Katalog

SAYFA CUMHURİYET 18EKİM1998PAZ> OLAYLAR VE GORUŞLER Cumhuriyet'in Kitaplan... TALİPAPAYDIN 0 nsan neden okur? Gazete, dergi, I kitap... Hele okumayı günlük alış- kanlık durumuna getınruşsek. se- çerek ve bılınçle okuyorsak ekin- sel (kültürel) bırbeslenme içinde- yız demektir. O zaman olup bıten- lere daha aydınlık bakanz. Olaylann ne- denlennı ruçınlennı daha açık görürüz. In- sanlığın nereden gelıp nereye gittiğını, yaşadığı zorluklan daha doğru olarak yo- rumlanz. Yargılanmız sağlıkJı temellere orurur. Bunun bır başka adı aydınhkdün- yagörüşükazanmaktır Her okuduğumuz kıtap, aynı dogrultuda olmayabilir. Gen- ci ve tunıcu nıtelıkte ne çok şeyleryazıl- dı, yazılıyor. Bunlann arasında akla ve bılime uygun olanı seçmek olcurun yargı gücüne kalıyor. Bunun içın de ınsanlann daha çocukluğunda ve gençliğınde sağ- lıklı bır temel egıtımden geçmesı gereki- yor. Doğru ile yanlışı ayırt edebılmek. belli bır kültürel altyapı ıle olası. Özellık- le bızim gıbı aydınlanma sürecıaı tamam- layamamış toplumlarda okunan kitapla- nn nıteligı çok önemli. Genci ve tutucu yayımlann sebil gibı bedava akıtıldığı ül- kelerde gençlık, karşı gellnmez bir saldı- n altındadır Durum böyle olunca Cum- hunyet'ı korumakla, gelıştirmelde yü- kümlü devlet gücüne düşen görev nedır? Gençliğe ucuz \e bol aydınlanmacı kitap sunmak. Okumayı, bihnçlenmeyi sürek- lı teşvik etmek, özendirmek... Birtarihte yapıldı bu. Çok güzel örnekleri var. O yıl- larda yetışen Türk aydınlan sanatta bi- lımde. her alanda e\Tensel boyutlarda ken- dılennı kanıtladılar. Ama herkesın bildı- ği gibi son kırk-ellı yıldır bundan vazge- çildı. Bilınç taşıyan yaymlar; yennı, ge- ricı güçlere bıraktı. Eğıtım düzeni değiş- ti. Düşünen değil, inanan gençleryetiştir- mek yeğlendi. Çağdaş Türkiye yaratma amacı büyük darbeler yedi. Cumhuriyetgazetes bu yanlışlığı biröl- çüde düzeltmeye çalışıyor. Her hafta okur- lanna gazete ile birlikte ikı kıtap sunuyor. llkı ülkenin sömürgecı güçlerden kurtu- luşu ve yeni devletin kuruluşu bağlamın- da o yıllann tanığı, yorumcusu yerli-ya- bancı yazarlann, bıiım adamJannın yapıt- lannı oluşturuyor. Her bin öbüninden ıl- ginç kitaplar... Yurdumuz hangi koşullar- da nasıl kurtulmuş, devletimız nasıl ku- rumuş. nasıl bır amaca yönelmış. ne zor- luklardan geçilmiş... Her Türk çocuğunun çok iyi bilmesi ve degerlerimıze sahıp çıkması içın uyancı belgeler. Bir süre önce başlatılan ıkinci dizi ise çağdaş uygarlığın yapı taşlan demek olan, taa Sokrates'ten günümüze sürüpgelen dü- şün ve yazın adamJannın klasikler dedi- ğımız yapıtlan. 1940'Iann unutulmaz Milli Eğitim Ba- kanı Hasan ÂK Yiicel döneminde *DÜD- yaKksikleri" adı altında Türkçeye kazan- dınlan seçme anıt yapıtlar. Bunlar okun- madan, özümsenmeden nasıl aydın olu- nur? Çağdaş uygarlık nasıl kavranır? Genç- lerimizi bunlardan uzak tutmak ülkemı- ze, geleceğimıze yapılabılecek en büyük kötüJük. Çağdaş uygarlığın temeli olan öz- gürdüşünce, insan haklan. şu dünyada mut- lu yaşayabilmeözlemi başka nasıl gerçek- leşebilir9 Binlerce yıldır aydınlanmacı yazarlann, düşün adamlannın çabalan bırbınne eklenerek bugünkü uygarlığın yol- lan açıldı. Bizde çok geç anlaşılmış bır ey- lem... Taa ki Atatürk'ün ve arkadaşlan- nın kurduğu Cumhunyet'e kadar insan- lanmız bu oluşumun ayınmında değil. Kurtuluş hep ters yollarda aranmış. Du- rumu görenler olmuşsa bile sesleri cılız kalmış. Genel bır bilinç noksanlığı, yar- gı yanlışlığı olduğu kesin. ' Cumhuriyet gazetesinin ikı dizi olarak yayımladığı oylumu küçük, ama içenği bü- yük bu kitaplan okuyunca durum çok da- ha iyi anlaşılıyor. Biz gerçekten karanlık- ta bıralcılmış bir toplumuz. Insanlanmı- zın büyük çoğunluğu geçmişte ve günü- müzde olup bitenlerden habersiz. Kötü yönetimler bunu özellikle ve isteyerek yapmışlar. Kendi sınıfsal çıkarlan bunu gerektirmiş. Cumhuriyet'in her hafta sa- lı ve cuma günlen verdıği iki kitabı ısrar- la okuyorum. Bazılannı daha önce de ılk yayımlandığı yıllarda okumuştum. Ama görüyorum ki pek bir şey kalmamış. Böy- le düzeyli yazın ve düşün kıtaplan döne döne okunmalı. Ne büyük gerçeklerle dogrularla karşı karşıya geliyor insan. Her karşılaştığım gence öneriyorum, bu ki- taplan okuyun, üstünde düşünün diye. Bunlar size bir değıl, birkaç ünıversıte kültürü kazandıracak. Onlann yapamadı- f ını tek başına Cumhuriyet gazetesi ya- pıyor. Çünkü Cumhuriyet, okurunu mal satıp arada para kazanacağı "müşteri" gı- bı görmüyor. Onlara bilinç taşıyor, kültü- rel katkıda bulunmak istiyor. Öbürpatron gazetelennden farkı bu. Son olarak AJpbonseDaudet'nın Pazar- tesiÖyküleri'nı okudum. 250 yıl önce ya- zılrruş nasıl güzel öyküler. Hele o "Bîlar- do Partia", "Bertuı'in Kuşaülması* adlı öyküler... Tek sözcükJe nefıs. Çoktandır böyle öyküler okumarruştım. Sevgili gençler, ne durursunuz, kendı- nızi bunlardan nasıl yoksun bırakırsınız? Okuyun şunlan. Bakın dünya nasıl ay- dınianacak!.. Türkiye'de ilk defa hemşehrilere özel kredi kartı KentliKart[Dayanışmanın ve ayrıcalıklı olmanın yeni simgesi] (1MİK m loı»^.v . lyoUT ,'t.i: îjll,VtoK T-TT l 'Mvyfcaf H *w« Mtl"f. * İ lANTAkY, In V/SA &SBBEBSS SAhiSUIM i \ s*$tiw 13URSA ffl ^ •İT-LKÎJÎ 'l'f'k VfSA İSTAl^BUL VtSA ADAWA V/SA ^AZİANTEP ELAZIĞ BODRUK1 '" İ'JOO 0. ifc-4-- i W ıTH İLMIT Uıl.H. îthL). V/5Ü MasteıCatâ Her kente özel kredi kartı, Visa ya da Master KentliKart. Yalnızca yaşadığınız kentte değil, Türkiye'de ve dünyada Kenfli olmanın ayrıcalığından yararlanmanız için. lletişim Hattı: 0800-211 31 28 KentliKart. Yeni kimlik kartınız. KENTBANK PENCERE Uçüncii Selim Laik mlydi?.. Üçüncü Selim 'llhami' mahlasıyla şiir yaza beste yapar, ney çalardı. Sonu kötü oldu. Odasını basan cellatlara karşı elindeki neyl kendisini savunmaya çalışırken öldünüldü. Kabakçı Mustafa isyanıyla patlak veren irti ca eylemı, "Büyük YenHikçi" diye anılan padi şahı tahttan indirip birodaya kapatmış, Dördün cü Mustafa'yı tahta geçirmişti. Bunun üzerint "Rusçuk Yaranı" diye anılan yenilik yandaşlan Alemdar Mustafa Paşa'nın önderiiğınde Top kapı Sarayı'nı kuşattılar. Dördüncü Mustafa, tah- tı yitirmemek için, Sarayın kapılarını kapatıp Üçüncü Selim'le kardeşi Mahmut'un öldürülme- sini buyurdu. Selim boğazlanırken sonradar Ikinci Mahmut diye tahta oturacak kardeş damdan kaçtı. Yenifikçiler ile mürteciler arasındaki kavga, Ikinci Mahmut döneminde de sürdü. Ahmet Sa/ın 560 sayfalık 'Müzik Tarihi' üçün- cü baskısına ulaştı. Yazar "müzik tarihini kültü- rel evrimin yaratıcı birparçası olarak" değerien- diriyor. Müzik, felsefe ve sanat tarihinden soyut- lanabilir mi!.. Çok sesli müziği, Atatürk değil, Osmanlı ye- nilikçileri ülkeye soktular; Üçüncü Selim Topka- pı Sarayı'nda belli bir opera topluluğunu izler- ken tarih 1797'yi vurguluyordu. 1826'da Ikinci Mahmut 'Mehterhane'yi kaldır- dı. Neden?.. • Yeniçerilik gericilik ve anarşi ocağına dönüş- müştü; mehter müziği bu ocağın sayılıyordu; Ikinci Mahmut her ikisine birden son verdi. 1828'de Muzıka-i Hümayun kuruldu; başına ünlü Italyan opera bestecisi Gaetano Donizet- ti'nin ağabeyi Giuseppe Donizetti getirildi. • 1911'de, Ahmet Muhtar Paşa'nın öncülü- ğünde, mehter müziğini yeniden canlandırmak için girişime geçildi; bir takım kuruldu; ama, 1935'tedağıtıldı. 1952'de Istanbul'da Askeri Müze'ye bağlı ola- rak 'Mehieran Bölüğü' oluşturuldu. Palabıyıklı mehteran bölüğünün çok partili re- jimden sonra DP iktidannda canlandınlması ras- lantı mı? Hayır.. fkinci Mahmut'un Yeniçeri Ocağı ile birlikte Mehterhane'yi kapatması nasıl rastlantı değilse, mehteranın yeniden canlandınlması da anlam ta- şıyor; tarıhimizdekı gelgit olayları gerici-ilerici dalgalanmalannın dışavurumunu sergileyen bo- yutları yakalanabilirse anlaşılır. • ££• Irtica, Cumhuıiyetin kurucusu Mustafa Kemal'i f <• Pekt, Osmanlı Padtşahı Üçüncü Selim'i ya da Ikinci Mahmut'u sever mi?.. Mürteci, aynlıkçı ve entel sacayağı irticanın la- ik cumhuriyete ve Atatürk devrimine karşı birtep- ki olduğunu ileri sürüyorlar. Ya tarih bilmiyorlar ya da olayı saptırıyorlar... Üçüncü Selim laik miydi?.. Ya Ikinci Mahmut?.. 31 Mart ayaklanması laik cumhuriyete karşı başkaldırı mıdır?.. Irtica dünyanın her yanında var.. Mısır'da, Iran'da, Afganistan'da, Cezayir'de, Pakistan'da laik cumhuriyet mi var?.. Zamanda ve uzamda irtica doymak bilmez bir canavar gibidir; ne verirsen ver, daha fazla- sını isteyecektir. TEŞEKKUR Hepimizin sevgilisi Türk musikisi ses sanatçısı MEFHARET YILDIRIM'ın 24 Temmuz 1998 tarihinde kaybı ile duyduğumuz sonsuz acıyı bizlerle paylaşan, çiçeklerle, çelenkle, telgrafla, telefonla veya bizzat gelerek dostluk ve nezaketlerini gösteren başta Cumhurbaşkanımız Sayın SÜLEYMAN DEMİREL olmak üzere bütün saygıdeğer kişilere gönülden teşekkür ederiz. AİLESİ VEFAT VE BAŞSAĞLIĞI Yıllarca Türk basınına 14 yılı Yönetım Kurulu üyeliği olmak üzere, 23 yıl kurumumuz genel kuruluna değerlı hızmetlerde bulunan, uzun süre Izmır Gazeteciler Cemiyefi Başkanlığı yapan kadırşınas insan ve vefakâr dost SÜHA TEKİL maalesef vefat etrruş, 16 Ekım 1998 tanhinde Izmır'de toprağa verilmıştir. Kendisine AJlah'tan rahmet, kederlı aılesıne, basın camiasına ve kurumumuz mensuplanna başsağlığı diler, tazıyetlenmizı sunanz. BASIN tLAN KUROfl GENEL MÜDÜRLÜ6C Romanlarınız ve ansiklopedileriniz yerinizden alınır. Tel: 554 08 04