Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2025
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
21 EKIM 1998 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA
EKONOM /cumek(aturk.net 11
Dış açık yiizde
2.1 ırttı
• AIVKARA(AA)-
Türkiye, bu yıhn Ağustos
ayın<ia 2 milyar 91.2
milyondolarlık ihracat, 3
milyar S45.7 milyon
dolarlık da ithalat yaptı.
Ağustos ayında. geçen
yıhn aynı ayına göre
ıhracat yüzde 2.2. ithalat
ise yüzde 7.5 geriledi.
Devlet Istatistik Enstitüsü
verilerine göre, bu yıhn
Ocak-Ağustos dönemi
itibanyla ıhracat 16 milyar
950 milyon dolar, ithalat
31 milyar 63.4 milyon
dolar oldu. Ocak-Ağustos
dönemınde dış tıcaret
açığı yüzde 2.1 artışla 14
milyar 112.8 milyon dolar
düzeyine yükselirken
ihracatın ithalatı karşılama
oranı yiizde 54.6 oldu.
Bahkçılık sektörü ıhracatı,
geçen yıhn aynı dönemıne
göre, Ağustos 'ta yüzde
89.8 gerilerken dünya
piyasasında petrol
fiyatlanndaki gerilemeye
bağlı olarak Türkiye'nin
petrol faturası da geriledi.
Çukobirlik'ei.9
trilyon
• ADA.NA (Cumhuriyet
Güney Üleri Bürosu) -"
Çukobirlik'e kütlü pamuk
teslim eden üretici
ortaklara ödenmek üzere
Destekleme ve Fiyat
tstikrar Fonu'ndan 1
trilyon 900 milyar lira
daha kredi sağlandı.
Çukobirlik Genel Müdür
Vekili Abbas Bilgili
yaptığı yazılı açıklamada,
daha önce aynı kaynaktan
temin edilen 2 trilyon 250
milyar liraya ilaveten
gelen 1.9 trilyon liranın bu
hafta içerisinde üreticilere
kooperatifler aracılığıyla
ödeneceğinı belirtti.
İnşaat
maliyetleri
• ANKARA (AA)-Bına
inşaat maliyeti temmuz,
ağustos, eylül aylannı
kapsayan 1998 yılının
üçüncü üç ayhk
döneminde yüzde 11.7
oranında arttı. Devlet
lstatistik Enstitüsü'nden
yapılan açıklamaya göre,
söz konusu üç ayda
maliyeti oluşturan işçilik
yüzde 15.9, makine yüzde
9.5, malzeme fıyatlan ise
yüzde 9.4 oranında
yükseldi.
Mali müşaviplik
sınavlan
• ANKARA (AA)-
TÜRMOB Temel Eğitim
ve Staj Merkezi tarafından
gerçekleştirilen, "Serbest
Muhasebeci Mali
Müşavirlik Mesleki
Yerterlilik Sınavlan' 24-
25Ekim 1998 tarihlerinde
yapılacak. Ankara,
Istanbul ve Izmir il
merkezlerinde yapılacak
sınavlara, 4 bin aday
meslek mensubu
katılacak.
Internet ulaşımı
kolaylaşö
• ISTANBUL (AA)-
Fürk kullanıcılar,
iünyanm her yerinden
utık Internet'e kolayhkla
îağlanabilecek. Türk
Mokta Net, 150 ülkede
>irden uluslararası serbest
iolaşım hizmeti başlattı.
Cullanıcılar, 150ülkedeki
i binden fazla erişim
ıoktasında şehiriçi telefon
>ağlantısıyla Intemefle
>ağlantı kurabilecekler.
)SB masaya
/atınlacak
• BURSA(AA)-
)rganize Sanayi
3ölgeleri'nin yaşadıklan
orunlar ve bu sorunlann
•özüm yollan, 21-22
Casım tarihlerinde
îursa'da düzenlenecek bir
oplantıda ele alınacak.
>ganize Sanayi
Jölgelerinden Sorumlu
Comisyon Başkanı Adil
jökçadır. yaşanan
orunlann saptanarak
özüm önerilerinin
lelirleneceğini kaydetti.
ITV gelipleri
lütçeye
I ANKARA (AA) - Petrol
rünlerinden alınan ATV
elirleri, 1 Eylül 1998'den
eçerli olmak üzere
imden bütçeye
ktanlacak. Buna paralel,
LTV hasılatından
ararlanan çok sayıda fon
e idarenin paylan aynı
ırihten geçerli olmak
zere sıfırlandı.
TBMM'ye daha önce taslak olarak sunulan araştırma komisyonu raporu tamamlandı
'Ozefleştirmede ölçü yok'ANKARA (Cumhuriyet Bürosu) - TB-
MM Özelleştirme Araştııma Komisyonu.
özelleştirmelerdekı hukuksuzluğu kabul
erti. Raporda, Özelleştirme Yüksek Kuru-
lu'nun (ÖYK) bu hükümet döneminde al-
dığı özelleştirmelerle ilgıli bazı iptallerin
uygulanmaması karannın hukuk devleti
anlayışıyla bağdaşmayacağı bildirildi.
Özelleştirmelere ilişkin tekel ve yabancı-
lara satış konusunda ciddi uyanlann yer
aldığı raporda, özelleştirmelerle ilgili usul-
süzlük veyolsuzluk iddialannm Başbakan-
lık Teftiş Kurulu'nca soruşturulması ge-
rektiği karanna vanldı. Raporda, "ulusla-
rarası tahkün" baskılanna karşın, yaban-
cı egemenliğine yol açmayacak yöntem-
lerle özelleştirme yapılabileceği bildirildi.
TBMMdetemsil edilen farklı siyasi par-
tilere üye milletvekillennin verdigi 8 ayn
önerge birleştirilerek kurulan TBMM
Özelleştirme Araştırma Komisyonu, 11
Kasım 1997 tarihinde başladığı çalışmala-
nnı sonuçlandırdı. DYP'li Ahmet Uya-
nık'ın başkanlığını yaptığı komisyon, da-
ha önce taslak rapor hazırlamıştı. Erde-
mir'le ilgili Sermaye Piyasa-
sı Kurulu'nca yapılan ıncele-
menin sonuçlanmasını bek-
leyen raporun son şeklini
Cumhuriyet açıklıyor.
Komisyonun önergelerde
yer alan yolsuzluklan tek tek
incelemesinin mümkün ol-
madığı belirtilen raporda,
başta Et ve Balık Kurumu (E-
BK). Süt Endüstrisi Kurumu
(SEK) olmak üzere yolsuz-
luk ve usulsüzlük iddialan-
nın Başbakanlık Teftiş Kuru-
lu'nca soruşturulmasının ya-
rarlı olacağı bildirildi. Kuru-
luşlann özelleştirme kapsa-
mına alınmasında uygulanan
ölçütler konusunda ölçü bu-
lunmadığı belirtilen raporda.
"Daha çok ihtiyaç duyulan
Rapordan.-
• Özelleştirmelerle yabancılara nüfuz sağlanması kabul edilemez.
• Telekomünikasyon. elektrik gibi stratejik kamu hizmetlerinin yabancılaşması,
ülke savunması, güvenliği ve bağnnsızhğı yönünden sakıncahdır.
0 Özelleştirmeierle yabancılara mal satış yolu açılıyor.
• Doğal kaynaklardaki kamu mülkiyeti devredilemez.
• Özelleştirmelerdeki yolsuzluk iddialannı Başbakanlık Teftiş Kurulu
soruştursıın.
kaynak rutanna göre ozelleştirilecek kuru-
luşa karar verüdiği izlenimi edinjlmtştir. Ko-
misyonumuz, Hazine tarafından bir kuru-
luşa aktanlan \e ilk anda zarar gibi görii-
nen büyük meblağlann, makro bazda, da-
ha başka alanlarda daha büyük yararlara
neden olduğu durumlarda bu giderin özel-
leştirme için gerekçe oimaması gerektiği ka-
naatine ulaşnuşbr" denıldi.
Özelleştirme Sonrası Takip Grup Baş-
kanlığı'nın daha işlevsel hale getirilmesi
istenirken "Özeüeştirme uygulamalan
hakkındaki iddialan ve spekülasyon, arsa
rantı gibi amaçlaria özelleştirnıeye taüp
olunmasını önlemek için saüş sözleşmeleri-
ne para cezası yerine, doğrudan sözleşme-
nin feshi gibi yapünmlar konulmasızorun-
ludur" uyansı yapıldı. Raporda, Erdemir
AŞ'de muhasebe sisteminin değiştirilmesi
sonucunda borsadakj hisse senetleri değer-
lerinin düşmesine yol açılması konusunda
SPK, Sanayi ve Maliye Bakanlığı ile Özel-
leştirme tdaresı'nin İcendi alanlanna giren
konularda inceleme yapması önerildi.
Kamu varlıklannı özelleştirmede yetki-
nin yasama organına ait olduğunun altı çi-
zilerek "Devietteştirmede olduğu gibi özel-
leştirmede de esas ve yöntemlere ilişkin dü-
zenlemeninyasaylayapıknası zoruniudur"
denildi. Raporda, özelleştirmelerde temel
'Gelirlerinyansı Hazine y
ye aktarıldıy
ANKARA (Cumhuriyet Bürosu)
- TBMM Özelleştirme Araştırma
Komisyonu, özelleştirme gelirkri-
nin yaklaşık yansı düzeyınde olan
Hazine'ye yapılan aktarımlann,
özelleştirme giderleri içinde KlTle-
rin finansmanı için aynlan paydan
daha fazla olduğuna dikkat çekti.
Komisyonun raporunda, 1995 yı-
lında Hazine'ye aktanlacak miktar
için yeterli kaynak bulamayan Özel-
leştirme Idaresi Başkanhğı'mn
(ÖIB) yurtdışından 11.9 trilyon lira
kredi almak zorunda kaldığı belir-
tilirken "Özeüeştirme getuierinin
dobryb olarak Hazine'ye aktanüna-
sı için bulunan yol, devietin yeni dış
borçiarabnasnayolaçnuşnr. Bu du-
rum, özeUeştirmenin devlete gelir
sağtamak amacıylakuflaıulması ha-
tinde doğacak sakıncalann bir ör-
BegKfir" uyansında bulunuldu.
Bir bölümü vadeli ve döviz cin-
sinden yapılan özelleştirmelerle
1985 yılından 1996 sonuna kadar
2.8 milyar dolarlık net girdi sağlan-
dığı kaydedilen raporda, toplam
kaynaklann bu dönemde 109.9 tril-
yon lira olduğu hesaplamasına yer
verildi. Bu kaynağın 31 trilyon lira-
sı özelleştirme kapsamındaki kuru-
luşlardan elde edilen temetrü gelir-
lerinden oluşurken; aynı dönemde
özelleştirmeuygulamalannın gider-
leri 108 triryon liraya çıktı. Bunun
da yaklaşık 76 trilyon lirası özelleş-
tirme kapsamdaki kuruluşlara "ser-
maye iştiraki \e kredi*' biçhninde
verilen borçlardan oluşurken; Hazi-
ne'ye yaklaşık 88 triryon lira akta-
nldığına dikkat çekildi.
Raporda, 4046 sayılı Özelleştir-
me Yasası'na göre özelleştirme fo-
nundan genel bütçeye aktanm yapı-
lamayacağı vurgulanırken özelleş-
tirme gelirlerinden bütçeye aktanm
için bulunan dolaylı yolun sakınca-
lı olduğu anlahldı.
alınması gereken noktalar şöyle sıralandı:
- Devletleştirmede olduğu gibi KİT'le-
rin satışmda rayiç değer esas ahnarak ger-
çeğe en yakın değer bulunmalıdır. Bu öl-
çüleri göz ardı eden uygulama, satın alan
kişileri ayncalıklı bir konuma getirerek
eşitlik ilkesine aykmhk oluşturur.
- Özelleştirme ulusal bağımsızlığı tehli-
keye düşürmeyecek biçimde olmalıdır.
- Bakanlar Kurulu'na yasama yetkisinin
devri anlamına gelecek yetki devri yürüt-
me organına üstünlük sağlar ve parlamen-
ter demokrasinin dayanağı olan kuvvetler
aynlığı ve demokratik hukuk devleti ilke-
siyle çelişir. Uygulanacak özelleştirme
yöntemleri ilkeleri yasayla belirtilmelidir.
- Anayasa Mahkemesi kararlanna göre
Türk milletinin bağımsızlığı, siyasal ve
ekonomik bağımsızlığı birlikte içerir. Özel-
leştirme ile ilgili yasalarda yabancılarla il-
gili sınırlamalar getirilmemesi ülkenin ba-
ğımsızlığı ve ulusun güvenliğini zedeleyi-
ci sonuçlar doğurabilir.
- Stratejik alanlara yabancılann girme-
sinin ötesinde egemen olması, bağımsızlık
ve ekonomik yönlerden çok
sakıncalı olabilir.
- KlT'lerin araç ve gereçle-
riyle taşınmaz mallannın da
satış yöntemi, Anayasa Mah-
kemesi'nin anayasaya aykın
bularak kapattığı yabancılara
mal satışı yolunu dolaylı ola-
rak yeniden açar. Ülkemizde
sermaye birikiminin düzeyi
düşünülürse. özelleştirmenin
yabancılatırma olasılığının
yüksekliği daha iyi anlaşır.
- Ozelleştirilecek kamu te-
kelinin yerini özel tekelin al-
ması kaçınılmazdır. Bu du-
rumda fiyatlar kamu tekelin-
de olduğundan daha yüksek
belırlenebilecektir. Özelleştir-
me Yasasf yla tekelleşme ve
kartelleşme önlenmelidir.
En az artış Çalışma Bakanlığı'nda olurken Başbakanlık'ın ödeneği yüzde 78.77 arttmldı
düşük ödenek Anayasa Mahkemesi'ne
ANKARA (Cumhuriyet Bürosu)-
Hükümetin 1999 bütçetasansına gö-
re genel bütçeli daırelenn ödenekle-
ri içinde en düşük arttınm yüzde
16.34'le Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığı'na yapıldı. Genel bütçeli
daireler içinde yüzde 102. 99'la en
yüksek ödenek arttınmı sağlayan
Adalet Bakanlığı'na 246 trilyon 406
milyaf lira aynldı.
Hazine Müsteşarlığı 11 katrilyon
460 trilyon lirayla en büyük ödeneği
alırken Anayasa Mahkemesf ne 871
milyar lirayla en düşük ödenek veril-
di. Danıştay'ın ödenegı 3 trilyon 64
milyar lira, Yargıtay'ın payı 4 trilyon
245 milyar lira, Sayıştay'ın payı 10
trilyon 548 milyar lira olurken Diya-
net lşleri Başkanlığı'na 172 trilyon
760 milyar lira aynldı.
Hükümetin, 1999 bütçe yasa tasa-
nsına göre TBMM'nin ödeneği yüz-
de 37.12 oranında arttınlarak 70 tril-
yon 927 milyar liraya; Cumhurbaş-
kanlığf nın ödeneği yüzde 25.82 ora-
nında arttınlarak 24 trilyon 120 mil-
yar liraya; Başbakanhk'ın ödeneği de
yüzde 78.77 oranında arttınlarak 201
trilyon 618 milyar liraya çıkanldı.
Hazine'den sonra en büyük ödeneğin
sahibı olan Maliye Bakanlığı'na ge-
çen yıla göre yüzde 59.17'lik artışla
4 katrilyon 199 trilyon lira aynldı.
8 yıl kesintisiz temel eğitim kapsa-
mında 1998 bütçesinden önemli ak-
tanm yapılan Milli Eğitim Bakanlı-
ğ^j'nıh payı gelecek yıl da yüzde 71.36
oranında arttınlarak 2 katrilyon 130
trilyon lira olarak öngörüldü.
Maliye Bakanı Zekeriya Temizel
cari harcamalardaki artışın büyük bö-
lümünün savunmadan kaynaklandı-
ğını açıkJarken genel bütçeli daireler
içinde Milli Savunma Bakanlığf nın
ödeneği de yüzde 80.32 oranında art-
tınldı.
En yüksek artış DSl'ye
Katma bütçeli idarelerden üniver-
siteler dışında, 1999 yılı bütçe öde-
neklerinde en yüksek artış vüzde
73.8l'le Devlet Su işleri Gene'l Mü-
dürlüğü'ne yapıldı. Bu kurumun öde-
neği 496 trilyon 916 milyar lira ola-
rak öngörüldü.
Yüksek öğretim Kurumu'nun pa-
yı ise geçen yıla göre yüzde 44.79
oranında arttınlarak 4 trilyon 4 mil-
yar liraya çıkanldı. Katma bütçeli
idareler içinde Petrol lşleri Genel
Müdüriüğü'nün payı ise yüzde 22
azaltılarak 636 milyar liraya düşürül-
dü.
Tanm Reformu Genel müdüriü-
ğü'nün payı yüzde 41.54 artışla 3 tril-
yon 199 milyar lira; Vakıflar Genel
Müdüriüğü'nün payı yüzde 52.68 ar-
tışla 12 trilyon 948 milyar lira; Genç-
lik ve Spor Genel Müdüriüğü'nün pa-
yı yüzde 45.50 artışla 22 trilyon 343
milyar lira; Karayollan Genel Mü-
düriüğü'nün payı yüzde 54.47 artış-
la 329 trilyon lira; Hudut ve Sahiller
Sağlığı Genel Müdüriüğü'nün payı
yüzde 71.11 oranında artışla 1 tril-
yon 386 milyar lira; Orman Genel
Müdüriüğü'nün payı yüzde 66.93 ar-
tışla 36 trilyon 560 milyar lira, Köy
Hizmetleri Genel Müdüriüğü'nün
payı yüzde 58.28 oranında artışla 275
trilyon 150 milyar lira, Sosyal Hiz-
metler ve Çocuk Esirgeme Genel
Müdüriüğü'nün payı yüzde 61.74
oranında artışla 31 trilyon 971 milyar
lira; Telsiz Genel Müdürlüğü'nün pa-
yı yüzde 62.79 artışla 1 trilyon 597
milyar lira öngörüldü.
Yeniyüzyılın tasarımları
Uluslararası Motor Fuan, perdelerini, 23 Ekim'de
Birmingham Uluslararası Sergj Salonu'nda halka
açacak. 21. yüzyınn otomobillerini tasariavan mü-
hendisler, fuann basın tanıümında otomobillerini
gazetecilere açıkladı.
Cramaj ve fiyat sürekli değişiyor
Ekmekte oyunlar
devam ediyor
Ekonomi Servisi- Fınn-
cılar, ekmeğın gramajıyla
oynamaya devam ediyor.
Duyurduklan ağırlığa da
sadık kalmayan fınncılar.
Istanbul'un kimi semtle-
rinde 350 gram olarak
üretmeleri gereken ekme-
ği 280 grama kadar düşü-
rüyor.
Gramajı küçüldükçe
zamlanan ekmeğin fiyatı-
nın serbest bırakılması pi-
yasada gramaj oyunlannın
da artmasına yol açtı.
Istanbul
Ticaret Oda-
sı'na bağlı
tüccar finncı-
dan sonra fı-
nncı esnafina
da fiyatlannı
"serbest"
olarak belir-
leme karan
verildi. Bu
karann tüke-
tici lehine so-
nuçlar doğur-
ması bekle-
nirken piya-
sadaki gramaj ve fiyat kar-
maşası sürüyor. Karann
tüketici lehine sonuçlar
doğurmasının düşünüle-
meyeceğini belirten yetki-
liler. bu gelişmelerin finn-
cılann gramajı düşürere-
rek gizli zamlar yapması-
na engel olamayacağını
kaydediyor.
Istanbul ValisiErolÇa-
kır, "Halkınekmegiyieoy-
nandığı açık. Yasalara gö-
re esnaf fınncının fıjatını.
Oda beliıier. Odanın beür-
kdiğifiy^takarşıdevlet ça-
resizlik içinde" dedi.
Istanbul Valisi Çakır,
esnaf fınncının da tstan-
bul Ticaret Odası'na
(İTO) bağlı tüccar fınncı
gibi fiyatı kendi kendine
belirleveceğıni ifade ede-
rek "Bu karar, tüketkinin
lehinedir. Rekabet orta-
mında kalite artar, fiyat
düşer" dıye konuştu. Is-
tanbuî Fuın-
Crramajı
küçüldükçe
zamlanan ekmeğin
fiyatının serbest
bırakılması, gramaj
oyunlannın da
artmasına yol açtı.
Istanbul Valisi
Çakır, ekmek
fıyatlannm serbest
bırakıldığmı ,
söyledi.
1
cılar Oda-
sı'nın 350
gramlık ek-
meği 80 bin
lıradan sat-
ma talebine
itiraz eden
Istanbul Va-
liliği'nin, fi-
yatlar belir-
îenirken et-
kisiz kaldığı-
nı belirten
Vali Çakır,
"Esnaf ve
tüccarfirıncL,zam yapar-
ken birbirlerini basamak
olarak kuUannoriar. Fınn-
cılar Odası'nın serbestlik
karan isabetfi" dedi. Ça-
kır. Valilik'in sadece zam
için Sanayi ve Ticaret Mü-
dürlüğü bünyesindeki ku-
rula itiraz edebildiğini, söz
konusu kuruldan da her
zaman "ret" karan çıktığı-
nı ifade etti.
e gıa^n yolda aa
beraber olacağız...
Yıllardır Türkiye'de en geniş
kapsamlı "rent a car* hizmetini sunan
"Budget", 2000'H yıllarda da
kaliteli hizmet anlayışı ve gelişen
araç filosuyla geleceğe giden
yolda sizlerle flHHT^BE3
beraber olacak.. mSBSâttKtKm
Amaçlar çeşitli, araçlar Buaget...
Budaet
Car Rental
ÇtFTÇİ DOSTU
SADULLAH LSLTVlt
Şekerde 100 trilyon
liralık vurgun!..
Başbakan Mesut Yılmaz geçen gün yapılan Yük-
sek Planlama Kurulu toplantısında hükümete acele
olarak 250 trilyon liralık yeni bir kaynak bulunması-
nı emretmiş. Para bulunur bulunmaz, çrftçilerden
satın alınan veya alınacak olan tanm ürünlerinin be-
delleri ödenecekmiş...
Bugüne kadar devletın çiftçılere bir tek kuruş bor-
cu olmadığını iddia eden Başbakan ve bakanlar, se-
çim tartışmalan başlayınca paniğe kapıldılar... Böy-
lece gerçek ortaya çıkmış oldu.
Bu yıhn sonuna kadar hükümetin tanm kesimine
ödemesi gereken para en azından 500 ile 600 tril-
yon lira. Belki de daha fazla... Aranan para ise 250
trilyon lira... Bu kadarcık para sadece pancar üreti-
cilerine bile yetmez.
1998 yılı parjcar üretimi rekor düzeyde. Rekolte,
özel fabrika bölgeleri dahil 20 milyon ton civannda.
Üreticilere ödenmesi gereken toplam para da 272
trilyon lira. Bugüne kadar çeşitli nedenlerie üretici-
lere verilebilen para ise sadece 41 trilyon lira... Da-
ha 231 trilyon lira borç var.
Üstelik, 1996 yılına kadar sürekli kâr eden Şeker
Şirketi 1997 yılını 4 trilyon 500 milyar lira zararia ka-
padı. Bu nedenle mali durumu da pek paıiak sayıl-
maz.
Daha da kötüsü, şekerpancanndan geçimini sağ-
layan iki milyona yakın insanımız parasızlıktan (ov-
ranıyor. Çoğu, bankalara ve esnafa olan borcunu
ödeyemiyor. On binlercesinin cebinde traktörüne
mazot alacak parası yok... Bir kısmı da mahkeme
ve icra kapılannda malını mülkünü kurtarabilmek
için çaba harcıyor... Bir veya iki ay içinde pancar be-
dellerini alamazlarsa bankalara olan borçlan ikiye
katlanacak, belki de hayvanını, traktörünü, tariasını
satmak zorunda kalacak...
Durum bu kadar vahim...
Hükümet 1998 yılı ürünü şekerpancanna 16 bin
500 lira alım fiyatı verdi. Halbuki, bir kilo pancann ma-
liyeti en azından 16 ile 17 bin lira.
Türk parasının degeri sürekli düşüyor. Taban fiyat
olarak ilan edilen 16 bin 500 liranın değeri daha şim-
diden 12 ile 13 bin liraya geriledi. Bu gidişle üç, beş
ay sonra belki de 10 bin liranın altına düşecek. Eğer,
pancar bedelleri 5 veya 6 ay içinde ödenmezse mil-
yonlarca üretici yandı demektir.
• • •
Neden bu hallere düştük?
Türkiye'nin 1980 yılına kadar şekerde ciddi birso-
runu yoktu. Hatta, 1992 yılına kadar bile çok büyük
bir sıkıntı yaşanmadı. Karşımıza çıkan sorunlar da
hemen aşılabiliyordu.
Ancak, 1993 yıhndaTansu Çiller'in başbakanlığı
döneminde pancara bin lira gibi son derece düşük
birfiyat verildi. Aynca, Tansu Çiller'in "Gerekirse açı-
ğımızı da ucuz ithal şekeri ile kapatınm" gibi kıncı ve
ülke gerçeklerine ters düşen sözleri de üreticileri kız-
dırdı. Hatta isyan ettirdi. Sonuçta pancar ekimi 4
milyon 100 bin dekardan 2 milyon 500 bin dekara
düştü. Tabii üretim, iç tüketimi karşılayamadı ve it-
halat yolu açıldı.
Işte... Bu aradatüm dengeler altüst oldu ve şeker
karaborsalan, vûfgunlar aldı yürüdti. Bazı çevreter
büyük paralar kazandılar. Sonuçta "karapara" tatlı
geldi ve Türkiye'ye kaçak şeker de girmeye başla-
dı.
Vurguncular ve karaborsacılar için bundan daha
kâriı bir iş düşünülemezdi. Zira, Türkiye'de bir ton
şekerin maliyeti 650 dolar civanndaydı. İthal şeker
de gümrüğü, fonu ve nakliyesi ile 550 dolan bulu-
yordu. Yurda kaçak sokulan şekerin maliyeti ise 300
dolan geçmiyordu...
Tabii piyasalarda bir anda şeker bollaştı. Bu ara-
da ucuz kaçak şeker devlet ve Pankobiıiik fabrika-
lannın üretimini vurdu. Günde 6 bin ton şeker sata-
bilen Şeker Şirketi'nin satışları 2 bin kilonun altına
düştü. Yapılan tahminlere göre, piyasada etkin ha-
le gelen kaçakçılann vurgunu 100 trilyon liranın üs-
tünde...
Uyanlara rağmen yurda kaçak şeker girişi önle-
nemedi. Sonunda şeker sıkıntısı çeken Türkiye'de
şeker stoklan oluşmaya başladı. Son aylarda şeker
stoklanmız 800 bin tona kadar ulaştı. Türkiye'nin iç
tüketiminin üçte birinden fazla...
Eğer 1993 yılında başlayan yanlış uygulamalar
önlenebilseydi şekerde dengeler bozulmayacaktı.
Türkiye'ye kaçak şeker sokmak kimsenin aklının ke-
nanndan bile geçmeyecekti. Şeker Şirketi ve özel
fabrikalar sıkıntıya düşmeyecek, Başbakan Mesut
Yılmaz da pancar üreticilerine ödemek için para ara-
mak zorunda kalmayacaktı...
En önemlisi de üreticiler parasızlıktan kıvranma-
yacaktı.
Mîcrosoft'ıın
4
kartefleşme' davası
FUATKOZLUKLU
VVASHINGTON - ABD
federal yönetimi ile 20 eya-
let savcısının 'dünyanm en
büyük \nnhm şirketi' Mic-
rosoft aleyhine açtığı 'kar-
telleşme' davasınm görül-
mesine başlandı.
ABD yakın tarihinın en
önemli 'tekelleşme karşıü
davalar' arasında sayılan
tSTAMBUL TAKSİM: (0212) 253 92 00 KADIK0Y: (0216) 443 36 46 ATATÜRK HAVALİMANI:t0212i 663 08 58 BURSA: 10224) 223 42 04 AOANA: (0322) 459 00 16
MMARA: (0312) 417 59 52 ESEMBOĞA tUVAÜMANI: s
0312) 396 Q3 72 ANTAİYA:ıO242) 322 76 36 AHTALYA: (3242) 243 30 06 ANTALYA HAVALİMAN1: (0242) 330 30 79
İZMİT: (0262) 324 51 12 K0NYA: (0332/ 321 72 72-73 KEMfR: (0242) 814 26 09 AIA«Y*: (0242) 513 73 82 ALTİS GOIF OTEL: (0242) 725 42 42 SİM: {0242) 753 14 86
İOriR: (0232) 482 05 05 ÜRGÛP: F0384) 341 65 41-42 A.MENDERES HAVAÜMANI/DIŞ HATUR: (0232) 274 22 03 (C HATLAR: (0232) 27417 95 KUŞADASI: fO256) 614 49 56
MORUM: {0252) 316 73 82 MARMARİS: (0252) 412 41 44 FETHİYE: (0252! 614 6" 66 OENİZLİ: (0258) 264 54 43 6AZUUITEP: (0342) 335 12 30-31 TRA8Z0N: (0462) 3231320
Kentbank'tan
75. yıla
destek
Ekonomi Servisi -
Kentbank. Cummjri-
yetin 75. yılı kutlama-
lan çerçevesinde kalı-
cı bir eser bırakmayı
hedefleyerek ^0106-
len Bir Deniz" belge-
selinin hazırlanmasına
destek verdi.
Bankanın katkıla-
nyla Can Dündar ve
ekibi tarafindan hazır-
lanan belgeselde,
Cumhuriyet düşünce-
sinin Atatürk'ün deyi-
şiyle "Bir deniz gibi
yükselişmin" öyküsü
anlatıüyor.
hukuk savaşımı 'davacda-
nn' zaferiyle sonuçlamrsa
gecmişte telekomünikasyon
ve petrol sektörlerinde ör-
nekleri görüldüğü gibi Mic-
rosoft'un da bağımsız küçük
şirketlere parçalanabileceği
bildiriliyor.
Başkent Washington'da
önceki gün başlayan ve 6
ila 8 hafta sürmesi beklenen
davannı sonucunun yahnzca
ABD'nin değil, tüm dünya-
da bilgisayar sanayiini etki-
lemesi bekleniyor. Micro-
soft, înternet'teki iletişim
programı alamnda rakiple-
rini ortadan kaldırmak ama-
cıyla bilgisayar işletme sis-
temi üzerindeki gücünü kö-
tüye kullanmak ve tüketici-
ye zarar vermekle suçlanı--
yor.
Iddianamede, firmanın-
yasalara aykın şekilde Win-
dows 98 işletme sistemi ile
Internet Explorerprogramı-
nı ücretsiz verdiği ve tüketi-
ciyi bağımlı hale getirdigi
öne sürülüyor. Microsoft'un
kurucusu ve başkanı Bill
Gates ise 'haksız rekabet
suçlamalannın tümünü'
reddediyor. Gates'in, önü-
müzdekı günlerde mahke--
menin görüldüp VVashing-
ton'a çağnlarak dinleneceği
söyleniyor.