Katalog

SAYFA CUMHURİYET 9 AĞUSTOS 1996 CUMA 14 KULTUR Yaşar Kemal, Yunanistan da yayımlanan Epsilon dergisindeki söyleşide çeşitli görüşlerini, yaşamının belli dönemlerini anlattı: Cumlnıriyet yaşannmnı dönüm ııoktasnlır İVIURATILEM ATİ1NA - L nlu yazar Vaşar Kemal Yuna- nistdn'da >a>ıtnlanan Epsılon dergısı ıle >aptığı soy leşide. ya^amının çeşıtlı dönem- lerını ılgınç açıkiamalarla gozler onune serdı Soz konusu röportajda Yunanlılann bu- yuk ılgısını çekerken, yıllarca hapıste yat- mış. her anti demokratık olaya karşı çıkmış vazar kendını cesur bulanlann aksıne. "korkak" olarak nıteledı "Korkaklığımı yanlanmda da dilegetirijorum" dıyen Ya- şaı Kemal. y.ıjamınızın donum noktası ne- dır' şeklıniiekı bır soruyu "Cumhurhet gazetesine girmemdir" dıye yanıtladı lşte yazarın. Yunanlı gazetecı ıle arasın- da geçen ılgınç soyleşının tam çevırısı Epsilon: "Kazancakis'ten daha Yunanlıyun* Elefterotıpıagazetesınln pazar ekı Epsı- lon dergısinın 21 7 1996 tanhlı sayısında (5l.52.53ve54 sayfalarlyukarıdakı baş- lık altında \e fotoğrafiar eşlıgmde yayım- lanan Eleni Moshidi ımzalı haberde yazar Yaşar Kemal ın demecı yer alı>or Saşar Kemal Kurrrur. ama bir Türk gi- bi duşunuvor \e yazıyor. Kendisini Kazan- cakis'ten daha Vunanlı hissedivor. Vaşar KemalbelkideenbuvukveençağdaşTurk yazandır. Ancak ülkesinin rejimi ıçin bir 'kara koyundur Epsilon dergisıne verdigi demeçteeserierinden,Homeros'tan. Ka\a- fîs'ten. hdkkında açılan soruşturmalardan. Yunanistan"dan, Yunanlılardan ve tabıı kı Kardak"tan bahsedıyor Yaşar Kemal'ın yaşamı tamamen özgur- Juge bağlıydı Bu ozgurluk ugruna bırçok kez Turk rejımı tarafından nıahkemeleıe \erıldı Kemal bugun Turkıve"de bıryaza- rın sahıp olmasi geıeken cesaretle "Ken- disinesavgı duyan her kişinin kotuluğe kar- ştdirenmesPgerektığı konusunda ısraredı- yor Vdşar Kemal Kurt kokenlıdır \e Add- na'nın kılkı», bolgestne vakın olan bır koy- de doğmuştur Vaşar Kemal eskıden Tur- kıye Işçı Partısı mensubuydu 1 5 yıl once yabancı dergılerde >j\ım- lanan ıkı yazısı ıçın Turk rejımı tarafından mahkemelere suruklendı Ç eşıtlı vazarla- rın yazılarının bulundugu "Duşünce Oz- güriüğü ve Türkhe" adlı kıtapta yer alaıı yazısinda. Tıirkıye'dekı antıdemokratık re- jımden ve Kurtlereyapılan baskılardan soz edılıyordu 7 Mart 1996 tarıhınde Yaşar Kemal soz konusu kıtapta yer alaıı yazisi ıçın 1 yıl 8 a> hapiscezasınamahkumedıl- dı Ancak cezası beş yıl ıçın ertelendı Ya- şar Kemal kolavca baş egen kımselerden degıldır Kendisıv le ılk olarak geçen nısan ay m- da Istanbuİ'da buluşacaktık Ancak devam- lı ızlenen bır kışının daha once ayarladıgı randevularagıtmesızordur Boylecerande- vumuz ıkı a> sonraya ertelendı "Akdeniz ödülünu" almak uzere geçen hazıranda Pa- ns"egıdecegıbıı sıradabuluşmarnızuygun goruldu Yaşar Kemal ıle Louvre Muze- sı'nın arka tarafında kalan Maurıce Ote- lı nde buluştuk Vaşar Kemarın yanuıda yakın dostları olan MariaKouroukli ve Ko- urouklf nın eşı AltanGökalp vardı Yaşar Kemal gerçektenasil bır kişi Ara- mızda samımı bır ortam yaratılması ıçın uzun bır zaman geçmedı Tûrk makamlanmn rehini -Turk rejimi sizi ırkçı kini koruklemek %eKıirtvanlısıpropaganda>apmaklasuç- ladı. Sizce bu suçlamanın taşıdığı anlam ne- dir? KEMAL - Ilk başta sıze bır polıtıkacı değıl bır vazar olduğumu vurgulamak ıstı- 'Efesli Altın Kadın' külrür Servısi - Eczacıbaşı Toplulu- ğu'nun kultur ve sanat etkınlıklenne kat- kı ılkesı doğrultusunda. 1995 yılında baş- latılan Anadolu Koleksıvonu'na bu yıl. 1980'dekı kazılarda bulunan Efesli AÎtın Kadın heykelcığı eklendı Efesli Âltın Kadın fıguru. 1980 yılın- da Efes Adtemision'da yapılan kazı sıra- sında yenıden toprak ustune çıkanldı Efes te kurulan lon uygarlığının altın ça- gınıvaşadığıbırdonemde MO 570-560 y ıllan arasında yapılmış olan. onjınalı 9.5 santımerre boyutundakı bu kuçuk fıgur lon mucızesını yaratan Artemıs'e adan- miijtır Hevkel bugun halen Selçuk Vluze- sı'nde ^ergılenmektedır Geç Hıtıt Done- mfnın korııy ucu sımgesi 'Malarya Asla- m' ıle oluşturulmaya başlanan koleksı- yon. her yıl yenı bır kulturun sımgesi ıle zengınleştmlıvorSınırlı savıda ve numa- raiı olarak uretılen bu heykelcıkle ılgılı bılgılenn yer aldıgı bır de broşur hazır- lanıyor öyleşıde *lnce Memed' gıbı kendı yolunu çızdığını belırten Yaşar Kemal. Cumhurıvet gazetesıne gırışını yaşamının en büyük dönüm noktası olarak nıtelendırdı 'Korkak bır ınsan' olduğunu belırten uniü \azarbutün kıtaplarında korkunun yer aldığını ;>o>ledı Beş >ıl ertelenen mahkümıvctı konusunda. kotiı bır bıçımde elının kolunun bağlandığını \urgulavan Kemal, son yapıtından söz ettı \e Türk-Yunan ılışkılerıne değındı. yorum Ancak "Duşünce Ozgurluğu \e Türkiye" adıyla yayımlanan kıtjpta ver alan yazımda sıyaM tezler var Kıtabın "Türkive'nin üzerindeki kararmış gokyu- zû" adlı bolumde yer aljn ıkı yorum nede- nıyle 24 saat ıçınde polıs kıtaba el kovdu Aynı vorumlar Alman Der Spıegel \e In- gılız lndex dergısınde de yjvınılanmıştı Index'te yayımlanan yorum ıçın 1 vıl 8 ay hapıs cezasina mahküm edıldım Ancak mahkümıvetım beş yıl ertelendı Yanı bu be^ >ıl ıçınde makamlan rahatsız edecek bır şev yazarsam mahkümıvetım ışlerlık kazanacak Kotubıı şekıldeelımı kolıımu bağlıyorlar Bu Miçlamanın benım ıçın ne gıbı bır anlam ta>ıdıgını sordunuz Daha 17 yaşindavken mahkemelerı ve Lezaevlerını tanıdıgım ıçın bu suçlamalar benı uzmuyor Bu mesele ıçın Turk devletı alevhıne Av- rupa mahkemelenne başvurdum ve Turk devletını ınsaıı haklarına saygı göstemie- mekle suçladım - Sonışturmalar guncel yaşamınızı etki- liyor mu? KEMAL-Benı sadeceTurk ve vabancı gazetecılerın bana yaklaşma tarzları yordu Sövleyeceklenmı ne şekılde aktaracakla- rından korktuğum ıçın kendılerıyle goruş- meyı kabul etmedım Bu olavlar sıraMnda bırkıtapvazmavdbaşlamiştım Kıtabın jdı "Kan Dokülen Fırat'a Bakın." Bu kıtap bu- gune dek kaleme aldıgım kıuplar ıçınde durumlar nedenıvle bıtırmekte zorlandı- gını tek kıtaptır V uruyuş vapmak yazma- ma vardımcı oldugu ıçın daıma çok vuıu- riim Şımdı artık vurumuvorum Dostla- rını \e duşnunlaıım benı >olda gordukle- rı 7aiTian rahat bırakmıvorlar - Goruşlerinizi o/gurve açıkla>dbikceği- ntz bir ulkeye \er1eşme> i duşundunu/ miı? KEMAL-lsveç te3 5>ılyjşadıgımıcın Turkıye dı^ındu v aşama dency ımıne de sj- hıbım U\eç te vaşadığım donemde çok mutluydum \e bu sure ıçınde dort kıtap vazdım Ama sadece kendı \atanımda ya- rdtiLiolabılıyoruın İstanbul bılebenım ıçın siırgun sayıîır Kılkis'ın Hemıte koyunde doğdum 45 vıldır surgunde vaşjvorunı - Vaşamınızın onemli bir donum nokta- sından soz edebilır misiniz? KEMAL - C umhurıyet gazetesıne gır- mem havatımın en buyuk donum nokta- sıvdı ( umhurıyetgazeteMnde 12vılçalış- tım Turkı>e"nın en demokıatık gazetesiy- dı O donemde poIiMn benı vakalamama- si ıçın ısmınıı değı^tırdım Kemal Sadık Goğceli olan ısmımı Vaşdr Kemal olarak degı^tırdım Polıs benı yakaladıgında yıl- larca benı vikbyan gazetenın Yazı Işlerı Vtüduru nun de ışten attlacağından kork- tum 1951-1961 yılları arasında uç kıtap yazdtm 1961 \ ılında benı gazeteden kov - dular 1963-1973yılları arasında ıse 14kı- tap>a7dım -Sizi)azarolnıa\atcşvikcdcnşev nedir? KE\IAL-Vazarlıgımantık Vunane->er- lerıne dayanıyor Kıtap vazmaya başladı- gım zaman Turk hukumetı vabancı kıtap- lardan oluşan bııvuk bır kutuphane \dp- mışti Kutuphanede antık Vunan edebıya- tını konu alan kıtjplarda vardı Bueserle- rııı çogu benı çok etkıledı lerdır - Kendinizi Kazancakk'ten daha Yunan- lı olarak nıtelı>orsunuz.Bununlanedemek isrivorsunuz? KEM \L-Benım kaleme aldığım kıtap- ların. Kazancakis'ın kalemealdığı kıtapla- ra kıvasla Homeros'un eserıne daha yakın olduğuna ınanıyorum Kazancakısdeşup- hesız buyuk bıryazaıdır Bu goruş jçısın- dan Kazancakıs'ten daha Yunanlı oidugu- mu söyluyorum Homeros'un başlattıgı şeklın devamlılıgmı sagladım Bır/aman Turkler bana "Omeroğtu" derlerdı Yanı Homeros'un oğlu - Bu donemde >a/dığiHi/ kitapta İsraıı- bul'daki Runılardan da su/ edivorsunuz. Rumlar kunusundaki goruşunu/ nedir? KEM^L - Bu kıtap uı->jn lukldrını ko- nu alan siyası bıı kıtjptıı Lozan Antlaşma- sı Rumları evlerınden etnıiştır Lç bın yıl vatanlannda yaşayan Rumlar Turklerle mübadele edılmıştır Ancak mubadele ya- pıldığızdmanhıçkımseyemubadeleyapıl- masını arzu edıp etmedıgı sorulmamıştır Işte bu, ınsan haklannı kabul etmemek de- mektır Buolay hem Vunanıstan'dahemde Turkıye'de ınsanlarm yaşamı ıçın buyuk bır trajedıdır Bu kıtap uç cıltten oluşacak Bırıncı cılt I Dunya Savaşı ve Rumlann yerlerındenedılmesıyleılgılıdırveısmıde "Kan Dokulen Fırat'a BakııTdır - tnançlannızı buyıik bir ihtirasla sav u- nuvorsunuz. Tabii ki her şevin bir faturası var. Si/ kendi laturanızı odediğinLri sanıyor musunuz? KEM\L- Bır ınsan yazar olmay a karar \erdıgı zaınan çızdıgı yolun sonuna kadar gıtmek ıster "İnce\îemed'*adlı kıtabı yaz- dıgıın zaman çızdığı yolun >onuna kadar gıtmek ısteven bır ınsanın yaşdinını anlat- tım Kıtabın kdhramanı gıbı ben de kendı volumu çızıvorum Bu nedenle ne tatura odedığım dı\e bır şev sozkonusu olanıaz - Turk-Vunan ilişkilerini nasıl goruyor- sunuz.' KEMAl - Kesın olan bır şev \arsa o da Tuık ve Vunan halkljn arjsindj gergınlık olmadıüıdır Ikı halk bıı jrada vaşavabıle- tek durumda olduğunu kamtljrııştıı An- cak Turk ve Vunan hukıımetlerı daıma bıı çdtışnid ıruntığı ıçınde hareket edıyorlar Butun balkan ulkelep. merkezındeçatışma yatan bıı polıtıka ızl vorlar Izledıklerı bu polıtıka dışarıdan vapıldcdk mudahdlele- rın kurbdnı olmava mjhkûmduı Bdlkdiı- lar'ddTuıkıyeveVıınanistanarasinddkıku- tuptan bdşldyan başka bır kutup ddhd var Balkanlar da tanhı ve kulturel bırlığın sag- lanması ıçın Turkıye-Yunanı>tan kutbu bd- nş yanlısı olmalıdır Aramızda çozümlene- mevecek -.orunldi olduğunu sanmıyorum Dengeli olmak için yazıyorum Kavafis'in oğuUan - Kitap va/nıaktaki amacıni7 nedir? KEMAL - K ıtdp y jzarak tam bır denge- ye sahıp olnidya çalışıyorum - Tıirki>e'nin bir koyıinde buvuyen bir Kurt olarak iki kulturun ^lenekk'm le bir arada yaşadınız. Bu sizi etkilcdi mi? KEMAL-Ko>dekı tek Kurt aılesıydık E\âe Kurtçe. dışaıda da Turkçe konuşu- yorduk Bız ve kovluler arasındakı ılışkı- lerdehıçbırzdmanduşmanlıkolmadı Hat- id uç v ıl onte 70 vaşımı doldurduğum za- man hemserılerım kov umde benım bır bus- tumu yaptılar Kovde bır arava geldıgımız zarridn Turkler \c Kurtler arasında bır ay- rılık olmadığını goıuvorsun - Dilin insanlığı kurtaracağını s('»k'miş- rini/, Bu romantik bır goruş değil mi? KEMAL - Hdyır gerçekçı bır gorüş Çunku dılı kotuye kullandıgın zaman oldu- rucu olabılır Amd oldurücu olan >ev avnı zamanda kurtarn.ı da olabılır Insanlarm dunydva geldıklen zaman ılk guçlerı soz- Hippi ıiılııı Phoenix'te eanlanclı KiittürSenisi-Geçen yıloldukçaboşgeçen Phoenıx fes- tıvalTnde bu y ıl konserlenn gerçekleştığı alana ulaşabılnıek bıle olanaksizdı Muzıkseverler testıval merkezı Glaston- bury ciekı \Varv\ıckshıre Alanı'na ulaşan vollarda konser- lerın başlamasmdan bır gun once kamyonetlenyle. araba- larıvla uzun kuyruklaroluşturmuşlardı Orkestraların alet- lennı taşıyan kamyonlar da bu trafığe yakalanınca ufak sahnelerde gerçekleşecek bazı konserler ıptal edıldı ^5 bın kışılık bır kapasıtesı olan Olastonbury ye 100 bın mu7ik- severgelıncetamanlamıylaorganızasyon rezaletı yaşandı Butun sorunlara karşın Phoenı\ festıvallerınm gelenek- sel ruhu yakalandığı ıçın organızasyonun hatalan gormez- den gelındı Glastonbur) debuyıl bırbaşkayenılıkde tes- tıvaldekı muzık etkınlıklennın başka sanat dallany la. ozel- lıkleel sanatlarıyla tamamlanmasıy dı Aroma terapı teda- vılennın de tanıtı- lıp uygulandığı festıvalde. muzık dışı etkınlıkler or- tama sırk ha\aM katsa da gen.e'- muzıkseverlerı asil ılgılendıklerı tekşey unlumuzı^- yenlerle buluşabıl- mektı Gerçek 'hippi' ruhunun yaşatıl- ması ıle tanınan festıvalde tngılız gençlerın asıl kon- ser alanının dişın- da verdığı konser- ler genç yetenekle- n muzıkseverlere tanıttı Festıvalıngozdelen ıse v Ra\ement\ 'Leeds Chest' ve 'Delta'ydı Caz .sanatçılarına ayrılan >ah- nede de caz ıle hıp-hop kanşımı muzık yapan 'Gurus Jazz- mataz'dan yetmışlı yıllann folk-caz sanatçisi Terry Calli- er"a kadar uzanan zengın bır çeşitlılık goruldu Festıvale adını veren mıtolojık bır kuş olan Anka nın ol- dukça ırı, pembe bırhey kelı ve ıkı dev ekranla suslenen sah- ne, fedaılertarafindan sıkı bır korııma altına alınmıştı Mu- zıkseverler dev ekranlar aracılığıyld da olsa ulaşabıldıkle- rırr.uzısyenlerınyapıtlarıvlacoşarken festıvalın başındaol- dukça hırçın ve sert tav ırlar sergıleyen korunıalarda festı- val sonunda muzığın buyuluetkiNivlemuzık^everlerın kar- deşlen oluverdıler Festıvalın ıkıncı akşamı sahneye çıkan 'Flamming Lips" Korumalarla su savaşından \orgun duşen hıppiler kendilerini \erlcreattılar. gunumuzmuzığınınnekadargelıştığını kdnıtlayanbırkon- ser venrken 'Talking Heads* ve "Manic Street Prcachers", 'Dirty Three'de testıvalın rcnklı konuklarıydı FeNtıvalınuçunuı jkşdinındaızlevıulerlebuluşan'C)ress Hiir. •»dhnesındekı uvuşturucu vapımındd kullanılan ken- dırle suslennıiş şışme Budd hey kelı ıle festnal boyunca tu- ketılen uyuşturucular hdkkında da bıraz bılgı verıyordu Pazar gunu ıse Anglosakson, Amerıkan ve Brezılya asillı uç/ıyeden kurulu 'Drugstore'grubtı çıktı sahneye Modern rock ınen unlu kadın teniMİcılerındenolan \la- nis Morisette'nın konserınde ıse sanatçının başjrısında gru- bunun dd buyuk etkısı olduğu gozlendı "Cocteau Twins' grubunun vokalıstı LizFraservecunıartesı akşaını bırkon- serveren Björktestıvalın bdşarılı kadın sanatçılarıvdı Fcs- tıvjl bovunca gece- lerı çılgın partıler duzenlenırken geç saatlere kadar uvku- su7 kalmanınen bu- yuk odulu eskı gru- bu "Crazy Horse'u bırdrdva getıren Ne- il Voung'ı dınleye- bılmektı Crazy Horse. cumartesı ve pazar akşamları ıkı buçuk saat suren programlarıyla hay- ranlarına klasikleş- miş parçalannı sıın- dular Festıvalde muzıkseverleredaha eskılerden seslenen sandtçılar da vardı Punk donemı grup- lanndan 'The Fall' eğlenteyı ve şovu on plana çıkardıkları bırkonserle buluş- tular hayranlarıyla Konscr sırasinda korumalarla ızleyıcı- lerın su savaşına gırışnıesı grubun menajerı MarkESmithı haylı guldıırurken John Stage •»avaştan nasıbını almamak ıçın sjhnenın gerılerıne kaçmak zorunda kaldı Festıvalın kapanış konserını yenıden bırleşen '5>ex Pistols' grubu verdı Grubun bırleşme karanna pek çok kışı karşı çıktıysadagrupuvelerı festıval kapsamında verdıklen kon- serle kararlarımn doğruluğunu kanıtladılar Dort gun suren konserlerden sonra lngılızler dıınyanm en kap-vimlı ve ıv ı rock feMıvolını duzenlemenın gurunınuya- şıyorlardı CypressHillde "Phoeni\gibibirfestival Ameri- ka'da duzenleneme^di. Du/enk-nsev di de rock sirkine dönıi- şurdu" dıvor - Avdınlar iki ülkeyi birbirine daha vak- laştırabilirkT mi? KEV1AL - Boyle sorunlarda aydınların çok onemli bıı rol oynadıklarına ınanıyo- rum Çunku dvdınlar hem çozum onerıle- rınde bulunabılırler. hem de daha degışık bır mantık benımsenmesını onerebılırler Yunanıstan'da "Yunan-Turk Dostluk Der- negi" var Bu dernegın sorumlusu da The- odorakis'tır Turkıvedekı dernegın adı ^e •*Tıirk->unan Dostluk Dernegfdır Turkı- vedekı derneğın sorumlusu Yunan tanhı uzmanı olan Ord Prof Ekrem Akurgal'dır Turkıye'dekı derneğ.n etkınlıklerı az ol- masına ragmen Turkıye'de etkılı olmuştur Vunanıstandd da etkılı olduğunu sanıjo- rum Vfaalesef ıkı halkın dost olması ıçın çokyılgeçmesigerekıvor Halbukı ıkı halk bırkaç gun ıçınde bırbırıne düşman olabı- lıvor Kültur alanında gostenlecek faalı- vetler, barı> ıçınde ıkı halkın bır arada va- şamasına vol açabılır - Bir sure once mevdana gelen Kardak knzinin belııii bir olav olduğuna inanıyor musunuz? KEM\L-Turkı_\edebuolav gıılıınç bır olay olarak nıtelenıvor YunanlılarTurkle- rın başka komşuları vedahacıddı sortınla- ıı olduğunu ıdrakedenıı>oıldr Bovlecebır ulkede ulu>al konular olarak tanımlanan konulaı dıger ulkeleıde aynı boyutu dlmı- yor - Vani Vunanistan Kardak olav ınaonem vermekte haksız mıvdı? KEMAL - Kanıınca olava bovle bovut getırılmemesı gerekırdı Sonundd olan za- vallı havvanlara oldu Acabd keçılere ne oldu. ord>a lııç kımse gıdemıvor - Vunan halkı \e Vunanlı lidtrieriçin go- ruşunuz nedir? KEMAL-Nunanhdlkınıedebıyattdiıtd- nıyorum Istanbul Rumlannı herkesten da- hd lyı tanıyorum Ancak hıçbn zaman Yu- nanıstan'a gelmek nasıp olmadı Polıtıka- cıların mantığından daha çok halklann or- tak duşuncesıne gııvenı>orunı - Turk ve Vunan edetmati arasında or- tak noktalar var mı? KEMAL - Eıet orrak noktaldr \ar Or- negın Nâzını Hikmet \e Ritsosbırbıılenv- le 'akraba' gıbıdırler Turk şaırlerının ye- nı neslı de Kavafis ın 'oğullan" >ayıhr - Kitaplarını/da ozguriuk konusuna ağırlık venvorsunuz. Si/in ıçın ozgurluk ne- dir? KEMAL-En ozgür ınsanın bıleduşun- te ozgurluğunün sınırlandırılması bır so- run vdiatmaktadır Düsuncelerımızı sinır- Idndırmamak onemlıdır - 'Nelerden korkuvorsunuz? KEMAL - Her şevden korkuvorum Korkak bır ınsanım \e her sevden korku- vorum - Şaka vapıyorsunuz herhalde... KEMAL - Hayır butun kıtaplarımda kor- ku konu>u vardır Bu konu benı meşgul edıvor -Zordurumlannızda rürkpolitikacılar sizi desteklediler mi? KEMAL- Benı -^svahst bır ınsan olan Mchmet Ali Avbarçok destekledı Avrıca Turkıye Işçı Pnrtısf ndekı sovdaşlanm da bana destek oldular 1971 yılınddben \ee>ımaskerıcezaevı- ne hapsedılmıştık Po'ı5 benım kaleme al- dığım kıtaplar da dahıı olmak uzere beğen- medığı y dzarların butun kıtaplarına el koy- nıuştıı tczae\ ı gaıdıvanljrı \e bulurı a~.- kerleı pohsin el kovduğu kıtjpları aldılar veımzalamam ıçın banagetırdıler İştebu Türkıye'mn garıp tarafıdır AYDINLANMA EMRE KOIVGAR Demokraside Disiplin; Dayak ve Hukuk Demokrası bır araç mıdır, yoksa bır yaşam bıçımı mı9 Dısıplın kendı ıçınde doğrudan "faşıst" bır kavram mıdır, yoksa demokrastlerın de vazgeçılmez bır oğesı mı? Dayak, zorunlu bır dısıplın yontemı mıdır, yoksa kı- mı zaman ters sonuçlar veren çağdışı bır uygulama mı? Yurt bılgısı. hukuk, felsefe, sosyolojı. psıkolojı ve ben- zen konularda eğıtımsız olan toplumumuz hakkında Turkunden Amerıkalısına, mılletvekılınden beledıye başkanına kadar herkes ahkâm kesıp duruyor ı Yatan yanlış ne kadar saptırmaca varsa topluma pompalanıyor Temel kavramlar lyıce toz-dumana bulanınca da one çıkılıp, yanlış sayıltılar uzerıne doğru mantık kurulabt* lırmışgıbı "cevher yumurtlanıyor" • • • Demokrası, nereye gıdeceğını bılmeyen şaşkınlann rejımı degıldır Demokrası, kendılermı faşızmın ya da şenatın veya başka herhangı bır totalıter anlayışın yonetmesıne açık tutanların rejımı hıç degıldır Kımsenın kuşkusu olmasın' 'Demokrası" btr amaç, bır yaşam bıçımı bıreyın toplu yaşam ıçınde kendısi ıçın bulabıldıgı en az sakıncalı re/ım şeklıdır Turkıye'de yerleştırılmeye çalışılan demokrası, bg ulke ıçın bır amaçtır Ustelık bugurtku ışleyışıne bakılırsa haylı uzun zaman sonra erışılebılecek bır amaç • • • Demokrası, tum sıyasal rejımler arasında kurallara en fazla uyum gerektırenı, bu nedenle de en çok "/ç dı~ sıplın" ısteyenıdır Demokrası dışındakı rejımlenn hepsı zaten kaba kuv- vete ve zora dayandığından ayakta durabılmek ıçın kullandıkları şıddet, bu rejımlerın aynı zamanda ışleyış guvencesını de oluşturur Oysa demokrasıler, ışleyış mekanızmaları açısından çogunluğun kararlarına varoluş nedenlerı bakımından ıse bıreylerın, yanı azınlıkta kalanların temel hak ve oz- gurluklerıne dayandıklarından, bu ıkısı arasındakı den- ge, pek çok kurala ve bıraz abartmalı bır deyışle ne- redeyse her bıreyın tek tek egıtımıne bağlıdır Bu eğıtım bır yandan okulda, aılede ve medyada ve- rılır Ote yandan hukuk kurallanyla destekfenır Her eğıtım gıbı bu eğıtımın temelını de tutarlılık ya- nı dısıplın oluşturur Ayrıca bu eğıtım, doğrudan doğruya kurallara uyma* yı oğreten yanı "dısıptıne" ılışkın de bır eğıtım olma| zorundadır * Orneğın, kendı yaşamını mukaddes sayıyorsan baş* kalarının hayatlarına da dokunulmaz olarak bakmaİK bunu sureklı olarak uygulamalı ve uygulatmalısın "Dısıplın kendı ıçınde ' demokratık" ya da 'faşıst" bır değer taşımaz Hangı amaçla kullanıldığına gore de- ğer yuklenır • • • Dayak geçmışte bır dısıplın aracı olarak kullanılmış olmasına karşın, artık "demokrası dısıplınının" bır yon- temı olmaktan çıkmıştır Tum şıddet metotları gıbı "ça<} gerısı' kalmıştır Ne yazık kı, gunumuz Turkıyesı ndekı aılelenn en az yansmda erkekler eşlennı, asgan uçte ıkısınde de an- ne-babalar çocuklarını dovmektedır Boylece 'dayak" aıledekı dısıplının bır parçası halı- ne gelmekte anne-babalardan kaynaklanan bır bıçım- de, oğretmenlerden guvenlık guçlerıne "body-gu- arcTlardan garsonlara kadar, herkes tarafından toplum- sal olarak meşru bır araç" nıtelığıyle kullanılmaktadır. • • • Demokrası, dısıplın ve dayak arasındakı bu gırrft ve saptınlmış ılışkıler sorunu, "hukukun ustunluğu" kav- ramı ıle çozuîur Demokrasının "dısıplını' dayakla değıl, hukuk du- zenı ıle sağlanır Cumhurbaşkanı, başbakan bakanlar ve mılletvekıl- lerı başta olmak kaydıyla tum yetkılıler ve tum kurum- lar tam anlamıyla "derrokratık bır hukuk" denetımıne tabı kılındıkları takdırde toplumun eğıtım guvenlık ve kıtle ıletışım orgutlenmelen de bundan doğrudan etkı- leneceklerdır Demokrası, dısıplın gerektırır, dısıplın ıse hukukuzo- runlu kılar, dayağı değıl • • • "Demokratık bır hukuk denetımı"r\tr\ gunumuz Tur- kıyesı'ndekı ılk koşulu, 12 Eylul yonetımı tarafından sı- yasal ıktıdarın kontrolune açık hale getırılen Hâkımler ve Savcılar Yuksek Kurulu nun yenıden bağımsızlığı- na kavuşturuiması, adlı kolluk kuvvetının ' kurulması, mılletvekıllerının sıyaset dışındakı dokunulmazlıkları- nın kaldırılması gıbı uç adımın atılmasıdır Daha sonra yapılacak ışler ıse "çapraz bır hukuk de- netımı' mantığı ıçınde demokratık kururn ve kuralların guçlendırılmesı yoluyla demokrasının yerleştırılmesı çerçevesınde beürlenmelıdır Not: 'Çozumlemek" sozcuğu, analız etmek. tahlıl et- mek anlamma gelır Televızyon yorumcularımız ve haber metnı yazarlanmız bu sozcuğu. 'halletmek"anlamma ge- len "çozmek yerıne kullanarak Turkçeyı katledıyorlar Guzelım çozmek ' sozcuğu yerıne bır hece uzun olan yanlış bır kelıme kullanarak "suslu" metın yazdıklannı ya da "edebı" konuştuklarını mı sanıyoriar acaba1 ? K Ü L T Ü R • Ç İ Z İ K KAMİL MASARACI