Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
Cumhuriyet
tmtiyaz Sahibi: Berin Nadi
Genel Yayın Yönetmenı. Orhan Erinç
• Genel Yayuı Koordınatörü. Hikmrt
Çetinkaya 0 Yaaişlen Müdürien: tbrahim
Yüdız - Dinç Tayanç • Sorumlu Müdür
Fikret İlkiz • Haber Merkezı Müdürû:
Hakan Kara •Gored Yönetmen: Fikret Eser
Dış Haberier Ştnasi Danışoğlu • tstihbaıat Cengiz
YıMınnı 9 Ekonomı Mehraet Saraç • Kultür
Handan Şenkökeo 0 Spcr Abdiilkadir Y ikelman
• Makidder Sami Kamören • Duzeltme AbduUah
Yaaa»Fotograf ErdoğaoKöseoglu •Bılgı-Belge.
E<übe Buğra • Yurt Haberien Mehmet Faraç
Yayın KunilufihanSdçok(Başkan).
Orhan Erinç. üktay Kurtböke.
Hikmct Çetinkayı. Şükran Soncr,
ErgıuıBala,DbçT«yaBf, tbnlûn
Yıldız, Orhan Burulı, Mustafa
Balbay, Hakan Kara.
Ankaıa Temsılcısı: Mustafa Balbay Atatürk Bulvan No:
125, Kat:4, Bakanlıklar-Ankara Tel- 4195020 (7 hat), Faks:
4195027 • Izmır Temsilcısi. Serdar Kıak, H. Ziya
Blv 1352 S.2/3 Tel:4411220, Faks. 4419117«Adana
Temsücisi:ÇdmVığenoğhı, lnönüCd 119 S.No:l Katl,
Tel: 363 12 11, Faks: 363 12 15
Müessese Müdürû Cstüa Aimen •
Koordınatör Abmet Kornban 9
Muhasebe BOent Yener»Idare- Hûspyn
Gürer • Işletme ÖnderÇeök#B]lgı-
tşlem Nail lnal • Bılgısayar Sıstem
Mirihet Çiler • Saüş: Fazilet Kaa
MEDYA C: • Yönetım Kurulu
Başkanı - Genel Mudür Gfilbin
Erduran # Koordınatör Reha
Işıtman • Genel Müdur Yanhmcısı
SrvdaÇoban Tel 514 07 53 -
5139580-5138460-61,Faks 5138463
YayımlayaD \e Bauo: Yenı Gun Haber Ajansı, Basın ve Yayıncıhk A Ş
TürkocağıCad 39 41 Cagaloghı 34334 lst PK 246 Istanbul Tel (0.212) 512 05 05 120 hat) Faks (0.212) 513 85 95
19ARALIK1997 Imsak: 5.44 Güneş:7.17 Öğle: 12.08 Ikindi: 14.24 Aksam: 16.45 Yatsı: 18.13
Sömestp
tatili
• ANKARA (Cumhuriyet
Bürosu) - Ilk ve ortaöğreum
okullannda yanyıl tatili,
Ramazan BayTamı ile
haşlayacak. llk ve
ortaöğretim okullan.
Ramazan Bayramı'nın arifesi
olan çarşamba günü mesai
bitıminde tatil edılecek.
Okullar 18 günlük aradan
sonra 16 Şubat günü
açıiacak.
McDonalds'a
suç tfuyupusu
• İstanbul Haber Servisi -
KKTCden fstanbul'a gelen
Manıl ailesi, ıçinde 100
milyon liraya yakın paranın
bulunduğu çantanın Beyazıt
McDonalds'ta çalınmasına
ragmen restoran
yetkililerinin, bu duruma
ilgisiz kaldığı gerekçesiyle
istanbul Cumhuriyet
Başsavcılığfnasuç
duyurusımda bulundu.
Demirağ, 20 yıl
hapis yatacak
• AFYON(AA)-8.
Cumhurbaşkanı Turgut
Özal'asuıkast
düzenletnekten hapse
mahkûm edilen ve şartlı
tahliye olan Kartal Demirağ
yenıden cezaevine girdi.
ANAP'lı Yaman Törüner'e
şantaj yaparak 50 bin dolar
istediği gerekçesiyle verilen
1 yıl ağır hapis ve 2 milyon
lira ağır para cezası Yargıtay
tarafindan onaylanan
Demirag'ın hakkındaki şartlı
tahliye karan da kaldmldı.
Dazkın Cezaevi'ne konulan
Demırağ, 2017 yılına kadar
cezaevinde kalacak.
1 Milyon Tuğla
Kampanyasr
• İstanbul Haber Servisi -
Çocuk Böbrek Yakfı, diyaliz
hastası çocuklar için " 1
Milyon Tuğla Kampanyası"
başlatıyor. Yapılan
açıklamada, kampanyayla
Çatalca'da Umut Köyü
inşaatına başlanılacağı
belırtıldı. Kampanyaya
katilmak isteyenlerin 0212
531 39 89-0212621 1644
numaralı telefonla bağlantı
kurabilecekleri bildirildi.
Kampanya çerçevesinde
normal tuğla 1 milyon,
büyük tuğla 10 milyon,
bronz tuğla 100 milyon,
gümüş tuğla 1 milyar, altın
tuğla 10 milyar ve vaİuf şeref
ruğlanın da 100 milyar lira
olduğu kaydedildi.
THY'den ek
seferler
• İstanbul Haber Servisi -
Türk Hava Yollan (THY)
yılbaşı nedenıyle artan yolcu
talebinı karşılamak üzere
bazı hatlara ek sefer koydu.
18Aralık-110cak
tarihlerinde Istanbul'dan
Berlın. Viyana, Münih,
Nürnberg, Zürih, Stuttgart,
Roma, Lyon ile Ankara,
İstanbul, îzmir arasında
mevcut tarifeye ilave olarak
56 ek sefer yapılacak.
Nafaka müjdesi
• ANKARA(ANKA)-
Kadınlar, nafaka arttınmı
için eski eşlennin ikamet
ettiği ilde dava açma
zorunluluğundan kurtuluyor.
Yasa tasansına göre her yıl
açılması gereken nafaka
arttınmı davalannın
davacuun ikamet ettiği ilde
açılabilmesini öngörülüyor.
Türkiye'de yılda 64 bin çocuğun beş yaşına gelmeden yaşamını yitirdiği belirtildi
Iyot eksildiği öldürüyor• UNICEF'in araştırmasına
göre Türkiye'de 6-11 yaş
grubundaki çocuklann yüzde
36'sı iyot eksikliğinden
kaynaklanan 'guatr'
hastahğına yakalanıyor.
İPEKYEZDANt
Türkiye'de yılda 64 bin çocuğun beş ya-
şına gelmeden öldüğü belirlendi.
Çocuk ölümlerinde 189 ülke arasında kö-
tüden iyiye doğru yapılan sıralamada Türki-
ye'nin 82. sırada olduğu ve Azerbaycan, Ka-
zakistan, Srilanka, Slovakya, Slovenya gibi
ülkelerin biie gerisinde bulunduğu ortaya
çıkt. Türkiye'deki çocuk ölümlerinin en bü-
yük nedeni olarak "beslenme yetersizüği''
gösterilirken, beslenme yetersizliğinin en
önemli etkeninin de çocuklarda 'zekâ gerili-
ği'ne ve 'guatr'a yol açan "iyoteksikliği" ol-
duğu saptandı. UNICEF Türkiye Millı Ko-
mitesi Enformasyon sorumlusu Selda Pay-
UNICEPin araştirmalannda çocuk ölümlerinin en önemli nedeni olarak beslenme vetersüüği gösterilrvor.
dak, Türkiye 'nin de imza attığı Çocuk Hak-
lan Sözlesmesi'ne göre, çocuğun temel ya-
şama hakkının devlet tarafından sağlanma-
sı gerektığinı anımsatarak "Meclis'in bu ko-
nuya daha çok önem vermesi gereldjor" de-
di."
UNlCEF'in Dünya Çocuklanmn Duru-
mu 1998 Raporu'na göre, Türkiye'de çocuk-
lann binde 47'sinin, beş yaşına gelmeden öl-
düğü bildirildi. 1996 yılı verilerine göre yıl-
da yaklaşık 1 milyon 370 bin doğumun ger-
çekleştiği Türkiye'de, bir yaşından küçük
bebek ölüm oranı ise binde 41. UNlCEF'in
dünyadaki çocuklarda "beslenme yetersizü-
ği'' konusunu ele aldığı 1998 raporuna gö-
re, Türkiye'de bebeklerin yüzde 8'i beslen-
me yetersizliğinden dolayı 2.5 kilogramdan
daha zayıf doğarken, beş yaşından küçük ço-
cuklann yüzde 10'u da aynı nedenden dola-
yı normalden çok daha zayıf ve bodurluğun
etkisinde. Araştırmada, Türkiye'deki 6-11
yaş grubundaki çocuklann yüzde 36'sımn
beyin harabiyeti ve zihinsel geriliğe yol açan
"guatr" hastahğına yakalandığı belirtildi.
Türkiye'de beslenme yetersizliğinin yol aç-
tığı zekâ geriliğini önlemede çok önemli bir
etken olan iyotlu tuz kullanımı oranı ise sa-
dece yüzde 18.
Selda Paydak, Türkiye'de çocuk ölüm ora-
nının yüksek olmasının en büyük nedeninin
beslenme yetersizliği olduğunu ifade ede-
rek beslenme yetersizliğinin en önemli ne-
denleri olan demir eksiklığinin anemiye, D
vitamıni eksikliğinin kemik gelişiminin dur-
masına, iyot yetersizliğinin de guatr ve ze-
kâ genliğıne yol açnğını belirtti. Paydak, iyot
eksikliğinin yaratacağı hastalıklan önlemek
ıçın günde en az 10 gram iyotlu tuz ya da 300
gram deniz ürünü tüketmek gerektiğini söy-
ledı.
Diyabeffileveüaietsiz ölçümçubuğuSAADETUSLU
SSK, diyabet hastalannın gün-
de 2-3 kez kullanması gereken kan
şeker ölçüm çubuklannı ücretsiz
olarak verecek. Kocaeli Tıp Fakül-
tesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıklan
Anabilim Dalı Büyüme ve Endok-
rinoloji Ünitesi'nden Doç. Dr. Şök-
rfi Hatun, çocukluktabaşlayan di-
yabetin yasam boyu devam ettiği-
ne dikkat çekerek "Pek çok hasta
maddi imkânsızbklar ncdeni\le bu
çubuklan alamıvor. Kötü bir teda-
vi deflerikiyaşlarda böbrekyetmez-
liğL görme kav bı gibi ciddi sorun-
lara neden ohiyor" dedi.
SSK, 26 Kasım 1997 tarihli ge-
nelgesiyle Tip 1 diyabetli çocuk-
lar vebazı erişkin hastalann kan şe-
ker ölçüm çubuklannı karşılama-
ya başladı. Bugüne kadar masraf-
îann bir kısmını karşılayan SSK,
geçen aylarda yapılan yoğun çalış-
malar sonucu iyi bir tedavı için şart
olan çubuklan vermeyi de karar-
laştırdı. Doç. Şükrü Hatun, böyle
bir karar aldığı için SSK yetkilile-
nne teşekkür ederek "SSK ayda
25 çubuk verecek. Oysa bir hasta-
nın ihtiyacı 75-90 arasında değişir.
Yani verilen çubuk sayısı yetersiz
ama bir başlangıç. L rnanz, ikriki
günjenkhcrlıastanın ihtiyacı ora-
nuıda kan şeker ölçüm çubuğu >e-
rilecek'" diye konuştu. Türkiye'de
şu anda 8 bin civannda diyabetli
çocuk olduğunu belirten Hatun,
"ABDIdeyapılan bir araşnrma gün-
de 3-4 kez insülin >apılması. sık sık
kan şekeri kontrolü ve kontroiûn di-
yabete bağh sorunlan yüzde 34-76
arasında azaltnğını gösterdL Böy-
le bir tedavi bütün insüline bağun-
lı divabet hastalannın hakkıdır''
dedı".
10-14 yaşlan arasında görülen di-
yabet konusundaki bazı bilgiler ise
şöyle sıralanıyor:
Finlandiya'da lOObinçocuktan
43'ü, Polonya'da 5'i, Türkiye'de
ise 10'u diyabete yakalanıyor. Ge-
nel olarak toplumda her 50 kişiden
biri, 40 yaş üstunde ise 17 kişiden
biri diyabete yakalanıyor. Türki-
ye'de de yaklaşık 2 milyon şeker
hastası var. Diyabet, ABD'de ölüm
necJenleH arasında AIDS, göğüs
kanseri gibi hastalıklann önünde
dördüncü sırada yer ahyor.
Hepatit Bde buyük vurgun
72 bin liralık
aşı 3.2 milyon
liraya satılıyor
• Türk Eczacılan Birliği Başkanı Domaç,
kamuoyunda Hepatit-B'nin "çok korkunç ve
tek çözümü a§ı olan" bir hastalık olduğu
yönünde kampanya dûzenlendiğini belirterek
Sağlık Bakanhğı'nın da buna engel
olmadığını söyledi.
ANKARA(CumhuriyEt
Bürosu) - Sağlık Bakanlı-
ğı'nmihaleler sonucu 1 do-
zunu 36 sente (72 bin lira)
aldığı Hepatıt-B aşısı, ec-
zanelerde 3 mıh/on 200 bin
liraya sanlıyor. Kamuoyun-
da yaratılan panik nede-
niyle stoklan tükenen aşı-
lann tekeli Koçsel, Smith
Kleine, Pasteur adlı fır-
malann eıinde bulunuyor.
Sadece Sağlık Bakanh-
ğı'nın ihalesiyle alınan ilaç
miktannın piyasada sağla-
dığı fazla kazanç 7 trilyon
400 milyar liraya ulaşıyor.
Türk Eczacılan Birliği
Başkanı Mefamet Domaç.
asılann satışında bir dene-
tim bulunmamasmın ya-
salara aykın olduğunu, sa-
tışlara bir düzerdeme geti-
rilmemesi durumunda Sağ-
lık Bakanhğı ya da fîrma-
lar aleyhine dava açacak-
lannı söyledi.
Son günlerde, basında
ve kamuoyunda yapılan
yoğun kampanya nedeniy-
le satışlan bir anda yüzde
2 bin artan Hepatit-B aşı-
sı piyasada tükenirken Sağ-
lık Bakanhğı, geçen hafla
yaptığı ihalelerkapsamın-
da.EUVax(Berk İlaç) ad-
lı birGüney Kore fırmasın-
dan, dozu 72 bin liradan 2
milyon 366 bin 500 doz aşı
aldı. Aşılann bu fıyattan
satm aluıabilmesine kar-
şın piyasada 3 milyon 200
bin liraya satılması, büyük
bir vurgun yaşandığı yö-
nünde eleştirilere yol açtı.
Domaç, Cumhuriyet'e
yaptığı açıklamada, kamu-
oyunda Hepatıt-B'nın "çok
korkunç vetek çözümü aşı
oJan" bir hastalık olduğu
yönünde kampanyadûzen-
lendiğini belirterek Sağlık
Bakanhğı'nın da buna en-
gel ounadığını ve her önü-
ne gelenin kampanya yap-
tığını söyledi. Yoğun talep
gören Hepatit-B 'nin piya-
sada 3 milyon 200 bin li-
radan satıldıgına dikkat çe-
ken Domaç. "Aşdarm fi-
yat konusuçokönemfi.Sağ-
lık Bakanhğı 1 doztuk aşı-
yı36sentesatmaldLBunun
bir gcrisindeki öneri 40-42
sent channday dL 50 sent-
ten bile almış olsalar 100
bin lira eder. O>^a bu aşı pi-
yasada 3 miKondan fazla-
ya satılıyor" dedı.
Kampanyalar için yapı-
lan satışlann 1262 sayıb
Eczacılar Yasası'na aykm
olduğunu belirten Domaç,
kimler tarafından kullanı-
lacağı ve nasıl satılacağı
belli olmaksızm sanslarya-
pıldığını söyledi. Domaç,
aşıyı bu kadar ucuza satm
alabildiklen halde, yüksek
fiyatla satışını denetleme-
yen Sağlık Bakanlığf nı
eleştirdi.
Toplam 2 milyon 366
bin 500 dozluk aşı satın
alan Sağlık Bakanhğı, bu
aşılariçin 170 milyar 388
milyon lira ödeyecek. Ay-
nı miktardaki aşının piya-
sadaki rakamlarla satılma-
sı durumunda ortaya çıkan
rakam ise 7 trilyon 572 mil-
yar 388 milyon liraya ula-
şıyor. Ülke genelinde tale-
bin her geçen gün yükSel-
mesı Hepatit-B pazannı
büyütüyor.
Karaya vuran tanker kurtanldı ŞSŞSSgSZ
b "Orange Star" adL petrol yüklfi tanker, önceld gece kendi imkânlanyla kurtuldu. Türkiye Denizcilik İşlet-
meleri Kryı Emniyeti Genel Müdüriüğü'nden yardım talebinde bulunmayan tanker, daha sonra Zeytinburnu
açıklannda demirledldi. Geminin dümen anzası nedeniyle şiddetii akınüda sürüklenerek karaya oturduğunun
beiüiendiğini kaydeden yetküıler. tankerin gerekli teknik inceleme yapıldıktan sonra, yoluna devam etrnesine
iân verilebileceğini bildirdi. Karaya oturan Norveç bandırab tanker ile ilgili bir açıklama yapan ÖDP İstan-
bul 1) Başkanı Mehmet Ata>, petrol tekellerinin çıkan için İstanbul BoğazTrun Panama Kanalı haline getirile-
meveceğini söyledi Atay "Veni dünya düzenine, globalizme ve petrol tekellerine karşu tstanbul'un boğazlan-
masını önlemek için İstanbul halkını htanbul'a sahip çıkmaya çağmyoruz" dedi. (Fotoğraf: UGUR DEMİR)
YER BULAMAYAN ESNAF ZOR DURUMDA
EıııiııöııüJideki atölyeler
ay soııuııda kapatıhyor
BERTANAĞANOĞLL
e-posta : tan @ prizma.net. tr
EminönüBelediyesi'nin, SİT kararlan doğ-
rultusunda bölgenin tarih, kültür. turizrn ve
ticaret merkezi olması için aldığı kararlar
çerçevesinde, ilçede bulunan 16 bin atölye,
imalathane ve toptancı 31 Aralık tarihine ka-
dar ilçeden taşınacak. Esnafin. Ikitelli Orga-
nize Sanayi Bölgesi'ne taşınmasının plan-
masına karşın, sadece 5 bin esnafburadan yer
aldı. Bir kesim esnaf tkitelli'ye gitmek yeri-
ne çevre ilçelerde işyeri anyor.
Eminönü Belediyesi yetkılileri, 31 Aralık
tarihinde bölgedeki tüm imalathane ve atöl-
yelerin kapatılacağını açıkladı. Boşaltılacak
olan binalann turistik amaçla kullanılacağı-
nı, toptancılann da mağazalannda yatnızca
perakende satış yapabileceğini belirten yet-
kililer, ilçedekı işyeri sahiplerinin kurduğu 10
kooperatif ile tkitelli'deki İstanbul Toptancı-
larÇarşısı'na (İSTOÇ) taşınmalan konusun-
da bir süre önce anlaşma imzaladığını söy-
ledi. Ikitelli'deki 8 bin inşaatm tamamen so-
na erdiğini vurgulayan belediye yetkilileri, 3
bin inşaatın ise sürdüğünü belirtti. Bölgede-
ki 5 bin esnafin bölgede yeri olmasına kar-
şın, "Piyasaotursunöyiegideriz'' anlayışı için-
de olduğunu vurgıdayan yetkililer, tkitelü 'de-
ki inşaaü bitmeyen AYKOSAN ve DERSAN-
KOP kooperatiflerine üye esnafin ise mart ayı
sonunda bölgeden çıkacağını açıkladı.
Eminönü bölgesindeki araç trafiğinin, ta-
şınmanın ardından rahatlayacağmı savununan
yetkililer, ilçe nüfusunun gündüz saatlerinde
3 buçuk milyon, geceleri ise 81 bin olduğu-
nu, bunun da belediye hizmetlerini olumsuz
etkiledığini vurguladı
Kooperatiflere üye olmadıklan için Ikitel-
li'de işyeri edınemeyen esnaf ise taşınacak yer
anyor. Gedikpaşa'da ayakkabı imalathanesi
olan Hüseyin Gühekin belediyenin karannı
olumsuz karşılayanlardan. "Bize yer göster-
sinler. çıkalım" diyen Gültekin. diğer esnaf-
lar gibi Ikitelli'deki işyerlerine ancak maddi
olarak güçlü işletmelerin gideceğini belirtı-
yor. tkitelli'deki inşaatlann henüz bitmediği-
ni savunan Gültekin, yılbaşmda işyerini terk
etmek niyetinde olmadığını ise şu sözlerle ifa-
de ediyor: "Gelsinler bakalım. küni çıkara-
biliyoriar."
SÖYLEŞİ ATTİLÂİLHAN
Türkçü'nün 'Ülkücü'ye Tepkisi
Sanınm konuşmuştuk: Türifçü'nün tabanı Rus-
ya'dakı 'Cedıf hareketıdir; yâni en baştaki Türk-
çûler'!.. Gaspıralı ismail Bey (Gaspirinskiy), daha
o zaman, Türkçülüğü, Çariık istibdadı ve emperya-
lizmi ile işbirliği yapan, Buhara 'irticaı'na karşı an-
ti/emperyalist, laik ve ulusal bir zemine oturtmamış
mıdır?: Dilde, işde ve kültürde, Türklerarası bir 'cep-
fre'denyanaydı.
Bu tarih gerçeğinden, hemen iki önemli sonuç çı-
kar: 1/ Osmanlı döneminde 'ittihatçı' Enver Pa-
şa'nın, Wilhelmstrasse (Kayzer'in Dışişleri Bakan-
lığı) kökenli islâmcı Pan/Türkizrn'inin, Türkçülük'le alâ-
kası çok tartışmalıdır. 2/ Buhran döneminin gerçek
Türkçüleri, 1919'da, Enver Paşa'dan yana değil,
Mustafa Kemal Paşa'dan yana çıkmışlardır; çün-
kü, o da Türkçüydü, hem de gerçeği!
Ornek kolay: Yusuf Akçura da, Ziya Gökalp de,
Müdafaa-i Hukuk'un baş destekleyicisi olmuşlar-
dı; Mustafa Kemal Milliyetçiliği, bu ikisinin fikir sen-
tezidir. Daha ılginci, Cihan Islâm Ihtilâli için, Basma-
alar'la Türkistan'da ihtiiâl yapmaya giden, Enver Pa-
şa'yı, yanılmıyorsam, Buhara'da bir başka Türkçü,
Zeki Velidi Togan (Validof) bulmuş, kpnuşmuş, cay-
dırmaya çalışmıştır. Gerçekte, Türkçülük, Gaspirins-
kr/den Molla Nur Vahidofa, validoftan Sultan Ga-
liyef'e, Mustafa Kemal'den Ziya Gökalp'e. Mus-
tafa Suphi'den Şevket Süreyya'ya, Türklerin 'tam
bağımsızlık'ç\ anti/emperyalist halk cephesiydi. Bu-
nu böyle saptamadıkça, 'Türkçülüğü', çıkarlan için
kullanmak isteyen 'ecnebi'nin tuzağına düşülür.
Düşülmüştür de!
'Cumhuriyet'e ve lâikliğe sahip çıkmak!...'
Buyüzden, "YeriıHayat'dergisindeilerisürülenfi-
kirier, her bakımdan ilginç; 'ülkücü' kesiminde-
ki 'intibahı' tescil ettiği için de, anlamı ve önemi, bü-
yük! Dergi, biryazısında, Enver Paşa Turancılığı'üe
'Mustafa Kemal Türkçülüğü'arasında, kesin ve net
tercihıni, ikinciden yana yapıyor:
"...bizim yolumuz, Yusuf Akçura, Ziya Gökalp
ve Atatürk'ün yoludur. Bunun için Cumhuriyet'e,
lâikliğe sahip çıkmak, emperyalizme karşı savaş-
mak, akıl mantık ve bilimsellikten sapmadan,
gerçekçilikten uzaklaşmadan ama cesur adım-
lar atmak zamanı gelmiştr.."
"...bugünün Türkçüleri de, tıpkı Yusuf Akçura
ve Ziya Gökalp ve Atatürk gibi gerçekçi, akılcı,
mantklı ve bilimsel çizgiden sapmadan, en az on-
lar kadar cesur olmak ve tabii ki yerierini iyi ta-
yin etmek zorundadırlar..." ('Yeni Hayat', Ekim
1997, s. 21)
Aynı yazıda, Enver Paşa'yla ilgili olarak şu satır-
lar dikkati çekiyor;
"...Enver Paşa'nın 'Türkçü' olduğunu söyle-
mek mümkün değildir. Yine aynı şekilde, Turan-
cı' olduğunu söylemek de mümkün değildir. En-
ver Paşa ihtiraslı bir insandı. Yükselmek ve hük-
metmek onun başlıca ihtirasıydı. (...) Almanya
Enver Paşa'nın bu ihtirasını iyi değerlendirmiş-
tir. Birinci Dünya Savaşı'nda Almanya'nm yanın-
da savaşa girişimiz, Enver Paşa'nın Almanlann
direktifini uyguiamaktan ibaret olan şahsi kara-
n ile olmuştur. (...) Savaşa girişimiz ile biriikte
'Kutsal Cihaf ilan edilmiş, bütün Müslümanlar Ha-
life'nin sancağı arbnda Osmanlı devleti yanında
Ingilizler'e karşı savaşa çağnlmıştır. (...) Ne var
kiîslamcılıktan umduğunu bulamayan Enver Pa-
şa, 1917 Ekim devrimi ile Rusya'daki Türklere ba-
ğımsızlık yolu da açılınca Turancılık söylemini ve
stratejisini öne çıkarmıştir. Görülüyor ki Enver Pa-
şa'nın oturmuş bir fikir yapısı, ideolojik tutarlılı-
ğı yoktur. (...) Şimdi Paşa Türkistan'a gitti, Bas-
macılar'a katıldı ve şehrt oldu diye Turancı ola-
rak nitelendirmek mümkün değildir, tıpkı, Mos-
kova günlerinde Bolşevik nutuklar attığı için ko-
münist diyemeyeceğimiz gibi"... ['Yeni Hayat',
Ekim 1997, s. 18/19.)
Ibret verici bir 'intJbah tablosu'
Sanınm asıl önemli mesaj, 'Yeni Hayat'ın, Soğuk
Savaş' döneminden bu yana, belkı de ilk defa,
MHP ve yandaşlannı Türkçülük Tarihi içinde doğru
'tanımlama'çabasıylaverilmektedir; çünkü bu Türk-
çü' dergiye göre. MHP ve yandaşlannın çoğu, 'En-
ver Paşa kafasında bir milliyetçilik' yapmaktadır.
O da açık ve seçik olarak. beyaz üstünde siyah,
şöyle belirtilmiş: "...Bugün de milliyetçi olduğunu
iddia eden gerek MHP olsun, gerekse pek çok
vakrf, dernek vs. olsun, Enver Paşa kafasında
milliyetçidir; yani akıl ve mantık dışı, gerçekçilik
ve bilimsellikten uzak, ihtiraslı ve çıkarcı! Tabii ki
gerek partinin tabanı, gerekse söz konusu vakrf
demeklerin boğaz tokluğuna çalışan gönüllüle-
rini kasdetmiyorum. Kasdettiğim bunlann ihtiras-
lı yöneticileri ve yönetimlere talip olanlandır. Ve
de bu camianın kimisi akademik unvan sahibi de
olan sözde aydınlandır..."
Daha da çarpıcı olanı, MHP'de Türkeş'in ölümü-
nü müteakip yaşanmakta olan envai çeşit çalkantı
ve dalgalanmanın, asıl sebebi konusunda ortaya atı-
lan 'teşhis' ve bu 'teşhis'in getirdiği 'mücadeleplat-
formu' ile ilgili sözlen açık ve seçik, -beyaz üstünde
siyah- deniliyor ki:
"...senelerdir devlet ve millet adını kullanarak,
hem devlet hazinesinden hem örtülü ödenekler-
den, hem de temiz ve saf Türk insanının gönlün-
den koparak verdiği bağış paralanyla servet üs-
tüne servet yapan, milliyetçilikten geçinen Enver
Paşa kafalı sahte milliyetçilerin maskesini bir bir
indirmek, gerçek Türkçülerin görevidir...." ['Ye-
ni Hayat', Ekim 1997, s. 21)
Hayır, bu satrtar 'Marksist' ve 'solcu' bir dergiden
alınmadı; zaten uzun uzun aktarmamın sebebi de bu-
dur; II. Dünya Savaşı'ndaki 'Irkçı/Turancı'- 'Soğuk
Savaş'taki 'Ülkücü' görüntünün, SSCB hipoteğinin
kalkmasından sonra, savunulamaz hale dönüşme-
si, Türkiye'deki gerçek Türkçüleri, Türkçülüğün ta-
banını ve temellerini aramaya itmiş, bu da ümit ve-
rici bir 'intibah tablosu' ortaya çıkarmıştir.
Bunu her şeyden ve herkesten önce, anti/emper-
yalist, laik ve tam bağımsız Kemalistlerin ve sosya-
listlerin değerlendirmesi gerekir; çünkü onlar da,
'akıldan, mantıktan ve bilimsellikten' yanadırlar; ay-
nen Gaspıralı İsmail Bey, Yusuf Akçura, Ziya Gö-
kalp, Molla Nur Vahidof, Sultan Galiyef, Musta-
fa Suphi ve Şevket Süreyya Bey gibi!.
http^/ www. prizma.net tr/ A İLHAN
http://www.eda.tr/-bilgiyay/ya2ar/ailhan.htlrn