Katalog

9 AĞUSTOS 1996 CUMA CUMHURİYET SAYFA KULTUR 15 Giovanni Scognamillo bu kez Amerika, Avrupa ve Balkanlar'da 'Türkiye ve Türkler'e bakışı araştırdı Baü sinemasmda Türk îmgesiZEMNEPSAVGI Sınematanhçısı \e Beyoğluyazan Gi- ovanniScognamillo'nun ıkı yenı araştır- maM gelecek aylarda Inkılap Kıtabe- vfnden çıka^ak Yazar, ara^tırmacı. ele:;tırmen ve sıne- ma îarıhçiM Scognamillo. 48 yüdan bu >ana sınemanın ıçınde ilk kez 1948 yı- lında Turk ve yabancı basında sinema uzerıne yazılan çıkan yazar 'Batı Sine- masında Tiirkhe se TurkJer' adlı tarıh- sel ıncelemeMnde Lumiere Kardeşlerta rafindan AlevandrePromio'yaçektırılen ılk tıtrek goruntulerden \e Ğeorges Me- lies'nın orvantal çekımlerınden başlj- mak uzere. Avrupa \e -\BD sessız \e seslı sınemasinda çok say ıda çekılen bı lınen veya unutulan yapıtları arastırıyoı 60'h yıllardan ben Turkıve'de. daha çok IstanbuTda fılm çeken Batılı sjrket- lerle çaliş.an Scognamillo. o> ıllarda top ladıgı bılgı. belge \e nıalzemelerden çok yararlanmıs. bu kıtabı hazırlarken Odonemde»arolan James Bond fur- yası. Fransiz. Ispanyol. Turk ortak yapı- mıpekçok Bond veya ucuzBondtaklıt- len çekılmesıne yol açarken Scognamil- lo. istanbuFda çekılen fılmlerle ılgılı ılk yazısını 78-79 yıllannda He\ Dergisi"ne yazar Daha^onraTurkıyegenelındeve- >a Turkıye ıle ılgılı ancak Turkıye'de çe- kılmemı* fılmlerle ılgılı bırdosya hazır- lamaya ba^lar Bu dosyaların an>ıve donuşu^u ve kı- tap du^uncesı orta>a çıkışı kola> olmaz Çunku Turkıyede bu kadar malzenıe toplamak olanaksızdır Yazılı^ı uç yılı bulan 'BatıSinemasın- daTürki\e\eTürkler\ Anıenka'dan Av- rupa \e Balkanlara kapsamlı bıraraştır- manınurunu Buralardakı kaynaklaraar- kadaşları aracılığıyla ula^abılmı:» Scog- namillo. "İmlcân olsaydı kendim gjder dolaşırdım" dı>or Bu ara^tırmaya en çok yardım. yazann Los Angeles'da ya- Gkjvanni Scognamillo'nun Batı Sinemasında Türkije ve Türkler' \e 'Korkunun sanatlan/ Korku \e Sanat' adlı iki vtni araşürnıasi vakında \a\unlaitacak. (Fotoj^af: DEVRÎİV1 BARAM >ayan korku romanı tanhçiM bırdostun- dan gelnıı^ "Dışarıda araştırma yap- mak çok daha kolav. Meselayaoştığınıbu arkadaşım. 1. A'deki ulusal kitaplığa gir- diğindebilgisayarda "Turkıye macidesi- ne baktı \e bcnim araştırmamla ilgili ge- rekli bilgilerin buyuk bolumune ulaşa- bildi. Bana da bu bilgilerin fotokopileri gönderildi." (Scognamillo. bılgısayarın ozellıkle kendı konusu ıçın gereklılıgı- nın çoktan farkına varmıs, Ancak bılgı- sayarı >ok ve vazılarını otuz yıllık bır daktıloda yazıyor Elektronık cıhazlarla arasının pek ıvı olmadığını soyluvor) Yapılan araı>tırmalarsonucunda Amc- ııkın sinemasının yuzde doksanından ta/lası taranmı^ Alman sinemasina ge- !ı iı.e. oradakı ıkı fılman>ıvı ve fılm mu- z ^ı yazara yardımcı olmu$ Vazar ayrı- c MacarveBulgarsınemateklenvleılı^- (• ve geçerek buralardakı bılgılere ıılaş- 111:5 \unanıstan'dakı bılgılere ıse kızı uracılığıvla Scognamillo boylesı bır araştırmadan sunra bıle y ıne de çalı^ma- sinın eksıksız ve kusursuz olarak nıtele- mıyor Pekı nedır Batı Mnemasında Turkıve ve Turklere bakı>' Balkanlardan ba^lar- sak. ozellıkle Macarlar. Osmanlı'ya bu- yuk bıranlayı:?vezamanzamansevecen- lıkle yakküjinı^lar Bulgar ve \unan sı- neması ı\e bıraz daha vargılı. ozellıkle k.urtulu:j Sava^ı izmıı ııı ı^galı konu- sunda bıı \ ığın fılm tekılmi!; Macar M- nemasi.Osmanlı donenıını bıraz operei- lerde. bıraz duvgusal fılmlerde kullan- mış Bu ara^tırmalar sonucu ılgınç bır durum ortava çıkıvor ^u 'linlü" Geceja- rısı Ekspresi'nm orııcklerden sadece bı- ıı okluğu ve lanhsel bır perspektıf ıçın- de Gece>ansı Ekspresi kadar ağır ve v u- rucu olmamakla bırlıkte. pek olumlu bır Turk \e 1 urkıye ıma|inı gostermeven bır dızı sessız fılmın varlıüı -Ozellikle 201i vılla nn Holhwood si- ncmasında doğulu filmler logosunun içinde orneğin V'alentıno'nun Şevh ve Şe> hın Oğlu filmlerinin ardından \e on- cesinde vakın doğuda bilhassa İstan- bul'da geçen o rarzegzorik filmler çok sa- >ıda vapıldı. L'nlü ovuncu Douglas Faır- banks'ın ilk sessiz filmlerinden biride İs- tanbuPda geçiyor. Filmde Fairbanks ba- basının dekan olduğu bir uni\er$itede okuyor. Fakat en berbat dersi Osmanlı larihi (bir Amerikan üniversitesindeO»- manlı tarihi okutuluyor!). Dekan babası da buna kıznor ve Osmanlı Tarihi'ni oğ- renmesi için İstanbuPa gonderivor. İslan- bul'da Fairbanks'ın başından bir suru macera geçiyor. Padişahın oğlu> la arka- daş oluyor. Daha sonra onu suikastten kurtarıyor. \e \mcrika"yadönduğundf artık bir Osmanlı Tarihi uzmanı oluyor. Bu bir örnekti. Bunun dışında halı tüccarları ü/erine kurulu filmlerden tutun da, Ermeni olavları ıle ilgili filnı- lere kadar pek çok örnekler var. Hat- ta bu filmlerden hiri 30"lu yıllara ait- tir. Bu filmin ilk yarısında Ermeni ve Kürf ulaylarına değinilir." Scognamillo. ara^tırma yapmanın bı- lınen guçluklen ıçınde. yaptığı herara^- tırınay ı bır ılk adım. bır temel olarak gor- duğunu belırtıyor "Kitabımdadaişaret ediyorum. Bu. BJİI sınemdsındj Turkı- ve'nın \e Turkler in >eri" konulu bir araştırma. Ancak bunun bir devamı da olabilir: Turk Sıneması'nda Batı ve Batı'nın \cn"'. Bu, birçok Neşilçam filminin yeni- den izlenmesini gerektiren Uginç bir ça- lışma olabilir." Scognamıllo'nun Inkılap Kıtabe- v ı'nden çıkacak otekı kıtabı ise "Korku- nun Sanatlan/Korku ve Sanat" adım ta- şıyor Yazarın bu kıtabı ılkı kadar pek kapsamlı değıl kıtapta Korku sinema- sı. Edebiy alı. tiyatrosu, m ii/iği \e çizgi ro- manı ınce'enmı^ Meraklısı ıçın ılgınç bır kaynak olabilir 2. Avrupa Filmteri Festivali 4 kentteki festival kasımdaKültürServisi-2 Avrupa fılmlen Fe-»tıvalı. 26 kasım - 22 Aralık tarıhlerı arasında sınemaseverlerle bulu^uyor Festıvalde bu yıl. Avrupa"da 1995-96 yılları ıçınde çekılmı^ yaklaşık yuz fılm sunulacak Bruksel'dekı Avrupa Toplulukları komisyonu'ndan aldığı parasal yardımla çalışmalarına ba>layan 2 Avrupa Fılmlerı Festıvalı, sponsor arayışlarını surduruyor Festıval bu yıl don ayn kentte gerçekle^ecek Gezici Festival olarak da adlandınlan Avrupa Filmleri Festi\ali. 26 kasım - I Aralık arasında .Ankara"da ba^layarak 3-8 Aralık tanhlerı arasında İ/mir. 10-15 Arahk tanhlen aniMnda Bursa \e 17 - 22 Aralık tanhlerı arasında Eskisehir'ı dola^acak Merkezı Ankara'da bulunan festıval. tzmır'de •Güzel Sanaılar Eğitim \e Kültiir \akfı' Bursa'da 'Bursa Büyük Şehir Beledhesi' ve "Bursa Kültiir Sanat ve Turizm \akff. E\kı^ehır"de ıse "Anadolu Lniversitesi'nın katkılarıyla gerçekle^tırılecek \ldeo \e belgesel vok Bu yıl yapılan değı^ıklıkle festival programında vıdeo yapımları ve belgesel yapımlan yeralmayacak Festıvale sadece 16 mmiık ve 35 mmlık kısa metraj filmler katılabılecek Son ba^vuru tanhı 30 Eylul olarak belırlendı Festıvale. hepsı 1995 - 96 yapımı. aralannda Lars Von Trier'ın 'BreakingThe\\a>es", Li\ Llmannın 'The Gariand" v e Çek y onetmen Jan S\erak ııı 'Koha'sinın da bulunduğu vakla^ık 30 ıızun fılm da\et edıldı Festıvale katılan ulkeler şu şekılde sıralanıvor AJmanya. Avusturya. Belçıka. Bulganstan. Çek Cumhunyetı. Danımarka. Fınlandıya. Fransa. Hollanda Ingıltere. Irlanda Ispanva. l->veç. Isvıçre. Italya. Lınanya. Macarıstan. Makedonya. Portekız. Romanya. Polonya. Rusya. Yugoslav y a v e Yunanıstan Canlandırma filmlennın onemlı bır veralacağı festıvalın bu bolumunde. onemlı ornekleny le "Kukla FUmleri'nın tarıh^el gelışımı sunulacak Bu toplu gostennın yanı s»ıra "Annec>" ve "Hiroshima" gıbı onemlı Canlandırma Fılmlen Festıvallerfnın ılgı çeken fılmlen de ızlenebılecek Festıvalde aynca. Avrupa'nın onemlı festıvallennde odulleralmış kısa fılmlerde seyırcıyle buluşacak Kısa filmlerde Bergman'ın reklanı fılmlen v« Lindsay Anderson un 1953-1967 yillan arasında çektığı kısa fılmlerde yeralacak lngılterenın en onemlı sınema okullarından bın olan National Film and Television School oğrencılerının canlandırma ve kısa f ılmlennden olu^an bır paket ıçın gereken başv urunun da yapıldığı t>ıldınldı 1950 öncesini yeniden yaşıyoruz ENGİN \\ÇA 19 y uzy ılın son yıllannda Avrupa'da ve Amerıka'da sınema gosterılerı başladığın- da yogun bır sevırc/ ısteğı ve desteğıyle kar^ıla^mıştır L stelık bu ıstek salt sınema- nın çıktığı ulkelerle de sinırlı kalmamı>. butun dunvada. her ulkede film goster- mek ıçın bırbırı ardına sinenıa salonları açılmi!,tır Amenka ve bırkaç Avrupa ul- kesı dışında kalan ulkelerde yerlı yapım- lar. gosterımlenn ba^lamasindan çok son- rakı yıllarda ancak gerçekle^ebılmıştır Turkıyede de sınema olayı boyle ba>- lamı^tır Avrupa ve Amerika kaynaklı fılmlen gostermek ıçın sınema salonlan buyuk kentlerde bırer ıkı>er açılmı^tır Yerlı uretım 1920'lerın sonrasının. harta yenı Cumhurıyet ın bır olayıdır ve uzun süre Muhsin Ertuğrul'un elınde yıllık bır ıkı fılmı ıle sinırlı kalmı^tır Aynı yıllarda gosterıme gıren Amerıkan ve Avrupa fılmlen nıtelık \e nıcelık olarak çok daha ustun konumdadır Ama >eyırcı gene de yerlı fılmlere çok ılgı go^termektedır Gerçek anlamda bır yerlı üretımden \e yabancı fılmlerle sayıca ve seyırcı ılgısi bakımından denge kuran gelı^melerden ancak 1950 yılından ba^layarak soz ede- bılınz O zamana kadar Türkıye'de sıne- ma olayı oncelıkle ve ozellıkle yabancı fılmlerın ustunde yurumü^ ve genellıkle T" 7'arolan salonlar \e >enı açıIanlarTürk fılmlerı 1/ ıçın değil, vabancı. öncelıkle ve ozellıkle de Amerıkan V tekellerının fılmlerını gostermek ıçın \arlar. Sınema salonu işletmelerı neredevse bütünu\Ie ABD tekeüerıne teslım olmus. onların güdümııne gırmıs. onların pazarına \e kültiir yayma yerlerıne donmuşlerdır Türk fılmlerı ıse bu kez dünden farklı olarak salonsuzluk \e seyırcısızlık sorunuyla karşı karşıyadır \e buna karşın \ar olma>a çalışmaktadır. buyuk kentlerle Mnırlı kalıııı^tır 1950'lerdcn ^O'lere gelınceve kadar. yerlı uıetımde ve sınema salonlaıında ^u- reklı bırartı^a tanık olunmaktadır Telev ız- yonun Turkıye"ye gelmesı ve \a\gınla>- nıasiv la sınema salonlaı ı bu kez bıreı ıkı- »er kapanmaya. bunlarj bağlı fılm ııretı- mı de dusmeye ba^lar Şımdılerde savıla- n uçbınlerden ıkı vuzleıedu^nıu^ olan sı- nema salonlarında yeniden bır çoğalma eğılımıne tanık olmaktayız Bilinçli kamu desteği gerek Durum. sankı l9S()oncesinın bırtekra- ngıbıdır \arolan salonlarve yenı açılan- lar Turk fılmlen ıçın değıl. yabancı. on- celıkle ve ozellıkie de Amenkjn tekelle- rının fılmlerını gostermek ıçın \arlar Sı- nema salonu ısletmeleıı neredeyse butu- nuyle ABD tekellcnne teslım oİmu>. on- lann gudumune gımiis. onların pazarına ve kultıır yayma yeılerıne donmu^lerdır Olav g'ene genelındc buy uk kentlerde ger- çeklesmektedıı Turk tılmlerı ıse bu ke? dunden taıklı olaıak salonsuzluk ve seyır- cisi7İık soıunuyla karsı karşıyadır ve bu- na kaı>ın \aı olnıayaçalışmaktadır Dune. tıyatroculjrın van uğrası olan sinemamı- zın ılk donemınegoıe bugun Turk sınema- sı hersey ıv lekendını sinemava vermı^kı- silenn çabularıyla filmler uretme uğraı>ı ıçındedır Gene durum butun dunvada y uzy ılın ba^laııyla benzerlıkler goster- mektedır "Amerikanizasyon" karsisinda. ozellıkle Cçuneıı Dunya ulkelerının ulu- sal. yeılı ozgun kımlıklı sinemaları olum kalım sjva^ı vermektedır Bu sjva^ımdan ba^arıvljçıkıruk sjltsinemjularınçabj- Ijnylaolasıdeğıldır Bılınçlıbıı kamudes- teğıne de geıeksmnıe \ardii kııresclleş- meadı altında Ameııkan ı^galmekar^ı \e dt bılerek bılmeyerek ı^bırîığıne gırenle- re. mandacılara kar>ın ulusal kultür(kım- lık) cephesını olu^turmak ıvedı gorevler arasındadır Burada kuskusuz çok onemlı bır ıletı^mı kanalı ve etkılı sanatsal alan olarak sınemayada çok ışlerdu^mektedır Bır ulke sınemasi dendıgınde. akla o ul- ke filmlerinin uretımınc katılan ınsjnlarda gelır Bunlar vonetmenleıdır yapımcılar- dır senaryoy^ızarlarıdır oyunculaıdır ka- mer.ımanlardır muzıkçılerdır butun tek- nık çafısanijrdır kısaca fılm ıenenklenn- deisimlerı yazılanlardır Aslındabırulke- nın sinemasında bunların dısında ınsanlar da vardır. onlarsiz da o ulke sınemasi var olmaz Kıındırbunlar'Fılmlerıngosterıl- dığı salon ve telev ızyon kanal ışletmeleri' nın yonetıcıleııdır. buradakı dığer gorev- lılerdır. sınema vazarlarıdn ve de ulusal fılmlerı ısteyen. onları seyreden sey ırcıler- dır Olay ı bu butunluğu ıçınde gormek ve olaya bu butunluğu ıçınde yakla^mak ge- rekır Dayanı^ma. bu butunluk ıçınde ol- malıdır Bır avuç sinemacının çeteler sa- v a^ından. butunleşmı> cephe sava^ına geç- mek. harta salt sınema cephesıyle sınırla- nıadan. kultuı cephesıne donusturmek ve bunu da uluslararası day anısmaya ta^ımak gerekır kuresel tek seslılık, k'uresel tek kıılturluluk. tek kımlıklılık yanı Amen- kanlaijtna kar^ısında kuresel çok seslılık. çok kımlıklılık. çok kulturluluk. çe^ıtiılık. zengınlık ıçın bırleşınelıyız Tom Cnrise'un Imkâıısız Görev'i Kultür Senisi- Brian De Palmanın vonetmeıılı- ğını ustlendığı. TomCruiseve EmmanuelleBeartın ba^rollerınıpaylaştığı 'Missionlmpossible'dml-an- sız Gore\). ABD'de gostenme gırdığı ılk dort gun ıçerısınde 56 mılyon dolarlık hasilata ula^arak son yıllann yuksek mıktarda 15 yapan fılmleiınden 'Ju- rassic Park" 1 golgede bıraktı Tom Cnııse'un oyuncu ve yapımcı olarak gorun- duğu fılm. 'şirin çocuk' olarak gırdığı sınema dun- yasinda. karıyeraçısından ula^tığı en onemlı nokta olarak gostenlıyor Ilk çıkışını 'Endless Lo\e' (1981) ıle yapan oyun- cu yıldızını once 'Top Gun', 'Cocktail'. 'A Few Good Man' gıbı fılmlerle parlattı NÎar- tin Scorsese, Coppola, Olher Stone gıbı dev yonetmenlerle çalı^an Cruıse. şımdılerde e;?ı ^icole Kidman ıle bır- lıkte. Stanley Kub- rick'ın yoneteceöı •Eves \\ide Shofadiı fılmı çekıyor Unlu oy uncu ıle Empıre der- gısınde yapılan soyle- d bır bolum sunu- yoruz -'Mıssıon Impossıb- le'ı yapmaya nasıl ka- rar verdiniz? CRUISE- Her za- man hareketlı macera filmlennısevenm Ku- çuk bır çocukken. "Star V\ars'u gunde en az 12 kere ızlerdım Bu tur fılmlen ızleyebıl- mek ıçın ne ı^ olsa ya- pardım Çım bıçmek. gazete dağıt- mak "Mıssıon Impos- sible'ı yaparken de muthış bır gu\en duygusuy la doluydum - "Far and Avvay "de yönetmeniniz olan Ron Ho- vvard, sizin için benım yenmde olmalıydı" demişti. N'eden, yönetmenlikten önce prodüktörlüğii seçti- niz? CRLISE- kamera karjjisında oynamak çok kı^ı- selbırşey Yonetmenlıkdeoyle Sadece bır karak- terın ıçını doldurmakla kalmıyor. kendınıze aıt bır dunya kuruyorsunuz. Şımdıyedek yonetmevı arzuladığım bıroyku ıle kar^ıla^madım Mıssıon İmpossible'ıyonetmevıak- lımdan bıle geçırmedım Bu bır ılk fılm ıçın uygunbırseçımolamazdı Bri- an DePalma'nın da btılunduğu bıryemekte. bırdeıı \ıcole"edonerekdedım kı "INeden DePalmaolma- sın?" -De Palma. Stone Levınson Coppolagibiönenv- li>önetmenlerleçalıştınız.şimdideStanle\ kubnck ile birlikte film >apıyorsunu/. Bir gun, bo> le usta > 6- nctmenlerleçalışmak- tan yorulabilme olası- lığı var mı.' CRlr ISE-Şımdı de yanımda gorduğunuz bu genç yonetmen ıle çahşiyorum ışte (Ca- meron Crw*eu ıs.aret edıyor) Gençlerleça- lı^mak benı bır ovun- cu olarak daha tazla heyecanlandınvor - \aşlanmak nıeslek yaşamınız için birteh- dit oluşturuyor mu? CRL'ISE- Dıırustçe ıtırat edeyım bunu duîjunmedımbıle Ge- lecek benım ıçın. \ı cole ıle kurduğumuz produksıyon^ırletı ıle ılgılı proıelerdemek ' ^ ' n e m a iz'e> icisi- nin karşısına, eşiniz \ıcole kidman ile. Far And Avvay'de birlikte çıktıktan son- r a i/levicinin si/i hep birlikte gormek iste- mesinden rahatsız ol- dunuz. Şimdi de Kub- rick'in yeni filminde birliktesiniz. Karannı- n neydi? CRUISE- Nıcole benım favorı oyuncumdur Son derece gerçek \e tahmın edılemez bır oy unculuk yeteneğı var Bu de- fa çok tarklı bır filmde bırlıkte olacağız Altı yıl once. kınıız de çok ba^ka ınsanlardık Ov unculuk anlamında da Oy unculuk her geçen gun yenılenmeyı gerektıyor ve Nıcole benım en onem- lı esınlendırıcım Eğerya>amınızdaboyleyakın ılı^- kı kurduğunuz bır ınsan varsa. lıerşey çok kolayla- şıyor 'Juliette Askere Gidiyor' Kultur Senisi - Juliette Binoche *\arofmanın Davanıl- maz Hafifliği'nden sonra bu kez de Anthony Minghelİanın Toskanada çekımlerıneba^ladığı 'İngiliz\aralı'(The Eng- lısh Patıent) ıçın. produktorSaulZaentz'le bulu^tu Binoc- he basrol lerı Ralph Fiennes, \\ illem Dafoe v e Kristin Scott- Thomas ıle payla^ıyor Binoche tılmde Nazılenn ı^galden sonra gen çekılmelerı sırasında bırlığınden ayrılan Kana- dalı bırhemijirevı Hana vıcanlandırıyor Hanabırlığınden avnldıktan sonra Toscana'da bır eve sığınır Bu macerada ona kımlığı belırsız bır İngılız yaralı(Ralphes Fiennes) eş- lık etmektedır Fılmın scnaryosu aynı zamanda fılmın yonetmem olan Anthony Mınghella taratından yazılını^ Daha once Alan Rickman'la "Truly, Madly. Deeph*"yı gerçekle^tırmı^ Bu 111m ıçınozgun romanın yazaıı MicliaelOndaatjeıleçalış- nııs Lnliı aktor \\ ıllem Dafoe filmde Kanadaordusunda gız- lenen bır hırsızı canlandırıvor KEDIGOZU VECDİ SAYAR Kuşburnu Kalmadı Ezan Çiçeği Verelim "Ekolûjik denge gunden gune ınsanlığın aleyhıne bozulurken yetkılıler, çevre bılıncı olan kışı ve kuruluş- lar bu dengeyı ınsanlığın lehıne degıştırmek ıçın yo- ğun çalışmalar yapıyor Çevre ve doğayı on plana çı- karan çalışmaLaryapan Sıncan Beledıyesı 'Yeşıl Içın- de Bır Sıncan' hedefme ağır ağıryaklaşırken " Ne guzel değıl mı sızın de benım gıbı yaman me- raklandığınızdan emınım Acaba. neler yapıyor bu be- ledıyemız dıye Acele etmeyın ona da gelıyoruz "Sıncan Beledıye serasında her turlu ıç ve dış me- kân bıtkısı yetıştırılırken ıçlennden bın ızleyenlen hay- retler ıçınde bırakıyor 'Ezan çıçegf adı verılen çıçek akşam ezanıyla tomurcuklarını açıyor, sabah ezanıyla kapanıyor Çıçegın tomurcuklarını açıp kapaması goz- le gorulebılıyor ve bu ışlem ıkı dakıkada tamamlanı- yor" Ikı de fotoğraf susluyor Mıllı Gazete'nın 7 ağus- tos tarıhlı haberını Akşam ezanından 5 dakıka once alınan goruntu ve akşam ezanından 3 dakıka sonra alı- nan goruntu Konunun onemıne bınaen. soz konusu çıçeklerın Turkıye Bılımsel ve Teknık Araştırma Kurumu tarafın- dan ıncelenmesı gereksız kanaatımce Hatta bu konu- da kurumun bır "fetva" çıkartması son derece yar artı olur Tum devlet daırelerının bu çıçeklerden edınmesı "tavsıye edılerek", bozulan ekolojık dengemız duzel- tılebılır namaz saatlen de, bılımsel olarak saptırılabılır dıye duşunuyorum Sıyasal ıktıdar, TUBITAK ve TUBA gıbı bılımsel ve araştırma kuruluşlarmın ozerklığı ıle boşuna mı uğra- şıyor sanıyorsunuz"? • • • Soz bılımsel ozerklıkten açılmışken değerlı bır bılım adamımızın bır kıtabından bır alıntı yapmak ıstıyorum. Hukumdarlann eteklerı altında dolaşan kedılerın kula- ğına kupe olsun dıye Bakın ne dıyor Prof Şerafettin Turan, "Turk Kultur Tanhı' adlı yapıtında (Bılgı Yayın- lan, ıkıncı basım, 1994) "Sıyasal ıktıdarlann, bılıme kendı anlayışlan veprog- ramları açısından yaklaşımları da. bılımsel gelışmeyı olumlu ya da olumsuz yonde etkıler Yururluktekı re- jim, ıster utopık bır monarşı, ısterse çoğulcu demok- rası olsun, ıktıdarı ellerınde tutan kışı ya da gruplar, on- celıkle yasal duzenlemelerde ve bılımsel araştırmala- ra sağlayacaklan olanaklarda buyuk rol oynarlar Ozel- lıkle uygulamada bu rol daha da guncel bır onem ka- zanır Sıyasal yetkılerını kullanan yonetıcılerın, bılım kurumlanna ve bılım adamlanna karşı tutumlan, onla- ra ılışkın degerlendırmelerı, bır yerde toplumu bıle yonlendırebılır. koşullandırabılır Bılım çevrelennın, ık- tıdardakı sıyaset adamlarınca boyuna suçlandıklan bır ulkede, bılımın değerkazanması gelışmesı, dogal ola- rak guçleşır Iktıdara geçenlerın bılımı kendı ısteklerı- ne ve yararlanna gore yonlendırmeye gırışmelen de bılıme duyulan guvenı sarsar ve onun sıyasal bır araç halıne donuşmesıne yol açar Bunedenledırkı, bılımı, sık sık değışebılen sıyasal goruş ve baskılar dışında tu- tup gelışmesını saglayabılmek ıçın bılımsel ozerklık desen yenı bırkavram doğmuştur Batı unıversıtelerı- nın, uzun mucadelelerden sonra elde ettıklerı bılımsel ozerklık. 1919 da ulkemıze de yansımış ve o zamankı adıyla Darulfunun denen ıstanbul Unıversıtesının bu ozerklığe sahıp olması kabul edılmıştı Ne var kı bılım- sel ozerklığın ne olduğu, ıçenğı ve uygulanışı konula- nndakı tartışmalar 70yıldırbıraçıklığa kavuşturulama- mıştır Kavramın yenı oluşuna karşın. Turk tanhının geçmış yuzyıllarında sıyasal ıktıdar sahıplerı ıle bılım çevrelerı arasındakı ılışkının nasıl olması gerektıgını gosteren bazı davranışlar, bugun ıçın de ılgınçlıklerını ve onemlerını korumaktadır Nışaburlu bılgın Ali Ha- san, kendısını nıçın zıyarete gelmedıgını soran Selçuk- lu Sultanı Melikşah'a şu yantı vermıştı Hukumdarlann en lyısı, bılgınlerı zıyaret eden bılgın- lerın en kotusu de hukumdarlann zıyaretıne koşandır 1 " Kazak Filmleri îstanbura geliyor Kultur Senisi - Kazak filmlerinin seçkın orneklerı kazakıstanlı unlu yonetmen ve sanatçıların katılımıyla yarın Istanbul Alkazar Sınema Merkezfnde sıneınaseverlerle buluşacak LNESCO'nun 19% yılmı 'DunvaSinema \ıW olarak ıLin etmesı nedenıyle. Kazakistan sınema sanatçıları taratından baslatılan ~l luslararası Oto Sinema Marafonu"mm besıncı durağı dun Ankarj olmu>tu Bın kısa nıetraı. bın belgesel olmak uzere toplam sekız fılm Ankaradakı gostenmlerının ardından. yarın Istanbul'da. Alkazar Sıneması'nda saatl2 00- 22 (X) arasi altı seans haiınde ızlevıcınm beğenısıne sunulacak Gosterımın ılk seansindj vanı saat 11 00"de TaJgat Temenov'un 1986 yılı vapınıı kısa metrajlı fılmı 'Toro"(2Xdk )yeralıyor Filmde bır çocugun psıkoloıık aelışımı veıılıvor Ilk seansın ıkıncı fılmı ıse Lejla Aranisevanın 1991 \ılı yap;mı kadın-erkek ıhijkıleıın konu alan fılmı. •\e Riıvamda Gordum' (63 dk ı Saat 13 00'te 1989 vılı yapımı bıı belgesel ızleyıuvle buluşacak İgor \(»nvanko ınizalı 10 dakıkalık "ekoloji ve insan' konulu bu belgeselı Seri Aprimov un |9s9yıh yapımı bıraskeıın terhis sonrasi va^amını jnLıtan tılnıı "Son Durak"("'S dk lızhyoı Saat 15 00 tekı seanstd Kalıkbo Salıkov un Stalin doneınını çocukların gozunden anlanığı I98S vılı vapıını tılnıı "Balkon" (S4 dk ) ızlenebılır Tek gunluk testıvalın saat I ^ (X)"de başkıvacak olan doıduncu seaıisında Rasit Nugmamıv un l9SS\ı)ında bey azpeıdeye aktardığı •İğne"(^9dk ladlı tılnı ver alıyor Odessa'dakı Zolotoy bıik Festivalinde "Sinema Kuluplen" odulunu alan tılmın konusu uviisn.uui.uvla savaş Saat 19 01 ıda İgorNov İanko nıın •Tannm >olıınu Kaybedenleri Bağışla' (112 dk ) adlı tılnıı sey ııcıyle buluşacak kazak sinemasindan son ornek saat 21 l>"te Slanıber Tahkelov un |9s>yılmda çektığı ve kazak-C uııgaı Savası nın etsanele^mı^ kahrjmam "Batır Ba»an"ın ovkusıınıı anlattıgı tıJıııı 1983 yılı vjpımı \e ""(•> dakıka siıruvor BUGUN GOSTERI Tarih Nakfi'nın Darphane Bınalaıı nda duzenledığı etkınlıkler kapsamında 'La Mania* toplulugunun "Geranos'adlı aosterısı ızlenebılıı SİNEMA Mezopotamya Kultur Merkeri'nde saat 19 OO'da F. RosseJlini'tıın \onettığı "Roma AçıkŞehir" adlı fılm ızlenebılır Enka Nakfıyaz etkınlıkleıı kapsamında saat 21 15"te Rob Reiner'ın y onettıgı \merikan Başkanı adlı fılm yer alıyor Evrensel Kultur Merke-ri etkınlıklerı kapsamında saat 19 00da A. Krosova'nın vonettığı "Ağustosta Rapsodi'adlı fılm ver alıvor Conrad Açıkhava Sineması nda saat 22 OOtle "Casino'adlı fılm yeı alıvoı SahafCafeetkınlıkleıı kapsamında saat 19 00 da 'Anna'nın Tutkusu'adlı tılnı ızlenehıhı MIZİK Rumeli Hisan Konseıieri kapsamında saat 21 OO'de Kavahan konserı ızlenebılır