Katalog

Cumhuriyet f nnrivaz Sahtoi: Berin Nadi Genel Yajın Yonetmenı Orhan Erinç • Genel Yayın Koordınatoru Hikmet Çetinkaya 0 Yazıışlerı Mudurlerı fbrahim Yıldız. DinçTayanç ıSorumluı 0 Haber Merkezı .Muduru Hakan Kara 0 Görsel Yonetmen Fikret Eser Dış Haberler Şinasi Danışoğlu 0 Ntıhbarat Cengiz Yıldırım 0 Ekonomı Bülent Kı/anlıK 0 Kultür: Handan Şenköken 0 Spor Abdülkadir Yücelman 0 Makaleler Sami Karaören 0 Duzeltmç Abdullah \azıcı 0 Fotoâraf Erdoğan Köseoğlu 0 Bılgı-Belge Edibe Buğra • "s urt Haberlerı Mehmet Faraç ^ a\m Kurulu İlhanSelçukıBa^Lm). Orhan Erinç, Okta\ Kurtftöke. Hikmet Çetinka) a, Şükran Soner. Ergun Baku DînçTa\ anç, İbrahira \ ıldız. Orhan Bursalı, Mustafa Balbav Hakan Kara. Ankara Temsılcısı Mustafa Balbav 0 Haber Muduru Doğan Akın Ataturk. Buh an No 125. Kat.4. Bakanlıklar-Ajıkara Tel 4195020 I? hat). Faks 4195027 0 tzrrnr TemMİcısr Serdar Kuık. H Zıva BU 1352 S 2 3 TeJ 44) 1220. Faks 44191 P 0 Adana Temsılcısı Çetin Yiğeaoğlu. InonüCd 119S No 1 Kat l.Tel 3522550. Fak» 3522570 Mues>ese Muduru Eroi Erkut 0 Koordınatör Ahmet Korulsan 0 Mııhas<;be. Bülent Yener 0 îdare Hüsevin Gürer 0 lşletme Önder Çelik 0 Bılgı-lslem Nail İnal 0 BılgısavarSıstem Möıütet Çiler MEDVA C: • \ onetım Kuralu Başkam - Genei Mudur Göibin Erduran 0 Koordınator Reha Işıtman # Genel Nfudur Yardımcısı Mine Akdağ Tel 514 0" 53 - 5139580-513X460-61.faki 5I1M66 V a>~>JDİa\aa \e Basan Yenı Gun Haber Ajansı, Basın \e \ 3>!ncılık A Ş Turk.>.-agi Cad }<) 4i rağaioğîu 34334 hl PK 116 tstanbul Tel ıl) 212ı 512 05 05 (20 hat) Faks (0 212ı *]3 85 95 20EYLÜLI996 tmsak: 5 P Güneş. 6.43 Öğle: 13.05 Ikindi: 16.29 Akşam: 19.13 Yatsı: 20.33 Çcvreyi kirletenlepe ceza • TEKİRDAĞ(A\)- Tekrdağ ll Çevre Mücürlüğü. ağmtos ayı içinle çev re kirl liğine nedk-n olan fabma, sıte ve bazrıkışilere topam 1 miİ3ir46Ornılyıjn İOObın lira jaracezası tyguladı. Cez» uvgulananararasında antna tesislerın zammında tamaTilamayan 5 sarayı kuruluşj. anız yakai çiftçiler. gürültü kirlilıöi yaratan Lamyon sahiflen de bulunuyor. Ayrıca ıkı sanayı kuruluşu da antma tesisleri tama-nlanıp devreye girin;e>e kadar faaliyetten ınen ;dıldi. Kuşlara 3 bin yuva • BOLL(AA)-Bolu Orrrun Bölge Müdûrlüğü'nce. ormanlara 3 binkuşyuvası ısıldı. Yetkı iler. orman zararhlarıyla mücadelede, böcelleri yiyen kuşlann belirl noktalarda yogunlaşmasını s3glamak amacıyla asılan yuvalarda kuşlann banndığ:nı ve kuşlann yardımıyla doğarın dengesini sağlarnaya çalıştıklannı belirttıler. Yetkıliler, orman köylüennın yuvalan tahrip etmernesıni. avcıların da yasak zamanlarda düzensiz avlannamasını isıedıler. Turizmciler fiyat indîniyor • ANTALYA (AA) - Profe?-yonel Otel Yönetcıleri Derneği (PQYD)Başkanı Vaci İrşadı. Antal>a y<resındeki turıstık tesislerın doluluk oranlannın düşmeye başladğtnı belırterek "Bazı turistil tesis sahıp'en, yatak fiyatlannı indirmeye başlaci. Sezon başında 70- 75 marktan satılan yatakların fıyatı 45 marka kadar geriledi" dedi. ÖzellıHe Orta Avrupa ülkelen turıstlennın Türkiye'nin son dakika satışlannı \e fiyatlann iyice asağıva çekilmesini bekledıgini söyleyen Irşadi. 'Turıste bızım kadar ıvi hızmet veren baska bır ülke daha yok. Fıyatları indırmemelıyız. Fıyat indirmesek bıle dünyanın en ucuz turıznı ülkelerınden bınyız" dedı. Ormancılık kongresi • AN KARA (AA) - Türkiye'nın gelecek yı! 13- 22 ekım tanhlen arasında Antalya'da gerçekleştireceğı "11. Dünya Ormancılık Kongresı'nin. "bir ülkenin 200-250 yılda bir ancak ele geçirebileceği tanhi fırsat" olduğu bildırildı. Orman Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Osman Taşkın, yaklaşık 3 bin 500 katılımcının konuk olacağı kongrenın en iyi şekilde gerçekleştirilmesı için Başbakanlık'tan 4.5 milyon dolar harcama yetkisi alındığını belırterek "Kongreden Türkiye için bekledıgımız gelır ise bunun 5-6 katıdır" dedi. EPOI Tuncer'in kitabı • Habtr Merkezi - Toplumsal Ekonomik Sıvasal Araştırmalar Vakfı Başkanı Erol Tuncer'in •24 Arahk 1995 Milletvekili Genel Seçimlerinın Sayısal \e Siyasal Öeğerlendirmesi" adlı kitabı çıktı. Tuncefin TESAVYavmlan tarafmdan yayımlanan kitabı. 27 Eki'm 1995 tarıhinde erken seçim kaannın alınmasıyla birlikte başlayan seçim dönemınde yaşananlann ve seçımlerde alınan sonuçlann geniş bir değerlendirmesinı içeriyor. Milyaplık güfte • LONDRA (AA) - Beatles grubu ü>elerinden John Lennon'ın yazdığı bır şarkının sözleri, Londra'da öncekı gece yapılan açık arrtırmada 103 bin dolara (yaklaşık 10 milyar) alıcı buldu. Lennon"ın 1967 yılında yazdığı "Beıng For the Benefit Of Mr Kıte" adlı giifteyı kimın satın aldığı açıklanmadı. Beatles grubundan Paul McCartney"in yazdığı bır şarkı. daha önce 250 bin dolara alıcı bulmuştu. 'Akkuyu'nun teklif isteme şartnamesi, Kanada firmasının kazanacağı şekilde hazırlandı' NiildeerlobibaslosıEBRU TOKTAR .4NK.ARA - Akkuyu Nükleer Santra- lı'nın teklif isteme şartnamesınin tek firmanın kazanacağı şekilde hazırlandı- ğı öne sürülürken. Lluslararası Atom Enerjısi Ajanü'nın (LAEA) 40. vılı için Viyana'da düzenlenen konferansın Türkiye Elektrik Üretim fietım AŞ (TEAŞ) yetkılileri arasında gergınliğe neden olduğu öğrenildi. Enerjı Bakanlığı'ndan adının açık- lanmasını ıstemeyen üst düzey bır >et- kilı, şartnamenin Atomıc Energy Cana- da Lımıted (AECL) adlı Kanadalı bır firmanın kazanacağı şekilde düzenlen- dığıni iddia etti. Aynı yetkılı, Nükleer Santrallar Proje Müdürîüğü tarafindan • Eneıji Bakanlığı Nükleer Santrallar Proje Müdürîüğü tarafindan hazırlanması gereken şartname, lobilerin baskısıyla bakanhk danışmanlanna hazırlatıldı. Viyana'da yapılacak Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı'nın 40. yılı için düzenlenen konferans TEAŞ'ı kanştırdı. hazırlanması gereken şartnamenin, ba- kanlık danışmanlanndan Ahmet Yüksel Özemre, Ahmet Bayülken ve eskı Tür- kive Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) Başkanı Nejat Aybers tarafindan Istan- bul'da hazırlandığına dıkkat çektı. Şart- namenin Kanadalı firmanın kazanması- nı kolaylaştıran hükümler içerdiğıni öne süren \etkih. "Nejat Aybers'in, şartnamenin haarianmasında nasıl gö- re\ aldığını anla>anıı\orum. A\bers'in ne bakanlıkla ne de TEAŞ'la hiçbir bağlantısı yok" dı\e konuştu. Yetkilı. TEAŞ'ın şartnamevı. tüm fırmaların eşıt koşullarda ıhaleye katılmasını sağ- layacak şekilde düzeltmesi gerektiğini belırtti. Uluslararası Atom Enerjisi Ajan- sı'nın (UAEA) 40. yılı için 16-2! eylül günlerı arasında Vıvana'da düzenlenen konferans, Türkiye Elektnk Üretim İle- tim AŞ (TEAŞ) yetkılilerıni birbırıne düşürdü. Enerji ve Tabii Kaynaklar Ba- kanlıgı'nın konferansa katılması ıçın onay verdıği TEAŞ Nükleer Proje Mü- dürü Baki Ankan. ani bır kararla göre- \ınden alındı. Konferansa. TEAŞ Ge- nel Müdür Yardımcısı Öner GiüyeşiTın gittığı öğrenildi. Konferansa katılması TEAŞ'ta rahat- sızlık \aratan Gülyeşıl*in Arıkan'ı "konferansa bizzat kendisinin kanlması için" göre\ınden aldığı öne sürüldü. TEAŞ'tan bir vetkilı, "Ülkemizin nük- leer santral kürma aşamasında olduğu şu sıralarda nükleer isinden sorumlu ge- nel müdür yardımcısımn nükleer proje müdürünü kısa ve uzun vadeli çıkaıiarı için harcamış olmasını doğru bul- muvorum" dedı. Yeni koruma bölgeleri belirlendî • Özel Çevre Koruma Kurulu. Türkiye"nin çeşitli bölgelerinde öze! çevre koruma bölgesi olmaya aday 140 alan belirledi. Ilgaz Dağı, Van Gölü, Terkos Gölü, Heybeliada, Büyükada ve Ayder Yaylası öncelikli yöreler arasında. İZMİR (AA) - Türki- ye'dekı 12 Özel Çevre Ko- ruma Bölgesi'ne yenileri- nın eklenmesi için yapılan çalışmalar sonucunda 140 alan belirlendığı. bunlann yaklaşık 20'sinin öncelikli İconumdaolduSubildirildı. Özel Çev re Koruma Ku- rumu (ÖÇKK) yetkililen. valiliklerle işbirliği içinde yapılan çalışmalar sonucu. özel çevre koruma bölgesi (ÖÇKB)knterlerineuygun yaklaşık 140 aday belırlen- dığını kaydettıler. Bu alan- lardan. su ha\ zası ya da su- lak alan niteliğindeki bazı bölgelerin 'öncelikli bölge' olarak seçildiği, buralann ÖÇKB olması için çalışma- lara başlandıgı belirtıldi. Bölge bazında ÖÇKB ol- maya aday 'öncelikli1 alan- Pekkan1dan yeniaJbüm Kültür Scrvisi - \ ılların sanatçısı Ajda Pekkan. nnecki <>ün kendi adını ta^ıyan son alhünıünün tanıtinıı için. albüm kapağında >er alan ktdikri >earkadaşının köpeği ile birlikte bir basın toplantısı dü/cnledi. Toplantının haşırıtla önceden ha/ırlanaıı bir nıetni okuyarak ekip çalışınasının vı- albüm çıkarnıamn /oıiuklarından sö/ eden Pekkan. "Türknc'dcki kültiirel mo/aiğin tarkında oldugunu \e herhan0 bir etnik grubıın \v sos>af sınıfin sö/cü>ıi olamayacaüını" belirtti. "^aşaıııın kendisi politika" diyen vanatçının. Kefah Partisi'ylc yakınlaşması M- politikaya atilma kararı olup olmadığı ile iljzili hir soru> u \ crdigi yanıt. "gcrçekten politikaya atılmanın hir sanatçı için zor olduğu. ay rıca KP'den herhan»i bir politik (ıklifalmadıûı \o partileri ideolojileri ile değil. yaptıklan işlere göre değerlendirdiği" yönündcydi. Hcr fırsatta kendi kendisiy le \anşti'jını yineleyen sanatçının. önümü/deki se/on TGRT'de bir pnıgram yapmaşı nekleniyor. tFotograf: KLBİLAY TUNTLL) L'LUSAL SAĞLIK AKADEMİSİ OLt ŞTURVLMAS1 DÜŞÜNÜLÜYOR ^Hastaların haklarını koruyan hiçbir yasal düzenleme yok' SAADETUSLU Türkiye"de hastalann hak- lannı arayabilmeleri için doğ- rudan y ararlanabileceği hiç- bir yasal düzenleme yok. Avuİcat Cengiz Hortoğlu. has- taların hastanenın kapısın- dan girmelennden ıtibaren sorunlarla karşılaşmalanna karşın. onlan koruyan belli bir haklarının olmadığını be- iirtıyor. tstanbul TabıpOda- si Başkanı Prof. Dr. Orhan Anoğui da herhangi bır olay olduğunda hekimlenn ko- runmasından kendilennın de rahatsız olduğunu vurgula- y arak "gerçekleri ortaya çt- kancı bir hukuki düzenleme yapılmalı'* dıye konuşuyor Anoğlu. ihlallerin en başta- kı nedenının. sağlık siste- mındeki çarpıklık olduğunu vurguluyor. Son yı 1larda. ölülere ya da hastalara tecavüz edilmesı. kan verilirken test yapılma- ması. muayenelerde doktor ve hemşıre dışında kışılerin de ıçeride bulunması. perso- nel tarafindan hastalara kö- tü davranılmas) gibi pek çok hasta hakkı ihlali meydana geliyor. Sağlık hızmetlerinın herkes için eşit. ulaşılabılirve süreklı olması. hastalann sağ- lık hizmeti sürecine aktif ola- rak katılması. saygı görme, güvenü vaşam gıbi pek çok hak, ülkemızde hâlâ tam ola- rak venlemıyor. Sağlık hiz- metlerinde verılen hızmetın yeterli olmadığını vurgula- yan avukat Cengiz Hortoğ- lu, "hastaneye gelen birey, içeriye girişinden başlay arak ilgisiz. insana sa> gıdan uzak bir ortamla karşılaşmakta- dır. Hasta ve yakınlan, has- talık konusunda aydınlatıl- mamakta, muayene için ay- • Ülkemizde hasta haklan yalnızca 1961 yılında çıkanlan ve günümüz koşullanna uymayan "Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi" ile düzenleniyor. nlan zaman da y eterli olma- maktadır. Körü hizmet alış- kanlık haline gelmiş" diye konuşuyor. Hastalann hakla- nnı almalan konusunda hiç- bir yasal düzenlemenm de bulunmadığını da belırten Hortoğlu, Türk Ceza Kanu- nu. (TCK) Medeni Kanun ve Borçlar Kanunu ile geçen yıl yürürlüğe gıren Tüketıcının Korunması Hakkında Ka- nun "da sadece genel hüküm- lenn bulunduğunu kaydedı- yor. Istanbul Tabip Odası Baş- kanı Orhan Arıoğul da bu konuda ayn hükümlenn ol- mamasının sıkıntı yarattığı- nı söylüyor. Dünya-Tabipler Bırliği Hasta HakJan Bildirgesı (Lrz- e-posta : tan (a vol. com. tr bon 1981) \ e Av rupa'da Has- ta Haklarının Geliştınlmesı Bıldırgesi'nde (Amsterdam 1994) bazı hasta haklan şöy- le belırtılıyor: •*- Hasta, hekimini özgür- ce seçme hakkına sahiprir. - Hastanın. yeterli ölçüde bügilendirildikten sonra öne- rilen tedasiyi kabul \eya red- detme hakkı \ardır. - Kadın \eya erkek, her- kesin insan olması dolayısıy- la saygı görmeye hakkı \ar- dır. ' - Kadın veya erkek, her- kesûıözelyasamına saygıgös- terilmelidir. - Hastalar kendi yerlerine kimin bilgilendirileceğini seç- me hakkına sahiprir. -Hastalar, hem yüksek tek- nik standartlar hem de sağ- lık personeli ile hastalar ara- sındaki insani ilişkiler bakı- mından kaliteli sağlık hizme- ti hakkına sahiprir." Sağlık Bakanlığı'nın Sağ- lık Reformlan Projesı kapsa- mında yer alan sekız kanun tasarısı taslağından bıri de bu konuyu içenyor. Henüz TBMM'de görüşülmeyen "ulusal sağlık akademisi ka- nun tasansı taslağı"na göre. ulusal sağlık akademisi oluş- turulacak. Taslakta akade- mının görevlerı şöyle belir- tiliyor: "Sağlık pcrsondinin mezu- niyetöncesi ve sonrası eğitim standartlan ile programlan- nı düzenleyecek, yeterülikle- rini izleyecek, halkın sağlık eğitimi ile ilgüi çalışma, araş- tırnıa \e danışmanlık yapa- cak, sağlık politikalannı ge- liştirecek, sağlık hizmetleri ileilgili her tiirlü standardı be- liıieyecek ve etik haklar ko- nularında faaliyet göstere- cek" lann bazılan şunlar: (ç Anadolu Bölgesi: fl- gaz Dağı. Erciyes Dağı. Kar- puzbaşı Şelalesi, Beyşehir Gölü. Akdeniz Bölgesi: Yu- murtalık Dalyanı. Karade- nız Bölgesi: Ayder Yaylası. Balık Gölleri. Uzungöl. Do- ğu Anadolu Bölgesi. Van Gölü. Tortum Gölü. Hazar Gölü. Ege Bölgesi: Bayra- miç Ayazması. Bafa Gölü. Marmara Bölgesi: Heybe- liada, Büyükada. Terkos Gö- lü. Güneydoğu Anadolu Bölgesi: Çayönü Ören Ye- n, Ağn Dağı, Nemrut Da- Yetkililer. özel çevre ko- ruma bölgesi ilan edılen böl- gelerde arazılerin rantında hızlı değişmeler olduğunu. bazı yörelerde arazi fiyatla- n hızla düşerken bazılann- da aşın fiyat artışı gözlen- diğini belirttiler. Bu fiyat dengesızlığinin vurgunculuk yapmak isteyen kişilerceya- pay olarak gündeme geti- rildiğini anlatan yetkililer, yurttaşlann spekülatörlere meydan v ermemesinı \e bu kişilerin haksız kazancına engel olmasını istediler. Türkiye"de, Bakanlar Ku- rulu'nun 1988-1990 yıllan arasında aldığı kararlarla. özel çev re koruma bölgesi ılan edilen 12 alan bulunu- yor. Hassas ekolojik dengele- re sahip ve korunması ge- rekli Köyceğiz-Dalyan, Gö- cek, Göİcova, Patara, Keko- va, Göksu Deltası. Gölba- şı, Pamukkale. Ihlara Vadı- si (Kapadokya), Foça, Dat- ça-Bozburun ve Belek, 4 bin 188 kiiometrekarealanı kaplıyor. Marilyn Monreo'nun Kennedy'lerleyakın ilişkisi olduğu bilinivordu. Ünlü yıldızm kuaförü anılannı kitaplaştırdı 'Monroe'yu intihara Kennedyler sürükledi' VVASHINGTON (AA) - Ame- nkalı ünlü yıldız Marilyn Mon- roe'nunkatilının. ıkısıdebırersu- ikast sonucu öldürülen "Kennedy kardeşler" olduğu ıddıa edıldi Es,ki ABD Başkanı John F. Ken- nedy v e Adalet Bakanı olarak gö- rev yapan Robert Kennedy'nın. "sanşın seks bombası™ Marilyn Monroe'y u "kasıtlı biçimde" ıntı- hara sürükledikleri ıddiası. "Holly- wood'un kuaförü" dıye bılınen Sydney Guilaroff un kıtabında yeraldı. Yakında pıyasaya çıkacak olan ve şımdiden "bestseller" olarak ka- bul edılen kıtaptan yapılan bazı alıntılara göre. Guilaroff, ıntihann- dan bır gece önce. 4 Ağusîos 1962'de, Monroe ile bir telefon konuşması yaptı. Buna göre Monroe, "Robert Kennedy e\ime geldi \e beni teh- dit etti" dedı Marilyn Monroe. Robert Kennedy ıleyakınılışkısı- nin buiunduğunu \ e ABD Başka- nı olan ağabeyı John F. Kennedy ile de bir aşk ilişkisi yaşadığını söyledi. Marilyn Monroe. Robert Kennedy'nin. ilişkilerine son ver- mek ıçın Los Angeles'takı evıne gırtığını ve kendisini işyerinden bir daha kesınlikle aranıamasını istedigıni belirttı. Guilaroff'un ıddıasına göre, bu- nun iizerine Monroe. Robert Ken- nedy'ye gazetecı lere bır açıklama vapabıleceğinı vearalanndaki iliş- kıleri ABD kamuoyuna duyurabi- leceğini söyledi Robert Kennedy ıse. "Beni tehdit etme. Senin ağzı- nı kapalı tutmanın yolu çok" kar- şılığını verdı Guilaroff. Mon- roe'nun. U'ashıngton'daolanlarıle ılgılı bir çok gızlı bilgısının bu- lundugunu ve bu bılgılerın "teh- likeli" olduğunu söyledığını de yazdı. Marilyn Monroe. ertesı sa- bah ev ınde ölü bulunmuştu. Sydney Guilaroff, 60 hap alarak ıntıhareden Monroe'y a karşı. Ken- nedy kardeşler ile sarışın yıldızın ruh doktoru arasında "bir komp- lo* 1 düzenlendiğıni öne sürdü. Monroe'nun psikıyatnstı olan Dr. RalphGreenson'un. ünlüyıl- dıza. özellikle "çoketküi" müsek- kin haplar verdığını öne süren Sydney Guilaroff. kıtabında. "Bi- risinin kafasma kurşun sıkmak ile bir doktorun yardımını sağlaya- rak öldürmek arasında bence hiç- bir farkyoktur" ıfadelerini kullan- dı. Sydney Guilaroff, Monroe'nun yanı sıra Ava Gardner, Judy Gar- land gibi ünlü yıldızlann "içleri- m döktükleri adam" olarak tanı- nıvor. SÖYLEŞİ ATTİLÂ (LHAN 'Özürlü' Demokrasi... T ürkiye'de demokrasi 'özüriii' doğmuştur. Ki- me anlatırsın? 4O'lı yılların sonu, eski Meci- diyeköyü'nde Mustafa Suphi'nin 'askeri' 'Sarı Mustafa'y'a, dutlann gölgelediği o kır kah- vesindeyiz: TKP'nin tarihini anlatıyor. Uzun kırmı- zı gözleriyle, piposunun dumanlannı süzerek ko- nuşurdu. Ömrünce yaşadığı siyasi baskı ne kadar ağır olmalı ki. dikkat ediyorum, 'SovyetJer Biritğj' yerine 'yukarsı', 'komünist' yerine 'şûyi', 'Stalin' yerine bıyıklı' diyor. O dönem, Cahit Irgat'ın unutulmaz 'Göç' şiirin- de taş gibi özetlediği 'totaliter' dönem: "arzusuyla göçetmedi kelepçeli götürdüler geceyarısı ay vururdu odasına bir daha görünmedi..." 4O'lı yıllann 'özürü' II. Dünya Savaşı'dır; 50'li yıl- lannki nedir denilirse, cevabı belli: Soğuk Savaş. Pangaltı'daki Suna Pastahanesi, Hasan Tan- nkut'la oturmuşuz, 50'li yıllar; dışarda rakı duma- nı bir eylül, camlar buğulu. Hasan, Edebiyat Fa- kültesi'nde Hilmi Ziya'nın sosyoloji asistanı; o se- vimli genç kız tebessümüyle, 4 araiık olayının yer- le bir ettiği 'Yeni Dünya' gazetesini anlatıyor: Sa- it Faik nasıl Bâbıâli'den pürtelâş koşup onlan uyarmış filân... Dikkatimi çeken nedir? Hasan'ın da, 'San' Mustafa gibi şifreli konuşması mı? 'Şûyi', 'Bı- yıklı', 'Yukarsı' vs. Oysa 1946 sonrasında demok- rasiye geçilmiştir. Nasıl bir demokrasiyse... Hoca'mn leyleği gibi... Şu Gâzi'ye dudak büküp, neden cumhuriye- ti derhal demokrasi yapmadı diye eleştiren- ler var ya, ne büyük bir tarih cehaleti teşhir ettiklerinin acaba farkındalar mı? Fransız ihtilâli'nin şiannı kim hatırlamaz: 'İr\- sanlar hür doğar, hür yaşar'; fakat ihtilâlin yarat- tığı cumhuriyet başlangıçta hiç de demokrat gö- rünmüyor: bırakın ünlü Terör dönemini, resto- rasyonu, I. ve II. imparatorluklan; başta Robes- pierre, Saint-Juste, Babeuf vb. hem şiddeti kul- lanmış, hem de bu hakkı tarihten aldıklarını söyle- yerek onu meşrûlaştırmışlardır; meraklısı elbette bi- liyor, Fransa Cumhuriyeti ancak III. Cumhuriyet'le -onun da geç döneminde- çoğulcu demokrasinin hoşgörü ortamına ulaşabiliyor. 1789 nere, 1910 nere? (Bu bahse döneceğim?). Zurnanın zırt dediği yer şurası: inkılâp nereden itibaren 'tarihimeşrûiyetinden' uzaklaşıp, merke- ziyetçi bir bürokrasi diktasına yozlaşıyor? Fransız Ihtilâli'nde Bonaparte'tan. Sovyet ihtilâli'nde Stalin'den sonra mı? Sovyetler de bir 'cumhuri- yetler' birliğıydi. asla demokrasi olmadı; halbuki 'sov- yet'ın kelime anlamı 'şûra'dır, yâni 'halk meclisı'; 'Bütün iktidar Sovyetlere!' sloganı, ilközyönetım (autogestion) teşebbüsü sayılamaz mı? Aşağı- dan yukarıya, dolaysız bir demokrasi gerçekleşti- rilebilseydi. sonraki Nomenklatura aristokrasisi oluşamazdı. Ülkemiz -değiştirilen bırkaç kanun maddesi ha- riç- demokrasiye totaliter dönemin 'mevzuatı' ile girmıştir. Hukuk sisteminde hiçbirşey değişmemış- ti. Demokrat Parti, 1950 seçimlerine kadar 'an- ti/demokratik kanunlar' muhalefeti yapmış; iktidar olunca, aynı 'meı/zuaf/'gözünü kırpmadan kullan- mıştır; sebebi de aynıydı ha: 'Türkiye tehdit altın- dadır.' Önce II. Dünya Savaşı, arkasından Soğuk Sa- vaş, ülkenin yönetici kadrolarını, sağı/solu budan- mış garip birdemokrasi idrakine sürüklemişti: Nas- reddin Hoca'nın leyleği gibi kolu kanadı budan- mış, münhasıran merkez sağ/merkez sol için mu- teber bır demokrasi! Bence, tarih karşısında Mü- dafaa-i Hukuk'un ınkılâbı üstüne yaslandırdığı cumhuriyetçi radikallik ne kadar meşrûysa, Sa- vaş ve Soğuk Savaş 'özürlü' totaliterlik o kadar meşrûiyetten uzaktır. Acı bir $aka... H atırladıkça gülme'z miyim? Menderes'in 'şahıs tahakkümü'y\\\an. Uzun tutulmuşbo- hem gecelerimizde, muhabbetı koyultmu- şuz; fakat o ne, garsonlar dahil. bütün civar ma- salar kulak kesilmiş, bizi dinliyor. Sadri'nin (Alışık) en illet olduğu şey de budur. Ne yapardı bilir misi- niz? Bu gibi şeylerle uzaktan yakından ilgisi olma- dığı halde; masum, haksızlığa maruz kalmış birta- vırlaonlara döner:"-...yahu!"derdi, "...üçbeşko- münist şurda oturmuş muhabbet ediyoruz, dalga- mıza taş atmasanız olmaz mı?" Kelime öyle çarpıcıydı, o kadar ağır bir terör es- tiriyordu ki, on dakika sonra bir de bakardık, çev- remizdeki masalar boşalmış, garsonlar toz olmuş! Ne acı bir şaka! Şimdi merakım şu: aynı acı şaka- yı bugün yapsanız, alacağınız sonuç çok mu fark- lı olacaktır? DemokrasiymişL [email protected] http://www.ada.com.tr./bilgiyay/yazar/ailhan.html