Katalog

SAYFA CUMHURİYET OLAYLAR VE GÖRÜŞLER 21 EKİM 1998 ÇARŞAM Türban ve ^feniçeri Ocağı METİNERKSAN Q ngiliz \e Fransız dillerinde "ka- I dın sanğı" anlamında kullanılan "rurban" sözcüğü. Türk diline "türban " sözcüğü bıçırrunde >a- tay geçış yapmıştır Başörtüsüan- lamınagelen "türban "sözcüğü- nün oluşmasına, gene bir başörtüsü olan "tülbent" sözcüğü etkın olmuştur. Arap diline ilışkin "tesettür" sözcüğünün kar- şılığı Türk dilinde "örtünmek" sözcü- ğüdür. Başörtüsü olan "türban", "te- settür-örtünnıek" olgusu içınde algıla- nır. tngiliz ve Fransız dillennde; bir tür deniz yaratığırun helozonlu-burmalı sar- mal kabuğu da "turban" sözcüğü ile adlandınlır. Türk dilinde bu deniz ya- ratığımn sarma) kabuğunun adı "şeytan minaresi"dır. Eldeki sayısal bilgilere göre; "tür- ban" için her yıl 2.8 tnlyon TL ödeni- yormuş. "Islanûgiyim-tesettür" için ya- pılan ödeme. "türban" gıderinin en az on kafıdır. Bu akıl almaz boyutlardaki dev para birikımi "birilerinin ekonomik çıkandır". Bu korkunç para birikımi dınsellikle ilgisi olmayan "türban" ve "tesettür" propfegandası ıçın kullanıl- maktadır. "Türban" ve "fslami giyim" yapımı-dağıtımı için dev boyutlu bırsa- nayi-ticaret oluşrurulmuştur. Bu sanayı- nın ve ticaretin "geliri, verimi-kân-raıı- t " büyük bir para gücüdür Bu sanayi ve ticaretin dinsel uzantısı "İslamigjyim" fetvalandır. "Türban"ın ve "İslamigj- yim"ın dinselliğın sıyasallaşması oldu- ğu açıkça kanıtlanmıştır. "Türban" ve "tesettür" sıyasal Islamın zorbagöster- gesıdır "Türbanakalkanellerkınlsın" \e "75. yıllık başortüsü zulmü" gibı sı- yasal sloganlann gensinde bu para gü- cfl vardır. Bu tehlıkelı ve ılgınç durum bana "Vakanüvis (GözJemci) Tarihçilerin" Türk-Osmanlı tarihi içinde gerici-mür- teci bir ayaklanma olarak tanımladıği "Kabakçı Mustafa İsyanı"nın kök ne- denı olan "ekonomik etkenJeri" ya da "perdearkasını" anımsatmıştır. Şöyle kı: ffl. Setim'm (1761-1808) saltanat dö- nemınde (1789-1807) Türk-Osmanlı Dev leti kara ordusunun pıyade gücünü oluşturan Yenıçeri askerinin savaşgücü tümüyle yok olmuştur. 1683 Viyana ku- şatmasından sonra Avrupa devletleri or- dulannın askeri eğıtim, öğretım, düzen- ce (disıplin) ve teknolojik üstünJükleri sonucu. Türk-Osmanlı Devleti'nin as- keri üstünlüğü giderek süreklihğini yi- tirmiştir. Bu durumun nedenlerinden bi- ri "Yeniçeri OcağTndaki askeri eğitim, ögretim. düzence ve teknoloji yokluğu- dur. ÜsteJik "Yeniçeri Qcağı''run; çok özel toplumsal ve ekonomik bir yapısı olan "Ocak Nizamı (Düzeni)" da bozulmuş- tur. "Yçniçeri Ocağı"na bağlı subay ve askeriere venlen v e bir tür maaş cüzda- m olan "esame" adlı belge, para ıle alı- nır-satılır birmeta- mal olmuştur. Yeni- çeri olmayan: çıftçı, ışçi, esnaf ya da değışik uğraşlan olan kişiler para ıle "esame" satın alarak Yeniçen niteliği- nı kazanmaktadır. "Yeniçeri Ocağı''nı oluşturan erkekJerin bekâr olması, evli olmaması zorunJudur. Fakat ne var ki hem ocağa yazılı Yeniçeriler bu yasağa uy- mayıp ev lenmekte hem de "esame" sa- tın alıp ocağa yazılan ve Yeniçeri olan ev h erkekler bu yasağa uymamaktadır. Yeniçen Ocağı 'nda asken eğıtim ve öğ- retim, savaş eğıtimi ve öğretımi yapıl- mamaktadır. "Yeniçeri Ocağı"n]n ünlü düzencesı (disiplini) yerini; serseriliğe, şehireşkıyalığına, içki düşkünlügüne, can ve mal düşmanlığına bırakmıştır. Yenıçen Ocağı'nın ıç ve dış parasaJ işlemlen. maaş, ulufe, mevacip (aylık- ödenek) dağıtımı. yeteneğe göre artan Yeniçeri maaşlannın hesabı, yıyecek, giyecek. yakacak, aydınlatma, banşta ve savaşta kullanılan araç-gereç ve do- nanımlar, özetJe ocağın her çeşit gerek- sinimı için satın alımlar "ocak bezir- gânlan" aracılığıyla yapılırdı. "Ocak beargânnğT; Rum, Ermenı, Musevı gi- bi Türk-OsmanJı Devletı uyruğu Hıris- tıyan ve Musevi dinlerine ilişkin kişiler- ce yapılan bir uğraştı. "Ocak bezirgân- lığı" çoğu kez rüşvetle alınıp satılan bir konumdu. "Ocak bedrgânlığı" ara sıra babadan oğula geçen bir uğraş da olur- du. "Ocak bezirgânian" Yeniçeri Oca- ğı'nın parasal ışlennı, ahşvenş ışlenni Fstanbul'un tıcaret merkezleri olan ün- lü ış hanlarında bulunan odalanndaya- parlardı. Yeniçen Ocağı'na ilişkin ma- aş defterleri, alım-satım belgeleri, para- lar, mallar bu odalarda bulunurdu. Ocak beiirgânlannın buyruğunda yüzlerce yardımcı çalışırdı. "Ocak bezirgânJa- n" ocak için yaptıklan satın almalarda; kendilerine, yandaşlanna, mallannı sa- tın aldıklan kişilere büyük ekonomik çıkarlar sağlardı. Ocak bezırgânlan büyük parasal ge- lirlerini Yeniçerilerin "maaş cüzdanı" olan "esame" alım-satımlanndan ve "esame" sahıplerine aylık ödeme gü- nünden önce "faizle" verilen para öde- melerinden kazanırdı. Ocak bezırgânla- n aylık ödeme gününden önce "esame" sahiplerine venlen faizle para ödeme ışlemlerini; Rum, Ermenı, Musevi sar- raf-faizciler aracılığıyla yaparlardı. Ye- niçen Ocağı çok geniş bir sanayi-tica- ret-faızci çevresine büyük kazançiar , sağlayan tükenmez bir para kaynağıy- dı. Ocak bezirgânlan Yeniçeri Ocağı'nın; asken. sıyasal, ekonomik, toplumsal gü- cünü kullanıp birçok yasadışı iş yapar- lar, siyasaJ etkınJıklerde bulunurlardı. "lfeniçeri Ocağı"ndaki bu kargaşa (anarşı) ve karmasa (kanşıklık) devlet yönetimine onulmaz (çaresi olmayan) bü- yük zararlar vermiştir. Devlet tarafindan önerilen tüm yenileşme tasanlannı ge- ri çevıren "Yeniçeri Ocağı"run gensin- de "utema saub' âenüen "dinsel oluşum" vardır "Yeniçeri Ocağı"nın beynı-aklı- yöneticisi olan "ulema sınıfi" bağnaz- tutucu "dinsel bir güç"tür. "Ulema sını- fi" "Yeniçeri Ocağı"nı sıyasal, toplum- sal, ekonomik, dmsel çıkarlan için kul- lanmıştır. Türk-Osmanlı Devleri'ni paylaşmak isteyen Rusya ve Avusturya Devletleri ile 1787-1792 yıllan arası yapılan savas- lar ve yenilgiler, 1797-1800 yıllan ara- sı Fransa Devleti ile yapılan savaş ve ye- nilgi, 1807'de Jngiltere Devleti ile yapı- lan savaş ve yenilgi "Yeniçeri Ocağı"nı kapatmak ve "NizanMCedit" (Yeni Dü- zen) adıyla yeni bir "Piyade-Topçu-Su- vari Ordusu" kurmak düşüncesini ke- sm olarak gündeme getirmiştir. III. Se- lım bu durum ve koşullar içinde, yıllar- dan beri yapmayı düşündüğü "Nizam-i Cedit" adıyla anılan düzeltmesini yap- maya karar vermiştir. Fakat III. Selim "JVizann Cedifi yalnız askeri bir dü- zeltme biçiminde düşünmemıştir. III. Selim "Nizanw Cedit" düzeltmesini; "ufcma"nın devlet yönetimindeki etkı- sini sınırlamak, Türk-Osmanlı Devleri'ni Avrupa Devletlerinın içinde bulundu- ğu; bilim, düşünce, kültûr, uygarlık, ta- nm, sanayi, ticaret, yenilik, sanat düze- yine ulaştırmak biçiminde düşünmüştur. III. Selim'in "Nizam-ı Cedit" düzelt- mesi, Türk-Osmanlı Devleti'nı yok ol- maktan kurtarmak ginşimidir. "Nizam-ı Cedit" ordusunun kurulu- şu, Nizam-ı Cedit ordusuna devlet ha- zinesinden büyük bırpay aynlması, egi- tim ve öğretimi yeni bitmiş "Nizam-ı Ce- dit" birlıklennın Napoleon Bonapart komutasındaki Fransız ordulannı 7-21 Mayıs 1807 tarihinde Akka Savaşı'nda yenmesi ve bozguna uğratması (Akka şehri bugün tsrail Devleti suıırlan için- dedir), "Yeniçeri Oca&"nda ve "Yeni- çeriOcağTnın dayanağı "nlema"da bü- yük bir korku uyandınr. Avrupa Devlet- leri ordulan yönetiminde kurulmuş "Ni- zamH Cedit" ordusunun başanlan "Ye- niçeri Ocağı"nın asken gücünün bitti- ğini açıkça gösterir. "Nizam-ı Cedit" ordusunun kurulması "Yeniçeri Oca- ğı"nın ve "Yeniçeri Ocağı"nın çevresin- deki çıkarcılann "ekonomik düzenini" yok etmiştir. Ekonomik düzenı bozulan "Yeniçeri Ocağı" 25 Mayıs 1807'de "Yeniçeri As- keri Kabakçı Mustafa"nın önderliğin- de bir isyan başlaUr. Bu isyanın gerek- çelennden biri çokanlamlıdır. Şöyle ki; "Nizam-ı Cedit askerinin gryimi (kjlık- kıyafeti) kâfir taJdididir. Bu grv im şeri- atkarşıtıdır" III Selim devletin içinde bulunduğu "savaşdurumu"nudüşünüp, eşsiz bir vatanseverlik yaparak "Nizam- ı Cedit" askerini kullanıp bu Yeniçeri is- yanını bastırmaz. "Yeniçeri Ocağı" ve "ulema" 28 Temmuz 1808'de III. Selım'ı öldürür. "Yeniçeri Ocağı" ve "irtka"; dev- let savaşlarla uğraşırken, Istanbul bü- yük yangınlar içinde kül olurken karga- şayı sürdürür. n.Mahmırt(1785-1833) saltanat döneminde (1808-1839) çok yaşamsal bir karar venp, 15 Haziran 1826 günü "Yeniçeri Ocağı"nı yok eder. "Türban" ve "tsiami giyim" üstün- de oynanan "Şeriat Düzeni Getinne" oyunu bana "Yeniçeri Ocağı"nın bozuk düzeninden çıkar sağlayan "ekonomik çevre"yi, "esame ahm-satınu"nı, "ocak bezirgânJarı"nı, "sarraHaizcTleri anım- sattı 163 maddenin kalkması için bü- yük çabalar harcayan "Cumhuriyetin sadık bekçisi-özgürlükçü-aydınianma- cıtor" şimdi "kınalan" nerelerine sürü- yorlar dersiniz. Medyada Promosyon ve Rekabet Yasası... Prof. Dr. ÂYDI1S AYAYDI1S Rekabet Kuru/u Başka, C umhuriyet gazetesının 2'nci sayfasında (6.10.1998tanhh)yeralan fzmir Barosu avukatlann- dan Sayın CengizÜhan'ın " Yledyada Rekabetin Ko- runması" başlıklı yazısında özetle, süre- li yayın kuruluşlannm ya da bu kuruluş- larla bağlantılı ötekı bazı kuruluşlann dü- zenledıklen kültürel amaçlı olmayan *pro- taosyoo Tüketıcınin nun'un 4226 sayılı kanunla değişık 11 'in> cı maddesme ve Türk Ticaret Kanuauinun,. 57' 10'uncu maddesine aykın olduğu be- m lırtilmektedir. Ancak.yazının son paragrafinda. bugö- rüşlere ek olarak "Bir de şu sorulabilir: Uyumhıe>1emlerle rakipgazetelerin faaü- vetlerizorlaştınlmakta,daraltümaktadır. Rekabet Kurumu \almzca bağu bulun- duğu grubun vavınıladıgı gazetelerin sa- tın aluıması ön lioşulu ile ev eşvası ikûıci üründağrtandagrtımşirkf<k'rinintutumu- nu ek alipdeğerlendJrmemektedir" denıl- , onekîödır.. . ^ ~ ,Önc«lıkie, 4054 sayd» Rekabetin Ko- r ^runması HakkındaKanun"un4'üncümad- ,., deöode yer alao "u>vmhı eviem? kaiTa- mının yazıda ifade edılen "uyumlu ey- lem" kavramından farklı olduğunun be- lirtilmesinde yarar bulunmaktadır. Ka- nundaki "uyumlu eylem" düzenlemesini yazılı ya da sözlü bir anlaşmanın varlığı- nın ıspatlanamadığı, ancak rakipler ara- sında rekabet ihJalineyönelik parâlel dav- ranışlann tespit edıldiği dururnlarayöne- lik olduğu, yazıda kastedilenin ise süreli yayın kuruluşlan ile dağıtım şırketleri ara- smdaki işbirliği olduğu, bunun da kanun- dala uyumlu eylem kapsamında olmadı- ğı açıktır. Öte yandan bir mal ya da hizmetin sa- tın alınmasımn başka bir mal veya hizme- üfl satınaünmasıkoşulunabağlanması, hu- kukumuMiartciavn kanun hükmü ile ya- saklanmaktadır. Binsi, 4077 sayılı Tüİce- ticinın Korunması Hakkında Kanun 'un 5/3'üncü maddesi, diğeri de 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında kanun'un 6/c maddesidir. Butür birişleme hangı hük- mün uygulanacağuıı, işlemin taraflan ve mahiyetı belirleyecektır. Bir tarafta saücı olarak süreli yayın ku- ruluşlannınya da bu kuruluşlarla bağlan- tılı diğer kuruluşlann, diğer tarafta alıcı olarak tek tek tüketıcilerin bulunduğu sa- tış işlemlerine, tüketicinin tarafiardan bi- nni oluşturduğu her türlü hukuki işleme uygulanmak üzereözel olarakdüzenlenen, 4077 sayılı kanun hükümlerininuygulan- ması gerekmektedjr. Aynca, "pmmos-- yoo" kampanyalan bir bütün olarak dü- şünüldüğünde, ikinci ürün olarak verilen ürünlerin ticaretini yapan teşebbüslerin bu uygulamadan etkilendikleri, ancak sü- reli yayın kuruluşlannm hedeflerinin bu piyasalarda güçlenmek ve mevcut teşeb- büsleri piyasa dışına çıkarmak olmadığı, bu eylemlenn amacının süreli yayımlan- nın tirajını arttırarak hem basm sektörün- de pazarpaylannı arttırmak hem de bu su- retle reklam piyasasını etkileyerek rek- lam gelirlenni arttırmak olduğu anlaşıl- maktadır. Dolayısıyla, uygulama gerçekte rek- lamlann yayunlandığı mecra kuruluşlan arasındaki rekabetin bir ürünü olup, bu yö- nüylede 4054 sayıujtekabetın Korunma- sıftalâcında+cammkapsamtndabulunma- maktadır. PENCERE OzelleştipmeMafyacılıl Oyununa Dönüştü... Adam sordu: - Abi, sen ne iş yaparsın?.. Uçakta koftuk komşum sıradan yurttaş, beı gözü ısırıyormuş, söyleşmek istiyor. Duraksadım. 'Gazeteciyim'demekten kaçındım. Çünkü söi lükler anlam değiştırdi; 'Argo Lügati'ne göre: Gazeteci: Üçkâğıtçı. Işadamı: Mafiozi... Sanatçı: Orospu... Soruyu geçiştirdim, kottuk komşumu uyurtum ha hı diyerek konuşmayı kestim. • Gazetelerin pazar eklerindefotoğraflann altı de dikodusal haberlerle dolu: "Sanatçı Nazenin Yediveren'e son sevgilis, işadamı Murteza Yankeser 70 milyariıkspor ara- ba hediye etti. Fotoğrafta Nazenin yeni araba- sında görülüyor." Ne Nazenin sanatçı... Ne Murteza işadamı... Işadamı olmak kolay mı!.. Elin mafiozi zampa- rası, metres tuttuğu o biçim kadının altına çek- tiği arabayla kara para aklarken işadamı mı olu- yor?.. • Mafya babası işadamı sayılırsa, gerçek işada- mının hali ne olacak?.. Medya ikisini birbı'rine kanştınp duruyor; ama nasıl ayırmalı?.. En ünlü işadamlannın adlan ci- nayet davalannın sanıkları arasında mafyayla al takke ver külah geçerken konu çetrefilleşiyor. özelleştirme sürecinde yıldız gibi parlayan Hay- yam Garipoğlu "Malki davasında" sorgulanmı- yor mu!.. Gazetenin başlığı: "Sümerbank'ın patronu Hayyam Garipoğlu Malki cinayetinden gözaltına alındı." Sümerbank. CumhuriyetTürkiyesi'nin temel ku- rumlarından biriydi. Nasıl kıydık Sümerbank'a?.. Emlak Bankası deyince bu ülkede herkesin aklına yurttaşına yuva sağlayan köklü bir kuru- mun güvenilirliği gelirdi. Yaşanan bunca olaydan sonra Emlak Bankası'nın medyadaki çağnşım- ları nedir?.. Engin Civan... Semra Özal... Selim Edes... Ve Çakıcı... • Bir gecede SEKA'yı kapatıp binlerce işçiyi ço- luk çocuğuyla sokağa atan yönetim, özelleştir- me mi yapacak?.. Ülkenin temel kurumlanndan birini kara para aklayan mafyaya peşkeş mi çe- kecek?.. Kim bu sorunun yanıtını verebilir?.. özelleştırmeleri durdurmak için duraksamak bile mafya ıle ışbırliğı demektır. . I JİÂCu CUMHURIYETTE BULUŞUYORUZ ÇUNKU BARIŞ ONDA VAR Ekim 1923, bir doğum günudur... Cagdas bir ulusun doğum günü... Bir çagdaslasma projesınin. buyük bir atılımın başladıgı gündur... 75 yıldır suren bu atılımda biz benzersiz bir başarı öyküsü yazdık... f s V Bu başandaki en büyük pay Cumhuriyetimizin kuruluş felsefesinde var olan. "Yurtta barış. dünyada barış" anlayısınındır. Kültürel farklılıklanyla barış içinde yaşama iradesine sahip Cumhuriyet ' . yurttaşlannındır. ' Başarı öykümüz bilmedi. devam ediyor. Bugun hedefimiz, barış anlayışımızı daha da guçlendirmekt/r... Ve bu hedef için Cumhuriyetimiz vazgeçilmez bir buluşma noktasıdır. Büyük bir başarı oykusunu yazan yurttaşlar olarak. bu gelismeyi. bu atılımı yine biz sürdurecegtz. Çünkü bizim Cumhuriyetimiz var. nkü biz Cumhuriyette buluşuyoruz. banşta buluşuyoruz. TURKİYE CUMHURIYETI NİN YETMİŞBEŞ VII