Katalog

3OTEMMUZ1996 SALI CUMHURİYET SAYFA EKONOMI Dış piyasalardan borçlanamayan REFAHYOL hükümeti, Uluslararası Para Fonu ile stand-by masasına oturacak IMF'ye paketlıazırhğı• Yalnızca ınceleme yapmak uzere 5 ağustosta Turkı>e'ye gelecek olan IMF heyetıne sunulması planlanan paket, özelleştırmenın hızlandınlması, sosyal guvenlık sıstemının rehabılıtasyonu ıçın gereken yasal duzenlemelenn tamamlanması, kamu harcamalarının daraltılması, Merkez Bankası tarafından hazırlanan para programının uygulanması temelıne dayandırıldı ESRAVENER ANKARA- Dış pıyasalardan borçla- namayan REFAHVOL hukumetı Ulus- lararası Para Fonu (IMF) ıle yenıden stand-b\ anlaşması ımzalayabılmek ıçın paket hazırlıyor Valnızca ınceleme yap- mak uzere 5 agustosta Turkıye'ye gele- cek olan IMF heyetıne sunulması plan- lanan paket ozelle^tırmenın hızlandınl- ması.sosyalguvenlıksıstemınınrehabı- lıtas\onu ıçın gereken yasal duzenleme- lenn tamamlanması, kamu harcamalan- nın daraltılması. Merkez Bankası tarafın- dan hazırlanan para programının u\gu- lanması temelıne dayandınldı 2 katnlyon lıralık ıç, 73 mılyardolar- lık dış borç yukumluluklen karşısında uluslararasi pıyasalardan kredı alama- yan hukumet. gu\en kazanabılmek ıçın yenıden IMF'ye başvuracak Once Ja- pon. ardından da A\rupa pıyasalarının Hazıne nın tah\ ıl ıhracı planını askıya al- ması uzenne REFAHYOL harekete geç- tı IMF gelecek ay sonundayapılacakyo- netımtoplantısındaTurkıye'dekısonge- lışmelerın goruşulmesi ıçın \nkara"ya ınceleme yapacak bır heyet gondenyor Hukumetın de 5 ağustosta Ankara'da olacak he\ete paket sunmaya hazırlandı- ğı bıldınldı Hukumetın. IMF nın 24 aralık seçım- len oncesınde. ıstıkrar onlemlennden odun \erılmesı uzenne ıptal ettığı stand- b> kredı anlaşmasının yenıden duzen- lenmesını ıste>eceğı oğrenıldı Alınan bılgılere gore, hukumet, dış kredı alı- mındakızorlanmayadıkkatederekanlaş- manın en geç ey luîay ı sonunda yapılma- sını ısteyecek Heyete sunulmak uzere hazırlanan pa- ketın temelını de, dığer paketlerde oldu- ğu gıbı. ozelleştırme ve sosyal guvenlık sıstemının yenıden yapılandınlması oluş- turdu PTT'nın Tsının ozelleştınlmesıne ılış- kın yasal duzenlemelenn 2 ay ıçınde ta- mamlanacağı \aadınde bulunulacak pa- kette Turk Telekom'un hısselennın bır bolumunun satışından yıl sonuna kadar 1 mılyardolargelıreldeedılmesınınprog- ramlandığı belırtıldı Kâr eden kuruluşlar Petrol Ofısı Tur- kıye Petrol Rafınerılerı A Ş \e Ereğlı Demır-Çelık Fabnkası'nın ozelleştırme çalışmalarının hızlandırılacağı belırtılen pakette, bu kuruluşlann blok olarak sa- tışının I997'ye sarkacağı, ancak bır bo- lum hısselennın >ıl sonuna kadar ulus- lararası para pıyasalarına sunulmasının programlandığı bıldınldı Sosyal guvenlık sıstemının yenıden yapılandınlması ıçıngenışbıryasatasa- nsı uzennde çalışıldığı belırtılen paket- te, ışçılerde emeklılık yaşının ılk aşama- da kadınlarda 55 erkeklerde 58"e çıka- rılmasını ongoren taslağın y ılsonuna ka- dar yasalaştınlacağı vaadındedebulunul- du Kamu harcamalannın kısılacağı, ver- gı denetımının arttrılarak gelırlenn y uk- seltıleceğı kamu lojman ve arazılennın satışından 4 mılyar dolara y akıngelırel- de edılmesının beklendığı belırtılen pa- kette, ucret artışlan \e destekleme alırn konusunda herhangı bır \aatte bulunul- madı Para pıyasalarının, Merkez Bankası tarafından hazırlanacak program doğrul- tusunda dov ız kurlanndakı artişlann enf- lasyonun uzerıne çıkmaması temelıne dayanan bır pol ıtıkaş la denetleneceğı be- lırtılen pakette Istanbul Menkul Kıy- metlerBorsası'nda vabancıyatınmcılara kolaylık sağlanacağı ka>dedıldı İsadamları İTO'da bulustu Doğu Holding'e yerel destek bekleniyor Ekonomi Senisi - Doğu J-loldıng ınkurulabılmesiıçın lokomotıı gore\ı ustlenen Turkıve'nın onde gelen îşa- damları şırketm fınans \u- kunu tek ba^ına ustlenmek ıstemıyor Ağustos av ında kurulacak holdıngıçıngoruşalişvenşm- de bulunmak uzere İTOda bır ara\ a gelen \ e aralannda Sakıp SabancL Rahmi Koç, Fe>>az Berker gıbı ışadam- larının da bulundugu onde gelen sanavıuler holdıngın mumkun oldugunca genış ta- banlı \e verel yonetıcıler ıle sanav ıulerın de ıçınde bulu- nacağı bır nıtelıge sahıp ol- ması gerektığı konusunda goruşbırlığınevardılar Top- lantıdan sonra bır açıklama yapan Sakıp Sabancı herke- sin parmağını taşın altına kovması gerektığı goruşun- de bırleştıklerını behrterek "İsthoruz ki birikim tabana vayılsın 5 kişinin değıl de bın- İerce kışının hâkımı\etınde olsun Bugun katılanlar ise hissedarlık konusunda istek- Ü" dı\e konuştu Holdıngın statusunun ne olacağı konu- sunun da tartı^ıldığını kavde- den Sabancı başlangıçta hol- dıng olmasi. ılerıkı aşamada vakfadonuşmesı gıbıonen- lerde dahıl olmak uzere sta- tu konusundakı yetkının İTO Başkanı MehmetYüdınm'a bırakıldığım sovledı Geçen hafta işçı \e ışveren kesımını bır arava getıren Ekonomık Konsey toplantı- sinda Dogu Holdıng konu- sundakı endışelennı dıle ge- tıren ve sağlam basmak ıste- dıklennı kaydederek bolge ıçın bır araştırmavaptıkları- nı behrten TOBB Başkanı Fuat Miras ıse toplantıdan sonra $oy le konuştu "TOBB olarak\aptığımız araştırma- nın bu kontrv la Ugisı \ok. kat- kıda bulunmak konusunda hemfikiriz. Ancak tuplantıda projenın >ore halkını. >ore işadamlannı veverel \oneti- cıleri de ıçine alacak şekilde genişletilmesi konusunda ka- rar aldık." Işadamı Rahmı Koç da va- kıf holdıng ya da yatırım bankası şekhnde bır statu- nun belırlenmesinın ardın- dan destek \ermeve hazır ol- duklannı vurguladı Toplan- tıva avrıca İSO Başkanı Hu- samettin Ka\i de katılırken Jefl Kamhi ve Bulent Ec- zacıbaşfnın temsılcılen hazır bulundu Kıyı ve orman arazilerinin satılması anayasaya aykın, diğer araziler ise kullanımda RP'nin arazi saüşı suya düştüANKAR\(Cumhuri>et Burosu)- Hukumetın 300 tnlvon lıra gelır bekledığı kamu arazı \e lojmanlarının satışına ılışkın >asa tasarısı hâlâ hazırlanamadı Ekonomi burokrasisı tarafından hukumete sunulan raporda. kıyı ve orman arazılennın satılmasının anayasaya aykın olacağı dığer arazılenn de kullanımda bulundugu anımsJtılardk "Bu araziler ancak kullananlara satılabilir. Bu durumda da bekknen gelir alınamaz" dendı Raporda, gecekondu affına gıdılmesı durumunda yenı bır "gecekondu akını" başlayacağı belırtıldı Hukumetın, yenı kaynaklan ıçeren ekonomık paketındekı en onemlı yerı alan ve 300 trılyon lıra gelır beklenen kamu arazı ve lojmanlarının satışına ılışkın planı tıkandı Alınan bılgılere gore, Devlet Planlama Teşkılatı, Malıye Bakanlığı ve Bayındırlık ve Iskân Bakanlığı burokratlannca hukumete sunulan raporda, kamunun elınde kıyı ve orman arazılerı dışında 14 mılyon metrekarelık arazı bulundugu belırtıldı Arazılennın yuzde 80'ının ızın dışında kullanıldığı belırtılen raporda. "*Bu araziler ancak kullanıcılara satılabilir. Bunun için de uvgun koşullu odeme planı ha/ırlanabilir. Ancak kısa zamanda > uksek gelir elde edilemez" denıldı Kıyı ve orman arazılennın satışının anayasaya aykın olduğu belırtılen raporda "Lojmanlan kullanan kamu gorev lilcrinin bu binalardan çıkarılmaları \e satış işlemleri için en az 1 Raporda, gecekondu >ıllıksuregerekmektedir~ goruşu dıle getırıldı Raporda, kamu arazı ve lojmanlarının sıtışının 1-2 yıllık bır surede yapılabıleceğı belırtılırken "Ancak bu sahşlardan vüksek bir gelir elde ediimesi beklenmemelidir" dendı Raporda, gecekondu arazılen ıçın kullananlara duşuk bırbedel karşılığında tapu venlmesı durumunda yenı bır "gecekondu akınr varatılabıleceğı uvarısında bulunuldu • Ekonomi bürokrasısı tarafından hükümete sunulan raporda, kıyı \e ormanların satılması anayasaya aykın bulunurken "Kullanımda olan araziler ancak kullananlara satılabilir Bu durumda da beklenen gelır alınamaz" denıldı affına gıdılmesı durumunda ıse yenı bır gecekondu akını başlayacağı belırtıldı rıırkne ekonomısı 1991 sotvası gelışınunı "sıcak para " dı\ e de anılcın kısa uulelı dıs seınıa\e gınşleı ıne da\andıı mı$ gozukınektedıı Llınal tasaı ı ııflaı m bu tııtlıı utzıdanun dııze\e utkseltılemedığı \e sııu'klılık gosteıenhu \atımnprogramının ıngulanamadığı bu donemde ıktısadı bıı\ ııme wc ak paıa \ olın la finanse edılen ıthalatgemslenıesn le sağlanmakta\dı Antak \apa\ koşullaıda sıııdıııulen bu tw bmumenın \ağlık$ız bıı nıtelıkte oldıığu \e ulıısal ekononını dıs konjonktıııel dalgalanmalatü bağımlı kıldığı bıhnmektedıı "Sıcakpara" olgıısıtnun ıktısat \a:uunda tam anlanmlabıı tanımı \enlmemekte Antak suıası gen,ek kı, ne kaduı değışık şekılleıde tanımlama da sıcak parantn en onemlı ozellığı olan spekulatıf olma mtelığı bu tanımın belule\ıtısı olmak zoı ıında Işte sıcak paıa olgusıından kaMiaklanan \apısal bııtun sorımlaı da bu ozellığmden geçn oı zaten Tıtrkne 19H9\ılında ı unııluğe gıren 32 sa\ ılı karaı name\ le kambn o rejınunı tamanmla serbeuleştırmıs \e ulıısal malı pnasalarını uluslaraıası spekulatıf fınans kapıtalın <,ıkar alamna açw/,s durumdadu Genel olaıak do\ ız kurlaıında baskı \arataıak TL'sını aşırı değeılendıren ve Miftıçı teel faızleıde asııı bu \ukselme \aıatan bu donuşum sonutunda bu \andan caıı ısleınler açığı gıdeıek deımleşmekte, dığeı \undun da Meıkez Bankası nın bağunsız para pohtıkası ızleme olanağı \ ıtu ılmektedu Dola\ ısn la ulıısal malı pı\ asalann hâlâ sığ\e olgunlaşmamış oldıığu ulkemızde 1994 tıpı krızleıın \apısal koşullanmn her gun hazıılanmakta oldıığu gozlenmekte Elumzdekı \eııleı \alnızca 1995 \ılmda Tıukı\e'\eguıp çıkan sıcak para ışlem hacnunın 102 nııhar dolara SUNUŞ ıtlajtığını gostermekte GSMH nın nerede\ se ııçte ıkısuıe \aran bu tıu hateketlerı acıkla\abılletek tek sozctık kanınuzca ulıısal ekonomının spekulatıf bu salduı altında olduğudut Bu gelısmeleı kaısısında \feıkez Bankası 22 tenımuz tarıhlı teblığnle sıcak para akımını denetlenıe \olunda bır dızı onlem getırmii dıınınıda Bu kapsamda bankaların Mirtdısuıdan sağladıklaıı kısa \adelı dıs serma\e\e "06 oıanında Ka\nak Kullanım Destek Fonu kesıntısı getıııldı Bankaların dış boi(,lanma malnetlerını arttuan bu ıngıılamanın \anı sıra do\ız me\dııatlau ıçın Meıkez Bankası nezdınde \ıne do\ız cınsınden nıunzam kaışılık tutulnıası zorıınluluğu kondıı Do\ız me\zuatları ıçın ayrılacak karsılıklaıın da oranları Mikseltıldı Bo\lece bankalaıa dovız tutnıa zoı ıınlulıığıt getıı ılerek "açık pozisyonlarmm " daıaltılnıau hedeflenen bu u\gulama\la sıcak paıa hareketleıınm denetım altına alınması amaçlannoıdu incak \urtıçı reel faız oıanlaıuun o o30 u astığı \e kamu borçlanma geıeğuıuı GSMH nın °oI0 una \aklastığı bu enflas \ onıst ortamda u 06 ihıze\ mde getıı ılen bır fon kesıntısının sıcak para haıeketleıını denetlemekten çok ıtzak kalacuğı \alın bır geıçektır Kapsamlı bu \ergı lefonnmla seıma\egeluleıuu suıekh \eıgı denetunı altına almaktan kaçınan de\ let bu anlamda sıcak paıa pohtıkası \olu\la spekulatıf fînansal serma\egelulennı destekleme suıecını suıdureceğı ızlenımı \ennektedu Btzım de bu çalısma kapsumında taıtışmak ıstedığımız kuıamsal bu tanımlama çabasından çok tersıne somııt olaıak Turkne geıçeğınde sıcak para akımlat ının malı serbestleitırme sonııcu hııkumetleıın nasıl bu malı pohtıkası halıne donuştuğıınu ııdelemek ve bunun tehhkeh bovııtlannı seıgılemektır Mali piyasalarda başlayan tıkanma kısa sürede reel ekonomiyi de etkisi altına aldı Doç. Dr. ERİNÇ YELDAN (Bilkent l niu-rsitesil 1 T urkıye ekonomısının 1993'un son çeyreğınden ıtıbaren "istikrarsızük - krız - buyume - istıkrarsızlık''* sarma- lında bır kisirdongu ıçıne ıtılmış ol- duğu gorulmektedır 1993 sonunda malı pi- yasalarda başlayan krız. kısa surede reel eko- nomıyı etkısı altına almış bunun sonucunda 1994yıhndaGaynSafıMıllıHasıla(GSMH) %6 1 ozel sabıtsermayeyatınmlandao o22 2 oranında reel olarak gerılemıştır Yıllık baz- datuketıcı fıyatlanenf!asyonu°o70 lerduze- \ ınden. ° o 125 e ıırlamış. Turk Lırası, yaban- cı paralar karşısında o ol70 oranında değer lcaybetmiştır 1995"ın makro gostergelen yılın ıkıncı çey- reğınden ıtıbaren duzelme eğılımt gosterse de bu gelışmenın ozu ıtıbanyle kisa vadelı VTirtdışı sennav e (sıcak para) a'kışma day alı ol- duğuve uzunerımlı oldtnayacağı kabul edıl- nrektedır Nıtekım 1995decan ışlemlerden- gesinde 2 3 mılyar dolara ulaşan açık ve ka- n u kesımmın suregelen y uksek oranlı borç- lsnmı gereğı ıstıkrarsızhğın 1996 yılında da SLreceğı ve ulusal ekonomıdeyenı bır krız ya- şanacağı yonunde endişeler doğurmaktadır Bız bu yazıda reel ekonomının ıçınde bu- İLnduğu bu ıstıkrarsızîık ve knz olgusunu tanhsel brperspektıf ıçınde ele alarak Turkıye ekonomısı- n n 1980 lerboyunca surduğu çarpık vedenetımsız rctormsurecıyleolanbağlantılannıırdeleyeceğız Bu surev ıçerısınde denetımsız kalan uluslararası ser- naye hareketlennın gerek reel gerekse fînansal eko- rumı açiMndan nasıl bırer ıstıkrarsızîık unsuru ya- rstıtğını ve ulusal ekonomının dengelı buyumesının öıundekı en onemlı engel olduğunu tartı^acağız Colayısıyla bu çalışmanın ana eksenını fînansal re- OTTI uluslararası sermave hareketlerı (sıcak para) x; reel ekonomi kamu kesımı dengelen arasında- k bağlantılar oluşturmaktadır Turkıye de fînansal reform surecı 1980 sonrası "ya- |isai-u> unı vc dışa açık, pi> asa tkonomisi gudumun- Sıcak para krizi 1993 yılında başladı TABLO: KAMU KESİMİ GENEL DENGELERİ (REEL 1988 198^ 1990 Vergı Gelırlen Dolaysız Dolaylı Faktor Gıdeıierı Carı Transfer Harcamaları Kamu Harcanabılır Gelırı Kamu Tasarrufu Kamu Yatırımı 10455.0 4037.6 6147.3 4675.6 -6160.8 10001 1 5038.8 6232.0 Kamu Tasarruf-Yat Dengesı-1193.3 GSMHyeOranOlarak (%) KS0G Bütçe Açıgı Faiz Dışı Bırıncıl Butçe Der Faız Odemelen Yurt-lçı Borçlar Yurt-Dışı Borçlar Personel Harcamaları 4.6 3.0 -0.4 3.7 2.4 1.4 3.8 Kaynak Hazıne Dış Tıcaret Musteşarlığı 11702,6 5076.7 6625 6 3959 8 -6167 9 10499 0 3742.5 58858 -1796.0 5.2 3.3 06 3.6 2.2 1.4 54 13255.3 5625.7 7629 6 2690 4 -5629.2 11517.5 2871.5 7502.4 -4630.9 7.4 3.1 0.5 3.5 2.4 1.1 6.7 1 1987FİYATLA 1991 1992 13078.0 5621 9 11340 512 8 -4925 0 9497.0 347.7 6029.0 -5675 6 10.3 5.3 -1.5 3.8 2.7 1.1 7.8 14543.4 6110.2 8433,1 -66.1 -S666 6 9559.8 -849 1 55095 -6348 6 10.6 4.3 -0.6 3.7 2.8 0.9 8.5 ' l ı 1 mm 1| 1993 15647 6 63462 9301 4 570 2 -8150 7 8489.8 -2444 3 6207 5 -8651.8 12.1 6.9 -0.9 5.8 4.6 1.2 8.5 4/inJfAfl I |1994 14313.5 6165.4 8148.1 696.5 -8044.8 7015.9 -1267.3 3179 3 -4446.5 7.5 3.5 3.8 7.7 6.0 1.7 7.0 Temel Iktısadı Gostergeler (') Tuketıcı fıyat endeksı ıle ındırgenmıştır —ps\ ' 1 *-f 1995 4.2 3.4 7.5 6.2 1.3 6.5 defiberalizasvon'" programının bır uzantısı olarak ge- lışım gostermıştır Bu sureç boyunca 1981 de faız had- lenndekjsınırlamalarkaldırılmış 1984 "te dov ızalım satımı serbestleştınlmış 1989 da da kambıvokont- rollerı tamamıyla kaldırılarak yurtıçı - dışı sermaye hareketlen serbest bırakılmıştır Ulusal fınans pıya- salarına yonelık olarak 1986 yılında Sermaye Pıya- sası Kurulu oluşturulmuş ve Istanbul Menkul kjy- metler Borsası (yenıden) kurulmuştur Ote yandan. Merkez Bankası 1987'deaçıkpıyasa ışlemlennı baş- latmış 1990'da ıse Hazıne ıle gelıştırdığı bır proto- kol ıle bır ^para programr oluştunnuştur Fınans pı\ dsalarına ııy gulanan bu reîormlar sonu- cu Turk malı pıyasalan 1990"larda "derinlik" sure- cmde gorece ılerleme kaydetmış gozukmektedır An- cak bu sureç ıktısat kuramımn ongorduğu tasarruf - yatırım etkınlığının artmasını ve sabıt yatırımlara yonelık kredı havuzunun genişlemesinı sağlavama- mıştır iktısat lıteraturunden Mc Kınnon - Shavv te- zı dıye bılınen bu ortodoks yaklaşıma gore. fînansal serbestlık tasarrut ve yatırım davranışlarını uyara- cak dolayısıy la kalkınma temposunu hızlandıracak- tı Ancak malı serbestlık deneyımının Turkıye so- nuçları bubeklentıyı gerçekleştırmemış tersıne bu sureç sonunda ulusal ekonomının dışa bağımlılığı art- mış reel uretım yapısı dalgalanmaya ıtılmış veran- tıver tıpı davranişlarbeslenerek gelır dağılımınınbo- zulması sonucunu doğurmuştur Bu donemde Turk fînansal sıstemının gelışımını belırleyen uç ana sureç vardır bunlardan birincisi fî- nansal serbestleşme çerçevesınde gelıştınlen araçlann çoğunluğunu kamu kesımı açığının finanse ediimesi ıçın yaratılan menkul değer- lenn oluşturulmasi. ikincisi TLnın yabancı para bırımlen ıle ıkamesının doğurduğu teh- dıt(dolarızasyon), üçuncusude spekulatıf kı- sa vadelı sermaye hareketlennın ulusal fınans pıyasalarında ve gıderek reel ekonomıde ne- den olduğu ıstıkrarsızlıktır '»azının bundan sonrakı bolumlennde fînansal reform surecı- nı bu uç olgu bağlamında ırdeleveceğız Kamu sektörü açığının gelişimi Kamu kesımı dengelen 1990'dan ıtıbaren hız- lı bır aşınma ıçındedır 1 no'lu tablo bu olgu- nun temel unsanlarını ozetlemektedır 1987 fıyatları ıle hesaplanacak olursa reel olarak ka'mu harcanabıiırgehn 1990 da 1994 e o o40 gerılemış durumdadır Bu aerılemenın ana un- surlanndan en onemhsi kÎT sıstemının yarat- tığı taktor «elırlerının anı bır okuşe uârama- sıdır 1987fJ>atlan\la 1988 de 4 trıiyon TL olan netfaktor geürleri, 1992'de 66 mıly ar TL ye duşmuş durumdadır >anı KIT s^temı 4 sene- lık bır donemde reel olarak 4 tnlyonu aşan bır çokuntuye uğratılmiştır Kamunun cari har- camaian da reel fıyatlarla o o30 artmış ve bunlann sonucunda kamu tasarruf-yatırım açığı, 1988'den 1994"e4 mıslı buyumuştur Kamu sektoru borçlan- ma gereâının (KSBG)- Gayrı Safı Mıllı Hasılaya oranı 1988"de o o4 6 ıken 1993'te %12"ye fırlamış- tır Bu açığın fınansmanında kullanılan borçlanma senetlen, fînansal serbestleşttrme surecının de belır- leyıcısıolmuştur Iç borç stokunun GSMH yaora- nı ° o20"ye ıç borç faız odemelennın oranı ıse ° 06 2 ve ulasmış durumdadır Dolay ısıy la kamunun ıç borç ıda- resı rantıver kesıme yonelık bır gelır transter meka- nızması olarak ışlemektedır Yanı Turk "fînansal serbestleştirme-kamu açığı finansmanr bırbırıne koşut olarak yurt-ıçı gelır boluşumunu yenıden duzen- leyen bır surece donuşmuş durumdadır İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Yaşamak ve Yaşatmak Orman muhendısı bır dost yıllar once, henuz çok genç ve sevgısını ofkeye kolayca donuşturebıldığı yıl- larda, orman yangınlarında yaşadıklarını duygularını anlatırken, "O anda yangını çıkaranı yakalayabılsem, gozumu kırpmadan oldururum" demış ve boyle bır du- rumda ne kadar hapıs yatacağının hesabını yapmış- tı Once şaka soyledığını sanmış, sonra çok cıddı ol- duğunu anlamıştım Ne zaman yaz gelse, orman yangını haberlerı verıl- meye başlansa, bırkaç donumunu yaratmak uzere yılların verıldığı ormanların, bırkaç saatte yok olması- nın acısını yaşarken orman muhendısı arkadaşımı anımsarım O zamandan bu yana ınsanoğlunun ıçın- dekı yaşama ve yaşatma duyguları ıle yok etme ve ol- durme duygulannın çelışkısını, bır arada olabılmesını açıklamaya çalışır dururum Bır ışkencecının evınde sevgılı bır baba olabılme- sının, ınsan haklan kavgası ıçın yola çıkmış ınsanın ca- na kıyabılmesının nedenlerını açıklayabılsem, olabılır- lığını duşunsem de ınsan olmanın gereğının, bunu aş- mak olduğuna ınanır ve savunurum Ne yazık kı ust uste yaşadığımız olaylar ıçınde bu- lunduğumuz dunya duzenınde ınsanoğlunun, ınsan olmanın gereğını yapabılme yolunda değıl de aksı yonde hızla yonlenmekte ve orgutlenmekte olduğu- nu gosterıyor • • • Cahıl, yoksul, sevgısız bır yaşam boyu sevgıyı tanı- yamamış ınsanların kendılerıne tarla açmak uzere or- man yakmalarının savunması yoktu ama hıç degılse mantıklı bır açıklaması vardı Ya Kurtlenn haklarını sa- vunduğunu soyleyen PKK'nın son bırkaç yıldır eylem programları ıçınde Orman yakmanın yeralmasının na- sıl bır açıklaması savunması olabılır'' Refah Partısı ve lıder kadrolarının U donuşlen, ıktı- dar uğruna bugune kadar soyledıklerının tersını yap- maları bence çok surpnz değıl Ama kendı adıma en çok Muslumanlığı kılıf yapmış ınsanların, ağızlanndan duşurmedıklerı "/7oşgoru"den sevgıden uzakoluşla- nndan urktum Refah kadrolarının ıktıdara geldıklerının ılk gunlerın- de basına yonelık tepkılerının ardından, açlık grevın- dekı tavırları ne kadar acımasız olabıleceklerının dmı ne boyutlarda sıyasette kullanabıleceklerının ılk ıpuç- iarını verdı Bence Şevket Kazan'ın, Erbakan'dan onaylı ka- rar ve konuşmalartnda sımgeleşen duşunceler, bır ge- nel yaklaşımın ılk açığa çıkışı, soze dokuluşu olarak çok onemlı Onca cana mal olan olaylardan sonra vanlan an- laşmayı bıle 'kandılgecesı" bağışlaması olarak sun- maya kalkışıyordu Gazetecının bır refleks olarak ge- len, "Kandıl gecesını beklemek ıçın mı, bukadar ın- sanın olumunu goze aldınız" sorusu karşısında "Ko- şullarancak olgunlaştı" dıye bır gerı donuş yapmaya çalışıyorsa da konuşmasının devamında yıne kandıl gecesı vurgulamasını yapmaktan kendını alamıyordu Bunca acının uzenne toplum olarak bır soluk alma- mıza karşılıkh sevgıye, yaşama ve yaşatmaya daya- lı yaklaşıma ızın vermeye bellı kı nıyetlerı yok Sankı ortada bır savaş ve kazanmak- kaybetmek varmış gı- bı, bunca olum ve ağır hasta sakat kalmanın bedeıı cezaevlerı koşullarında kabul edılen lyıleştırmeler ıç- lerıne sındırılemıyor Ortada bır anlaşma olmadığı de- meçlen verılıyor Açlık grevının daha oncekı surecın- de olduğu uzere, kutuplaşmayı duşmanlığı besleye- cek yaklaşımlar sergılenıyor inanmış Musluman'ın, ahlak dınındekı sevgı, yaşa- ma, yaşatma erdemlerı ıle dını sıyasette kullanan po- lıtıkacının, şerıatçının çıkar ve ıktıdar tutkusu arasın- da ne kadar buyuk bır çelışkı var'' Ellerınde guç ol- madığı halde bunlar oluyor Ya şerıat ıktıdar olsa, dık- tatorluk kurulsa neler, neler olmaz'? • • • Atlanta'da konser yapılan parkta patlayan bomba terorun artık dunyanın super gucu ve en lyı kooınan ulkesı ABD ye de bulaştığının son kanıtı Uçak olayı- nın hemen ardından yaşanan ıkıncı şok ustelık dışa- rıdan değıl ABD nın kendı ıçınden ve sağ fanatıkler- den gelen bır terorun alevlenmesının ıpuçlarmı ven- yor Yenı dunya, somunj duzenınde, dunya pastasından en buyuk payı alsa da ınsan haklan ıhlallerının, çok bu- yuk gelır farklılıklarının yoksullaşma ışsızlığın ve de sılahlanmanın bıreysel terorun ne zamandan berı ya- tağı olan ABD de bu sonuç surprız değıl Bıreyın ala- bıldığıne kımlıksızleştırıldığı, en başarılılar arasında değılse, dışlanıp, horlandığı bır duzende, onca onle- me, polıs gucune rağmen terorun gıderek daha teh- lıkelı boyutlarda gelışıp guçlenmesı bekleniyor Mantığa gore terorıst, duzenın duşmanı ve kurba- nı Duzenı çokertmek uzere teror eylemıne baş vuru- yor Ne yapıyor? ABD de en sıradan, belkı de en çok ınsan haklarından barıştan sevgıden yana bıreylerı- nın muzık dınlemek uzere toplandıklan bır parkta, o ınsanlan oldurmek uzere bomba koyuyor Insan olarak yaşayamamanm dışlanmanın, horlan- manın, ezılmenın tepkısı, ınsan haklanna karşı bır ey- lem olarak şekıllenıyor Yenı dunya somuru duzenının beyın takımı en zen- gınler, yupıler çıkarcı sıyasetçıler duzen bekçılerı toplumun çoğunluğunun ışsız yoksul horlanmış ya- şamlanndan sorumlu olanlar parktakı konserde ne ge- zer"? Ama ınsanoğlu sevgısını haklı tepkısını ofkeye donuşturunce, ışte boyle sonuçsuz, akıl dışı acıma- sız, haksız amaçla çelışkılı tepkıler ortaya çıkıyor Yaşamak ve yaşatmak, sevgı uzenne duşunmek ey- leme geçmek orgutlenmek çok zor ama ınsanın ın- san olma yaşama ıçgudusu oylesıne guçlu kı dun- yayı sarmalamış olumsuzluk çemberını her yerden bırden kırmanın çarelerını bulacak ŞİRKETLERDEIS HABERLER • M\RLBORO kısa. modern kutuda hatıt ıçımlı Marlboro Lıghts Box"ı pıyasaya sundu • CROM JEANS tum urunlerınde yuzde 30 oranında yaz ındınmı uygulamasına başladı • \ ISA INTERNATIONAL Nagona ve Sıdney Olımpıyat ovunlannın sponsoru oldu • AMERICAN HOME SİGORT4 Reklamcılar Derneğı'nın bu vıl sekızıncisını gerçekleştırdığı Krıstal Elma Yanşması"nın TEM Studyolarfndakı odul torenının sponsorlusunu ustlendı • GUtNEŞ H\^4T SİGORT\ Adana Bolgesfnın mevcut ve yenı katılan acentelenne \fed-Net ve dığer hayat sıgorta urunlerını konu alan bır eğıtım semınen verıldı • BL'RGER KING Eskışelıır. İzmır ^nkara ve lzmıt te açacağı yenı restoranlanyla Turkıve'nın altı buyuk kentıne ulaşacak • KARON MENKLL KI\ METLER karon aılesının yenı mensuplarına pıyasalar \e şırket uygulamaları hakkında 5 gun boyunca temel bılgıler verıldı • McCANV ERICSSON \VORLDWIDE ıçlennde Opel Goodyear. R J Revnolds. Nestle Gıllette gıbı çokuluslu şırketlenn de bulundugu uluslararası muşterılerının sayısını 74'e yukselttı • ORSAHOLDİNG e bağlı hazır gıyım markalarından bırı olan Cembola Fashıon For Kıds yenı bır kampanva başlatarak sokak çocuklarını ve Çocuk Esırgeme Kurumu nu gıydırme çalışmalanna başladı