Katalog

10EYLUL1996SALI CUMHURİYET SAYFA KULTUR 13 PİCASSO VE SEVGİLİLERİ - 3 Bedri Baykam Dora Maar rüzgân, Picasso'yupolitize ediyor Marie-Therese vahşı güzelliği temsil ederken, Dora egosantrik, kaprisli, gerçeküstü ve Baudelaire'imsi bir efsaneydı. 7~^ora 'dersini' 1-J çok iyi çalışmıştı ve dünyada olup biten her şeyden haberdardı. Onun varlığı ve baskısıyla Picasso'nun sanat yaşamında yeni bir politik sayfa açıldı. Pablo. karisı (Olga)vemetresı- ııı (Marie-Therese)almadanCan- nes vakınlannda Mougıns e gı- der Orada Tzara'nın da kuçul- dılını vutmasını sağlavan Rost- marie isımlı sansın bir \emı^ ruv avarı \e geçıcı hır kelebek J^ kı \a^a\acaktır Marie-Therese bosluğunun ustune hızlı gırıp çı- kan bu venı boş sarısın sankı Pablo ıııın bir "değişiklik'\ırajı- na gırnıesı ıçın gereklı temelı tam olarak hazırlamıştır Picasso, bu seter Romen Tzara'nın onerdığı sansınlardan çıkıp Gerçekustu- cu'lerın onune kovduğu kara ye- me atlavıp oltava takılacaktır Dora. o gune kadar Picasso" nun bir turlu aravıp bulamadığı "ze- ki"kadındır Sanatçı, nıhavet onun kımlığınde entelektuel ola- ıak beslenebıleceğı. kulturlu se- vıvelı bir kadını keşfetmektedır Cazgırlasan Olga, dusıınce ozur- lu Marie-Therese ve onca varım- ^arsaatlık kaçamakların\anında Fransızca. Ispanvolca. Sırpça ko- nusan. profesvonel fotoğrafçılık vapan oııemlı akadenıılerde re- sim okumus bir Dora Maar bam- ba>ka bir kapı aralamıştır sanat- çıva Pieasso'nun avnen sanatına vansıttığı gıbı havatını da canlı tutan bu donemse'l değişiklıkler- dı "Marie-Therese \ahşi güzel- liği temsil ederken, Dora ego- santrik. kaprisli, gerçekustu \e Baudelaire'imsi bir efsane\di" di\or Brigittt* Leal (I). Avnca Dora,zannedılenın ak- sine polıtıkadan oldukça uzak olan bu varım asırı devırmiş va- ^a\an efsanenın. bu alanda da bı- Imçlı bir duzeve gelmesıne cıddı anlamda onavak olacaktı Mac Gregor-Hastie, geçmistekı dığer kız arkadaslarının polıtıka ıle olan ılıskılerını şovle ozetlıvor "Fernande'La Polıtıque ibakan- lar \e onemli kişilerie tanışmak için bir \esile olarak görü\ordu. Dora Maar\e Picasso. 1937 va/ında Mougins'de. Fotoğraf: Roland Penrose. Lee Millerarşivi (\anda). Dora bahçede. 10 Aralık 1938. Tu\al üzerine \aghbo\a. 131\97cm. Bav vebavan Daniel Saidenberg koleksivonu (altta). Eva'\a gore politıkacılar peze- venklerdon daha az ilgi çekici\di. Olga için politika. hemen Rus devrimini çağrıştımordu \e bu > uzden bu konu\ la ilgili hiçbir şe> du>makistemi\ordu. \1anc-The- rese. karl değıl Croucho Marv'la daha vakından ılgılenı- vordu Dora Maar. Pıeasso'nun tanıştığı ister kadın ister erkek ol- sun. politika ile ilgilenen ilk kişi\- di. Surrealistler. 1930'lardaki her sanatçı \ e entelektuel gibi hadften sol kanadı tııtuvorlardı, anıa marksi/m. komuni/m gibi komp- like formullerle uğraşırmorlar- dı".(2) Dora "dersini" çok ıvı çalıs- mıstı \e dunvada olup bıten her şevden haberdardı Onun varlığı ve baskisivla Picasso'nun sanat vaşamında venı polıtık bıı sa>ta açıldı Bovl'eee Pablo 19^5 sön- bahaıında Parıs'ın unlu Deu\ Magots kalncsınde tanıstığı bu gcnç kızın once be>nıne \c gun- luk havatına. sonra da vatağına gırmesıne olanak verecektı | Dora ve Iıiıernica' I Ağustos ll >36 \e 1 fcvlııl 1916 Urıhlerı arasında v aptığı kâ- ğıt uzerıne çını murekkeplı ısler. afalarındakı cınsel ılıskının bas- langıç urıhını dc tescıl etmıs olu- vor Bu hızlı uretılmıs desenlerlc kcndı ozel havatının bırçesıt ~en- tim"hatıratını tutan \e gerçekle- rıde veren Pabto.busefersertka- Jf' *•»«***'«> '• itv Gelecek için bir katkınız olsun!. Uğur Mumcu... Türkiye'de ve dunyada sorumluluk taşıyan gerçek bir aydin. Ve O'nu anlatan, yorumlayan bir kitap/kaset: ^Vurulduk Ey Halkım"... Bu kitap/kasetin tüm geliri, söz ve duşünce ozgurluğünu savunacak genç kuşaklara katkı sağlamak ıçın Uğur Mumcu Araştırmacı Gazetecılık Vakfı (um:ag) amaçlarında kullanılmaktadır. AıautkBulvan 12SIS Bakanlıklaf AnkaraTel ^312)417 77 20 417 47 82 Faks 1312)417 57 46 Kışısel bağışta bulunmak ısteyen okurlarımız ıçın umıag'ın banka hesap numaraları • Vakıflar Bankası, Ankara Köroğlu Şubesı, 2002633 hesap • T.C. Ziraat Bankası Ankara Bıreysel Bankacılık, 34400-25873-1 hesap • T. İş Bankası Ankara Meşrutıyet Şubesı, 571194 hesap • Yapı Kredi Bankası, Ankara Koroğlu Şubesı, 1002063-6 hesap Bu ılan Cumhunyet Gazetesı nın katkılarıyla yayımlanmıştır \a\a(,arpnıı^tı Marie-Therese \ e Ol- gagıbı şıneonun ıçın çok ılham serıeı bir koiHi)du \\- rıca bu kadın. bugun Picasso denıiKC akla "Demoiselles d' \> ig- non~la bcraber gelen ıkı rcsımdeıı bırı olan"Guernica"nın >apılı^ınınen onemli nedenlerınden bırı Pieasso, uluslararası sergıdekı Kpjnva pa\\onu ıçın ""Guer- nica'\\ı \apma\a basladığında. Dora Maarda res- mının her değı^ık e\resının fo- toğratlarını çekı\ordu 1937 vılı- nııı 29 Nisanı'nda Gu- emıca">a vapılan ha\a saldırısi, resmın ana konusu>du Picas- so nun bu venı atolvesı- nı oğrenen Marie-The- rese.bırgun Sabartes'ın >a>kın bakışlan arasın- datualını bovavan Pab- lo ve fotoğrafları çeken Dora'nın vanına gelı- verdı ve kendını Do- ra > a "Ben Picas- so'nun çocuğunun an- nt"si>im"%cklınde ta- ıııttı Dora Maar, Ma- rie Thcrese ın bu ol- gun. sevıvelı ama bek- lcnılmedık çıkartması- na avnı frekansta yanıt vernıevınce ıkı kadın bırbırlerını verde saç saça. ba;; ba^a gure^ır- ken buldular Bu sahne- den ozel bıregoı>t ze\ k alan Pablo, daha sonq her ıkı tarafı da sakın- le^tırıp Olga ve oğlu Paulo'nun kendı halle- rındekı va>amını sav- mazsak. paralel ıkı evı ve ıkı va^amı avnı anda surdurnıev e dev am ett ı Marie-Theresele bera- ber Le Tremblavdekı ev ı Tzara ve dığer Ro- man >aırlcr İlarie \o- ronca ve Benjamin Fundoianu'nun ne^e kattığı bir kalabalık çıttlıkhavasıtaşıvordu Paris te Dora'nın ege- menlığı altındakı alan- da ıse Gerçekustucu- luk. polıtıka veGuernı- ca ruzgârı hâkımdı Ha- zıran l937'det *Guerni- ca">ı tamamlavan Pi- casso. daha sonra Do- ra'nın ve bazen Marie- Therese'ın bırbırlerıne nazıre v aparcasina kar- sılıklı duran. benzer pozlarda dıptık resım- lennı vaptı Tabıı kı. bevnının ve kalbının bir gızlı verınde sanat- çının bu ıkı değısık ha- vatçızgısı bırlesıvordu Vlarie-Therese'ın >oğun olarak portrele- nnı çızdığı daha once- kı vıllardan farklı ola- rak Dora'nın hâkım olduğu bu venı portre- ler donemınde resım- lerde parçalar avrılıp çalısılan kuçuk bolge- ler daha çok, daha kala- balık. daha sikı vedaha fazla çalı^ılmıştı Re- sımsel olarak daha faz- la "emek"ıçeren bu ça- lısmalar. Marie-There- se donemının huzur ve dengesınden farklı, \o- rucu sonuçlar verı^or Picasso nun "Guerni- ca**si. Komunıstlerce her ne kadar alısılmıs !>os\al. gerçekçı çızgı- den uzak bir uslupta vapıimi!; olsa da ('). fa- siznıe karşı bir ozgur- luk sembolu olarak al- gılanmı^tı Dora Maar portrelerının gerçekus- tucu akımın etkısıyle delıkde^ık, so>ut tıgu- latıt he>kel resımlenne donustuğuanlarıse sa- natçının ımzasını tası- dığı ıçın vıne çok değerlı olan. ama belkı dığer ıslerıne oranla daha az basarılı olan bir donemı temsil edıvordu Gerçekustucu- ler Picasso'va hep davetıveler çı- karmıslar. onu en buvuk Surre- alıstveonculerı olarak nıtelemış- lerdır ^ncak onlarla gulumseve- rek florteden Pablo,hıçbırzaman bu ev Iılığın tam gerçekle^mesıne ızın vermemı^tı Halbukı. 193U etratında vapılan ısjerde Surre- alızm etkısının onun kıs,ısel. sa- natsal uslup ve seruvenının onu- ne geçıp.çesıtlı tuallerdeonavon verdığını bıle so>le>ebılırız IBirlikte savaşın en zor günleri Picasso'nun o donem Marie- Therese ve Dora ıçın vaptığı re- sımlerebakıldığında. Marie-The- rese ın hep canlı neselı parıltılı gorunduğu. Dora'nın ıse hep onu korur gıbı ve ağlavan. melanko- lık. acılı bir profıl çızdığı ortava çıkı>or Dora'nın neredevse sı- zofrenık bir portre çızmesı ıse ıl- gınç Onun entelektuel sev ı>esinden kımsenın suphesı voktu ama Marie-Therese'ın dışılığındende uzaktı Ustelık erkeklerbu kadar esıt sev ıvede bir entelektuel kar- sıtlığını gorduklen bir kadından bir sure sonra bılınçaltı da olsa uzaklasabılırlerdı Picasso.budo- nemlerde Amenkalı genç ve sos- vetık Lee Miller'le avnı arkada^ çevresınde duzenlı olarak kaça- maklar >asivordu Savas \ 11ları vaklasırken once- lıkle Picasso ve "harem"ının emnıvet genel mudurluğu ıle hal- ledılmesı gereken çe^ıtlı legal kâ- ğıt sorunlan çıktı Almanlar Pa- rıs'ı ı^gal ettıkten sonra bıle Pi- easso Pans'te vasamava devam ertı Once ev ve atol>esını a>ırsa da, sonra Dora'nın evıne >akın olan rue des Grands Augus- tins'dekı eve taşindı Dora'nın ı^- bırlığı savesınde sava^. vıllarını fazla zorluk geçırmeden atlata- bıldı Dora Maar, o donemde ilk sovadı olan Marcoviteh'ı kulla- nı>or olsa. buvuk ıhtımalle bir toplama kampında enr gıderdı Savaşın en zor gunlermı ona çocuğugıbıbakan Dora ıle geçır- mesı, Picasso ıçın bir cıddı maııe- M borç veva bağımlılık olustur- muvordu 1942 lenn sonunadoğ- ru Tristan Tzara, Pablo' nun v av as >avas Dora vı da ha>atından ve tualınden çıkarma>a başladığını hıssedıvordu Picasso'nun budu- suncelerını bılenarkada^lan vıne ona çeşıtlı kızlar vollamava ba>- lamışlardı Dora'vı Pablo'nun havatına sokan Paul Eluard, bu sefeı de Parıs'ın en koca goğuslu san^ın bombasını volladı Ama. kızın bevnı goğuslerıvle ters orantılı olunca fılm ba^lar başlamaz kop- tu 1943'un Mavisı'nda \lain Cum. Picassovu bulabıleceğıne emın olduğu ElCatalan lokanta- sina ıkı genç kız goturdu Bunlar- dan bırr'gıizeli". >anı Gene\ie\e, dığen ıse •*zeki"*sı. vanı Franço- ise'dı (1) Picasso and Portraıture Ca- taloüue TheMuseumofModern •\rt^Nev\ Vork. 1996 s 387 (2) Picasso"s NVomen Ro> Mc Gresjor-Hastıe Lennard Publıs- hıng. 1988 England s 150-151 SÜRECEK ALINTILAR TAHSİN \X CEL Nerdesin, Ey Mussolini! Kral Salamon 'un Bunalımı nın alaycı fılozofu Chuck. "Faşızmın iyi bıryanı vardı, ona karşı olabı- lıyordun"derken yerdengoğekadarhaklıdır Faşızm gıbı kotuluğu kesınleşmış bir yonetım ya da yonelım soz konusu oldu mu ıkırcılığe duşmezsınız açık ya da kapalı bir bıçımde karşı çıkıp rahat edersınız Bu- gun az çok her yerde ozellıkle de bızım ulkemızde, bu "hazır gıyımcılık' ya da "hazır yıyıcılık" yıtırılmış bir cennet oldu artık ınsanların eskı rahatlıgı kalma- dı Neden'' Faşızm ortadan kalktı da ondan mı'? Ner- de1 Ulke yonetımınde de kurumlarda da, bırey dav- ranışlarında da hep bellı ediyor varlığını Ne var kı bir Benito Mussolini kımlığınde cısımleşmış olarak be- lırmedığı açık açık "Benım adım faşızm1 " demedı- ğı. aramızda çok degışık rozetlerle dolaştığı ıçın, ta- nınması zor oluyor Ancak karşıtlıklar kesınlıkle belırlenmeyınce çev- remızde hatta gozumuzun onunde olup bıtenlerı dogru algılamak bıle zorlaşıyor Orneğın sarıklı yurt- taşlarımız gucun dorugunda bulunmanın verdığı ge- çıcı gonul yuceiıgıyle ''Sızın bıze yaptıklarınızı bız sı- ze yapmayacagız1 " dıye haykırınca kımı dostlar bu ınsanlar son yıllarda devlet elıyle yetıştırılmemışler de hep varmışlar ve gerçekten ezılmışler gıbı başlarını onlerıne eğıyorlar Bu kadarla kalsa gene iyi orne- ğın ıkı unlu partımızın kendılerıne solcu dıyen kımı seçkın uyelerı, bu kesın karşıt yoklugunda uzun su- re kendı karşıtlarına doğru yol aldıktan sonra hırsız dıye kendı kendını yakalayan Harpagon gıbı, karşıt dıye kendı ılkelerıne saldırıyor, daha da ılgıncı Ah- met Taner Kışlalı'nın kulakları çınlasın hem solda bırleşmekten soz ediyor, hem de sozcuğun anlamı- nı unuttuklarından olacak, uyurgezerler gıbı sağın çevresınde donuyorlar Boylece karşıta karşı çıkma karşıtla ozdeşleşmeye donuşuyor ve Chuck un fa- şızm ozlemı doğuyor Işın en acıklı yanı, genellıkle yu- reklenn daha duyarlı bakışların daha keskın olduğu yazın ortamında gozlemlıyoruz bu açmazı Oyle ya bu genel bulanmada yazınla yazın olma- yanı bırbırınden ayırmak zorlaşırken yazının doldu- rulmaz yerının çızgı-romanlarla pembe dızılerle, ara- beskşarkılarladoldurulması kolaylaşıyor gerçek ya- zın yapıtları gıttıkçe daha az ılgı gorurken ozgun ve tutarlı bir evren oluşturmak şoyle dursun sozcuk ve tumce yanlışlarıyla dolup taşan duzeysız yapıtlar el ustunde tutuluyor Rauf Mutluay'ın soyledıgı bir kez daha dogrulanıyor kısacası pas demın yıyor Daha da kotusu, pasla oturup pasla kalkanlar bızı pasın de- mırden daha ustun olduguna ınandırmak ıçın kuram ustune kuram gelıştırıyorlar Bu tuhaf tutum guncel yazınımızla da sınırlı kalmı- yor, gerıye doğru da ışledıgıne nerdeyse tum yazı- nımıza dudak bukenlenn çogaldıgına ya da seslerı- nın daha yuksek çıktığına tanık oluyoruz Zaman za- man yazın adamlarımızın kendılen de katılıyor ker- vana şoyle kaşı gozu yerınde bir Mussolini yokluğun- da, kendı kendısıyle karşıtlaşma eğılımıne yenık du- şuyor, kendı yazınlarına yukardan bakmakta, onu alaya almakta hıçbır sakınca gormuyorlar içınde bu- lunduğumuz yuzyılda yalnızca Sait Faık'ın yalnız- ca Behçet Necatigil'ın yalnızca Melih Cevdet An- day'ın ya da Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın varlığı bıle yazınımızı alaya almaya kalkanlan gulunç duşurme- ye yeter Ama kesın karşıt yoklugunda. ınsanlar gu- lunçluğun de ayrımına varmıyorlar Geçen gun, bir renklı dergıde gordum çok unlu bir yazarımız, sana- tımızda ve yazınımızda herhangı bir buluş ya da ye- nılıkten soz edılıp edılemeyeceğıne ılışkın bir soruyu kahkahalarla karşıiıyor. açık saçık oykulerle zavallılı- ğımızı orneklendırmeye çalışıyordu Bu arada, ayrı- mına varmadan, kendı zavallılığını da. Nerdesin, ey Mussolini 1 Randy Crawford Bilişim '96'da Kültur Senisi- Istanbul evlul avında 5 gun 5 gece sureeek bir bılı^ım şolenıne hazırlanıvor Bılgısavar teknolojisındekı son gelı^melerı konu alan Bılısım "96 etkınlıklen ıle 7'den 7()'e herkesın. bılısım dunvasının 'sıcak' vuzuvle tanisması hedeflenıvor 18-22 Evlul gunlennde 'Bılısım \adısı' adını alaeak olan Luttı kırdar Hılton Oteiı -\sken \1uze uçgenınde katılımcılar ba^ka bir dunyava adım atacaklar Etkınlıkler kapsaıııında dunvanın çe^ıtlı muzelerı tatıl beldelen. unlu modacıların kreasjonları bir bılgısavar tuşıı vakınlığında olacak Bılgı ve ıletısım --ektonjnun etkınlıklen çerçevesmde soul kralıçesı olarak adlandırılan Randv Cravvtord 19 Evlul per^embe gunu saat 20 30'da. Lutfı Kırdar Lkislararası Kongre ve Sergı Sara>ı Anadolu Salonu'nda bir konser veretek llksolo albumunu 19^6'da vapan Cravvtord. 1986 vılında Almaz' adlı parçasıvla 5 kıtada tanındı Quıncv Jones. George Benson. Ray Charles, 41 Jarreau gıbı muzısvenlerle çalışan C ravv tord. rhythm&blues. acıdjazz retro funk ve groove etkılen taşıvan parçalarını Bılısım "96 kapsamında vereceğı konseıde seslendırecek Crauford konserının bıletlerı tum \akkorama ve -\FM Sıneması güjelerınden sağlanabılır Bılışım 96 etkınlıklen çerçevesınde. bu sektor ıle ılgılenenler uzmanlann hazırladığı 6fl'ın uzerınde teknoloıık ve akademık bıldırılerı ızleverek bılısım dunvasindakı gelı^melerden haberdar olacaklar Dıle>enler. sırket bılgıs-avarlarını kullanıp satranç ovnavabılecekler Insanın ınsana ınsanın bılgısavara. bılgısavarın bılgısa>ara kaısı ovnavacağı turnuva katılımcılara hevecanlı saatler vaşatacak Turkıve Bılısım Derneğı ve Turkıve Bılgı l^lem Hızmetlerı Derneğı ış.bırlığı ve Interpro nun organızasvonu ıle gerçeklestınlen Bılısım '96 bun>esınde. ev kadınından bılım adamına. sanatçıdan oğrencıve bılgısavar konusunda uzman olsun olmasın herkesın bılışım dunvasi ıle ıçıçe olmasi amaçlanıvor Bes gun bovuiKa 22 avrı salonda 250 toplantının ver alacağı etkınlığe, 50 bın zıyaretçının sıelmesı beklcnıvor