Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYF=A CUMHURİYET 20 EYLÜL 1996 CUMA
14 KÜLTUR
Bütün kuşlar sokaktaydı...
2. Assos Gösteri
Sanatlan
Festivali başladı
Kültür Servisi - Bugün
ba>Ia\an ve pazar gününe
dek sürrecek 2. Assos
Gösteni Sanatlan
Festivali. bu yıl yabancı
sanatçılann ağırîıklı
olduğu bır program
sunuyor sanatseverlere.
Etkinlüklenni
gerçekleştireceklen
zamarı \e mekârıı
kendilen seçen sanatçılar
Assos \ e Behramkale'nin
stanhi \ £ dogal
mekânfannda
hazırlıklarını
tamamladılar. Festival in
tm vılki bellı ba^İJ
konukları. Italyadan
katılan \e "Hamlet'"ten
uyarlanan *".\mlet"ı Türk
sanatçı Adnan Tönel'le
sahneleyecek olan
Commedıa Del Arte
toplulugu. Av usturya'dan
Sokak Çocuklan.
Amerika'dan katılan \e
**Medea* adlı monoloğu
sahneleyecek olan
Lippincort Players.
Türkiye 'den Tuğçe \ e
Mustafa'nın şıırlerivle
eşlik edeceklerı Khatak
dansçı Durga, köylü
çocuklanyla
gerçekleştırecekleri
müzikli gösteriyle yerlı
halkı da göstenlenne
katmayı amaçlayan
Fransız dansçı Sabine
Jamet. Rus müzisyen
Khamil Tchalae> \ e Türk
tasanmcı Çağla
Ornıanlar. Selçuk
Günşık'ın tasarımı
şarkıcı Sema'nın sesi ve
Japonya,_Surive.
Hindistan \e
Almanva'dan uelen
müzisvenlerin eşligıv le
Midilli Adası'nın ünlü
kadın şain Sapho'nun
şiirlerinı sunacak olan
"Y'a da Tiyatrosu".
İngiltereden Blue Room
topluluğu. İsvıçre'den
Atelier topluluğu.
Türkiveden "EverestMv
Lord"dan "Kısa Bir
Böliim" adlı gösteriyı
sunacaklan Kumpanya.
enstalasvonu\la Arhan
Kayar. Amerikalı kuklacı
Theodora Skipitares.
Festivalın Genel Sanat
\ önetmenı Hüseyin
Katırcıoğlu. festivali
geçen vıllarla
karşılaştırırken bu yıl çok
sayıda yabancı sanatçının
katılımıv la programın
zenginleştiğını. ama bir
toplulugun ıki vıl üst üste
katılnıamasına vönelik
ilkeleri nedenivle
Türkıveden sanatçı
bulmak konusunda
zorlandıklannı söylüyor.
Katırcıoğlu avrıca bu
etkinlıklerın üretim süreci
sonucunda ortaya
çıktığını belirterek bu
göstenlenn öncesindekı
üretim sürecınin de
dikkate alınmasını istiyor.
Festivale katılacak olan
sanatçılar üç haftalık bir
süre bo>unca festival
sponsoru Eden Beach
Hotel'de kalırken.
Assos'taki öteki otellerde
izleyicilerin rahatlıkla
bölgede kalabilmeleri için
üç günlük bir festival
tarifesı uvguluyorlar.
(Festival organizasyonu
\e rezervasyon için Tel:
0212-234 20 19)
EMEL ER4TLI
Renksiz \e
özensızliğinden
vakındığımız
yerleşimlenmizin kendini
ifade ettiği yerdır sokak.
Can sıkıcı ya da can alıcı
dokunuşlanyla
yaşantımızı doğrudan
etkilerler. İşte tam da
burada -yani sokakta-
başladı devinim. Büyük
şehirlerin dayanma
gücümüzü sınayan
sokaklan bir başka
yörede yaşama sevinci
\erdi ınsanlara. Bundan
bir yıl önce
Assos Behramkale'de,
kuşlann hepsi sokaklara
döküldü. Hem de
izleyicileriyle birlikte.
Me\ simlerden göç
\akti\dı \e Saatli Maarif
Takvimi "yaprak
dökürnü"nü haber
\eriyordu. konuşmadan
kurulabılen köprülerin
sağlamlığını sergilemek
ve sınamak için
benzerlenni. en u\gun
yer sokaklardı. Birgrup
çılgın sanatçı. yıne kendi
gibi birgrup çılgın
izleviciyi Behramkale
Köyü'ne çekmevi başarmıştı
heyecan vericı hareketlılığı
sağlayan ise Assos Gösteri
Sanatlan Festivali'nin bmncisıvdı.
tda Dağı'nın eteklennde. izleyenın
de izlenenın de kendini veniden
keşfettıği bir dizi gösteri
gerçekleştırildi. Lç gün bovunca.
Behramkale K.öyü'nün sokaklan.
ilkokulu. dağlan. köprüsü.
ıskelesi. köv meydanı, evleri.
harabeleri. çobanlan \e kovunlan.
dedeleri. gençleri ve çocuklan bir
oyunun içinde ver aldıklarını fark
ettileransızın. Hepsi rollerini
kusursuz sergılediler. Yöre ııısanı
oyunun hem içinde hem de
dışındavdı. Bunu sağlayan yöre
ınsanının doğal bakişı olduğu
kadar. festıvalin genel vapısını
oluşturan. kalıplan kırmava
yönelik, sahne fikrinı aşmış
venilikçi tavnydı da. L'Outil'ın
Kiiçük Prensi'ni nefeslenni tutarak
izlevenler sessızlığin ev rensellığini
çözmüştü bıle. LaMa.Ma'nın,
Olümsüz \aşam Kasn adlı
Hüseyin Katırcıoğlu-SİMLRG (Fotoğraf:LEVENT ÖĞET)
Bu oyununda uvuklavan Hasan
dedenin uvanmasını sabırla
bekleven se>ircisı bu görüntüvü
bir kez daha şakalavamavacağını
çok ıvi bıliyordu. Alkışlar
u)umasına mıvdı voksa. gösterdiği
pertbrmansa mı iştc o bılinmez.
Farklı diller tek sese
dönüşüyor
Önümüzdekı günlerde. eylül
ayının 20. 21 \e 22'sinde ikinci
kez düzenlenivor festi\al. Bu kez
katılan sanatçı sa\ısı \e temsil
ettığı ülke savısı daha fazla.
Amerika. Hindistan. Avusturva.
Almanva. Japonva. İralya ve
Ingiltereden gelecek olan kişi ve
topluluklar Behramkale halkıvla
üretnıenin ve sergilemının
heveeanını yaşayacaklar.
Behramkalelılerde heyecanlı ve
sabırsız. Festivalın
sponsorlanndan olan Eden Beach
Otelı'nin garsonlanndan biri
soruvordu: "Nezanıan
geleceksiniz?" Aslolanın. farklı
kültürlerle tanışmanın heyecanı
oldugunu düşünüyor insan. Bu
küçük Ege kasabasında tanık
olduğumuz böylesine geniş
kapsamlı ve cesur girişım herkese
bir şev ler öğretivor. Ovunculardan
tasanmcılara. sevircılerden ev
sahiplerine kadar bütün
katılımcılarda bir dolu denev ım.
yenilik \e geleceğe dönük iyi
nivetler pekişivor 20-21-22 evlül
tanhlennde bütün farklı dıllerin
tek sese dönüştügüne tanık olmak
gereklı. Geçen \ ıl olduğu gıbı.
üretim süreci mekânla birlikte
geliştinlmekte. Sanatçılar.
tasanmeıJar ve müzisvenler şu
anda Assos'ta. Kilometrelerce
uzakta bıraktıkları kendi
sokaklarının sesını Behramkale
kövü'nün verleşim örgüsüne
sindırmek için çalışıyorlar. Bu >ıl
festivali izlemek için harekete
geçenler ı>e kendi haritalannı
çıkararak. gösteri sanatlannın
geniş \elpazesini. Assos antik
kentinı. Behramkale Kö\ü"nü.
Rıılıi Su icin İstanbul ve İzmir'de tören
Istanbul Haber Servisi - Çağdaş halk
mûziğimizin büyük ustası Ruhi Su,
ölümünün 11. yıldönümünde bugüfı
îstanbul ve îzmir'de düzenlenen
toplantı ve törenlerle yann da
Zinciriikuyu'da mezan başında
antlacak. Tedavisi için yurtdışına
çıkışına 12 Eylüi yönetimince izin
verilemeyen Ruhi Su, 20 Eylül 1985
yılında hayatını yitirmiştj.
Kadıköy'de bugün BEKSAVda
düzenlenen "Ruhi Su Anması"
A
• Çağdaş haik müziğimizin büyük ustası Ruhi Su, ölümünün 11.
yıldönümünde bugün İstanbul ve tzmir'de düzenlenen toplantı ve
törenlerle yann da Zincirlikuyu'da mezan başında anılacak.
toplantısına araştırmacı-yazar Bertan
Onaran ve Ismail Sanoğlu konu$macı,
Hüseyin Basaran da Ruhi Su'nun
türküİeriyle katılıyor. Aynı gün akşam
fkitelli Kültür Merkeri"nde
düzenlenen törende ise haik oyunlan
gösterileri ve Başaran'm türküleri yer
alacak.
Ruhi Su. fzmir'de de Atatürkçü
Düşünce Dernegi'nce (ADD)
düzenlenecek bir toplantı ile anılacak.
21 eylüldeki anma töreni. ozanın
Zincirlikuyu'daki mezan başında yann
gerçekleştirilecek. Gnıp Vbrum'un da
bulunduğu müzik guruplannca "Su
Türküleri** seslendirilecek. Törene.
Türkıye Devrimci tşçi Sendikalan
Konfederasyonu (DİSK) Genel
Başkanı RıaSan Budak, oğiu Hgın Su
eşi Sıdıka Su, yakınlan ve dostlan
katılacak. Sıdıka Su. törende, "Ruhi
Su Kültür Merkezi >e Sanat Ürünkri
KooperatifTnin kurulu;?unu
açıklayacak. Ruhi Su'nun sanatı.
dünya görüşü ve antsını yaşatmak için
kurulan Beyoğlu'ndaki merkezde
aynca. piyano, saz, arşivleme ve koro
için özel dershaneler oluşturulacak.
sokaklan ve insanlan yeniden
ke^fedecekler. Bu yıl: Kızılderili
birdansçı\ı. Nevv York'tan gelen
ünlü bir kuklacının eski kukla
tekniklen ıle teknolojiyi nasıl bir
arava getirdığını. Medea'vı.
Hamlet'in farklı bir >orumu olan
"Amlefi, Se\im Burak'ın
"Everest m> Lord"unu. Sapho'nun
şıirleri eşlığınde Midilli adasının
siluetıni. Hindistan'dan gelen bir
Khatak dansçısını. köyün
çocuklarının sergileyeceği çok
özel göstemi izleme şansınız var.
Sınırları vetkililerce önceden
belırlenmi^. kapalı mekânlarda.
bılet karşılığı izlevecegıniz
göstenlerden alabildigine farklı.
''»'örede bulunuyorolmanız,
festival dinamiğınin içinde yer
almanızı da sağlayacak. Assos
Festivalı sadece gösten
sanatlanndaki venilikçi iddıasıyla
sınırlamıvor kendini. Kültürler ve
sınıflararası alı^verişin inlı ufaklı
Örneklerinin sergilendiği bır
panayırda aslında. Bu fikrin
üreticısi. elmavla armudu toplavıp
\eni bir meyveyle tanışmamızı
sağlıyor. . . .. *
Geçen yıl festivalin son oyunu
olan Hüseyin Katırcıoğlu'nun
"*Simurg"u. \olda olma
durumunun cümle âlem tarafından
ifade ediiisi)di. fzlev icisıv le
birlikte bır güzergâh üzerinde
hareket eden oyun. Athena
Tapınağında. güneşle ayın
gökyüzünde birbirlerini
selamladığı noktada sona erdi. Ve
bütün ku:şîar özgürdü.
kavbedılenler için ağlamaya
kimsenin niyeti voktu. Çünkü
geride kalanlar gelecek için umut
vaat etnıeve devam edivordu.
Ruhi Su'ya yaraşır bir kıınım ohışturmak...
HJJSEVİNJLBEV
Bundan onbir yıl önce. bu topraklar-
da bannmış. kök salmış halklanmız. in-
sanlığın has damannı süriip getiren.
inançlı.direngen, üretken. vaşammüca-
delesinde tercihıni emekten ve banştan
yana ko>muş. bu ugurda nice çılelere
katlanmış bilgebirinsanını. RuhiSu'yu
kaybetti.
Ruhi Su. 20 Evlül 1985 günü öldü-
ğünde. Zincırlikuvu Mezariıgf nda. ku-
zeybatıya bakan duvann hemen yanın-
da. biraz ku\tu, gözlerden uzak birjere
gömüldü. Bir süre sonra düzenlenen
anıt-mezarprojeyarışmasını. FerideÇi-
çekoğlunun camdan mezar projesi ka-
zandı. Bu proje. Pa^abahçe Cam Fabri-
kası mühendis ve işçilerinin hünerli el-
lerinde şekillenerek. Ruhi Su'nun ölü-
münün ikinci ölüm şıldönümü olan 20
Evlül 198" günü mezardaki yerine ko-
nuldu ve o gün. arkadaşlan. ögrencilen.
dostlan ve se\enleri kendisini türküler
okuyarak andılar. O gün bugündür. her
20 eylülde saat 12.00'de mezan basında
toplanan insanlar. bu değerlı insanı, ken-
disine vakıştığı şekilde türkülerleanma-
yı gelenek haline getirdiler...
Ifeni mezarda tahrip edildi
Cam mezar yerine konulduktan bir-
kaç a> sonra. bütün insani değerlere dü>-
man karanlık ruhlu beyınsizler tarafın-
dan silahlı saldınya uğradı. Sıkılan kur-
şunlar camı çatlattı \e beş-altı yerinden
zedeledi. Bir süre sonra çatlak ve tahri-
battandola>ı.camıniçindeki "RuhiSu"*
yazısı okunamaz duruma geldi.
Saldın \e tahribatın önü alınamayın-
ca. mezarın verinin değiştirilerek daha
ön taraflara taşınması düşünüldü. O za-
man Şişli Belediye Başkanı olan Fatma
Girik'in de >ardımları\la, daha ortalar-
da bir yer beğenildi ve >eni mezar ola-
rak hazırlandı.
26 E\lül 1991 günüöğleden sonra.eşi
Sıdıka Su'nun. ordaki mezarlıklar mü-
dürlüğünden bir doktorla bir görevlinin
katılımı ve iki işçinin yardımıyla eski
mezan açtık. Mimarisini ve çevre dü-
zenlemesıni hevkeltıraş Saim Bugav'ın
yaptığı yeni mezara getirdik. Ruhi Ba-
ba'vı. iki kişilik olarak yapılmış bu nıe-
zann sağ tarafına defnertik.
Eski projeve uygun veni bır cam me-
zann yapılması herkesin ortak isteği ve
düşüncesiydı. Yapım ^~^y n bjr yıl önce yitirdiâimız Ruhi Su. türkülere yöneldiği
ışmı bu kez Ça\ ırova M I jg40'jardan öîdüğü aüne kadar, hep arayan. degerli ve
S i s v e ışçılen üs"- ^ - ^ k a l l c l o l a n ı
>akalayıp besleyen. %asatla yetinmeven
lendiler. Vapımı a>lar yaratıcı bir insan olarak yaşadı. Tek başına. bir enstitünün
süren anıt-mezar b'mi- yapamayacağı eserler ve güzellikler üreterek bıraktı bize. Biz
ğinde. Sıdıka Hanım'la de İstanbuTda oluşturulmakta. açılmakta olan Ruhi Su Kültür
Çayırovayagittik. yeni Merkezi'ne bütün gücümüz ve olanaklarımızla destek \ererek.
bulunarak, o merkezi Ruhi Su'ya yaraşır kocaman bir
i ki' l rid
Ç y y g y
cam mezan yükleyerek
camın
y y
kurum haline getirmeli, onun yaptıklarinı'aynı temel üzerinde
saldınlardan biraz ol- geüştirerek gelecek insanlığa taşımalıyız.
sunkorunabilmesi için. i^-^-^——^— ™™"~™^""~
bir granitin içine yerleştirilerek yerine
konmasi gerekivordu. Bunun için İda
Dağfnda bir mermer yapılmaktaydı.
Ruhi Su'nun "Ölünecekengüzelyerbu-
rasıdır" dediği fda Dağı'ndan >eni me-
zanna konulacak mermerin îda'dan ge-
tirilmesinin, böylece onun bir sevgisi-
nın. belki de birözieminin karşılanması
gibi çok hoş. duygulandıncı bir anlamı
vedeğeri vardı... Ruhi Su İda Dagfnda
ölmedi. oraya gömülmedi ama. İda Da-
ğı geldi onunla Zıncirlıkuyu Mezarlı-
ğı'nda kucakla^tı.
İkinci kez yapılan cam blokla bütün-
leştırilerek Ruhi Su'nun ikinci mezanna
dikilen, işlenmediği için doğal yapısını
ve formunu koruvan bu güzel mermer.
İda Dagfnda mermer ocağı işleten. gü-
zel v e değerbılir insan. mimar Halit Be-
şeli'nin armaganıdır İstanbul'daki atöl-
yesine kadar taşınmasını dakendisi sağ-
lamıştır.
Önce. Alibevköv'deki mermer depo-
sunda duran mermer bloku aldık. Bütün
sorun. agır cam blokun herhangi bir an-
da mermere çarparak zedelenmesıni ön-
lemekti.
Gıderek artan vaıimurun aitında. ikı-
de bir kaldıncı kolun ana
pimini kırarak. devre dışı
kalan \inci. iki şoför ar-
kadaşımız. hiç yüksün-
meden ve \akinmadan
sabırla \eniden \eniden
onararak. bloklan kaldı-
np yerine yerleştirme işi-
ni ba>ardılar. Hepimizin.
Soförlerin. Saim Bugay
Hoca'nın. öğrencılenmin
bütün dikkatlerine. özen-
—~~—~-~ lerine karşm. her iki par-
çayı iç ıçe mezardaki yerine koyduk.
Ama ne vazık ki. ister karanlık ruhlu-
lar deyin. ister insanlık düşmanları ya da
başka bir sıfatla niteleyin: bana sorarsa-
nız daha insanlaşmamış. insanlas.ma se-
rü\eninde eksikleri ve zaaflan olan. as-
Jında kızmak verine acımamız gereken
bazı insanlar ya da insancıklar. o insan-
cıklarla avnı durumda olan topluluklar
vada kesimler. \eni vapılan mezara sal-
dırmakta da gecikmediler... \anılmıyor-
sam iki a\ sonra ilk kur^unu sıktılar. ya-
ra açıp çatlattılar camın ön yü/ünü.
Yeni mezara yönelık saldırılargiderek
arttı. veni cam da zamanla önemli ölçü-
de tahrip edildi. Halen bu cam. ön \e ar-
ka cephelerden yırmi kadar kurşun \e
sert cisimle darbe varası ve çatlagı için-
dedir.
Ruhi Su'vu sağlıgında çok engelledi-
ler, yetmedi tutukladılar. yetmedi aç bı-
rakrnavaçalı^tılar. \etmedıyasakladılar.
yetmedi yurtdışı tedavisini engelleverek
erken öldürdüler. Ama ona boyun eğdi-
remedıler: ondakı i\iliğe. güzelliğe ve
gerçeğeşönelmışvaratıcılıgıkarartama-
dılar; ondakı o se\gi ırmağının önünü
kesemediler: geleceğin, insan emeginin
eseri olarak mutlaka güzel günler geti-
receğine dairo müthiş inancını \e bilin-
cini sarsamadılar... Zavallılarancakme-
zannı kırabilivorlar...
Nice değerü olay belgelenmedi
Ruhi Su, türkülere yöneldiği 1940'lar-
dan öldüğü güne kadar. hep arayan. de-
ğerlı ve kalıcı olanı yakalayıp besleyen.
\asatla yetinmeven yaratıcı bir insan ola-
rak v aşadı. Tek başına. bir enstitünün >a-
pamayacagı eserler ve güzellikler ürete-
rek bıraktı bize. Üzüntüm su: Ruhi
Su'nun çalışma yöntemleri. üretkenlik
çalışmalan va da anlan. sadelık içindeki
günlük yaşamı. verdiği onca konser ve
benzerıetkinlikler. plakdoldurmaçalış-
malan ve daha nice değerli olav bel-
gelenmedi...
Örneğin Dostlar Korosu'nu çalıştır-
malan. oradaki üretim havası ve
sürecinin. süreçlerinin filme alınması
kimsenin aklına gelmedi (mi°)... Kim-
bilir bütün bunlar geleceğe bırakılan ne
olağanüstü değerde belgeler olurdu...
Söz buraya gelmişken özellikle Ber-
tan Onaran gibi değerbilir. yalnız in-
sanın değil. başka güzelliklerin de
değerinı biiir insanlara teşekkür etmek
gerekiyor. Ruhi Su'nun kendi ev lerinde.
Bertan Onaran'larda va da başka dost
ev lerinde söv lediği türküleri. o zamanki
kendi olanakianv la banda alıp bize ulaş-
tırdığı için...
Umuduma gelince... tstanbul'da oluş-
turulmakta. açılmakta olan Ruhi Su Küİ-
tür Merkezi "ne bütün gücümüz ve
olanaklarımızla destek vererek. katkıda
bulunarak. o merkezi Ruhi Su'ya varaşır
kocaman bir kurum haline getirmek:
Ruhi Su'nun yaptıklannı aynı temel
üzerinde geüştirerek gelecek insanlığa
taşımak...
Müzikte
evrensellik,
yarınlara
kalmaktır
REFİKA BEZİRCİ
Her yıl 20 eylül günlerinde acı v e özlem duyarak anım-
sıyoruz Ruhi Su'vu. 1985 vılındayitirmiştikonu. Hepimi-
zin bildigı gibi. ülkemizde pek çok aydına. gelmiş geçmış
yönetimlerözgürce davranmayı, özgürce gezilere gitmeyi
yasaklamıştır. Çünkü vönetim sistemlerinin geregidir bu.
Onlaravdına ve aydınlıga karşıdırlar. Ruhi Su. o yıllarda
hastalandığında tedavi için yurtdışına çıkamadı. Pasaport
verilmedi çünkü. Kısacası onun iyileşmesini ıstemiyorlar-
dı. Ruhi Su. Musikı Muallımmezunu vekonservatuvarbaş
baritonudur. Yıl 1942. Konservatuvarda aldıgı klasik Ba-
tı müziği eğıtımi. vaşamı boyunca kendini adadığı ogüze-
lim türkülerimizin yorum ve icrasına yaklaşımının kuram-
sal temelıni oluşturmuştur. Ankara Devlet Operası sanat-
çısı olarak "Satılmış Nişanlı. Madam Butterfh, Fidelio,Tos-
ka. Varasa, Aşk İksiri, Rigoletto, Figaro'nun Düğiinü, Mas-
keli Balo" ve "Konsolos" gıbı operalardakı bas bariton se-
siyle müzik çevrelerinde ilgıvle ızlenen bir müzikçimiz-
di'r.
Burada küçük bır avraç açmak istiyorum. Bunca değer-
li bir sanatçı olan Ruhi Su. 1952'de 141 'inci maddeden 5
yıl hapse ve 20 ay gözetimle sürgün cezasına çarptınlır,
tahmın edileceği gibi. halktan yana çalışmalan. evrensel
boyutlardaki müziği birilerini rahatsız etmiştir.
Yapılan müzik o dönemde farklı bir dinleyici kitlesiyle
karşılaşır. Etkiler ve tepkiler birbırıni kovalar. Büyük biş
müzik yorumcusudur ve müziğının gücünü de halk'ın sez-J
gi ve insancıl duygulanndan kaynaklandınrken. halkın kül-,
türüv le beslemektedır. Üstelık operav la halk müziğinı kay-
naştırmak. bir bütün yapmak çok zordur... Sonuç olarak bu
müziği evrensel bovutlarla uluslararası platformlara taşır-
ken de hıç kimseye
hıçbir konuda ödün
vermez. Kültürü ve
zekı oluşu. çev resın-
de onu seçkınleşti-
rirken. kıskançlık
gösterenler. gizliden
gızliyeonaçelmeta-
karak tökezletmeye
çalışırlar.
Ruhi Su'nun sa-
nat anlayışını Ah-
met Adnan Savgun
da benımsemıştır.
Bır süre birlikte ça-
lışırlar. Tabii ikiside
okuldan atılırlar.
Ama bu durum on-
ları daha çok çalış-
mava yöneltır. Yu-
nus Emre Oratoryo-
su'nun oluşumunda
Ruhi SusesıvleSav-
gun'a büyük destek
verır. Ruhi Su günden güne toplumcu düşüncelerivle be-
lırgınleşir. O v ıllarda Paul Robeson Amenkada neyse. Ru-
hi Su da Türkive'de aynı konuma yükselmiştir. tkısinin
müzikteki vorumları aynı çızgıde, halktan yanadır. Halk
jnüziğuıi operananses,iekniklariyle bagdaştısırkosjjes ve
kimlık bırlığinı de oluşturur. Ama. bunu yaparken epey zor-
landığını bır konuşmasında açıklar. Çünkü bu tür çalışma,
o güne dek üikemizdehiçdenenmemiştir. Davanacagı hiç-
bir kav nak yoktur.
Ruhı L'sta sonralan operanın tekniğinden sıynlarak ken-
di ses rengını aramış, bulmuştur. Oysa onun yaptığı özgün
müziği bazı çev reler hem anlamamış. hem de tehlikelı bul-
muşlardır. Ruhı Su ise "Müzik hem evrensel olmalı. hem
de her dönemde yeniliklere kapılannı açık tutmalıdır" di-
yerek. kendısıne karşı çıkanları biraz dürtüp düşündürerek
ileriye sıçramalarını istemıştir.
1967-68 vıllanndaMogollarkurulduğunda. grupolarak
Ruhi Su'nun hem sazını. hem tarzını kendilenne örnek
alırlar. Onlargibi daha pek çok sanatçı O'na benzemeye
ya da O'nu taklit etmeye çalışır. Ama yine de kendilerini
bu yenilik karşısında geliştinp venileyen pek çıkmaz. Çün-
kü o vıllarda pop müzik de kendi içinde ilktir ve halk mü-
zığinin olanaklannı kullanmak kimsenin aklına gelmez.
Hatk. her zaman kendine verilenin kahcı olan yanını ya-
şamına sokarken, veni olan pop müziğini de özümleyerek
türkülerine sokmayı başanr. Aslında Ruhi Su'ya bir tür-
kü adamıdır dersem sanınm yanlış olmaz. Türkülenmızi
büyük bir vetkinlikle söylerken. bir yandan da gittıgi vö-
relerde derlemeler yaparak, türküleri bilenlerin ağzından
dinleverek. onların otantık yanlannı dikkate alarak. müzi-
ğin kendine özgü motiflerinı. akıl teknesindeki bilgı biri-
kimivle bütünlemesi. işıne verdiği önemi ve sevgisini de
açıklar nitelıktedir. \etiştırdiği ögrencıleri. çalişmalarm
vapıldığı evrelerde onun ne denli^dikkatli. titiz oldugunu
hep vurgularlar.
Kısaca özetlersek: Anadolu'nun özünü ve sözünü bır-
leştiren bir sanatçıdır o. Donmuş kalıplan kırarak halk mü-
ziğinı veni ve kalıcı bileşimlere kavuşturarak geleneksel
olana farklı bir yorum getirmiştir. Halk müziğinı çokses-
liliğe kavuşturarak gelecek kuşaklara taşımıştır. Ruhi
Su'nun yetıştiği v ıllarda baskılann çokluğu onun tek kal-
masına neden olmuş. daha çok Ruhi Su'lann yetışmesine
engel olunmuştur. Anma günlerındeki kalıplaşmış konuş-
malann dışında. sanatçının toplumsal konumuna. yaptığı
yeniliklere. kalıcı ürünlerine egılmek. öğrenmek ilerici dü-
şüncenin temeli olmak gerekir.
K Ü L T Ü R t Ç l Z l K
KAMİL MASARACI