Katalog

KASIM 996 ÇARŞAMBA CUMHURİYET SAYFA EKONOMI Japon rating kuruluşu JCR, uzun vadeli kredi notunu BB+'dan BB'ye düşürdü, borsa altüst oldu Türldye'ye 'risldi iflke' ııotııEkononıi Servisi - : 994 krizinin aksi- ne. bu kez Türkiye'nın kredi notundaki cîüjüş \BD'l değil.Japonuluslararasıde- ğerlenJirme kurulışundan geldı. Japon- ya'nınratingkuruluşu JCR Üapan Credit FSaîing) Türkiye'nin BB- olan kredi no- tunu BB'ye cüşürdi Mayıs ayındakı de- ğerlendiıme^ nde not düşürmeyen ancak "Türkiye";. ı izlemeye alan JCR. siyasi is- tikrark. bırlikte Türkıye'de acil \e kararlı elconomık istkrar ted'bırleri uygulanması g'Crektığını bldırdi Piyasalara sabah sa- atlerinde bomba gibi uüşen not ındırimi- nin gerekçesı olarak y üksek enflas>onun devam \e sivası istıkrarsızlık gösteriidı. Geçen \ıl 30 ma>ısta Türki\e'nin Sa- rnurai pıyasa>ma sunduğutahvıller dola- vısıyla BB* o.'an kredi notunu deği^tımıe- >erek izleme>e alan JCR. sondeğerlendır- ınesinde Türkıye'y kredi ızlemeden de çıkardı JCR'nin a;ıklama>ında Türkı- Erbakan: Dövizimiz 1997'ye yeter ANKARA (Cumhurhet Biirosu) - Başbakan Necmettin Erbakan, kredi notu düşüşüniin ardından yaptıkları açıklamada Türkiye'nin 19L >7 yılı sonuna kadar dış borcunu karşılayacak dö\izi bulunduğunu ileri sürdü. Erbakan gelecek yıl sonuna kadar Türkive'nin 4- 5 milyar dolar cnarında dış borç ödemesi gerektiğini. buna karşilık Hazine'nin elinde nakit 8 milyar dolardan fazla döviz bulunduüunu ıddia ettı. Erbakan yabancı yatırımeılann dövizde erken birartış beklentisine girmcsine gerek olmadığını belirierek. devletin 25 milyar dolarlık bir imkânı olduğunu belırrti Dev let Bakaııı L fuk Söylemez de. Türkiye'nin dün. yüzde 7.625'lik kupon faizi ile 5 yıl vadeli 750 milyon marklık Euro tahvtl ihracına başİadığını açıkladı. Tahvil ihracıy la bu yıl bugiine kadarkı dış borçlanmanın 2.S miKardolara ulaşacaüı kaydedıldi. ye'nin kredi notunun düşürülmesinın se- beplen belırtılırken. öncelıkle yüksek enf- lasyon gerekçe gösterildi. JCR açıklama- sında Türkiye'de enfiasyonun düşürüle- nıediği ve önemlı sorunlardan birı oldu- ğu \ urgulandı. JCR açıklamasında. enflas- \onun \ıl sonunda vüzde 85 düzevinde gerçekleşmesinin beklendiğı belırtıldı. Kaynak paketlerıne değinen JCR. bu paketİerın kamu borçlanma gereğinin gav - ri safi mıllı ha>ıla\a oranının vüzde 9 gı- bi yüksek düzeylere ulaştığı bir ortamda gerçekleşmesimn zor olduğunu da sav un- du. Hükümetin 1997'desıfıraçıklıdenkbüt- çe hedefledığını hatırlatan JCR açıklama- sıııda. "Yapısal rcformalarda önemli bir açıklama gerçekleştirilmedikçe denk büt- çe yapılması giiç olacaktır" denildı. 1994 y ılnıda 2.6 mılyar dolar fazla ve- rencarıışlemlerdengesının 1996'daıse6.9 milyar açık vermesinin beklendiğine yer verilen açıklamada dış ticaret açığının 20 milyar dolara ulaştığı belirtildi. Merkez Bankası rezer\lerınin 17 milyardolanaş- tığı ancak Türkiye'nin özellikle kamu sek- töründe orta ve uzun \adeli dış borç yü- künün artabileceğı belirtilen açıklamada Türkiye'nin 1996dan başlamak üzere üç yılboyunca 11 milyardolarlık birdışborç gerı ödemesi olduğu hatırlatıldı. Kredi notu borsayı \nrdu Sabah alımla hareketlenen borsa. JCR'nin kredi notunu açıklaması ile bir- likte hızla gerilemeye başladı \eendeksgü- nü vüzde 3.9"luk kan kaybı ile kapattı. Enerji sektöründe gerçekleşen yoğun alım- larla hızlı başlayan piyasa. alımlann ge- nele yayılmak üzere olduğu bir sırada kre- di notunun ındirıldiği haberi ile 82 bin 700 se\iyelerıneındı ve endeks günü 3311 pu- anlık bir dü^üşle 79 bın 861 den kapattı. Pencependur paravan şirket kurdu Petlas'a 'naylon' talip ANKARA 1 (Cumhuriyet Biirosu )- Petlas'a daha öncekı ıhalede en yüksek önerıyı vercn. ancak gereken teminat mektubunu bık getiremediğı içın kurumu alamayan Muhtar Pencependur'un ışletme ıçın açılan son ihaleye " Boyakım Holdıng adıyla para\an bir şirketle talıp olduğu öğrenildi. Daha öncekı ıhalelerde hıç teklıf alamayan Petlas'a bu kez önerı getıren 5 sirketten üçünün RP'ye yakınlığıyla tanınan MÜSİAD üyesi oldueuna dikkat çekildi. DYP-CHP hükümeti dönenıınde açılan son ıhalede hıç teklıf verilmeyen Petlas'a bu kez 5 firma talıp oldu. Petlas'a teklif \erenlerden. Ensa- Özka ortJklıfiında Özka RP Bitlis Milleuekılı Zeki Ergezen'ın kardesi Ömer Faruk Ergezen'ın ^ırketı. Özka aynı zamanda toplam 5 RP'lı boledıyede " bıne yakın bınanın ınsaatını da alan şirket. Petlas'a teklıf \eren dığer şirket de. Konya'da faalıyet gösteren \e kredi ılışkılorınde bıle faize girmeyen. RP'ye yakınlığıyla bilinen Müstakil Iş Adamları Derneği'nm (MÜSİADlen önemlı üyelennden biri olan Kombassan Holdıng. \'ine Petlas'a teklıf \eren Barum firmasi MÜSİAD'ın üyesi.Petlas için 1995 nisan ayında açılan ihalede en yüksek önerıyı \eren Pencependur'un şirketi Nadır Impev'e satılması kararı alındı. Ancak Pencependur o dönemde. Petlas ıçın \erdığı 70 milyon doların taksıte bağlanan bölümü ıçın banka teminat mektubu bile getiremedı. Bunun üzenne satiş ıptal cdıldı. Pencependur'un bu ihaleye de Boyakim Holdıng adında bir paravan şirket aracılıgıyla girdiğı ögrenıTdı. Sanayi \e Ticaret Bakanlığı'nın ınceleme yaptığı. ÖlB'y ı uyardığı kavdedildı. ATAŞ'ın üretimini durdurması TÜPRAŞ'ın zararını arttırdı Hükümet AFIF'i sıfirhyorANK.AR.A (Cumhuriyet Biirusu) - BP. Slıel. Mobil gıbi uluslararasi kar- tellerin ortağı olduğu ATAŞ rafinerı- sinin. akaryakıt zammının düşük tutul- duğu gerekçesiyle üretınıı durdurma ka- ran. hükümeti önleııı alıııay a ıttı. Ener- ji Bakanı Recai Kutan. akaryakıt fı- vatını en azından bir süre dondurmak Ton kalkarsa ATAŞ açılır' TAHSİNAKÇA Güney illerinin akary'akıt ihtiyacı- nı karşılayan ve zarar ettigi gerekçe- siyle üretimi durdurulan özel sektöre ait Ataş Rafinerisi'nin yeniden üreti- me başlaması için vüzde 15'lik Akar- yakıt Fiyat Istikrar Fonu (AFİF) ke- sintisinin sıfırlanması yeterli olacak. Ham petrol maliyetinin yükselmesi nedeniyle zarannm 55 milyon dolara ulaşmasmı gerekçe göstererek, 23 ekımden bu yana ürefim yapmayan ra- fineri, yeniden işbaşı yapmak için Enerji Bakanı'nın AFİF ile ilgili ka- rarname taslagını imzalamasını bek- liyor. Rafinerinin en büyük ortağı du- rumunda olan Mobil Öil Genel Mü- dürü Ertuğrul Tuncer, 27 giinlük süre içeris'nde ham petrol maliyetinin litrede 3 dolar gerilediğini ve akarya- kıt ürünlerine 22 ekimdeki yüzde 7'lık zammın ardından, dün de yüz- de 7 zam yapıldıgına dikkat çekti., , amacıyla Akaryakıt Fiyat Istıkrar Fo- nu'nu(AFlF)sifırlamayı öngören ça- lışmanın Yüksek Planlama Kurulu'nda (YPK) görüşüldüğünü bıldırdı. Bakan Kutan. gazetecilerın konuya ılişkın sorulannı yanıtlarken. ATAŞ'ın üretımearavermesi nedeniyle akarya- kıt sikıntisi ya^anmadığını. ancak tüm pıyasanıntalebınıkarşılamayaçalişan TLPRAS'ın zararının arttığını belın- ti. Enerji Bakanlığı'nın. rafınerilerden kesılen yüzd- 1 15 oranındaki AFİF'in sıfırlanmasını önerdığini. Bakanlar Kurulu'nun bu yöndeki önerisının YPK'de deûcrlendirildiâini bildiren Kutan, -TÎ PR.\Ş"ın5trihonlira|ıkö- ran 6-7 triKüiıa doğru gidi\or. AFİF'in kaldırılması durunıunda Ha/Jne, bu gelirden nlacak, anıa kaldırılma/sa Tİ PRAÎj'ınzarandayineHaane'den karşüanacak" dcdı Hükümetin isteğiyle yapılan toplantıda "ucuz ekmek" pazarlığı sonuçsuz kaldı Fınncılar REFAHYOL'a rest çektiHÜLVAGENÇ Başbakan Necmettin Erbakan'ın ekme- ği ucuzlatma kararı hayal oldu. Hükümetlc fınneılar arasında yapılan "ekmek fiyatı" pazarlığında fınncılar ta\ ız vermedıler. Dün Ankara'da y apılan ekmek zır\ esinde fırıncı- lar 15 bın lıradan ekmek satınayacaklarını açıklarken. ıstedığı sonucueldeedemeyen hü- kümet yetkılilerı ekmek girdılerini ucuzlat- tnak için ellerinden gelenı yapacaklannı söy- lemekleyetındıler \e toplantı sonuç alınama- dandağıldı. Istanbul \e Izmir FınncılarOda- si eski lı.ste fiyatlarını uygulama kararı alır- ken. Ankara Fınncılar Ödası'nın hükümete şirin gözüknıek ıçın gramaj düşürerek fiy at- lan aşağı çekme kararı aldığı ılerı sürüldü. Buarada Başbakan'a destek \ermek ama- cıylaİstanbul Büyükşehır Beledıyesı'niney- lül ay ında fınncılar odasi tarafından açıkla- nan zamma gecıkmelı olarak itıraz ettiğinı dile getıren fınncılar. beledıyenm ıtırazının dün toplanan komisyon tarafından geri çe\- rıldiâini vuraulavarak. ekmeöin 18 bin lira- dan satılmayadevam edileceğını bildirdıler Istanbul"da ekmek fıy atlarının a^ağıy a çe- kılmeyeceğmi açıklavan Istanbul Fınncılar Oda.si Başkanı FahriÖzer. dün Ankara'da ya- pılan toplantıda aldıklan kararı dıle getır- dıklerıni bildırerek, "Tanm Bakanı ekmek girdilerinde indirim yapmak için çalışnıala- n sürdürdükkrini. bunun zaman alacağınj. söyledi" dedı. Izmır'ııı de fiyat ındımıeme kararı aldığmı vurgulayan Özer. Ankara'da bir süre için eknıeğin gramajının dü^ürüle- ceğinı ileri sürerek. "Hökümt'teşiringözük- nıtkisteyen Ankaralı fınncılar. fiyatlan aşa- ğı>a çekiyornıuş gibi gözükecekJer" dedı. 250 gram ekmeğın 18 bın lıradan satıl- maya de\am edeceğmı açıklayan Istanbul Ekmek tşverenlen Sendikası Başkanı İsma- il Hakkı Keceli. İstanbul Belediyesinin II Ticaret Müdürlüğü'nc yaptığı ıtirazın geri çevrıldığını \urguladi Beledıyenm ekme- ğin 1S bin liraya çıkarılmasi kararına gecik- nıelı olarak ıtiraz ettığmı belırten Keçeli. "Komisyon toplantısında ekmeğin 18 bin li- radan satılnıasına karar \erildi" dedı. Türk Metal: TOFAŞ için yasal yollara başvurulacak ANK.AR.A(ANKA)-Türk Metal Sendikası Genel Baş- kanı Mustafa Özbek, TO- FAŞ'ta 1011 işçinın ışine son \erilmesi kararının yanlış \e olunısuzolduğunu bildırerek "bedetsizotoithairne ilışkin kararnamenin iptali için bu hafta ıçinde yasal mercilere başyuracaklarını söyledi. Özbek. sendıka genel mer- kezinde düzenlediği basın top- lantısında, bedelsiz oto itha- iiy le ilgili kararnamenin onay- lanmasından sonra tartışma konusuolmayadevam ettıği- ni belırterek. bu kararname- nin uygulamaya girmesi ile Türk otomotiv sekıöründe kriz konusundacıddi kaygılarya- şanacağını kaydetti. Bu kararnameye karşı Tür- kıye Cumhurıyeti tarıhinde ilk kez ışçi ve ışverenın bir aray a geldiğıne dıkkatı çeken Özbek. Polonva ve Macarıs- tan'ın Avrupa Birliği ile yap- tığı anla^malarsonucunda oto ıthalını engelledıgıni, (rlan- da'nın ise oto ıthalıni kisitla- dığını belırterek Türkiye'nin bu kararları göz önünde bu- lundurması gerektiğini söy- ledi. Sadece sendıkal çıkarlar değil. bu tür uygulamanın Türk sanay iıne ve sosyal ya- pısına sikıntı getireceğini dü- şünerek bedelsiz oto ithaline karşı çıktıklannı vurgulayan Türk Metal Sendikası Genel Başkanı. "Muhtemel olum- suzluklar karşısında samimi uvanlanmı/ı \e hatta protes- tolanmızı gerek kamuoy una. gerekse bu ülkeyi yönetmek- le yükümlü olanlara dııyur- mak/orundavı/" dedı. TOFAŞ ışvereninin bedel- siz oto ıthalını gerekçe göste- rerek. 1011 işçın n işine son verme kararı aldığmı anım- satan Mustafa Özbek. bu ka- rarı yanlış ve olumsuz bul- duklannı ve kararın gözden geçirılmesıni beklediklerını sövledi. BENCE IZZETTIN ONDER Adil Vergi Tahsili Değerli meslekdaşım Veysi Seviğ geçen gün fevkalade önemli bir konuyu burada gündeme ge- tirmem için dikkatimi çekti. Büyük bir isabetle üze- rine parmak basılan bu konu. vergi borcunu erken ödeyen yükümlüye getirilen iskonto avantajıdır. Yü- zeysel inceleme ile haklı görülebilecek olan bu ko- nunun. dehnden bakıldığında büyük haksızlık ta- şıdığı anlaşılmaktadır. Konu şudur: Bilindiği üzere, tarh ve tahakkuk et- mış olan bir vergi borcu belirli taksitlerte idareye öden- mektedir. Getirilen yeni uygulama ile taksitlere bağ- lanan vergi borcunu vadesinden önce ödeyen yü- kümlü, borcu üzerinden, erken ödeme süresine bağh olarak belirli bir ıskonta alacaktır. Denebilır kı. bu uygulama zalim devlet mantığından vatandaşı ile eşit haklara sahip çağdaş devlet mantığına ge- çişin bir kanıtıdır. Zira yükümlü vadesinden önce ödeme yaparken bir faiz kaybına uğramaktadır. Iş- te devlet bu kaybı telafi etmektedir. Buraya kadar faizi reddederek iktidara aday olmuş bir partinin sıs- teme teslim olması tersliği dışında. fazla bir man- tıksal hata gözükmemektedir. Yeni sistem biraz yakından incelendiğinde. bu- nun hem adalet hem de mali açıdan sakıncalı ol- duğu görülmektedir. Adalet boyutu ıki kısımda ın- celenebılir. Birdefa, vergi borcu. vergi doğurucu ola- yın gerçekleşmesi ile ortaya çıkar. Ancak idari ve teknik nedenlerle bilançonun yapıldığı an, gelırin el- de edıldıği an olarak kabul edilir. Bu ınsanlara be- yanname süresine kadar zaten üç aylık bir süre ve- rilmiş bulunmaktadır. Niçin verginin tarh ve tahak- kuk anı, beyannamenın verildiği üç ay sonraya atıl- mış ki! Bilanço. 31 aralık itibariyle yapılsa da. her- halde 1 ocakta hazır olamaz. Ama niçin üç ay? Di- yelim ki, üç ay da makul bir süredır. Bu esnada tarh ve tahakkuk etmiş olan vergi borcu için niçin tak- sitlendirme yapılıyor ki! Bu borç geçmiş dönemde elde edilmış olan kazancın vergısidır. Yanı, gücün oluşturduğu yasaları bir tarafa bı, akalım, hak ve ah- lak ölçütlerine göre, gelir elde edildıği anda bunun vergi bölümü devlete borç olarak oluşmaktadır. Bu para ahlaken devlete aıt bir paradır. Beyanname- nin verildiği ve verginin tarh ve tahakkuk ettiği an- da ise hukuken bu para devletindir. Diğer bir ifade ile buradaki taksıtlendirme. vergi yükümlüsüne dev- let tarafından verilmiş faızsiz borçtur. Şimdı bir de bu alacak önce çekilırken, yanı ilk tahakkuk aşa- masına doğru çekilirken devlet faiz ödemektedır. Acaba devlet kimin hakkını kıme geçirmektedir? Her- halde adil hesaplaşma böyle olsa gerek! Adalet açısından bundan daha da garip bir iliş- ki vergi sorumlusu sıfatı ile maliyeye para yatıran- larda ortaya çıkmaktadır. Burada fazla bir şey yaz- maya elım gitmıyor. Zira işin bu yönü hiçbir şekil- de açık ve haklı değil! Vergi usul yasalarında verilmiş olan süreler kı- saltılabilir. Oradaki hükümler, nasıl ihdas edildi ise aynı yöntemle değiştirilebılir. Hatta bugünkü bilgi- sayar sisteminde. bilanço dönemi dahi beklenme- den çok çağdaş bir peşin ödeme sistemıne geçi- lebilir. Peşin ödeme sistemi için artık ne KDV ne de geçen yılın vergisini esas alma zorunluluğu vardır. Yeter ki isteyelim! Vergi gelırleri açısından ise son uygulamaların so- nucu ortadadır. Devlet kendi alacağı üzerinden ver- gi borçlularına faiz öderken açık bir gelır kaybına uğramaktadır. Erken ödeme, bırinci ödeme anın- da devlete bir seferlik geçici bir avantaj sağlarken, faiz ödemesi her seferde gerçekleşecektır. Bugünkü faiz uygulaması. önceleri kabul edilmiş olan bilanço verme süresi ve tahakkuk eden vergi borcunun hiçbir faize tabi tutulmadan taksıtlendi- rilmesı hüküm ve uygulamalarındakı hakim felse- fenin bir uzantısıdır. Bugünkü dc dahıl, tüm bu uy- gulamalar hakkında yanında olmanın değil. güçlü- nün yanında olmanın bir sonucudur. Ancak tüm bu güç felsefesinin bugünkü uzantısı artık o boyutta- dır ki, bunun açıklanması tesadüflerle değil, fakat özel bir tür eğitimle olası görülmektedir! ÇIFTÇI DOSTU / SAPIXLAHUSLMI Domates üreticisine tuzak kurııluyor M i l l i P i y a n g o 1 9 K a s ı m 1 9 9 6 Ç e k i l i ş i 40 milyan Istanbul ve îskenderun paylaştı KARACABEY - Başbakan Erba- kan, yardımcısı Çiller ve hükümet üyeleri "özelleştırme'' diye tuttur- du. Hiçbirinin gözü başka bir şey görmüyor... Ancak. özelleştirme- den önce yapılması gerekenlerden söz eden yok... Gerçek dışı bilgi- lerle devletin ve mılletin malını haraç- mezat satarak ülkeyi ve halkımızı bü- yük bir felakete sürüklüyorlar!.. Batılı ülkelenn başarısının en önemlı nedenı. devlet sektorunu piyasadan çekmeden önce. üreti- ci ve tüketicilerı orgütlemiş olma- sıdır. Türkiye'de ise, Batı'da gördük- lerimizin tam tersi bir uygulama başlatıldı. Şımdi bunun acısını mil- letçeçekiyoruz. Üretici vetüketici- yi örgütlemeden devletin gucünü pi- yasadan çektiğımiz için. Türk tarım ve hayvancılığı çöktü... Halkımız giderek fakırleşıyor!.. Ekmek fiyatlarında bir denge kurulamayışının nedenı de Özal- Çiller tipı özelleştirme anlayışıdır. Piyasa tamamen özel sektörun eli- ne ve ınsafına terk edildi. Eger dev- let kendısıne düşen görevleri yap- makta devam etseydı veya üretici ve tüketıcıler ekonomık orgutlenme- lerini tamamlamış olsaydı ekmek fi- yatlarında kesinlikle bir tartışma çıkmazdı. Devlet buğdaydan, et- ten, şekerden. ayçiçeğinden elini çekti. Hem üretıcifer perişan oldu. hem tüketiciler sömürüldü, hem de aynı ürünleri ıthal etmek zorunda kal- dık. Yüzlerce trilyon lıramızı yaban- cı ülkelere adeta saçıyoruz. Hem de her yıl... Aklımızı başımıza almaz- sak belki de yuz yıl!.! Hükümetlerin piyasayı özel sek- töre bırakması sadece üretici ve tüketiciyı ezmekle kalmadi. Turk ekonomisini de çıkmaza soktu. Hükümeti yönetenler başlarını kaldırıp baksınlar... Tarım kesimin- de yangın var. Ülkenın her yanında ayrı bir facia yaşanıyor. Geçimini "salçalık domates "ten sağlayan yüz bınlerce ınsanımız. ne yazık kı, kendi ülkesinde "Kunta-Kinte"öer\ larksız bir yaşam surüyor. Çoluk çocuk, gece-gündüz çalışıyor; ama, Sorunlar çözülemezse domates salçası ithal etmek /orunda kalacağu. kendisi parasızlıktan kmlırken baş- kaları zengin oluyor. Hepsinin du- rumu yürekler acısı. Dertlerini din- leyınce önce inanamıyorsunuz... Fakat. biraz araştırınca acı gerçek- le karşı karşıya kalıyorsunuz!.. Biga, Gönen. Manyas. Bandır- ma, Susurluk, Karacabey ve Mus- tafakemalpaşa'da salçalık doma- tes üreten yüz binlerce çiftçı. üç beş fabrikanın oyuncağı haline gel- miş, Öylesine tuzaklar kurulmuş ki üreticiler binbir emekle ve masraf- la yetiştirdikleri domateslerini fab- rıkalara son derece düşük bir fiyat ve göstermelik peşinatla vermek zorunda bırakılmış. Salça fabrikaları geçen yıl bir ki- lo domatesi üreticiden 3 bın 200 li- radan satın almış. Ama, bedellerı- nın ödenmesi 5 ila 6 ayı bulmuş. Bu yıl ise. 4 bin 200 lira fiyat ilan edil- mış, anlaşmalaryapılmış... Öylesi- ne tezgâhlar hazırlanmış ki. üreti- cilerin büyük çoğunluğu domate- sini 2 bin 500 liradan satmak zo- runda kalmış!.. Fabrikalara 4 bin 200 liradan ürün verenlere de sadece bin lira pe- şin ödeme yapılmış. Gerıye kalan 3 bin 200 lırasının da ileri bir tarih- te venleceği bildirilmiş. Domates alımları eyiül ayında başladığı hal- de. bugüne kadar bin liranın dışın- da bir tek kuruş ödeme yapılmamış. Ne zaman ödeneceğıni soran üre- ticılerede "Zamanı bellı değil'' ya- nıtı verilmiş... Ülkemizde "sûperenflasyon" var. Özellikle tarım girdileri her yıl yüz- de ıki yüzden fazla artıyor. Özellik- le son aylarda her hafta, her şeye zam gelıyor... Çiftçinin en önemli üç girdisindeki fiyatlar füze gibi... Zi- rai ilaçlaryüz binli rakamlardan mil- yonlara ulaştı. Mazota zam yap- mak moda haline geldi. Hükümet- ler her aklına geldiği zaman fiyat art- tırıyor. Bir litre mazot iki gün önce yapılan son zamla 55 bin liraya çık- tı. Daha da duracak gibi gözükmü- yor. Gübre fiyatlan ise iki yıl içinde yüzde 500 artış gösterdi. Geçen yıl domatesini 3 bin 200 liradan satan üreticinin parası 6 ay sonra eline geçince yüzde 50 de- ğer kaybeti. Alım gücü 2 bin liranın altına düştü. Geçen yıl 6 kilo doma- tesle bir litre mazot alabilen çiftçi. şimdi bir litre mazot alabilmek için 20 kilo domates satmak zorunda... Bu yıl ise, maliyeti 4 bin liraya yaklaşan domateslerini peşin pa- ra uğruna 2 bin 500 liraya satan üreticiler zaten perişan haldeler. Eğer domateslerini fabrikalara 4 bın 200 lıradan satanlarm da öde- melerı 5 ile 6 ay surerse paralarının değeri yarı yarıya düşecek ve alım gücü azalacak. İşte...Özal. Çiller ve Erbakan Tür- kiye'sınde domates uretıcılerınin acıklı hali!.. Karacabey'in tecrübe- li Ziraat Odası Başkanı Naci Kara- ca bakınız nasıl yakınıyor: "Domates üreten bölgelerde tam bir facia yaşanıyor. Salça fabrıka- larınm yaptığı sanayıcııık değıldır. Çiftçinin malı resmen ğasp ediliyor. Geçen yıl domatesini 3 bın 200 lı- radan satan üreticiler, buyılaynı do- matesi 2 bın 500 lıradan elden çı- karmak zorunda bırakıldı. Fabrıka- lar 4 bın 200 liradan satın aldığı domateslenn parasını ise hâlâ öde- medi. Ne zaman ödeyeceği de bel- lı değil. Ûdendiği zaman da para pul olacak. Çiftçinin elinden boş kâ- ğıt üzerine imzaları alınıyor ve son- ra aleyhinde kullanılıyor. Eğer hü- kümet bir çözum ğetirmezse üre- ticiler önümuzdekı yıl kesinlikle do- mates ekmeyecek." Demek ki sorun çözülemezse gelecek yıldan itibaren belki de do- mates salçası ıthal etmek zorunda kalacağız. Devlet yetkılilerı veya hü- kümet yıllardan berı süren bu sö- mürüyü isterse bir yıl içinde çöze- bilir. Hem de "serbest pazar eko- nomisı" kuralları içinde!.. Bölgede ziraat odalarının son derece de- ğerli ve tecrubelı yöneticılerı var. Eğer devlet ve hükümet yetkilileri holdinglerden korkmuyorlarsa bu değerli yöneticilere kooperatifleş- meyı önersinler, biraz destek çık- sınlar. Bakınız kısa süre içinde üre- ticiler kaç adet modern salça fab- rikası kuracaktır... Seyretsınler... Işte, özelleştirmenin getiremedi- ğı rekabet ortam o zaman doğa- caktır. Bugun üreticılerin yüzlerine bile bakmayan fabrikalar. üretici- nin ehndeki domatesleri en yüksek fiyatla alabilmek için yarışa girecek- lerdir. Bunda ne devletçilik var, ne de korkulacak başka bir şey... Ama, sadece sömurü yok!.. • 40 MİLVAR c )52847 Istanbul. İskenderun 10 MİLVAR 185400 Ankara. Izmir. Istanbul. Is- tanbul 5.MİLVAR 008185 Elazığ. Bursa. Kocaeli. Anka- ra. 1 MİLVAR 015563 Ankara. Izmir. İstanbul, İs- tanbul. O8O~35 İstanbul. Aydın. İstanbul. Is- tanbul. 38-T23 Çal, İstanbul. İstanbul. Ada- na. "85065 Murgul. Ankara. Kocaeli. Antalya. 943910 Ankara. İzmir. İstanbul. Çor- lu. 500 MİLVON 042517 133678 188661344684384844 546975 655301 6^7339 722065 941523 200 MİLVON 004242 040949 042515 013989 151737 164943 246440 381909 464386 593301 718592 817915 913416257073 402359 502111 595280758118 819169 922^68 03341004275i 19569327 6356414250 532768 602422 764648 826529 945404 034139137130 226054 306078 446999 560549 627749 785701 846970 94^039 040066149633238823 367281455671 566729 672612 788322 910400 955490 100 MİLVON 005181 820294 648947 467985 206181 063313 866546 685188517738 239633 0897 55 900658 694131 II0246 920990 "05481 556723 319192 121863 962408 7 81585 621408 344551 157511985432 819679 175443 037944 822244656553 482504 216682 072446 873251 686852 519883 251974 107253 908633 270919 110694 944086 724919 580485 331889 135220 96"81 804419 621506 345672 170925 989551 383154 187440045101 830676 663161 495643 218020 073289 878366 687962 521587 253027 545722 282925 II7810947919737394601470 337556 140012 972077 80S7 03 625723 375085 642708 448296 201000 056362 838182 668822 500814230831 087453 893766 693422 523041 699539 555404 309000 121835 957908 778966605239 344338 147303 976263 810326 631030 50 MİLVON 012819 84512965584847872 161510 028036 869791 695872 495882 275122 070763 8853657 19336 520319 296862 113604 921470 731506 5390^5 123180 943191 766001 571724 360483 157127 964137 785358 588339392528 176934 981925 826798 616718 420048 201073 989324 837108653081236138013484 856921 660904479597 264206054892 870947 700802 504464 284877 077291 889555 720736524301309364 113778 923131 746282 326179 132048 950567 769263 574692 361562 159959 968774 810357 590560 410292 182478 983458 827249 623509433411 232129995181 838255472627 241846017544 8574131 661687 490961 265833 056159 87 6997 710185 509896 289242 079447 910680 725937527 06i 319322I2145793O57 4 550845 348923 135811 950815 775416 582226371560 169408 969825 819622 600468 414623 189100 985489 833695 636566455458 232708 999405 653102 472681 250406 019815 867982 670726 493590 269597 064260 8840157 10416 515442 296000 082723 912744 727682 537 434 322147751440559194359901 156966 962618 779499 582972 380500 171618971725 826453 615367419821 190957 987589 835606 648658 459896 20 MİLVON 0011737 !9691 546509 37 2554 204763 013490 757598 390258 245769 033524 786291 600252417819264619044500 838646 613541 452662 266819070668 856919 635454 477945 279771 085191 900787 642918489988 298358 114595 922408 653780500181 319786 123806 952291 673078509082330353 153973 980 7 25 68423 518013 348369 183337 993797 696073 542631365346194364 009559 720792 551302 3 7 2677 209385 022502 768553 579016 397609 249676 037465 789528 600528 419935 264709 056665 842787 614958 455224 271889 072924 863592 637797 480538 280851 094040 902320 645244 495727 301800 116363 931420 658647 500288 320963 125646 958315 674530 511897 333835 159242 983578 685058 519524 351945 187861 996031 715440 544912 367949 197045 010671 745206 558963 380624 229382 0270327 69037 579063 398290 250267037705 817755 603873 449512 264762 066981 846856 619516 468503 273381075798 897012 637918481057 281370 096130 903398 64 7 112 495827 308538 116611 933262 6 7 1002 501159 322726128031927049681661514963 339910172128986409688819 534413 357308 189664 996185 718685 545628 369109 201240 011496 748399 565559 381902 237618029374 778017 591455 415655 262499 039740 836238 606972 450690 265436 067147 855616 630354 477248 274311 078016899951 639852 485282 285324 098184 905865 648067 500088 312085 117425 951395 671727 503047327095 130664972066682836 515997 34C76 181519 993055 692688 539349 361501 192697 997799 10 MİLYON 04148 85753 65123 45087 29482 07080 90611 07119 91918 73463 56739 40453 15318 98722 15742 04594 85998 65388 47747 30118 32023 07754 95897 79279 57998 41439 42308 2598" 05072 87583 70177 50110 50619 34513 10037 96622 79892 64052 64540 43017 26716 06125 89514 70568 71394 54487 39250 10615 96914 85417 4 MİLYON 2495 2801 3522 4819 6193 6506 7351 8468 9607 9657 2622 3023 4796 5980 6282 1 MİLYON 600 BİN 052 405 483 526 588 "54 970 800 BİN 09 20 28 37 95 AMORTİ 4 6