Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
T - 1 8 KASIW199< PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA
HABERLER
SSKds föppili
«ıleme
operasyanı
,'alışrra
isBakar. Necati
ı 'SSJOe alırıacak
~z* bin 5CH)kjİMİr sıriiV,
ÖSYM'v; -a
ıg crrayc çıktı
SSK'n.ıı eni »eıel
nK-ıüdürik Eıs.:tra Onal ın
— Şına\:n 35YVde
N/".apt.nlm;s> çinsjeç
k^alır.dr'celği telırlend:.
Suıav ı'arrcaişıetme
eflemanlamıa
c>.,zellik]err«ııı
a3.nntıian:ırılrıarnası
voğunlaşrüairt
h>eraberince^cti'di. Bakan
b».askısındirı kırtjlabılmek
i<p4n geçer. üufta çinde
v .apjlan R* grıp
toplantısırda SSK'ye
alınacak 2bın 5(0 kisirın
^ınavının öSYTVfve
y.aptırılacag'iusrnav ıçin
5<J bın kışjuı
b»£işvurduejnu açıklaınıştı.
İfcinciiHabur
Köppüsü acıldı
m DİYARSAklR
(CTumhurivet Bünsu) -
B<ölgede gtz ve
inçelemelcde buîunmak
i«;in gelerı çışleri Bakanı
Meral Ak^ner. din Habur
sinır kapisında >eii yapılan
b i j köprüyû ulaşıma actı
Zaho K.a\ nakam
\luhamme" Ra>it
Hüsevin'ınde katıldığı
köprü açılı>ında. Lonuşma
y apan Içiş!;n Balanı
Akşener. Habur Mnır
kapısının Ciinevdjğu'nun
kalbi oldueunubelırterek.
bölge halkının eşbyanın
karşısmda olduğınu
?»öyİedi. Bakan Alşener.
Kuzev Irak tan »e:inlen
mazotun. TIR'larıcin 5 lon
kamyonlar .çınde 4 lon
olacağını ıtjde edirrek. gınş
ve çıkışlamın i>e
maksimumda tuulacağını
belirttı.
RP'nin tıedefi
genel liseler
• AMvARA(AMvA)-
RP"li millervekilleri din
eğitimi alan öğrenci savısını
genel liselerle arttırmayı
hedeflıyor. (mam hatip-
liselerini ısrarla savunan
RP'Iiler sövlem
degişikliğıne giderken.
imam-hatip lıse!ennın de
kapatılabileceğini. ancak bu
kurumlardaki dın
derslerinin genel hselerde
okutulmasını istedi.
İçki ve sigara
satışına yasak
• ANKARA (AA) - Sıv as
Valilığı. il sınırlan içinde
18 yaşından küçüklere
alkollü içki ve sigara
satışını yasakladı. Sıvas
Vali!igi"nin. Resnıi
Gazetede >a> ımlanan
duyurusunda. kamu
düzeninin. genel asavişin
ve genel sağlığın
korunması amacına
yönelik olarak. izinsiz
olarak açıkta alkollü içki
satışı ile 18 yaşından
küçüklere alkollü içki ve
sigara satışınm
vasaklandığı bildırildi.
İlk konukları
TÜPkler
• ANKARA (AA) -
TBMM Dışişleri
fComisyonu üveleri.
Bulgaristan Parlamentosu
Dışışlen K.omısyonu
Başkanı Nikolav
Kamov'un davetlisi olarak
bugün Bulgaristan'a
sideeek. İstanbul
Nlillervekili Sedat
Aloglu'nun
başkanlıöını vaptıaı.
TBMM Dışişlen
Komisyonu üyelerinden
oluşan hevet. ziyaret
sırasında halen
Cumhurbaşkam olan Jelvu
Jelev ile 12 ocakta bu
görevi Jelev "den devralacak
olan Peter Stoyanov
tarafmdan da kabul
edilecek.
Restorana
bomba: 1 ölü
• TUNCELİ (Cumhuriyet)
-Tuncelide birdinlenme
tesisine bomba atılması
sonucu bir kişi öldü. biri
ağır4 kişi yaralandı.
Tunceli il merkezinde
bulunan Tepebaşi Turistik
Tesislen'nin içkiii restoran
kısmına saat 20.35'te
1
imliği belirsiz kişi va da
kişilerce atılan patlavıcı
madde. Celal Doğan adlı
yurttaşın ölümüne.
kimlikleri saptanamayan 4
kişinin yaralanmasma
neden oldu. Elazığ Dev let
Hastanesi'ne kaldınlan
yaralılardan birinin sağlık
duruınunun ağır olduğu
bıldirildı.
Dokunuhnazbk sunrlıBatı'da dokunulmazlık meclis çatısı altında geçerli. Cezai ve hukuki sorumluluk
gerektiren suçlardan dolayı dokunulmazlık ise ülkelere göre farklılıklar gösteriyor
ANKARA (AA) - Türkıvede rnilletve-
kı lerıninvasamadokunulmazlıklarınınsı-
nHandınİması tartışılırken Batılı parla-
rrenter sistemlerde bu konudaki yasalar
tiiun yıllar süren tartışmalardan sonra de-
falarca deâişime uğravarak kalıcılık kazan-
dı
Batılı parlamenter Mstemlerin tamamın-
ckmılletvekillerininkürsüdeve Mechsça-
tiM altında >aptıklan konuşmalar. ilensür-
dtklen görüşler. teklifleri va da kullandık-
lai ov nedenivle dokunulnıazlıkları bulu-
nı\or. Ancak cezaı \e hukuki .sorumluluk
şerektiren suçlardan dolayı dokunulmazlık
ükeden ülkeve değişiyor.
Norveç. Kore. Nikaragua. Lübnan ve Ja-
pcrıva'da üvelerin konuşma özgürlüğü sa-
Jece genel kurul. komisvon >a da komite
toslantılarını kapsarken parlamento dışın-
Ja vaptıkları konuşmalar dokunulmazlık
kapsamında bulunmuvor.
Milletvekıllerinın ı^ledığı suçlar nede-
niyle gözaltına aiınmalan ve tutuklanma-
ları bir kısım ülkelerde. genel kurulun
ov uyla mümkün olabilıvor. Ancak bazı ül-
kelerde parlamenterlerın bu dokunulmaz-
lığı. sadece parlamentonıın çalı^tığı dö-
nemde geçerli oluyor. tatılde olunan döne-
nıı kapsamıvor.
\or\ eçte "suçlu olduğu keiin \eagirct1
-
za gerektiren durunılarda" üvelerin doku-
nulmazlığı bulunmuvor. Japonvada ise
parlamento çalışmava başlamadan önce
gözaltına alınan va da tutııklanan bir üve.
temsilcilermeclİM çalışmava başladığında
istek bıldirirse serbest bırakılabılısor.
Ingiltere: Konuşma özgürliiğü
Parlamento üvelerının sorum.suzluğu. ılk
önce Ingiltere de "konuşma özgürlüğü"
(freedom of spcech)olarak onava çıktı.
Lzun \ıllar süren tartışnıaların ardından
da 16. v üzyıl sonlarında üvelenn parlamen-
todakı MZ, görüv,me ve ov kullanmalarının
"parlamento'danbaşkayerde" hıçbırmah-
kemede. lııçbır kov uşturmav a konu olama-
vacağı gii\ence altına alınmiş.
Ingılterede gerek Avanı Kamarası. ge-
rek.se Lordlar Kamarası üvelerını vaptıkla-
rı konuşmalar \e da\ranış!arından dolavı
dis etkılerden \eva müdalıalelerden koru-
vaıisorıım.suzluk ılkesi. üveleresınırsızbir
şekilde konuşma hjkkı \ermiyor Cveler
kamaradaki saldırgan \e küçü'k düşümcii
sözlerınden dolavı cezalandırılabilıvorlar.
Bu ülkede huk'uk davalarına karşı koru-
nıa nitelığınde olan vasama dokıınulmaz-
lığı. parlamento toplantı.sından 40 gün ön-
ce başlıvor ve toplantının bıtiminden 40
eün sonraMna kadardevam edıvor.
DİSK lideri Budak'ın 'mafya-devlet-aşiret' bağlantısı konusunda önerisi
6
Demîrel devreye girmeK'
CEMİLCİĞERİM
SA.MSl'N - DİSK Ge-
nel Başkanı Kıdvan Bu-
dak, "mafva-devlet-aşi-
-et" ilişkilerinden de\ letin
ınndırılması \e temızlen-
Tiesi ıçin Cumhıırbaşkaııı
Sülevnıan Demirelı görc-
.eçağırdı. Budak, ülkede
.•a>anan karmaşa nedeniv -
e Cumhurbaşkanının
"ben ikinci hükünıet deği-
Irn" deme hakkuıa sahıp
olnadıgını belırterek Tür-
Live'de hükümetlerin altı
ıvda bir değiştiğini. uzun
^•üre değişmeven cumhur-
ba>kanlığı makamınm L\-
satetle bu sorunıluluğu
izerine alması gerektiğını
bilJirdi.
Budak. "Cumhurbaş-
kanınııza seslenivoruz.
Ivurda ku/u tesinı edil-
mez. Kedi>eciğerteslim
edilmez. Av ıpları olanlar
ayıplarmı orta\a çıkar-
mazlar. Dev letin başı siz-
siniz. Göre\ inizi vapını/.
Geçmişteki alışkanlıkla-
rını/dan \azgeçiniz.
Çünkü eğer Türkive bu
ayıpiardan gelecek bir- Cumhurba^kanı Sülevman Denıia'l dünvoğun bir gün geçirdi. Demirel. Erkunt Eğitim Merkezi'nin açılışını > ap-
kaç vıl içinde kurtul- tı. Burada küçük bir öğrenci ryemircl'e a\akkabı hedi\eetti. Demirel avakkalmı elinealarak numarasına baktı.
mazsa. siz tarihe en bü-
Fransada, milletvekillerinin dokunul-
mazlığı cezai kov uşturmalan kapsıvor. Ka-
bahatlerısedokunulmazlıkdışı bırakılmış.
Fransa'da 1958 Anava.sası ilebugünküha-
lıni alan do.-vunulmazlık hükümlerine göre
hiçbır üve. parlamento görüşmelen süre-
bince men.vubu olduğu meclİMti ızni olma-
dıkçacürm. veva küçük dereceli suçlardan
kovuşturuhmıvor ya da tutuklanamıyor.
Suçüstü haiı ise dokunulmazlık kapsamı
dişında.
AJmama
Almanvada meclisın (Bundestag) ıznı
olmadıkçaüvetutuklanamıvorvadaifade-
sinı almak içın de çağrılamıyor. Ancak bu
kural, suçüstii halınde ve suçun i^lenmesi-
nı takıp eden 24 saat ıçmde futuklama du-
rumunda uvgulanamıvor. Meclıs'ın izni
ıçınse. içtüzük komı>\onu ön karar alma-
da vetkılı kılınmiş bulunu-
yor. Almanvada savcıhğın
>a da mahkemelerın doku-
nulmazlığın kaldırılması is-
teği ılk olarak Adalet Baka-
nı'na iletılıvor. Adalet Ba-
kanı da bu ısteği meclis baş-
kanına arz edıvor.
Türkıvede ' ise DVP.
ANAP. DSP \e CHP grupla-
rı. milletvekillerinin \asama
dokunulmazlıklarınııı sınır-
ijııdmlmaMiıa ilişkın hazır-
ladıklan teklıtlerı 'jeçen lıaf-
ta TBMM Baskanlıgı'na
sundıılar.
RP grubu. bu tür konula-
rın aeeleve getiri'memesi
gerektiğı gerekçesivle bir
önendebulunmadı. t3MN)
Başkanı Mustafa Kalem-
li've sunulan metınlenn or-
tak noktası. millet\ekılı do-
kunulmazlığının sınırlandı-
rılması. Bu teklitlerde. ağır
cezav ı gerektiren suçüstü
halı ve dev letin vihsıvetine
karşı islcnen cüri'ımlcnn va-
nı sira: irtıkap. rii^vet. ihtılas
ve zimmete para geçırme.
resmı ıhale ve alım satımla-
ra t'esat kanştırma. resmi ev -
rakta sahtekârhk. kaçakçı-
lık. dolandırıcılık. emnıyetı
suıistımal ile Anavasanın
14 maddesındekı durumla-
rın dokunulmazlık dışina çı-
karılması örmörülüvor.
> ük a> ıpların vaşandığı dönemin
cumhurbaşkanı olarak geçebi-
lirsini/. Oysa a\ ıpları kurtaran
Cumhurbaşkanı olarak geçnıe-
nizi sivasi olarak karşınızda ol-
sak da isti>oruz" dedı.
Genışletılmiş başkanlar kurulu
toplantısına katılmak üzere geldi-
ği Samsunda Cumhurıvet'e de-
rie; veren Rıdvan Budak. lıalkın
cumhurbaşkanlığı makammdan
cemokratik hukuk devletının ko-
runmasına vönelık bir tav ır ve ev-
lenı bekledıgını vurguladı. "Halk
biröncübeklhor"dedı. Türkıvede
sıvası partılerle demokratık kurum
ve kuruluşlann bir karmaşa va-.a-
dığına dikkat çeken Budak. sunla-
n sövledi:
"Cumhurbaşkanı 'bu süreç i^le-
vecektir. busorunlarçözülecektır"
diye bir sabır \e beklenti içinde ol-
ma hakkına sahip değildir. Çünkü
işlcmediğini gurdük. Halk cum-
hurbaşkanlığı makammdan, de-
mokratik de\letin hukuk dt-vlcti-
ninkorunnıasına\önelikbire>lem
bir ta\ ır beklnor \e ona destek ver-
meje hazır. Daha doğrusu bir ön-
cii bekli\or"dedı
Bu öncü makamın Türkıvede
bir sıvası parti. ve bir sivaM lıder
olamavacağının görüldüğünü. bu
nedeııle cumhurbaşkanlığı maka-
mının çiğnenen \ ev a kırlenmi!; ko-
nunıuna sokulan dev letin temız-
lenmesi için dev letin en tepesinde-
ki hareket nokta.M olarak devreve
girmesi gerektiğinı kavdeden Bu-
dak şövle devam etti.
"Yanicumhurbaşkanı 'ben ikin-
ci hiikümet değilim' deme hakkı-
na da sahip değildir. Hükümetler
altı av da bir değişmektedir. Türik-
\e"de değişmeven ve daha uzun bir
süre orada oturacak olan savın
Cumhurbaşkanı cesaretle bu so-
rumiuluğu sürdürmelidir üstüne
almalıdır. Hepinıi/elazını olan de\-
letinvenidenpisliklerdenarındırıl-
ması. temiz hale getirilnıesi, de-
mokratik de\ let haline gt'tirilmesi
hukukun üstünlüğü karşısında
herkesin hesap verecck noktava
gelmesidir. Hukuk karşısında cum-
hurbaşkanı da işçj Mehmet'de.
kö> lü Ahmet'de av nı eşitliğe sahip
olmalıdır. Hukuk karşısında gerek-
tiğinde herkes hesap vermelidir \e
Türki\e gerçekten temiz toplum-
sal vaşama ihtivaç halindedir. Bu-
nun gereği vapılmalıdır."
Budak Başkanlar
kurulıf nda konuştu
Budak. Genışletilmiş Başkanlar
Kurulu'nda yaptığı konuşmada
Türkıve'nin moralsiz olduüunu.
tünı kurumlarında büv ük aksama-
larvesallantılarvavındığını bu ne-
deııle de Türkive ııısanının gıiveıı
bunalımına düştüğünü sövledi.
Budak. "Birtoplum bu kadarde-
mokratik şart ve koşulları belir-
leven kurum \c kuruluşlara ve
onların vönetinılerine karşı gü-
ven bunalımına düşerse, o top-
lum gülen. üreten ve ürettiğini
pavlaşan, demokrasivi koruvup
kollavan birtoplunıolamaz. Gü-
venvemoral bugün Türkive top-
lıımunun en hüvük ihriuıcı ola-
rak önümüzde duruvor" dıve
konuştu. Türkıvede demokrasiv-
le hıçbir ılgisi bulunmavan bırdü-
zen kurulduğunu ve kımsenin he-
sap verme noktasına gelnıedığinı
belirten Budak. "Herkes birileri-
nin açığını bulmuş. herkes biri-
lerinin açığı ile birilerini tehdit
eder hale gelmiş" dedı.
Çiller'i 'soruşturmadan kaçırma'girişimi
ANKARA (Cumhurhet Bürosu) - RP.
koalısvon ortağı D^'P'nin Genel Başkanı ve
Basbakan ^ardımcı>ı Tansu ÇUJer'j Meclis
soruşturmalanndan kurtarmak ıçin anavasa
ve içtüzük hükümlerini çarpıttı. TEDAŞ
K.ornis>onu Başkanı Metın Bostancıoğlu.
anayasa ve içtüzük hükümlerini çeli^kılı gıbı
göstererek komisvonlara tanınan surenın
dolduğunu iddia eden RP"nm. "Çiller'e
kendini sevdirmeve çalıştığınf söv ledi.
Koali^vonun büvük ortagı RP. REFAH\'OL
pazarlığında Çıller hakkındaki yolsuzluk
dosvalarının kapatılması için "gizli protokol"
yapıldıöına ılişkin sav ları doğrulavıcı adım
attı. RP^lı Mustafa KamalakrTBMMmn 3.5
aylık tatili süresince de komisvonlarııı
çalışabıleceğını belırterek "Ancak bu
komis>onlar tatilde çalışmadıkiarı
gerekçesivle görev sürelerinin dolmadığını
iddia edivor. Ovsa anavasanın 100. nıaddesi en
fazla 4 ajlık süre ö"ngörü>or" dedi. TBMM
Içtüzüğü'nün ilgıli maddesı ise Meclis'in
tatılde olduğu donemlerde siırelenn
iŞlemeveceğini hükme bağlıvor. Kamalak.
anava>ada "aksi hüküm" bulunduğu
gerekçesivle içtüzük düzenlemesınin dikkate
alınmavacağını savunarak "İçtüzük
anavasava aykın değil. ancak anayasada aksi
hüküm olduğu için süre işlemeveceği hükmü
geçerliolmaz" dıve konuştu.
DYP Genel Ba^kan Yardımcisi Hasan Ekinci
de komısvonların zamanında çalışmalannı
tcimamlamadıgını ılerı sürerek "Komisvonlar
tatilde çalışabilirdi. bunu engelleven bir
hüküm vok. Ancak. nıuhalefet bu dosvalarda
bir şev bulamadı. Çiller'i kendileri akİamış
olmamak için süreyi geçirerek komisv onların
düşmesini sağlamak istedikleri kuşkusunu
taşıvoruz" dedı. Komisvonlar düşse de
Çıller'in vargıdan kaçmadığını ilerı süren
Ekıncı. "Savın Çiller hakkında bir şey
bulamadılar. Mahkemeve gitse de
bulamavacaklar. muhalefet bunu bilivor o
vüzden. çalışmaları uzatıvorlar"görüşünü
sav undu.
Operasyon
269 kilo
eroin ele
geçirildi
Haber Merkezi - \an'ın
Muradıve ve Hakkân'nın
Vük.sekova ılçesinde vapılan
ıkı operasvonda pıvasa değerı
>aklaşık4tnKon lırj olan 269
kılogram eroın ele geçirildi.
Alınan bılgıvegöre \an"dan
Erciş ılçesıne üTPZ 853 pla-
kalı kamvonetıvle gıden Şev-
ketkaplan. \luradıve-O\apı-
nar vol avrımında landarma
ekipİerınce durdurulacağını
anlavınca. kontrol noktasına
2(10 metre mesatede. taşıtını
terkederekkaçtı. Taşıtta vapı-
lan aramada. 40 torba içinde.
pıva.sadeğen birtrilvon lıraol-
duğu belırtilen ~4 kılogram saf
eroın bulundu.
Lyuşturucunun. Hakkâ-
n'nin Yüksekova ilçesinden
tstanbul'a görüleceğı belırlen-
dı Y^üksekova'da da bir ıhbarı
değerlendıren ilçe jandarma
komutanlığı ekiplerı. ılçenin
Demırtaş kövü Oluklu mezra-
sında oturan Siilev man Kılıç ın
ev ıne baskın düzenledı.
Yapılan aramada. tezekler
arasına gızlenmış ve \an"a
nakledilmek üzere hazırlan-
mış 195 kılo saf eroın bulun-
du. Pıvasa değerının vakla^ık
3 trilvon lıra olduğu belırtilen
uvuşturucuvla ilgıli Sülev-
man. N'usret. Husrene Şefik
Kılıç ile Naci \ ılmaz gözaltı-
na alındı.
IRMIKI AYDIN ENGİN e - mail: engin ' planet.com.tr
"Devletin sırrı varsa orada
yurttaşlardan saklanan, gızle-
nen, yurttaşlann bilmesi isten-
meyen bir şeyler vardır..." dı-
ye noktalamıştık dünkü yazıyı.
Tırmık'ın pehüvan tefrikasına
dönmesıni göze alarak kaldığı-
mız yerden sürdürelim.
Öyle karmaşık. örneğin dev-
letteorilerini. Marksizmin dev-
let tanımını, 'bir baskı aygıtı
olarak devlet' gibi çetrefil ko-
nuları tartışacak değiliz.
Bu, hem yazarın çapını hem
bir gazete yazısınm çerçevesi-
ni aşar.
Daha yalın sorular üretelım.
Mehmet Ağar'ın bilmesi gere-
ken. benim, senin. bizim, tüm
yurttaşlann bilmesi sakıncalı
olan ne olabilir? Mehmet Ağar-
ları çoğaltın. Tansu Çiller'ın.
Abdullah Çatlı'nın, Sedat Bu-
cak'ın, devri iktidarındaGene-
ral Evren'in, isterseniz daha da
sayalım, örneğin Esat Kıratlı-
oğlu, Ufuk Söylemez, Şev-
İçi Dışı Görünen Devlet
ket Kazan, Şevki Yılmaz,
Hayri Kozakçıoğlu, Özer Çil-
ler... Bütün bu ademlerın (ve
havvaların) bilmesinde yarar,
bizlerin bilmesinde ise zarar
olan nedir? En önemlisi bizim.
bız yurttaşların bilmesinde na-
sıl bir 'zarar' söz konusudur?
Kime zarar? Kime yarar?
Örneğin. Mehmet Ağar ko-
nuştu. "Binlerce operasyon
yaptık. Bunlar devlet sırrıdır.
Söyleyemem" dedi.
• • •
Haydi akıl yürütelim bakalım:
Uğur Mumcu'nun öldürülme-
si bir operasyon muydu? Kim
şimdi bu soruya, ''Yok canım,
onu da nereden çıkarıyorsun"
diyebılecek? Adı üstünde.
devlet sımymış. Uğur Mumcu.
birörnek ve iyi bir örnek. Uyuş-
turucu ticaretinden silah ka-
çakçılığına. şeriat karanlığına
gömülmüş kimi ülkelerle kuru-
lan 'rabıtalar'dan Güneydo-
ğu'da savaş rantından besle-
nenlere kadar pek çok kişi ve
çevrenın ipliğinı pazara çıkar-
mıştı. çıkarıyordu, yaşasaydı.
besbellı kı çıkarmaya devam
edecekti. Bu adamların bir ke-
siminin, hem de önemli ve et-
kili ve yetkıli bir kesıminin dev-
let içinde yuvalandığı, devletin
dizginlerini ele geçirdiklerı 'ar-
tık' iyi bılınıyor.
Öyleyse bizim soru da bal
gıbi ayakları yere basan bir so-
ru: Acaba Uğur Mumcu'yu öl-
dürtenler, öldürenler, bu cına-
yetın karanlıkta kalmasını 'dev-
let sırrı' zırhının ardına saklana-
rak mı sağlıyorlar?
Hangi babayiğit kalkıp "Ha-
yır" diyebilir? Tamam. bu ko-
nuda hiçbir bilgim yok. Sizin
de yok. Ama devlet sırlarını
kendilerine saklama hakkı ta-
şıyan birtakım adamların da
yok mu?
Soruyu. güçlü bir devlet ge-
leneğınin egemen olduğu ül-
kemizde kimi iyi niyetlıler,
"Devletin elbette sırrı olur. A-
ma bu sırlar gerçekten devlet
adamı denmeye değer kışiler-
de olmalı. Senin saydıklann
devlet adamı denmeye layık
değ//fc/..."diyeyanıtlayabılirler.
Peki bu sırları bilmeye yetkilı
devlet adamı denen kuş, ne
mene bir kuştur? Ölçüsü en-
dazesi nedir? Kavun gibı dibi-
ni koklayıp mı seçeceğiz?
istesek de ıstemesek de söz
döner dolaşır. demokrasiye.
yurttaşlık haklarına gelir daya-
ntr. Her alanda, her konuda
devlet saydamlaşmadıkça; se-
çim kazanarak parlamentoda
iskemlesahibiolan. kıdemlen-
dikçe bürokrasinin üst nokta-
larına yükselen adam ve ka-
dınlarla biz yurttaşlar arasın-
dakı perdelerin arkası görünür
hale gelmedıkçe pısliğin nere-
de ve kımden başlayıp nerede
ve kimde bıttiğini bilemeyece-
ğiz.
• • •
Saydamlık ışık gerektirir. Ka-
ranlıkta camın da arkası gö-
rünmez. Işıkdemokrasıdır. De-
mokrasi ise dört yılda bir gıdıp
oy vermek değildir.
Yani kilit gene yurttaşta.
Yurttaşlık bilincine sahip. yurt-
taşlık sorumluluğunu üstlen-
mekten kaçmayacak yurttaş-
larda.
Üstelık devlet saydamlaştık-
ça kaçışanları izlemek pek ke-
yifli olur. Karanlık mağaraya
ışık sıkalım, bakın kan emici
yarasalar nasıl kaçışıyor...
• • W • •
POUTIKA GUNLUGU
HİKMET ÇETİNKAYA
En Uzun Direniş
Yüzleryeni.düşünceleryeniydi. Bırgümrahağa-
cı göğeriyordu. Örsle çekiç arasında kalmıştı Kay-
makam Bekir Sami
izmir'i gerıde bırakmış Yunan üç yönden dağınık
düzen ilerliyordu...
Alev Coşkun'un 'Kuvayı Milliye'nin Kuruluşu'
adlı yakın tarıhimize ışık tutacak olan kitabı Çağ-
daş Yayınları'ndan (Yerebatan Cad. Salkımsöğüt
Sok. No: 9/B Cağaloğlu. istanbul) çıktı...
Bir solukta okunup dünü bugünle karşılaştıracak
bir başucu kitabı...
Emperyalizme karşı, tam bağımsızlık için'bay-
rak' açanların destanını anlatıyor Alev Coşkun...
Işte Ödemiş dırenışmden bir bclüm:
"Mustafa Kemal, başlangıçta, padişaha karşı
süreklisevgı, saygı ve bağlılık konuşmaları yapmış-
tır. Ama manda fikrine şiddetle karşı çıkmış, gerek
Erzurum gerekse Sıvas kongrelerinde bu düşün-
ceye karşı tek başına savaş vermıştir. Ingiltere ve
onun bağlı olduğu devletlerle (Fransa ve îtalya) sa-
vaşılamayacağını duşünenler yalnız halk değıldi,
özellıkle seçkın kışıler de böyle düşünüyorlardı.
Güçlü galip devletlere karşı çıkılmaması yaygın-
dı, ama Rum'a ve Ermeni'ye karşı dırenme duy-
gusu halkın içinde vardı. Falih Rıfkı Atay işte bu
tersliği çarpıcı bıçimde şöyleyansıtır: 'Eğer Yunan
ordusu. 15 Mayıs 1919'da izmir'e çıkmasaydı, bi-
zim Büyük Devletler cephesine karşı bir savaşa
girmemiz güç, belki ımkânsızdı...'
Izmir'in Yunanlılar tarafmdan işgaliyle yurtsever-
ler vatanı kurtarma savaşına katılacaklar, Anado-
lu'da bütün dağınık dayatış kuvvetleriartık oriak-
laşa bir savaş amacı bulacaklardı."
• • •
Küçük Menderes Irmağı Kiraz'ın alaca şafa-
ğında bir şeyleri haber verıyordu. O saatlerde Ode-
miş Oyası'nda bir türkü. direnişi haber veriyordu:
"Ödemiş kavaklan
Tellıdır yaprakları
Bize de derler Çakıcı
Yakarız konaklan..."
Türkü bıtmiyordu...
Kamalı zeybek, al kan içinde yerde yatıyordu...
Yiğidin harman ofduğu bu yörelerde emperya-
lizme karşı halk dalga dalga çoğalıyordu...
O günleri Alev Coşkun şöyle anlatıyor:
• • •
15 Mayıs 1919 sabahı güneş doğarken Ödemiş
Jandarma Komutanı Yüzbaşı Tahir (Özerk) Bey'in
evınin kapısı acı acı çalındı. Bundan sonrasını Yüz-
başı Tahır Bey'in hatıralarından izleyelim:
"... Kapıya çıktım. Teğmen Naci'yi pek heyecan-
lı ve sinirlı vaziyette karşımda görünce 'Ne var, ne
oldu' dıye sordum. Titreyen ellerıyle bana birtelg-
rafuzatırken 'İzmir'i Yunanlılar işgal etmiş kuman-
dan bey' dedi. Asabıma biryıldırım tesıri yapan bu
haber üzerine, telgrafı okumasını istedim. Okudu.
Bu Izmir'in feci işgalıni bildiren ve Vasrf Bey Vn (Va-
sıf Çınar) imzasını taşıyan acı bir feryat ıdi."
Yüzbaşı Tahır. evıne gelen Teğmen Naci Bey'e,
eşraftan Hacı Mümtaz Efendi ile onun uygun gö-
receği kışileri daireme getır, ben de hemen geliyo-
rum dedı. Hacı Mümtaz ve üç arkadaşı sabahın er-
ken saatlennde Yüzbaşı Tahir Beyın makamına
geldi.
Yüzbaşı Tahir telgrafı gelenlere de okudu. Rezil
bir biçimde yaşamaktansa milli bir örgüt kurulma-
sını önerdi. Gelenlerin hepsinın renkleri atmıştı.
"Böyle vazıyetleri gormektense dövüşe dövüşe öl-
meye hazırız, bütün Ödemiş halkının da aynı fikir-
de olduğunu temin ederiz" dedıler.
ilk iş olarak. heyetten ikı kişının Hükümet Kona-
ğı'ndakı Maliye kasasına el koyarak güvence altı-
na almasını kararlaştırdılar. Yüzbaşı Tahir, Hacı
Mümtaz ve arkadaşlarının yanma bir teğmen vere-
rek acele Kaymakam'a gitmelerini istedi.
• • •
ilk kurşun Tepesi'nde 'Kuvayı Milliye Örgütü 'nün
destanı öyküsünü anlatan Alev Coşkun, kitabını
babası Emin Adnan Coşkuna adamış...
Evlerine mavi beyazlı Yunan bayrağını asan Rum-
lar ve bir Ege kasabasında onlara boyun eğmeyen
bir avuç insan, çaresızlıği yüreklerıyle yenen bir ka-
saba halkının "Ya istiklal, ya ölüm" haykırışları, ha-
ın bir kaymakamın çılgınlıklan...
Bu kitabı özellikle şeriatçılar, ırkçılar, numaracı
cumhurıyetçiler okumalıdır...
Yüreğine, kalemine sağlık Alev Coşkun!..
Internet: http: // www.planet.com.tr/Xn
E mail: Hikmet .Cetinkaya n Planet.com. TR
ANAP'ın raporu
' Güneydoğulu
göçer aç ve işsiz'
DLRDANE
KOCAOĞLL
kez Karar Yönetim Kurulu
(\1K\K.). Siın'tevapıiacak
toplantı öncesinde Günev-
doğu sorunu ıçin genı^, kap-
samlı çözüm önerılerı pake-
ti hazırladı. ANAP'ın. 30
kasım cumarte>i günü açık-
lanıavı planladığı pakette.
ruhsatsız ^ilah bulundurma.
vardım veyataklıksuçlann-
dan cezaev iııe gırenlerin af-
fedilmesııleKürtçeteleviz-
\on kurulmasıvla ilgiii va-
sa önerileri bulunuvor.
ANAP'ın araştırmasında.
Güneydoğudan göç eden
vurttaşların yüzde Sl'inin
işsiz olduğu. vüzde 35'inin
açlık sınırında yaşadığı sap-
tandı.
ANAP Genel Başkan
"V'ardımcısı Salih V ıldırım.
ANAP Genel Başkanı Me-
sut Yılmaz ıçin Güneydo-
ğu'daekgüvenliköıılemı ıs-
tenmeyeceğını belirtirken
u
Son İO >ıida 20 bin insan
ölüvorsa. bir partinin genel
başkanı da ölmevi göze ala-
bilmeltdir. Hiçbirisi benim
insammdan kıv metli değil-
dir"dedı.
GünevdoŞu sorunu ve
çözümönerilerıyle ilgıli bir
rapor hazırlayarak ANAP
Genel Başkanı Mesut Yıl-
maz'a sunan ve partisınin
Siirt'te vapılacak olan
MKYK. toplantısıvla ilgiii
hazırhklan sürdüren Genel
Başkan Yardımeısı Salih
•^ ıldırun. Günev doğu soru-
nuna sağlıklı çözüm getire-
cekönerilerhazırladıklarını
bildirdi. MKYK'nin Sıirt'te
toplanmasinın özel anlamı
olduğuna dikkat çeken Yıl-
dınm. Günevdoğu halkma
umut ve mesaj vermek zo-
runda olduklarını sövledi.
Türkıve'nin gelişimi için
öncelikle Günevdoğu soru-
nunun eözülmesi gerektıği-
ni kavdeden ^'ıldırım.
"Bütçeden vatınm için 2.5
milvar dolar avnlırken te-
rör ve gihenlik için 8 mihar
dolar avnlıvorsa. elbette bu
ülkenin en önemli gündem
nıaddesi budur'" diye ko-
nuştu
Günevdoğu'da göç eden
insanların vüzde 81 'inin iş-
Mzlıkle. v üzde 50"sinin cid-
dı sağiık sorunlanvla karşı
karşıva olduğunu. vüzde
41"inin çocuklarını okula
gönderemediğını. vüzde
35'inın de açlık sinırında
vaşadığmı belirten \'ıldı-
rım. "Bu insanlann çoğu
onurunu pazarlıvor" dedi.