Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 30 EKİM 1997 PERŞEMBE
EKONOMI / PARA RAPORU
KISA KISA
• KAYSERİ'de kurulu
Otoser firması
tarafından yüzde 9§'i
yerli olarak üretilen mini
kamvonetler. ABD^ye
ihraç edilecek. Otoser'in
üretimine başladığı mini
otomobil "Kelebek"' de,
1998 yılbaşından itibaren
piyasaya sunulacak.
• TÜRKlYE'de ithal
edılen bır adet Porsche
marka otomobile ödenen
para ile 15 kişilik istihdam
yaratacak yatınm
yapmanın mümkün olduğu
belırlendi. Bir kişilik
istihdam için gerekli
yatınm tutan ortalama
14.1 milyar lira olarak
saptanırken ithal edilen
Porsche marka arabalann
ortalama fiyatının 60
milyar lıranın üzerinde
olduğu tespit edildı.
• TÜRKİYE Motorlu
Taşıt tşçileri Sendikası
Yönctinı Kurulu üyesi
Kenan Öztürk,
Gaziantep'te sendikaya
ü\e 400 taşıma işçisinden
lÖO'ünün. keyfi olarak
işten çıkarıldığını
savundu.
• KESME çiçek
(karanfil) üretimi ve
ihracatının yüzde 80'den
fazlasının
gerçekleştirildiğı
Antalya"dan sezonun ilk
ürünlerinın ihracatı.
lngiltere'ye yapıldı.
Türkiye Çiçek thracatçılan
Dernegi Başkanı Lütfi
Göbüş. kesme çiçek
ihracatındaki hedefin. 200
milyon dal karanfil ve 25
milyon dolar döviz geliri
olduğunu söyledi.
• IŞIN Çelebi,
amaçlarının "uzun
vadede dünya
ticaretindeki gelişmeler
paralclinde
sürdürülebilir ihracat
politikaları uygulamak
ve istikrarlı bir ihracat
gerçekleştirmek"
olduğunu belirtti. Çelebi,
CAP Bölgesi üretimini
pazara açmak için
ihracat seferberliği ilan
edecelderini bildirerek
ihracat bilincinin
verleştirilmesi için "Dış
Ticaret Haftası"
düzenleyecekJerini
açıkladı.
(ÇAYKUR)
• ÇAYKUR'da sona eren
1997 yıh Doğu Karadeniz
Yaş Çay Kampanyası'nın
ardından.başlatılan tayin
ve atamalann tüm hızıyla
sürdüğü öğrenildi. Tüm
tayin. atama ve sürgünlerin
Atarürkçü. demokrat,
yurtsever ve Rizelilere
karşı yapıldığı ıddia edildi.
• SÜTÇÜ İmam
Üniversitesi Ziraat
Fakültesi Bitki Koruma
Bölüm Başkanı Doç. Dr.
Cafer Mat, "Şaşırtma
Yöntemi" ile kimyasal
yönteme gerek
kalmadan, en önemli
pamuk zararlısı olan
pembekurtla mücadele
ettiklerini bildirdi.
• SAKARYA'da bu yılm
Ocak-Eylül döneminde,
vergi tahsilatının 14 trilyon
809 milyar 531 milyon
liraya ulaştığı bildirildi.
Sakarya Defterdan Niyazi
Musaoğlu. aynı dönemde
belge düzenine uymayan
44 işyennin kapatıldığını.
160 işyeri hakkında da
kaçakçılığa teşebbüs
suçlamasıyla yasal işlem
yapıldığını kayderti.
• Türkiye'nin ilk yap-
işlet-devret modeli ile
gerçekleştireceği GAP
kapsamındaki Birecik ve
yüzde 100 dış kredi ile
bevlet Su İşleri (DSİ)
tarafından yapılan
Karkamış barajlan
inşaatlarının yüzde
30'luk bölümii
tamamlandı. DSİ Genel
Müdürü Doğan
Altınbilek. barajlann
yapımının 2-3 yıl içinde
biteceğini kaydetti,
• HAŞHAŞ üretimi
yapan 8 ülkeden biri olan
Türkiye"de. başalım
fiyatının yükselmesi,
haşhaş kapsülü üretiminde
de artışa neden oldu. Bu
yıl 87 bin 11 üretici, 430
bın dekar alanda haşhaş
ekimi yaptı.
Wall Street'teki toparlanma diğerlerini de etkiledi, borsalar günü yükselişle kapadı
Borsalar yara saıilıEkonomi Servisi - Dünya bor-
salannda önceki gün yaşanan
"küresel düşüş". New York Wall
Street Borsası'nın yüzde 4.7 ora-
nında değer kazanmasıyla yeri-
ni genel bir yükseliş eğilimine bı-
raktı. Wall Street"in ardından
Hong Kong yüzde 18.82"lik re-
kor bir artışla kapanırken Tokyo
Borsası yüzde 3.34. Yeni Zelan-
da Borsası yüzde 10. Avustral-
ya Borsası da günü yüzde 6.3
oranında artışla kapadılar.
ABD para ve hısse senedi piya-
salannm kalbınin attığı Wall Stre-
et, dünya borsalannı saran "kriz
dalgasını" beklenmedık bir hızla
aşt ve uluslararası toparlanmaya da
"öncülük" etti. Pazartesı günü ya-
şanan yüzde 7.2'lık genlemenin
şokunu üzennden "kısa sürede
atan" Dow Jones endeksi, salı gü-
nü ilk saatlerde değer kaybetti ve
140 puan düşüş yaşandı.
Sanayi endeksi 337
.17 puan art-
tı. Salı günü öğleden sonra ikmcı
seansta yaşanan bu artışla endeks.
7bın498.32'denkapandı. Sondört
buçuk saat içinde dakikada 3 mil-
yon hise senedi el değiştırdı.
Pazartesi günü 554.26 puanla bu
yılki "en büyük düşüşünü" ya-
şayan borsa, önceki gün öğle saat-
lerine doğru. Başkan Bill Clin-
ton'ın yaptığı açıklamanın da et-
kisiyle toparlandı ve yükseliş tren-
dine gırdi.
Tarihi bir gûn
Dünya borsalannı etkıleyen Nev.
York Borsası'ndakı 337.17 puan-
lık artışın işlem hacmı de 1 mil-
yar 195 milyon dolar olarak açık-
landı. Bunun, borsa tarihınde bir
gün içinde gerçekleşen en yüksek
işlem hacmi olduğu bildirildi.
19 Ekım 1987'dekı büyük kriz-
de. Wall Street'te hısse senetlerı
yüzde 22.61 değeryıtırmiştı. Haf-
ta başında yaşanan kargaşada ıse
düşüş yüzde 7.18'di. Önceki gün-
kü toparlanmada özellıkle bilgisa-
yar şirketlerine ait hisse senetleri
75 puan artış gösterdi. Sanayi en-
deksinin yeniden yükselmesinde bu
hısselerin etkili olduğu bildirildi.
ABD borsasının, Hong-Kong
ve Güneydoğu Asya menkul kıy-
metler borsalannda yaşanan krizin
etkilennden "çabucak sıynlma-
sı" uzmanlarca şöyle değerlendi-
rildi:
"Pazartesi günü kapanış erken
gerçekleştiğinden birçok satış
.işlemi tamamlanamadı. O yüz-
den salı gününe dev retti. Salı gü-
nü de normal, psikolojik olarak
beklenen tırmanma gerçekleş-
ti. 1987'de yaşanan krizin tekra-
n için gerekli olan koşullar yok-
tu. ABD ekonomisi çok iyi du-
rumda ve son 10 yılda ekonomi-
de çok önemli gelişmeler sağlan-
dı."
IMF'den koşullu yardım
Öte yandan Uluslararası Para
Fonu (IMF), dünya borsalannda
yaşanan çöküşlerden etkilenen,
"gelişmekte olan pazar" kate-
gorisindeki ülkelere yardım et-
meye hazır olduklannı, ancak bu
ülkelerin sıkı ekonomik politika-
lara dönmeleri gerektiğini bil-
dirdi.
IMF Idare Direktörü Birinci
Yardımcısı Stanle> Fischer. IMF
olarak ekonomik. yapısal reform
programlannı gerçekleştirmek
isteyen ve bu nedenle de mali
'Şokun
kalıntılan
gezegeni bile
Deutsche Bank Başkanı
Norbert VValter. dünya
borsalanndaki fırtınanın birkaç
hafta daha süreceğini öne
sürdü.
Norbert VValter. knze ilışkin
olarak "Güneydoğu
Asya'daki krizlerin
doğurduğu problemin
kökenleri henüz giderilmedi.
Bugün var, dün de vardı.
şokun kalıntılan gezegeni bile
etkileyebilecek kadar güçlü"
yorumunu yaptı.
IBM
kârlı
çıktı
Önceki günlerde yaşanan kriz yavaş yavaş etkisini kaybediyor. ABD'de büyük şirketlerin dü-
şen hisselerini alma> a başlamasıv la toparlanan Wall Street, öteki borsaların da lokomotifi olun-
ca, önceki günlerde yaşanan üzüntülü insan manzaraları yerini sükûnete bıraktı.
Neler oldu, neler olacak?
Ekonomi Servisi- Asya Kaplanlan'nm 'muci-
ze* olarak nitelenen kalkınma stratejilerine ilişkin
olumlu yorumlar. etkileri mayıs ayında iyice belir-
ginleşen 'bölgeser krizin ortaya çıkışıyla tersine
dönmeye başladı. Asya Kaplanlan'nm büyük mik-
tarda ihracata dayah olan yüksek oranlardaki bü-
yüme hızlannda ani bir gerileme ve ulusal para bi-
rimlerinde de hızlı değer kayıplan birbirini kova-
ladı. Güneydoğu Asya ülkelerinin para birimleri-
ni Amerikan Dolan'na endeksleyerek yakaladık-
lan ihracat alanındaki kuravantajı, dolann yen kar-
şısında artışı ile kaybedilmeyebaşlandı. Bunun ar-
dından:
9 Düşük ücretlerle ve sosyal haklardan yok-
sun çalışttrılan işgücünün yavaş yavaş isyan etme-
ye ve hak aramaya başlaması.
# Çin'in dışa açılma hamlesi ile bölgede ye-
ni bir rakip olarak ortaya çıknıası,
0 Ulusal paralann hızlı değer kaybından ya-
rarlanarak kısa doneralı borçlanmalann bankala-
nn mah yapılarında ortaya çıkardığı bozutma,
Güneydoğu Asya ülkelerinde etkileri çarpıcı bi-
çknde görülen mali krizin temel nedenleri oldu.
Artan dış ticaret açığı ekonomik yapınm iyice
kötüleşmesine yol açtı. Yaz aylannda Tayland. Ma-
lezya. Filipinler ve Endonezya para bırimlennde
görülen hızlı değer kayıplan spekülasyonlan iyi-
ce arttırdı. Geçen hafta ise Merkez Bankası konu-
mundaki Hong-Kong Para Idaresi. Hong-Kong
Dolan'nı bölgede görülen spekülasyonlann etki-
sinden korumak için gecelık faiz oranlarını yüzde
300'e yükseltince borsada çok yüksek oranlardabir
düşüş yaşandı. Bölgedeki diğer borsalan da etkisi
altına alan hızlı düşüş eğilimi kısa sürede Avrupa
ve Amerika'ya da sıçradı. Dünya borsalannda bü-
yük oranlı düşüşler biçiminde kenditü gösteren
krizin, dün yaşanan tepkı alunlan biçimindeki to-
parlanma hareketinin ardından etkisini bir süre da-
ha koruması bekleniyor. Ekonomistler yaşanan şo-
ku hazırlayan yanlışlann benzerliğine dikkat çeki-
yor. Kriz, bölgesel kaynaklı sayılsa da tüm dünya,
etkilerini yaklaşık aynı şiddette hissetti. Bu arada
fınans dünyasında en çok konuşulan. Doğu Asya
piyasalannın gündelik hızlı iniş ve çıkışlara her za-
man açık olduğunun kabul edilmesi gerektiği. Wall
Street'le karşılaştmldığında Doğu Asya borsalan
hızlı büyümenin verdiği plansızlık dolayısıyla psi-
kolojik ve spekülatif etkilere karşı hâlâ duyarlı.
'Borsa verdiklerini geri ahyor'
Dünya borsalannda yaşanan krizi değerlendi-
ren ekonomi yazarlanmızdan Salih Neftçi'ye gö-
re krize global ölçekli bakmak gerekiyor. Wall
Street yatınmcısınm. Hong-Konglu yatmmcıya
göre çok daha az zaraıla krizı atlatacağını söyle-
yen Neftçi, en çok zarar gören kesımin spekülatör-
ler olduğunu kaydediyor.
Kriz sonrası için Neftçi'nin görüşleri şöyle:
"Ekonomisine bir an önce çekidüzen veren kriz-
den kolay çıkacak. Gerçekleri görmezlikten ge-
lenler bir süre sürünecekler. İv i kullanılırsa bu
global şok bir fırsata da dönüşebilir."
Gazeteci-yazar Abdurrahman Yıldırun'ın dün-
kü yazısında belirttiğine göre yaşanan fiyat düşüş-
leri bir yerde satışlann hız kesmesiyle azalacak ya
da bir aşamadan sonra fiyatlar cazip hale gelecek
ve ahcılar hareket geçecek. Yıldınm'a göre 'bor-
sa verdiklerini geri alıyor".
Nobel ödüHü ekonomist Merton Miller. borsa-
daki krizin asıl etkilerinin Japonya dahil Güney-
doğu Asya ekonomileri üzerinde olumsuz etkileri
olacağını belirtiyor.
FL'AT KOZLUKLU
WASHI>GTO\ - New York'ta-
kı Wall Street Borsasfnın önceki
gün 1987 yılında yaşanan ve "Ka-
ra Pazartesi" olarak hatırlanan
büyük çöküşüne benzer kötü gün-
lennden binni yaşamasının ardın-
dan bır gün sonra toparlanarak yük-
selişe geçmesi çeşitli biçimlerde yo-
rumlandı.
Wall Street'te dün Dow Jones
Endeksi"nin. tarihinde bir gün için-
de en büyük artışlarından birini
kaydederek 337.17 puan yükselme-
si borsa çalışanlannın sevinç çığ-
lıklanna yol açtı.
Yatınmcılann Wall Street'te ya-
şanan hızlı inişin ardından önem-
li şirketlerin kendilerine ait ucuz-
layan hısse senetlerini satın alma-
ya başlamalan yükselişin başlıca
nedenlennden bin olarak değer-
lendirildi. Bu konudaki ilk adım
IBM firmasından geldi.
IBM bilgisayar şirketinin 3.5
milyar dolar değerinde hisse se-
nedini geri almayı planladığını
açıklamasının ardından sabah se-
ansında 100 puan kadar gerileyen
endeks. yükselme eğilimine girdı.
Diğer büyük Fırmalann da IBM'i
izlemesi üzerine yükselme hızlan-
dı. Bir diğer önemli neden olarak
da yaşanan düşüşün ardından .ABD
Başkanı Bill Clinton'ın Ameri-
kan ekonomisinin güçlü olduğu.
paniğe gerek olmadığı yönündeki
demeci göstenldı.
New York Borsası'ndadün işlem
gören hisse senedi mıktannın bir
gün öncesıne göre yaklaşık ıki kat
artarak bir milyar 196 milyon ade-
de ulaştığı bildirildi. Aynı borsa-
da 27 Ekım tarihinde 684 milyon
571 bin hisse senedi işlem gör-
müştü.
Öte yandan ABD'nin Merkez
BankasrBaşkanı Alân. Greens-
pan'ın krizin ABD ekonomisini
tehdit etmediği yolundaki demeci-
nin ardından Wall Street'te hisse-
lerde yüzde 1 33'lük değer artışı
kaydedildi.
Salı günü. bazı şırketler kendı
hisse senetlenni almak için hare-
kete geçti, örnegın 'Uluslararası
İş Makineleri' adlı şırket. pazar-
tesi günü yaşanan kargaşada yitır-
diğı hısse senetlerini geri almak
için 3.5 mılyar dolar harcayacağı-
nı açıkladı
IBM'ın de kriz öncesi yükselen
hisse senetlenni kriz sonrası düşük
fıyatlardan satın alarak büyük
kazanç sağladığı iddia ediliyor.
vardıma ihtiyaç duyan ekono-
mılerin istikrara kavuşması için
görevlenni yerine getirmeye ha-
zır olduklannı bıldırdı.
Stanley Fischer. Hong Kong
Para Idaresi'nin geçen hafta.
Hong Kong Dolarfnı korumak
amacıyla bankalararası pıyasada
uygulanan faiz haddini yüzde
300'e çıkarması karannı doğru
bulduğunu da sözlerine ekledi.
Borsa krizi, hızlı çöküş ve çı-
kışlarla dalgalı bir görünüm al-
maya başladı. Wall Street'ten
Hong Kong'a. Londra'dan Tok-
yo'ya bir gün iniş, bir gün çıkış
SERBEST DOVİZ
CİNSİ AUŞ SATIŞ
ABDDolan
AlmanMarkı
Isvıçre Frangı
Fransız Frangı
Hollanda Flonnı
Ingiliz Steriini
SArab.Rıyalı
Avusturya Şilını
100 Ital. Ureti
182100182700
105800106200
129750130500
31600 31800
93750 94500
305000308000
48300 49000
15025 15100
10725 10850
ALTIN
CİNSİ ALIŞ SATIŞ
Cumhunyet 12200000 12400000
Reşat 12750000 13750000
24 ayar attın 1850000 1865000
22 ayar bı'ez'K 1660000 1810000
DUNYABORSALARI
AltınınOnsu 313/5
Dolar-Mari< Pamesı: 1.7320
Dolar-Yen Partesı: 12010
Stertm-Dolar Pantea: 1.6750
Ham Petrol(variD: 19.71
ÇAPRAZ KURLAR
1 ABD Doları
1 7643
1.4455
12.409
36.359
6.7105
5.9075
5.2770
1.9862
148.73
7 5672
M553
1721 95
12180
1394C
36.359
7.0956
179 46
3.7518
1 Kuveyt D.:
1 Sterlin:
11rlanda L.
1ECU:
1S0R:
1SDR:
Alman Markı
Avustralya Doları
Avusturya Şilini
Belçika Frangı
Danimarka Kronu
Fransız Frangı
Fin Markkası
Hollanda Florini
Ispanyol Pezelası
Isveç Kronu
isviçre Frangı
Italyan Lireti
Japon Yeni
Kanada Doları
Lüksemburg Frangı
Non/eç Kronu
Portekız Eskudosu
S. Arabistan Riyali
3.2879 ABD Doları
1.6477 ABD Doları
1.4741 ABDDolan
1.1190 ABD Doları
1.3687 ABO Doları
249.970 Tl.
MERKEZ BANKASI KURLARI
CİNS!
1 ABD Dolan
1 Alman Markı
1 Avustralya Dolan
1 Avusturya Şilini
1 Belçika Frangı
1 Danimarka Kronu
1 Fransız Frangı
1 Fın Markkası
1 Hollanda Florini
1 Ingılız Steriini
11rlanda Lırası
1 Ispanyol Pezetası
1 Isveç Kronu
1 Isvıçre Frangı
100 Italyan Lıretı
1 Japon Yeni
1 Kanada Dolan
1 Kuveyt Dınarı
1 Lüksemburg Frangı
1 Norveç Kronu
1 Portekız Eskudosu
1 S. Arabistan Rıyalı
1 Avrupa Para Bırımı
DÖVİZ
AUS
181,750
103,010
125.520
14,661
4,991
27,083
30 739
34.090
91.388
299.360
267.860
1.218
23,885
124.690
10,490
1.489
130,420
592,650
4,991
25,566
1.009
48,590
202,560
SATIŞ
182,630
103,510
126,340
14,718
5,023
27,216
30,915
34,609
91,944
300,920
269,210
1,228
24,134
125,490
10.606
1.499
131.010
600,460
5.023
25,738
1,018
48,678
204,360
29 EKİM 1997
EFEKTİF
AUŞ
181,530
102,890
124.260
14,643
4.979
26,948
30,662
33,920
91,278
299,000
265,180
1.188
23.766
124,540
10.425
1.474
129.440
577.950
4.979
25,438
984
47,983
SATIŞ
183,090
103,770
127,920
14,755
5,042
27,352
31,032
34,782
92,298
301,670
271,900
1,259
24,255
125,800
10,673
1,514
131,990
615,590
5,042
25,867
1,044
49,286
rekoru kıran borsalar uzmanlan
şaşırttı.
'Fırtına sûrecek'
Yabancı yatınm uzmanlannın
bir bölümü dün yaşanan çıkışı
"toparlanma" olarak değerlen-
dirirken bir kısmı da "kriz bit-
Cünes Taner
medi ve düşüşler sürüyor" bi-
çiminde nitelendinyor.
Uzmanlar dün yaşanan topar-
lanma hareketini geçici olarak
yorumlayarak bölgedeki kur spe-
külasyonlan ve bankacılık prob-
lemlennin çözümlenmediğini be-
lirtiyorlar.
EKONOMİYE BAKIŞ
TANER BERKSOY
Sanal Ekonominin Sonu
Yaz sonundan bu yana ekonomide açıklanması
güç bir iyimserlik rüzgârı esıyordu. Geçen haftanın
son günlerınde bu rüzgârın tersine dönmek üzere
olduğunu gösteren işaretler belîrdi. Borsa endek-
si duraklarken faiz ve döviz kuru hareketlerinde ge-
rilimleroluştu. Sonun başlangıcı için bu haftanın ba-
şını beklemek gerekli. Cumhuriyet Bayramı önce-
sindeki bir buçuk günde pıyasalar tam anlamıyla
takla attı. iyimserlik düşük dozlu bir panikle nokta-
landı.
Ekonomiye egemen olan iyimserliğin kayda de-
ğer bir maddı bazı yoktu. Makroekonomik denge-
ler eskisi kadar bozuktu ve bunun tüm sonuçları ya-
şanıyordu. Enflasyon hızlanırken kamu açığının ön-
görülen düzeyi katlanarak genişliyor, faiz üzerinde
baskı yaratıyordu. Dış dengemiz de bozuktu ve
döviz kurunu baskı altında tutuyordu.
Tüm bunlar kuşkusuz dünyanın sonunun geldi-
ğini söylemiyordu. Tersine, alıştığımız kronik istik-
rarsızlık tablosu devam edıyordu. Bu tablodan ka-
lıcı bir iyimserlik üretmenin anlaşılabilir bir nedeni
yoktur. Oluşan iklim, her an patlamaya hazır bir
iyimserlik balonunun şişirıldiği anlamına geliyordu.
• * •
İyimserliğin özellikle finansal kararlar üzerinde et-
kili olduğunu, balonun fınans alanında şişirildiğini
gözledik. Finansal piyasalar iyimserlik yaratacak
her şeyi satın alarak şişıyor, kendi içinde balonu da-
ha da üfleyecek analizler üretiyordu. Borsa endek-
si hızla tırmanırken ikinci piyasada frensiz biçimde
düşen faiz, tatlı kârlar yazılmasına neden oluyor-
du. Yerli ve yabancı sıcak paranın kabaran Türk Li-
rası iştahası, yapay bir döviz bolluğu yaratarak, dö-
viz kurunu maddi dengesizliğin taşımayacağı ölçü-
de bastırıyor ve TL plasmanlarının döviz cinsinden
kazancını da neredeyse gökyüzüne taşıyordu.
Ekonominin fizikı dengelerınde bir düzelme ol-
mamasına rağmen böylesıne bir iyimserlik balonu-
nun şişirilmesi pek çok gözlemcinin dikkatini çek-
ti. Ekonomi basınının en kararlı iyimserleri bile son
günierde bu balonu sorgulamaya, oluşan beklentı
ikliminin somut bır nedeni olmadığını vurgulama-
ya başladılar. Finansal piyasalarda durmadan şişen
fiyatların temel hareketini belirleyen, sonuçta eko-
nominin içinde bulunduğu koşullardı. Orada dafi-
ziki bir değişme yoktu.
Örneğin borsada hisse senetlerinin fiyat hare-
keti şirketlerin performansı ile bağlıydı. Ekonomi-
nin dengesizlik ve istikrarsızlık içinde olduğu bir or-
tamda, söz konusu performansın kalıcı bir atılım ser-
gilemesi ancak şırket bazında ve istisnai bir durum
olarak nitelenebilirdı. Oysa, borsadaki fiyat şişme-
si genellik arz ediyor, ortalama fiyat hareketini yan-
sıtan endeks inanılmaz bir tırmanma sergiliyordu.
Benzer bır çözümlemeyi faiz açısından da yap-
mak mümkündü. Temelde fon arzı ve talebi tara-
fından belirlenen faiz oranı, parasal genişlemelerin
de yanı sıra enflasyon hızı ve risk algılamasından
da etkileniyordu. Faiz oranının hızla düşmesi için
fon arzının artması, fon talebinin gerilemesi, para-
sal genişlemenin hızlanması, enflasyonun hız kes-
mesi ya da risk algılamasının yumuşaması gereki-
yordu.
Dikkatli gözlemciler daha faizin aşağıya doğru
,hareketinin başladığı noktada bu olası gelişmelef-
den sadece sonuncusunun geçerli olduğunun al-
tını çizip bunun da gözlenen faiz düşmesini açık-
lamaya yetmeyeceğinı vurguladılar. Gerçekten o
evrede ortaya çıkan siyasal gelişmelerın risk algı-
lamasını olumlu yönde etkilemesi dışında, faizin
hızla düşmesini ve borsanın önünü açmasını ge-
rektirecek fizikı bir gelişme söz konusu değildi.
• • •
Hatırlarsanız oluşan finansal tablonun yapay bek-
lentilerle şişirildiğini ve sanal bir ekonomi ortamı ya-
ratılarak gerçeklerden kaçıldığını savunan birkaç ya-
zı yazdım. Salt siyasal söylemle ve retorık düzeyi
yüksek manipülasyonlarla balon şişırmek müm-
kündü. Ama aynı yöntemlerle bunu sürdürmek ola-
naksız görünüyordu. Fazla üflenen balonun patla-
ması nasıl kaçınılmaz ise üflemeyle şişirilen finan-
sal balonu da böyle bir kaçınılmaz son bekliyordu.
Hafta başında gözlediğimiz, biraz da panik kor-
kusu taşıyan gelişmeler böylesi bir sona ulaştığı-
mızı gösteriyor. Şimdi sarkacın ters yönde salına-
cağını ve sanal ortamda şişen finansal gösterge-
lerin, gerçeklikle hesaplaşmak zorunda kalınca
bozgun havasında tersyüz olacağını göreceğiz.
Doğruların altını bir kez daha çizip kendi düşen ağ-
lamaz dıyeceğiz.
BORSA'yı En Yeni Teknolojiyle
Real-Time Izleyin...
MKB hisse
senedi
piyasası
takibinde
data hattı
ve modeme
SON
ManM
CjrüKinyaCad Ûftade Sk No 1
Em Han Kat £-3 80230 Bmadağ
T9 (0212)248 24 94-2316211-23179 60
Faks (0212>232 80 77
Ankarı:
BoğazSk No 7'2
06700 Gazosmanpaşa
Tol
Faks 10312)42^1
Bir TV anteni ve bilgisayar kartı ile hisse senetlerinin
fiyat ve işlem adetlerini arunda (real-time) izleyebilecek,
portföy yönetımi ve teknik analız yapabıleceksiniz.
• Seans içinde alış/sahş teklifi, enduşük/en yüksek ve son işlem
fıyatı ile hısse bazında işlem adedi ve sozleşme sayısı,
Seans sonunda ağırlıklı ortalama fiyatlar,
Seans ıçı ve tanhsel grafık,
Portfoy yönetımi /on-line kâr-zarar hesabı,
Teknik analız (en yaygm 9 adet gosterge),
DDE olanağı ile Excel'e verı aktarma,
Meta Stocka/Meta Stock'dan veri transferi,
Hısse senetlerinin geçmişe dönük bilgileri.
FOREKS Bilgi İletişim Hizmetleri A.Ş.
6
tMKB
kendîne
gelecek'
İSTANBLL(AA)-Dev-
let Bakanı Güneş Taner. Is-
tanbul Menkul Kıymetler Bor-
sası'ndaki (tMKB) ani düşü-
şün. Asyadaki ekonomik sı-
kıntılardan lcaynaklandığını
belirterek "İstanbul Borsa-
sı. öteki borsalara göre sü-
ratle toparlanacaktır" dedı.
ABD'den dönen Bakan Ta-
ner. İMKB'deki büyük düşüş-
le ilgili sorulan yanıtlarken
bu düşüşün. dümadaki tüm
borsalarda yaşanan bir geliş-
me olduğunu söyledi. Taner,
şunlan söyledi:
"Önümüzdeki dönemde,
dünyadaki tüm borsalar
arasında en kuvvetli seyret-
raesi gereken Türkiye ve
Rusya borsalarıdır. Dü-
şüşlerin yaşandığı gün, Tür-
ki\e"nin ABD piyasalarına
daha önce sattığı 600 mihon
dolarlık tah\illcrden 200
milyon dolarlık bölümünü
derhal almaya hazır olduğu-
nu söyledim. Türkiye'nin
bu konuda sıkıntısı yoktur."
Taner, ani düşüş sırasında
kendısine, "borsanın geçici
olarak kapatılnıası" gibi
önerilerin yapıldığını kayde-
derek "Kesinlikle böyle bir
şe> yapmam. En ofak rüz-
gârda böyle bırakıp kaça-
caksınız, o zaman yapmayın.
Serbest piyasa koşullan ça-
lışacak" dedı.
BİLGİ YAYINEVİ STANDINDA İMZA GÜNLERİ
31 Ekim 1997
Cuma
13.00-16.00
TARIK DURSUN K.
FERHAN ŞENSOY • YILDIRIM KESKİN
1 Kasım 1997
Cumartesi
13.OO-16.0O
MUZAFFER İZGÜ • AYDIN BOYSAN
HÜSEYİN YURTTAŞ
2 Kasım 1997
Pazar
13.00-16.00 MUZAFFER İZGÜ • HÜSEYİN YURTTAŞ
3 Kasım 1997
Pazartesi
13.00-16.00
HİDAYET KARAKUŞ
Dr. ERDİNÇ KÖKSAL
4 Kasım 1997
Salı
13.0O-16.00
ATTİLA İLHAN • ERENDİZ ATASU
AHMETYURDAKUL • BERRİN NAZLI
5 Kasım 1997
Carsamba
13.00-16.00
ERENDİZ ATASU • HASAN PULUR
AHMET ERHAN
6 Kasım 1997
Perşembe
13.00-16.00
TARIK DURSUN K. • YILDIRIM KESKİN
FATMA MURAT
7 Kasım 1997
Cuma
13.00-16.00
ATTİLÂ İLHAN • AYDIN BOYSAN
NURCİHAN
8 Kasım 1997
Cumartesi
13.00-16.00 SELÇUK EREZ • TARIK DURSUN K.
Bilgi Yayınevi kitap yayıncılığında en önde...
31 Ekim - 9 Kasım arası her gün 1O0O çeşit kitabımız
okurla bulusacak.
TÜYAP KİTAP FUARI / TEPEBASI - İSTANBUL
Giris Katı, 4. Sokak, 104 - 105 - 106 Nolu değismeyen standımızda