Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
Cumhuriyet
İmtivaz Sahibi: Berin Nadi
Genel Yayın Yönetmenı Orhan Erinç
# Genel Yayın Koordınatoru: Hikmet
Çetinkaya • Yazu^len Mikiürien: tbrahim
Yıldız - Dinç Tayanç • Sonımlu Müdür
Fikret tlkiz # Haber Merkezı Müdürü
Hakan Kara # Goısel Yönetmen: RkretEser
Dış Haberier Şüıasi Danışogiu # Istıhbarat Cengiz
\ ıldınm • Ekonomı Mehmet Saraç # Kuhur
Handan Şenköken # Spor \bdülkadir Yiicelman
# \ükaleler Sami Karaören 0 Duzeltnıe Abdullah
Yazıcı# Fotoğraf Erdoğan Köseoğtu •Bügı-Belge
Edibe Buğra 0 Yurt Haberlen. Mehmet Faraç
Yayın ICurulu. tlhan Sdçuk(Başkan ı.
Orhan Erinç, Okta\ Kurtböke.
Hikmet Çetinka\a,ŞâkranSoner,
Ergun Balcı, Dinç Ta> anç, İbrahim
V ıldız, Orhan Bursalı. Muslafa
Balbay, Hakan Kara.
Ankara Temsilcısı Mustafa Balbay Atatürk Bulvan Ncc
125.Kat.4,Bakanlüdar-AnkaraTel 4195020{?hat), Faks:
4195027 • lzmir Temsılcisı: Serdar Kızık. H Zıya
Bl\ 1352S 23Tel 4411220. Faks-4419117 #Adana
Temsücısı: Çetin Yiğeooğlu, tndnuCd 119 S. No: 1 Kat: I,
Tel:363 12 11, Faks. 363 12 15
Muessese Müdurû Üstün Akmen C
Koordmator Ahmet Korulsan 0
Muhasebsr Bülenl Yener»ldare Hüsevin
Gürer 0 Işleüne Önder Çelik 0 Bıİgı-
Işlem \ail Inal 0 Bılgısavar Sısîem
Mflriivet ÇUer0Saoş FuiletKııza
MEDYA C: • Yonetım Kurulu
Başkanı - Genel Mudur Gülbin
Erduran # Koordmator Reha
Işıtman # Genel Mudur Yardımcısr
Mine Akdağ Tel 514 07 53 -
51395 8O-513846(W1,Faks 5138463
Yayımlayan ve Basan: Yenı Gun Haber Ajansı, Basın ve Yayıncılık A Ş
TürkocagıCad 394] Cagaloglu 34334 Ist PK 246 Istanbul Tel (0 212) 512 05 0S (20 ha!) Faks. (0,212) 513 85 95 7KASIM1997 Imsak: 5.07 Güneş: 6.35 Öğle: 11.55 Ikindi: 14.36 Akşam: 17.01 Yatsı: 18.24
Bienalden
izleyenlere
bir anı
• Kültür Servisi - 5.
Uluslararası Istanbu!
Bienali sanatçılanndan
Laura Vickerson, Aya Irini
Müzesi"nde 500.000 gül
yaprağı ve bır o kadar iğne
ile oluşrurduğu 'Kadife'
ısimli çalışmasmı. bienalin
anısına Istanbullu
izleyicilere bırakıyor. 9
Kasım tarihıne dek Aya
lrinı Müzesi"ne gelecek
olan izleyiciler 5.
Uluslararası Istanbul
Bienali'nin bir arusı olarak
"Gül Yapraklanndan
Halı'nın bir parçasını
alabilecekler ve böylece bu
halının yapımında emegi
geçen sanatçı ve
asistanlann yanı sıra
bienali yaratanlann da
emek ve çabalannı
simgeleyen bir anıyı
evlerine götûrebilecekler.
Ali Esin
toprağa verildi
• İstanbul Haber Servisi -
Olkemizin ılk hava raporu
sunucusu Ali Esın. sevdiği
gibi "güneşli bir sonbahar
günü", Istanbul'da toprağa
verildi. Pazartesi günü
yaşamını yitiren Ali Esin,
Yeşilyurt Merkez
Camii'nde kılınan cenaze
namazının ardından Kozlu
Mezarlığı'na defhedildi.
Esın'in cenazesine ailesi,
yakınlan. gazeteciler ve
vatandaşlar katıldı.
Erdosra
kitaplı anma
• ANKARA (Cumhuriyet
Bürosu) - Yayıncı Ilhan
Erdost işkenceyle
öldürülmesinin 17.
yıldönümünde mezan
başında anılacak. tlhan
Erdost anısına. yüzde 50
indirimle kıtap satacak
olan Sol ve Onur
Yayınlan'nca okurlara yazı
ve fotoğralardan derlenen
'"Koleksiyon. 7 Kasım"
adlı yapıt armağan
edilecek.
THK'den
üniversite
• ANKARA (AA) - Türk
Hava Kurumu (THK)
Genel Başkanı Atilla
Taçoy, havacılık alanında
nitelikli eleman sayısını
arttırmak ıçin havacılık
sektöründeki tüm
branşlann yer aldığı bir
üniversite kuracaklannı
söyledı. Taçoy. THK'nin
tüzüğünde yapılan
değişıklikle Genel
Yönetim Kurulu'na, vakıf
kumlması konusunda yetki
verildiğini belirtti.
Mir'de uzay
yüpüyüşü
• MOSKOVÂ (AA) - Mır
Uzay Istasyonu'nda iki
kozmonot. 6 saat süren bir
uzay yürüyüşünden sonra,
istasyona yeni bir güneş
paneli yerleştirdiler.
Anatoly Solovyov ve Pavel
Vinogradov'un uzay
yürüyüşü. planlanandan 47
saniye daha fazla sürdü.
Yerleştirilen güneş paneli,
uzay laboratuvanna enerji
temin edecek. Bu görevin
başanlı olması halinde,
Mir'in 10 güneş
panelinden 8'i normal
olarak çalışıyor olacak. 9.
panel şu anda yanm
kapasite ile çalışıyor. 10.
panel ise geçen haziran
ayında bir kargo gemisiyle
çarpışma sonucunda hasar
görmüştü.
Trafik kurulu
toplantısı
• ANKARA (AA)-
Karayollan Trafik
Güvenliği 7. Toplantısf nın
açıhşında konuşan Emniyet
Genel Müdür Yardımcısı
ve Trafik Hizmetleri
Başkanı Şevket Ayaz,
kazalann en önernli
nedeninin sürücülerin
uykusuz, yorgun. dalgın
araç kullanmalan ve aşın
hız olduğunu, inceledikleri
son 20 kazada ise
sürücülerin genelde 20-30
yaş arasında genç ve
deneyimsiz olduklannın
ortaya çıktığını bildirdi.
Halit Çelenk'in
imza günü
• Haber Merkezi - Yazar
Halit Çelenk, 16. İstanbul
Kitap Fuarı'nda bugün saat
15.00'te Türkiye Yazarlar
Sendıkası standında
okurlanyla buluşacak ve
kitaplannı imzalayacak.
Mehmet Doğan, yazdığı kitapta Mustafa Kemal ve laikliğe karşı olduğunu açıkça ortaya koydu
••
RTUK'te Atatürk dttşmanı üyeYUSUFZİYAAY
Türkiye"de yüzlerce radyo ve tele-
vizyonun yayınını denetleyen Radvo
Televizyon Üst Kurulu'nda fRTÜK) bir
şeriatçı görev yapıyor. Laiklıği "din-
sztik" olarak tanımlayan Büyük Türk-
çe Sözlük'ün yazan. Akit ve Zaman
gazetelerinde bir dönem köşe yazarlı-
ğı yapan RTÜK üyesi Mehmet Do-
ğan, Bir Savaş Sonrası İdeolojisi: Ke-
mafizm adlı kitabında Atatürk. Atatürk-
çülük ve laiklik karşıtı olduğunu açık-
ça ortaya koydu. Doğan. kitabında
"Tûridye'de hürrivetsizliğin asli kay-
nağı laikliktir. Laiklik dine karşı olma-
nın esas fonnülüdür'" görüşünü savun-
du. Atatürk'ün dinsiz ve Islamiyete
karşı olduğunu ıfade eden Doğan. Ata-
türkçülerin bunu gızlediğini öne sür-
dü.
TBMM tarafından 1996 yılında
RTÜK üyeliğine getirilen Mehmet Do-
ğan. şeriatçı düşüncelerinı. yazdığı
"Bir Savaş Sonrası İdeolojisi: Kema-
lizm" adlı bır kitapta açıkça ortaya
koydu. Doğan'ın. Esra Yayınlan'nca
1994 yılında yayımlanan kitabının 12.
sayfasında. "Cumhumetfikriyatının
ve Cumhuriyetçilerin en büyük açma-
zının, din Ue rekabetL hatta çaüşmayı
esas almalan olduğunu" belirterek
"Bugün daha iyi görülmektedir ki hiç-
bir ideoloji dinle. bilhassa kavrayış ve
• Laikliği '"dinsizlik" olarak tanımlayan Büyük Türkçe
Sözlük'ün yazan RTÜK üyesi Mehmet Doğan, "Bir Savaş
Sonrası İdeolojisi: Kemalizm" adlı kitabında Atatürk'ün dinsiz
olduğunu öne sürüyor.
kapsavışındaki genişlik ve derinlikten
ötürü İslamla rekabet edemez. Hatta
halkkaünda Cumhurryetideolojisinin
dine- İslama karşılıktan ötürü hiçbir
zaman tam bir kabule mazhar olma-
ması şaşırocı değfldir"' görüşünü savun-
du.
Doğan. kitabının 22. sayfasında,
laikliği de eleştirerek şöyle devam et-
ri • Türkiye'de hürriyetsizligin asH kay-
nağı laikliktir. antidemokratikliğin ger-
çek sebebi budur. Laiklik, Türkiye'de
kesinlikledin-dev let ay nmından ibaret
değiktir. Laiklik hatta, dine karşı olma-
nın esas formülüdür"
Doğan. kitabının 102. sayfasında
ise "Kemalizmin alö okundan devlet-
çiliğin, inkılapçılığın \ e laikliğin kesin
olarak totaliteıiiği öngördüğünü söy-
leyebiliriz. Türkiye'de laiklik, valın bir
sh asi laiklik, din-de\1et aynmının öte-
sinde,dini kurumlann toplum hayatm-
daki varhklannm ortadan kaldınlma-
s, dinin kontrolü veegemen ideoloji doğ-
rulrusunda yönlendirilmesi şeklinde
u> gulanmışör"görüşünü savundu.
Doğan, kitabının 28. sayfasında ise
Atatürkçülerin, Atatürk'ü putlaştırdık-
lannı öne sürerek "Atatürk bir ateist-
ti. Müslüman olmadığı gibi, İslamiye-
te açıkça karşı çıkmısOr, halkın İslami-
vete karşı fildrlerinegöstereceğitepki-
den ötürü, Atatürkçüler. Atatürk'ün bu
yönünü halktan saklamaktadır. Ata-
türkçüler artık Atatürk'ten utamyor-
lar. Resmi Atatürkçülük iflas etmiş-
tir" görüşüne yer verdı.
RTÜK üyesi Mehmet Doğan. kita-
bının 73. ve 74. sayfasında Atatürk'ü
"otokratik bir şeP olarak tanımladı.
Mehmet Doğan. Nutuk'a gönder-
me yaparak Atatürk'ün cumhuriyetçi
olmasına karşın o'nun cumhuriyeti-
nın demokrasiyı öngörmediğini kita-
bının 74. sayfasında öne sürerken de-
mokrasıyi kastederek "Bu keümeyi
Atatürk, Nuhık'un hiçbir verinde te-
laffuz etmez. Atatürk için çok genel bir
halk onavı. daha sonra yapılacaklar
için yeterûdir. Nitekim daha Lozan mü-
tarekeleri tamamlanmamışken. için-
de "lkınci Grup" olarak adlandınlan
muhalif unsurlar ihtiva eden MiOi Mü-
cadele Meclisi'ni dağıüp. Lozan'ı tas-
dik edecek bir yapıda yeni bir MeclLs
oluşturmaya karar verdiğinde, kendi
başkanhğında bir seçim komitesi oluş-
turur" dedı.
New York'a
yazgeldi
Ünlü modacılann 1998
hahar-yaz koiekshonlan Ne
\brk defilderinde
iılevicaerin bcğenisine
sunuluyor. Mlchad Kors'un
1998bâhar->-az
kolekshonundâ d streç
bikini. i/k) enta in beğenisinij
toptadı.HetepaCbrKİeQsen
detkfilcdeilgi
modacılardşı
RichardTykr
ipekceketide
topladı.
(Fotoğraflar:
12 yaşında âşık olduğu erkekle 67 yaşında evlendi
55 yıl sonra gelen mutluluk
tZMİR (\A) - Istanbul'da, 55 yıl
önce başlayan tek taraflı aşk... Ara-
dan geçen uzun yıllar, unutamamaz-
lık. hasret ve birdenbire gelen mut-
luluk. Yaş 6O'ı geçse de nikâh masa-
sındabuluşma...
istanbul Kadıköy'de 55 yıl önce
başlayan tek taraflı aşk, lzmir Huzu-
revi'nde kurulan nikâh masasında
mutluluğa dönüşüyor. Öykünün kah-
ramanı. 12 yaşındayken komşusu-
nun oğluna âşık olan Nuran Hepşen-
kal... Fihnlere konu olabilecek bu aş-
kın kahramam 67 yaşındaki Nuran
Hepşenkal, yaşadığı aşkın öyküsünü
anlatırken "12 vaşuıdagenç kızfağaye-
ni adım atmıştun. O zamanlar Edip
Bey 16yasındaydLgözü benigörmü-
yordu. Ama. ben onu asla unutama-
dım" diyor. Sevdiği erkek ise iki kez
• Istanbullu Nuran Hanım,
Edip Bey'in izini îzmir
Huzurevi'nde bularak nikâh
masasına oturtmayı başardı.
evleniyor, çocuklan ve torunlan olu-
yor.
"Ben onu daima uzaktan sevTettim.
Hiçbir zaman karşısuıa çıkmadım,
ama asla vazgeçmedim" dı>en Hep-
şenkal. bir gün mutluluğu birlikte
yakalayacaklanna hq) inandığını söy-
lüyor. Bu inancında da yanılmayan
Hepşenkal, bir gün sevdiği adamın Lz-
mir'de Yeşilyurt Sosyal Hizmetler
Huzurevi'ne yerleştiğinı öğreniyor.
"Hemen hareketegeçtim ve6ay ön-
ce huzurevine yerleştim" diyen Nu-
ran Hepşenkal. Edip Bey'in kendisi-
ni hemen tanıdığını büyük bir se-
vınçle dile getiriyor. Sonrasını ve
duygulannı da şöyle anlatıyor Hep-
şenkal:
"Beni hemen tanıdı, ama ben ona
belli etmedim. Beni tanıvıp sevmesi-
ni bekledim. Kısa sürede arkadaşlı-
ğunız ileıiedi. Bir daha asla avrılma-
yacağız.''
Nuran Hanım tanıdığında 16 ya-
şında olan emekli banka müdürü Edip
Süer ise bugün 71 yaşında Edip Sü-
er, yeni eşinin büyük aşkını nikâh
günü öğrendiğini ifade ederken şun-
lan söylüyor: Edip Süer "Eskidende
böyle güzeL, ama çok basan bir kız-
dı. Ben sakin yaradıhşlı biriydim. O
zamanlar bu Idşilik farkı yüzünden,
bir de yaşı çok küçük olduğu için dü-
şünmemiştim. Kader bizi burada bir-
leştirdi" diyor.
'Siber uzay
çeteleri' türedi
e-posta : tan (a prizma.net. tr
İSTANBUL (AA) - Hu-
kuk llmi Milletlerarası Der-
neği (1ALS) Türk Milli Ko-
mitesi Başkanı Prof. Dr. Er-
gun Özsunay. uluslararası
bilgi iletişim sistemi Inter-
net ile dünya hukukunun si-
ber uzay hırsızlanyla karşı
karşıya kaldığını belirterek
siber uzayda yasa ve hukuk
ihlallerinin arttığını söyle-
dı.
IALS Türk Milli Komi-
tesi Başkanı IÜ Medeni Hu-
kuk ve Mukayeseli Hukuk
Profesörü Ergun Özsunay,
"İnternet ile eser sahipleri-
nin haklaruun nasü koru-
nacağı ve telif hırsızlıklan"
konusunun dünyanın günde-
mine girdiğinı vurguladı.
ABD ve dünyanın birçok
ülkesinde, Intemet ile telif
haklanna yapılan tecavüz-
ler konusunda birçok dava-
nın açıldığını dile getıren
Prof. Dr. Özsunay. şöyle de-
vam etti: "Internet Ue dün-
yahukuku siber uza> hırsız-
lanyla karşı karşıya kalmış-
ür. Artık siber uzayda yasa
ve hukuk ihlalleri ohıyor ve
gklerekartıyor. Hakstz reka-
bet, ktşilik haklarnun ihla-
li. mane\i ve mali haklann
ihlali, tnternet yoluyla sü-
rekli işlenen suçlar haline
gebniştir."
Avukat Görsel Üstün de
İnternet yoluyla eser sahi-
bmin mali ve manevi hak-
lannın kolayca ihlal edildi-
ğini, çünkü elektronik bil-
gi ağındaki bılgi akışını ta-
kip etmenin ve denetleme-
nin oldukça güç olduğunu,
bu konuda uluslararası hu-
kuk normlannın da yetersiz
kaldığını söyledi.
Üstün. tnternet yoluyla
tecavüzlerin önlenmesi için
uluslararası hukuk normla-
nnın oluşturulmasının öne-
minı vTirguladı.
Doc. Dr. Vildan Akan arastırdı
' Üniversite
öğrencisi sosyal
etkinlik sevmiyor'
ANKAR.4 (Cumhuri-
yet Bürosu) - Selçuk Üni-
versitesi'nde yapılan bir
araştırmaya göre Türkiye'de
üniversite gençleri en çok
arkadaşlanvla görüşmeyi,
radyo dinlemeyi ve televiz-
yon seyretmeyi seviyor. Öğ-
rencilerin nefret ettiklen et-
kinliklerin başında "üyeol-
duklan kulüplere gitmek,
örgü,dikişve naktş' geliyor.
Araştımnayı yapan Hacette-
pe Universitesi Sosyoloji
Bölümü öğretım üyesi Doç.
Dr. Vildan Akan, Türki-
ye'dekı üniversite öğrenci-
lerinin çok pasif olduğunu
ve genellikle bireysel etkin-
lıkleri seçtiklerini vurgula-
yarak, "Araşûrma, aslında
Türk insanının yasam kül-
rüriinü yansıüyor" dedi.
Hacettepe Universitesi
öğretim üyesi Doç. Dr. Vil-
dan Akan tarafından Sel-
çuk Üniversitesi'nde 571
öğrenci üzerinde yapılan
araştırmada, üniversite
gençliğinin eğilimleri ve en
çok sevdiği etkinlikler araş-
tınldı. Araştırma sonuçla-
nna göre öğrencilerin yüz-
de 46.8"i arkadaşlanyla gö-
rüşmeyi. >-üzde 45.7'si rad-
yo dinlemeyi ve televizyon
seyretmeyi, yüzde 45.6'sı
düşünmeyi, yüzde 41.5'i
gazete okumayı. >üzde
31.9'u telefonda konuşma-
yı, yüzde 28.5'i evde vakit
geçırmeyı, yüzde 27.1 'i ki-
tap okumayı, yüzde 25.2'si
aılesiyle sohbet etmeyi, yüz-
de 23.8'i de sosyal eğlen-
celere katılmayı seviyor.
Örgü sevmiyorlar
Öğrencilere yapmaktan
nefret ettiklen etkinlikler
sorulduğunda da ılginç so-
nuçlar ortaya çıkıyor. Buna
göre öğrencilerin yüzde
76.9'uüyeolduklan kulüp-
lere gitmekten, yüzde 68'i
örgü, dikiş ve nakıştan, yüz-
de 61 'ı fotoğrafbaskısıyla
uğraşmaktan, yüzde 47.2 'sı
langırt ve bilardo o>Tiamak-
tan, yüzde 38.9'u balık rut-
maktan, yüzde 37.2'si sos-
yal hizmet kuruluşlannda
gönüllü olarak çalışmak-
tan, yüzde 31.2'si de kişisel
mektup yazmaktan nefret
ediyor.
SÖYLEŞİ ATTİLÂ ILHAN
'Sevmek' mi 'Anlamak' mı?
Bula bula, ABD'den 'ithal' o formulü bulmuşlar:
"Atatürk'ü ve Demokrasi'yi Seviyor"muşuz!
Malûm, bu sevgimizi, uluslararası çok 'amerikan'
birankette, Internet'i 'kilitleyen' birtehâcüm göste-
rip, kanrtlamış olduk: XX. yy'ın en büyük yüz 'şah-
s/yef/'nin ve 'kahramanı'nm başında Atatürk geli-
yor!
Biraz da, -biraz da mı?- goygoycu Media'mızın.
'gayretkeşliği' sayesinde! Olaya el koyup, davul zur-
na duyurmasaydı, acaba Time dergisine oy gön-
dermeyi, hangi 'Atatürkçümüz' akıl edebilındi? Ne-
ticede anlaşıldı ki, 'Atatürk'ü çok seviyor'muşuz; iyı
hoş da, acaba Gâzi Mustafa Kemal Paşa'yı, sev-
diğimiz kadar anlıyor muyuz? Daha da hazinı, anla-
yabildik mi hiç?
Doğrusu, şüphedeyim.
'Uzay Mekiği' gibi...
/ eçenlerde, televizyonda 'cumhunyet' üzerine ko-
V j l nuşuyordum (TRT2,28 Ekim 1997,20.10) bir-
den aklıma takıldı: Mustafa Kemal, sonradan Ve-
fasızlık' hatta 'şahıs tahakkümü' ile itham edilmıştir
ya; böyle bir itham doğru olabılir mı? -Birbirinin için-
den çıkmış olsa da,- Ulusal Kurtuluş Savaşı ile Ulu-
sal Demokratik Devrim'in, 'derece' itibariyle de-
ğil, 'mahiyet' itibariyle 'farklı' şeyler olduğunu; do-
layısıyla 'farklı' kadrolargerektirdığini saptamadan,
bu soruya geçerli bir cevap bulamazsınız.
Gâzi, daha başından, 'cumhuriyet'e doğru yola
çıktığını bilmekteydi; ama, 'kurtuluş' süreci, 'inkılâp'
sürecine tekaddüm etmiştir; o halde soru şu: 'Kur-
tuluş'un önderleri, aynı zamanda 'cumhuriyet'm de
önderieri miydi? Hayır! O dönemde, üç ayn 'kadro'mn
bir arada çalıştığı söylenebilir: 1 / Muhafazakârlar,
2 / Liberaller (Serbesti taraftarları) 3 / Cumhuriyet-
çiler (Radikal kemalistler).
1 / Hüseyin Rauf Bey, Kâzım Karabekir Paşa,
Refet Bele Paşa -deyim yerindeyse- 'muhafazakâr
kanadı' oluşturmuştu: Devlet-i Aliyye 'müstevlî-
cten'temizlenecek.yenidenOsmanlı Hanedanı'na
teslim edilecekti; belki Vahdettin tahtından indinlir-
di ama, yerine Abdülmecit çıkanlır; Mustafa Ke-
mal Paşa da 'sadrazam' olurdu, sen sağ ben sela-
met! 2 / Ikinci 'kadro' -deyim yerindeyse- 'liberal
kadro'dur -ki Fethi Okyar, Dr. Adnan Adıvar, Hâ-
lide Edip,- bir de garip şey, Terakkiperver Fırka 'ma-
ceras/'nda 'muhafazakâr' paşalann arasında görün-
se de -Ali Fuat Paşa, vb! Bu 'takım'm projeksiyo-
nu besbelli 'cumhuriyeti' içermekteydi ama, aynı
zaman veyerde 'demokrasi'y\e beraber! Derhal 'fır-
kalar'teşkil edilmeli, seçimlere gidiimeli, 'demokra-
tik özgürlükler' uygulamaya geçirilmeliydi, aksini
denemek, 'cumhuriyefl 'şahıs tahakkümüne' feda
etmek olacaktı- bu 'şahıs' elbette Mustafa Ke-
mal'di.3/Üçüncü 'Kadro', 'RadikalCumhuriyetçi-
ler', yânı 'jakobenler'd\r, daha ışin başından 'hâki-
miyetin kayıtsız şartsız millete bırakılmasından' ya-
na olanlar; ama, bu işin lâfla değıl, 'kuvvetle, kud-
retle, zoria -yâniihtilai ve inkılâpla- olacağını'b\\er\-
lerdi: Başta Mustafa Kemal olmak üzere. Ismet
Paşa, Fevzi Paşa, Kâzım (Özalp) Paşa, Celâl Ba-
yar, Recep Peker, Tevfik Rüştü, Saffet Ankan, Mus-
tafa Necati, Mahmut Esat, Vâsıf Çınar, Hüsrev
Gerede, Mazhar Müfit vb.
Aralanna elbette Yunus Nâdi, Fâlih Rıfkı, Yâkup
Kadri vb. (Kadrocu'lar) 'solcu kemalistler'i de ka-
tabileceğimiz 'Radikal Cumhuriyetçiler' de, içlerin-
de zamanla bölünecekler; Inönü, Çakmak, Peker,
Saracoğlu, Saydam 'takımı' handiyse faşizan bir
totalitertiğe kayarken; Bayar, Aras, Kaya ve diğer-
leri daha 'sivil' ve 'ekonomik' -dolayısıyla 'demok-
ratik- bir burjuva çoğulculuğu arayışını tercih ede-
ceklerdir; aslında Gâzi, 'hedeflere' hızla 'yükse-
len' bir uzay mekiğinden farksızdı; yolda, 'yakı-
tı tükenen'i 'atmış', yükselmeye 'ötekisiyle' de-
vam etmiştir; yoksa, Ismet Paşa'nın başbakanlık-
tan istifasını isteyişini, nasıl izah edebiliriz?.
Çiçek
1
değil, An
1
!...
Fâlih Rıfkı Bey'in yavuzeseri 'Çankaya'dan şu
çok artlamlı satırlan hatırtar mısınız? Gâzi'yi tav-
sif ederken, demiştir ki:
"...Atatürk ne yaptığını, ne yapacağını, kimle-
re yaptıracağını, kimleri nasıl ve nerede kullana-
cağını bilir, hesaplı bir adamdı. Yapmış oldukla-
n üzerinde istediğiniz tenkitlerde bulunabilirsi-
niz, fakat kendi varmak istediğine ulaşmaktan
başka bir şey düşünmeyen; dostluklarının, ya-
kınlıklannın, sözde sırdaşlıklannın üstünde, bil-
hassa 'kendine vefalı' bir lider olduğunu söz gö-
türmez."
Şüphesiz 'kendikendine vefalıydı'çünkü 'varmak
istediğini' daha 1919 Temmuzu'nda Mazhar Mü-
frt'e açıklamıştı; "... açıkça söyleyeyim şekl-i hü-
kümet zamanı gelince cumhuriyet olacaktır."
('Erzurum 'dan Ölümüne KadarAtatürk'le Beraber',
Cilt 1, s. 74. Türk Tarih Kurumu, 1966); dıyeceksiniz
ki, ya öbürleri? Ya yol boyunca onca emek sarfet-
miş, fedakârlıkta bulunmuş, hatta hayatını yitirmiş
'yol arkadaşlan"? Hatıralan aziz olsun, fakat Gâ-
zi'nin ulaştığı başarı: Fâlih Rıfkı Bey'in Çankaya'da
önümüze koyduğu, şu müthiş tesbitte saklıdır:
"...o bal veren bir çiçek değil, her çiçeğin ken-
dine göre balını almasını bilen bir an idi; her çi-
çeğin, kovan peteklerinde şüphesiz bir hissesi
vardır; fakat çiçeklerden hiçbiri, eğer o olmasay-
dı, petekteki balı yapabileceğini iddia edemez,
ama bu balı zehir sayanlar bulunabilir" ('Çanka-
ya', Cilt 1, s. 7 Dünya Yayınları, 1960).
http:// www. prizma.net. tr/ A ILHAN
http://www.eda.tr/-bilgiyay/yazar/ailhan.htlm