genel-
de ekonomik ortam buna uygun değil.
Para politikasının zaten mutlak surette orta va-
deli olması gerekiyor. hem de ona doğru yönlen-
mesi lazım. Enflasyonla mücadele programı yal-
nız başına para politikasının zaten yapabileceği
bir şey değil. Genelde baktığınız zaman. bunu
hükümetin çok istemesi, bütün araçlan kullan-
ması lazım.
Türkiye"deki enflasyon, karakteri değişik bir
enflasyon. Yalnız başına bütçe açığından gelen
ladığı bılgileri alsın. \ersin. Bunun en ı\i sistem
olduğu görüşüne ben de katıhyorum. Dolayısıy-
la burada üst tarafta stratejivı belirleyen bakan.
Merkez Bankası Başkanı. Hazine Müsteşarı, bu-
nunla ilgili kurul başkanlannın oluşturduğu olu-
şum stratejiyi belirleyecek. Onun altında ise Ser-
maye Piyasası Kurulu (SPKl. Mali Sektör Denet-
leme Kurulu \e sigorta murakıbı. Bu üç kurulun
başkanlan özerk olacak.
Belırtilen Mali Sektör Üst Kurulu'nun da
fonksiyonlan şöyle belirlenecek:
Sisteme gıriş \ e çıkışlar konusunda karar \ er-
mek. iş ahlak prensiplerini belirlemek. üst düze>
vöneticılen gözetlemek. Artık finans sıstemi de
tamamıyla ınsan ka>naklarına dayanan bir yapı
olması doiaytsnla bankalan ya da finans kuru-
luşlannı kimlerin yönettiğıni gözetlemek, onlar-
la ilgili olarak bilgilerı toplamak. bunlar hakkın-
da yorumlar yapmak. finans kuruluşlannın her-
hangi birisinin yönetiminde bir sakmca görülür-
se kurul tarafından ikaz edilmesi. sistemi mura-
kabe etmek. kuralları koymak. en önemlisi de bu
kuralları koyup murakabe ettikten sonra onlann
u\ eulanmasını ızlemek gibi görevleri \ar.
Türkiye'de hükümetler çok sıklıkla
Merkez Bankası 'na müdahaleyi âdet haline ge-
tirmişlerdi. Siz, Merkez Bankası'na tam bağım-
sızlık sağlamayı öngördüğiinü söylediğiniz bu
yasa taslağınm bu hükümet tarafından benim-
seneceğini düşünüyor musunuz?
-Burada şu var: Bağımsızhk derken. para po-
lıtıkasmıy ada para politikasıyla ilgili araçları siz
\önlendireceksinız. Yani emir almayacaksinız.
Ama bunun karşılığında her \ aptığınız işin ya
da aldığınız kararın ya da bununla ilgili politika-
lannızın hesabını \ereceksiniz.
Eski sistemimizde bu hesap \erme durumu
yok. Dünşada buna 'accountabiliU* (hesap \er-
me) deniyor. Hesap \erme derken bütçeyı nasıl
belirlediniz ya da şunu yaptınız meselesi değil.
Siz faızı arttırdınız ya da şö\le bir politika uy-
guluyorsunuz.
O politıkanın önceden hükümetçe. hükümet
başkanlığınca. parlamentoca ya da Cumhurbaş-
kanlığf nca önceden bılinmesı \e benimsenme-
si. u\gu!andıktan sonra. ben çeşitli dönemlerde
şunlan yaptım. biçiminde belirlemelerin olması
öngörülüyor. Şimdiki halde böyle bir sistem yok.
Bir de bağımsızlık derken iki nokta \ar. Birin-
cisi amacmızda bağımsızlık. ikincisi aracınızda
bağımsızlık.
Bu noktaları açar mtsınız?
- Amaçta bağımsızlık şöyle oluyor.
Merkez bankalannın en önemli fonksiyonu.
fiyat istikrannı sağlamak. enflasyonu aşağı in-
dirmek. O zaman enflas\onu ındir, diye amaçta
bağımsızlık diyecekler. Bu şimdiki halde tartışı-
lan. u\ gulanması oldukça zor bir olay. Belirli ül-
keler belirli biçimlerde yapıyorlar. Ama hele bi-
zim gibi gelişmekte olan ülkelerde pek de arzu
edilen bir durum degil.
O zaman iş araçta bağımsızlıga geliyor. Para
politikasını uygulayacağız. dıyorsunuz. Para po-
litikasının da belirli araçlan var. Bunlar da faiz-
ler. ekonomive verdiğıniz lıkidıte. açık piyasa
ışlemleri. dö\iz kuruvla ilgili işlefnler.
Burada siz genelde tabloyu çiziyorsunuz. size,
bunu uygulayın. diyorlar: u\guluyorsunuz.
Biz hazırladığımız taslakta \asal olarak bu i-
ki ola>ı birbirıyle bağdaştırdık. Tabii dünyada
merkez bankalarının bağımsız olmalan. anaya-
sa maddesnle belirlenmiş. Bizim anayasada bu
yok. Dolayısıyla bağımsızlık anayasa değişikli-
ğini gerektirnor Bu mümkün olmazsa bu yasay-
la bağımsızlığı sağlamayı hedefliyoruz.
Bir de şu gerçek var:
bir enflasyon. İnertia" denilen tutsaklık ya da
atalet. Oraya yapışmış kalmış.
Geçen yıl enflasyonun neden yüzde 100 ora-
nında olduğuna bakalım. Neden ondan 1 yıl Ön-
ce yüzde 80"di°
Böyle giden bir olay, tamamıyla bir kısır dön-
gü. Bir girdabın içinde dönüpduruvorsunuz. Bu-
nu kırmanız lazım. Bunun için de önceliği enf-
lasyonu yok etme politıkalanna vermelisinız.
Enflasyona tutsaklığı kırabilmeniz için önce-
likle kredibilitenizin yüksek olması gerekiyor.
Bunu y ükseltmeli > a da bekleyişleri değıştirme-
lisiniz.
Bunlann hepsını biliyoruz da uygulayacak za-
manla ilgili olarak gelişen olaylar çerçevesinde
birtakım sorunlar ortaya çıkıyor.
Hâlâ onlann bir tanesindeyiz. \ apısallar dedi-
gimiz olaydayız. '1
»apısallardediğimiz. vergidir.
sosyal güvenliktir. mali sektördür. tarımdır...
Bunlann hepsini \apmak iki şeyi beraberinde
getirir: Bir kere bunun orta \adede mali yansı-
ması \ ar.
tkincisi ve çok önemli olay da şunu getirecek:
Hükümetin enflasyonla mücadele etme gücün-
de çok önemli bir artma ortaya çıkacak. 8 yıllık
eğitimi çıkardığında nasıl kredibilite \ e güç ka-
zandıysa bunlarla da o gelecek. Onların yanına
biraz daha mali önlemler ve para ve kur politi-
kasını da birlikte koyduğu zaman ve uluslarara-
sı kredibilite açısından ihtiyaç duyulan IMF'yle
birlikte olayın içine girdiğinizde belirli bir dö-
nemde enflasyonu indireceksiniz. Ama enflas-
yonla mücadele hep orta dönemli bir olay. Üste-
lik orta dönemde mücadele her gün yeniden baş-
lı\or. Bu öyle bir mücadele ki zamanlarda ver-
giyle ilgili yapılan en geniş düzenlemedir. Bu-
nun olumlu etkilerıni orta\adede mutlaka göre-
cefiiz.
îkinci olarak. vergi gelirlerinde artma olacak.
Üçüncü olarak. ileride vergiyle ilgili düzenle-
melerde bir yön oluşturacak. Çünkü sadece bir
kanun ya da bir reform yapıp da geçecek bir dö-
nemde ya da bir dünyada yaşamıyoruz. Devam-
lı surette birtakım olaylar. birtakım işlemler ya
da ekonominin dinamizmi yepyeni birtakım
olaylan da beraberinde getiriyor. İlerisi için iyi
bir yön oluşturacak.
* * ^ * * Sizce bu gerçekten bir vergi reformu
mu, yoksa bir makyaj mı?
ERÇEL - Türkiye'de reform kelimesi biraz
abartılarakkullanılır. En iyisini yapabilme önem-
li. Hangi yönehedeflenirseoyönüdeberaberin-
de getırecektir.
Reform kelimesi ülkemizde çok fazla ve her
yerde kullanılıyor. Bu türden ekonomik yasalar
içinde bir ve. veya kelimesi. bir virgül. bir keli-
menin girmesı ya da çıkması bütün ekonomik ak-
tiviteleri bir anda değiştirir.
Tasarının ileride uy gulama safhasında artılan
eksileri ortaya çıkabilir. Bu yaşayan dınamizm
içinde onları değiştirmek gerekecektir. O neden-
le ben buna hiçbir şekılde reform demiyorum.
mmmmm Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) ra-
kamlarına göre gayri safi milli hasılanın yüzde
50'yeyakın bir ktsmınm kayıt dışı olduğu göz-
leniyor, Yüzde 50 'si kayıtrfıjıolan bir ekonomi-
nin içinde sizce kara para ne kadar vardır?
- DPT'nin böyle bir çalışması olup olmadığı-
nı gerçekten bilmiyorum. Benım bıldığim, Tür-
kiye'de dört-beş tane. bir de 1990-91 yıllarında
OECD'nin yaptığı bir araştırma var. Bulgulara
göre Türkiye ekonomisinin yüzde 20'si ile yüz-
de 4O'ı arası ka\ ıt dışı. Bunun büyük çoğunluğu
da tanm sektörünün kayıt içine alınmamasından
yada çeşitli ışlemlerin kayda girmemesinden or-
taya çıkan bir olay. Yüzde 20 ile biraz bıraktığı-
nızda hemen yeniden başlıyor. Orta dönemde
enflasyonun hemen ertesi gün başlayacağını dü-
şünen bir model. bir stratejiyle ancak enflasyon-
la mücadele edebilirsiniz.
Enflasyon dünyada kalmadı. hallettiler. Şim-
di bu halledilen çerçeve içinde ben hayat stan-
dardımı ya da hayatımın kalıtesini nasıl arttın-
nm, biçimindeki politikalar üzerinde çalışılıyor.
• • • • Çok baslı ekonomi yönetimi Merkez
Bankası'nın ö'zerkiiğini nasıl etkiliyor? Maliye
politikaları olmadan para politikalannın uygu-
lanmasının zor olduğunu biliyoruz. Sizce vergi
reformu Meclis 'ten geçirilip Maliye politikala-
rı uvgulayabilmek için bir zemin oluşturabile-
cek'mi?
ALerkez bankalannın en
önemli fonksiyonu, fiyat
istikrannı sağlamak,
enflasyonu aşağı indirmek. O
zaman enflasyonu indir, diye
amaçta bağımsızlık
diyecekler. Bu şimdiki halde
uygulanması oldukça zor bir
olay. Ama hele bizim gibi
gelişmekte olan ülkelerde pek
de arzu edilen bir durum degil.
-Türkiye'nın ıhtıyacı olan. verginın tabana ya-
yılması. Bu son derece önemli bir olay. Maliye
Bakanlığf nın hazırladığı yeni yasa tasarısı var.
Bu konuda resmi görüş bildirmedik. ama sessiz
kalarak olavı destekledik.
Seden?
-Gerçekten iyi düzenlenmiş, felsefe açısından
değişik yonde olmasına ragmen önemli bir bi-
çimde ortaya çıkmış bir kanun. Şimdiki halde ka-
muoyunda da tartışılıyor. Birtakım eksiklikleri
olabilir.
Biz Merkez Bankası olarak vergiyi tabana ya-
yan ya da vergiyle ilgili birtakım boşluklan ka-
patan ve daha çok vergi adaletine ve vergiyle il-
gili uygulamalarda halka daha fazla güven vere-
cek bu tasanyı her zaman destekliyoruz.
Bu tasannın eleştirilen yönleri olabilir. Türki-
ye demokratik bir ülke.
Belirli ölçülerde, belirli kimseler, finans sek-
törü olsun. öbürbaşka sektörler olsun. onlarla il-
gili olarak vergi reformu yapmak ya da v ergı ka-
nunu çıkarmak çok zordur. Onlann görüşleri ola-
bilir. Onlarla tartışılır. Bu tasan TBMM'den ge-
çecektir.
Bu da üç tane sonucu beraberinde getırecek-
tir. Birincisi. bu son yüzde 40 oldukça yüksek bir
oran.
Bazı ülkelerde de işlemler kayıt içine alınamı-
yor.
Bunu bir de onlarla karşılaştırmamız lazım.
tkinci nokta, bu işlemleri mümkün olduğu ka-
dar kayıt içine almak için çabalamak.
Bir de yanlış bilgilerle yanlış kararlar alabili-
yorsunuz.
Burada yapılması gereken en önemli olay; ka-
yıt dışı miktannı. gayri safi milli hasılanın bılirn-
sel yollardan hesaplanmasından sonra saptamak
lazım. Dolayısıyla bu yöndeki çalışmalann sü-
ratle başlatılması gerekiyor.
••••I Siz ikiyıl üst üsteyılm bürokratt seçil-
diniz. Türkiye'de ve dünyada merkez bankası
başkanlannın daha sonra politikaya atıldıkla-
rı, başbakan oldukları sıklıkla rastlanan bir o-
lay. Siz depolitikaya girmeyi düşünüyor musu-
nuz?
- Ben. politik yönü olan bir kişi değilim. Poli-
tika ile ilişkim seçimden seçime oy atmak oldu.
Aynca politika yapmak benim için ön tercih de-
ğıl. Şu anda zevkli ve onurlu bir görev olan Mer-
kez Bankası Başkanlığını layıkı ileve çağdaş dü-
zeydeki merkez bankalanna eşit birbiçimde yap-
mak için çaba sarf ediyorum.