Katalog

16 KASIM 1996 CUMARTESİ CUMHURİYET SAYFA EKONOMI Yönetmeliğe göre Ziraat Bankası'na 50 bin mark yatıranlar 1997 Haziranı'ndan itibaren 1 otomobil alabilecek Yerli dövize de bedelsîz itlıalatANKARA (Cumhuriyet Bürosu)-Hükümet. daha ön- ce çıkardıği kararrume uya- nnca. bedel>ız ithaiittan Tür- kiye'dekı yurttaşlann da ya- rarlanmasını öngören yönet- melığı yayımladı. Hükümetın. Ziraat Banka- sı'na 50 bın mark y anran y urt- dı^ında çahşan işçıler \le Tür- ki>e'de >a>a\an Türk \atan- dasjarına getırdığı bedelsîz otomobil \e makıne ıthal et- ıne ıznını ıçeren kararname- yeılış.kındıizenlemeleryapı- lıyor. Resmı Gazete'nın dünkü sayisindayayımlanan Dı>Ti- careı \lüsteş,arlığı \önetme- liğiyle. bedelsiz otomobil ıt- hal etme ıznı yurtıçnde > aşa- yan gerçek \e tüzel tüm yurt- taşlara tanındı. Buna göre. Türkıye'de ya- :jayan y uma^iar da Ziraat Ban- kası'ndaki "Yurtiçi Özel İt- halat DövizHesabrna 31 ara- lık tanhine kadar 5übın mark vatırmalandurumunda. 199" Tofaş için MESS devreye girdi ALİ ER Tofaş otomobil fabrikasının "bedelsiz ithalat kararnamesi durgunluk varattT'gerekçesiyle 1011 işçiyi işten çıkarma kararını yeniden gözden geçırmesi \e işçı sendikasıyla konuyu görü^mesi îçın Madeni Eşya Sanayi İşverenleri bir anlav ışla çözme erdemliliğine ulaşmah" dedı. İşverenin toplu işçi çıkarma karannı. sendikaya hiç danışmadan tek başına aldığını ifade eden başkan Özbek. "İşçi çıkardıktan sonra gelin görüşeiim. ama. pj—y—-ı~-'y™—ı çatlasanı/ da patlasanız da I | ü | C I ^5 I O I bu kararımızdan geri | l f l tL J W | W | dönmevizdiyorlar. Peki bunlaria nevi Sendikasıl MESS) de\re\e girdi. Türk Metal Sendikası Genel Başkanı.Mustafa Özbek karara gerekçe gösterilen bedelsiz ithalat kararnatnesinin is,\erinin bulduğu bir kılıf olduğunu belirtti. lş.\erene s.orunlan bırlikte çözme çağrısi yapan Başkan Özbek. tek yanlı kararla toplu iş,çi çıkarıldığını ifade ederek. "Türk iş\ereni artık sorunlan katilımcı görüşeceğiz?"diye konuştu. TÜSIAD'm"sivil toplum örgütlerinin siyasete katılma" çağmını anımsatan Mustafa Özbek."* işvereler bir yandan akıl veriyor, diğer yandan salkım yutuyor*'dedi.Mustafa Özbek. hSükümete de çağrıda bulunarak. is, gü\encesi yasa tasansının hemen meclise sevketmesini istedı. Tezer: Kriz sürerse Tofaş kapanır Ekonomi Servisi- Bedelsîz ithalat beklentisi \e ıhraeat dü^ü^ü nedeniyle ekim ayı üretımi 5 bin 400'e kadar düşerek. bin kişiyi ıs.ten çıkarma karan alan Tofa^'ın. üretim genlemesinin de\am etmesi halinde kapatılmasınm gündeme gelebileceği beîirtiliyor. Yuridışında vaşayan Türk vatandaşlarına tanınan bedelsiz ithalat hakkının. dün Resnıi Gazete'de yayımlanan tebliğle yurtıçındekı \atandaş.lara da tanınması üzerine "şok yaşadıklannı" kaydeden Otomom Sanayıı Derneğı (OSD) Genel Sekreteri Prof. Dr. Ercan Tezer. Tofa^'da is.ten çıkannanın de\am edıp etmeyeceğı sorusuna \ erdiği yanıtta "Tofaş tek vardiyaya kadar düştü. Artık bundan sonra işçi çıkarılmaz. fabrika kapatılır" dedi. Türk Metal Sendikası'nın tepkisini de doğal karşıladıklannı belırten Tezer. "Sendika, işçilerin çıkarılnıası karşısında herhalde \llah ra/ı olsun diyemezdi. Tofaş, yetişnıiş işgücünü koruyahilmek için çok uğraştı. Ancak üretimde belirli bir noktanın altına inildiğinde bu münıkün değil" dıye konuştu. Tezer. otomobilm seri üretim süreeindeki proseslerde belırlı bir >ayının altına inilemeyeceğini belirterek şıınlan söyledi: "Orneğin. boya fırını günlük kapasiteye göre belirlenen çok uzun bir prosestir. Belirli limitlerin altına düştüğünüzde. fırın ısıtılıp soğutulamaz. Artı. üretim sürecinde 3-4 bin kişi ekip olarak çalışır. Günde 400 otomobil yerine 50 otomobil yaparsamz, işçi 8 saatlik mesaisinin hir saatini kullanır; disiplinsi/ olur. becerisini ka\ bcdcr." haziran ay ından itibaren be- delsiz otomobil ve makina ıt- hal edebilecekler. İthal edile- cet otomobil say ısı her 50 bın marklık hesap için 1 'le Miıır- landırıldı Tacir olmayan gerçek kişi- lerce. değerleri iîgilinin he- sabında bulunan meblag ile sınırlı olmak kaydtyla bir par- tide, daha önce yayımlanan tebliğ kapsamında yer alan maddelerde ithal edilebilecek. Tacır olmayan gerçek kişiler- ce açılacak hesap. tanınan it- hal haklanndan sadece bın için kullanılabilecek. Tanı- nan haklann tamamındanya- rarlanılmak istenmesi duru- munda. yetkıli banka :>ııbe- sınde ayrı ayn hesap açıırıl- nıası gerekiyor. Açılacak iiö\ iz hesabına ıs- tınaden yapılaeak ıthal ba^\ u- ruları. Yıırtıçi Ö/el İthalat Döv ız Hesap <_ üzdanı ile bır- likte ılgılı gümrük ıdaresine. hesap sahıbı tarafından bızzat \apiiaeak \e bu idarece in- eelenerek. sonuçlandırılacak. Fırıncılar buğdayın çuval fiyatı 1 milyon 300 bin liraya düşürülmeden 15 bin liradan satamayacaklannı açıkladı | Erbakan'ın ekmeğe sözü geçmediHt'L\AGENÇ Bas,bakan Erbakan'ın dün- den itibaren ülke genel inde ek- meğın 15 bın liradan >atılaca- ğını açıklama.sina karşın. fı- nncılar.ekmeğı lıstefiyatıolan 18 bın liradan satmay a de\am ettıler. Ekmeğın. ununçu\alı- nın 1 mılyon 300 bın liraya düşürülmeden ucuza satılma- sının mümkün olmadığını be- lirten fırıncılar. Erbakan'ı an- tidemokratık kararlar almak- la suçladılar. TMO'nun silola- nndaki buğday stokunun 600 bın tonu geçmedigıni belırten piy asa çe\ relen. 28 bın liradan aldığı buğday ı 22 bın liradan satacağı açıklanan TMO'nun finansman ıhtiyacını na>ıl kar- şılayacağı \e buğday ı nereden temin edeceğini tanışılyor. Dı- şanda buğday fiyatlarının tır- manışa geçtığıne dikkat çeken piyasa çe\ relen. üreticinin elin- de 500 bin tonun üzerinde buğ- i day olmadıgını savunarak. | TMO'nun Refah'ayakınlığıy - . labilınençevrelerden buğday , satın alacağını öne sürdüler. TMO dan y apılan açıklama- da ıse Başbakanlık \e Tarım Bakanlığı'ndan buğday ın ucu- _za satılnıasına yönelik bir ka- rar gelmediği \urgulandı. Fırıncılar fi\at düşünmeye yanaşmazken hükümet indirinıde ısrarlı. İstanbul Ekmek Sanayıı se lşverenleri Sendikası Başkan Yardımcıs! Muharrem Keçe- li. fınncılannekmeği 18 bin li- radan satmaya devam edecek- lennı söyledi. Hükümetin fı- rıncılara baskı yoluyla eknıe- ği ıittfea sanırmayı düşündü- ğünü iddia eden Keçeli. sağ- lık \e gramaj denetimlerine ağırhk \erilebilecegine dikkat çekti. Refah Partisı'nin şu an- da bütün politikalarını ekmek üzerine kurduğuna değinen K.eçeli. "Erbakânze\ahirikur- tarmak için ekmeğin 15 bin li- radan satılnıasını sağlamaya çalışacakür'" dedi. Bir çuval unun peşin fiya- tının 1 milyon 750 bin lira ol- duğunu söyleyen İstanbul Fı- nncılarOdası Yönetim Kuru- lu CyesiTevfıkVılmaz. \ade- li ahndığında fiyatın 2 milyon 100 bin liraya kadar yükseldı- ğıni vurguladı. Yılmaz. unun çu\al fiyatı 1 milyon 300 bın liraya inmeden ekmeğin ucuz- latılmasının mümkün olmadı- ğını söyledi.. TMO'nun elin- de 600-700 bın ton buğday ol- duğunu söyleyen Türkiye Zı- raatçiler Derneği Başkanı İb- rahim Yetkin, Türkiye'nin 4.5- 5 milyon ton ekmeklik buğda- ya ıhtiyacı olduğunuifade ede- rek "TMO'nun bu ihtiyacı gi- dermesi halinde Ha/ine'nin 26 trihon lirabk destek\ermesi ge- rekiyor. Piyasadaki fiyatlann dengelenmesi için TMO'nun piyasaya 1 milyon ton buğday sürmesi yeteıii olursa. Hazi- ne'nin 6 trihon lirayı gözden çıkarması laam" dedi. KKTC Merkez Bankası bankaları uyardı Asil Nadir'e çek yasağı Ekonomi Senisi - KKTC Merkez Merkes Bankası. Asil Nadir'ın çek kullanmasını ya- -sakladı. Ingılizışmahkemele- rinin iflasınakarar\erdiği Asil Nadır. bir yıl süre ile kendi 'bankası dahil. hiçbir bankanın -çek defterini kullanamay acak. Nadir'in KKTC'de kendi- -sine ait tek \e ülkenın en bü- yük sanayi tesisi olan Gazi- • magosa'daki UMPACK kar- ton fabrikas\na ait makmeleri parça parça Türkiye'dekı kar- ton fabrikalanna sattığı. an- cak parasına KKTC hüküme- rtinin el ko\duâu öârenildı. Nadır'ın de\ lete 300 mily ar lira borcu olduğunu belırten kaynaklar. Nadir'in makine- lerden elde etmeyi beklediği paranın bu borçlara kar^ılık KKTC Merkez Bankası'nca alıkonuldugunu ifade ettiler. Güzelyurt'taki narenciye tesislerini geçen y ıl Mersinli bir işadamına kıralayan Asil Na- dir'in. halen Ihtiyat Sandığı'na 8 milyon sterlın borcu olduğu belinilirken KKTC Turizmi Kalkındırma Fonu. Kalkınma Bankası'nın aracılığı ile Asil Nadir'e 500 bin dolar kredi \erdi. Ziraatçılar da fırmcılar da ikna olmadı ANKARA (Cumhurivet Bürosu) - Hükümetın. 250 gramlık ekmeğin 15 bın liranın üstünde satılmaması için fırıncıları ikna girişimi dünkü toplantılarda >onuç \ermedi. Tarım ve Köyışleri Bakan \ekılı. Bayındırlık \e İskan Bakanı Ce\at Ayhan'ın. ekmeğin çarşamba gününden itibaren 15 bin liradan satılacağı açıklamasına tepkı gösteren fırıncılar. basın toplantiM bıttıği gerekçe^ıyle salondan dı^arı çıkanldı. Türkiye Ziraatçılar Derneğı (TZDl \e Türkiye /iraat Odaları Birlığı (TZOB). fırıncıları haksız kazanç elde etmekle suçladılar. Başbakan Erbakan'ın. ekmeğin dünden itibaren tüm \urtta 15 bın liranın üstünde satılmayacağını açıklamasına karşııı. Tarım \e Köyı^len Bakan V'ekılı Ce\at Ayhan. ekmek fıyatındakı ındırimın fınneıların elinde yüksek maliyetli un bulunması nedeniyle 20 kasim çarşamba günü başlatılaeağmı bıldırdı. TZD Genel Başkanı İbrahim ^etkin. "Fırıncılar kârdan zarar etnıek istemiyoıiar. I kilogram buğday dan 800 gram ekmek yapılıyor. 3 ekmek yapılarak 54 bin liraya satılıyor. 18 bin lira üreticiye kalıyor. Burada asil ezilen üretici" dedı. TZÖB Ba^kanı Faruk \ iicel de. fınneıların yasal olmayan bir ^ekılde bırleşerek ^pekülatif kazançlar elde ettiklerını ileri sürdü. Ege'de de ekmek fiyatlan değişmedi İ/.MİR (Cumhuriyet Ege Bürosu)- Ege Bölgesi'ndeki illerde Erbakan'ın sözlerine karşın ekmek fiyatlan değişmedi. İzmir'de 250 gram ekmek 18. Aydın'da 340 gram ekmek 20. Bahkesir'de 250 gram ekmek 15. Muğla'da 340 gram ekmek 15. Denizlı'de 310 gram ekmek 20. Manisa'da 270 gram ekmel 15. Uşak'ta 280 gram ekmek 15 bin liradan satılıyor. İzmir Yaliligi'nden yapılan açıklamada "İzmir'de 250 gram ekmeğin 15 bin liradan satılnıasına ilişkin karar, Toprak Mahsulleri Ofısi'nin fınncılara buğday dağıtımında karşılaştığı teknik zorlukİar nedeniyle çarşamba gününden itibaren uygulanaeaktır" denildı. Izmır Fırıncılar Odası Ba>kanı Necdet Durmuş. \aliligin öğleden sonra kendıierinı yeniden toplantıya çağırmasinı beklediklenni ancak bunun gerçekleşmediğıni belirterek "Emri\aki\le bu iş olmaz. Bize unu. suyu. nıayayı indirimli \ersinler. biz de ucuz ekmek satalım" dedı. Pazartesi günü ilan verilecek Etibank vitrine çıkıyor Devlet Bakanı lJfukSövleme/.Düny a Bankası Başkan Yardım- cısı Johannes Linn'le biriikte İstanbul .Menkul Kı> metler Bor- sası'nı (İMKB) ziyaret etti. Ekonomi Senisi- Hükümetin devle- tı bankaeılıktan çekme politikası. Eti- bank'la devam ediyor. Geçen günlerde özel sektörede\redilışınin birinci yıldö- nümii kutlanan \e başarılı bir özelleştir- me örneğı olarak gösterilen Sümerbank'ın ardından. Etibank'ın bankacılıkbölümü- nün satışı için de pazartesi günü ilana çı- kılacak. De\ let Bakanı L'fuk Söy lemez. Düny a Bankası Başkan Yardımcısı Johan- nes Linn'le biriikte İstanbul Menkul Kıy- metler Borsası'nı (İMKB) zıyareti sıra- sındayaptığı açıklamada Etibank'ın ya- nı sıra Denizbank \e Anadolu Bankası'- nın It^ans de\ rı ıçın de önümüzdeki haf- tadan itibaren ilan verileceğini açıkladı. Söy lemez özelleştımıe felsefesıne uy - gun olarak Bankalar Bırliği'nin 21 ka- iimda yapılaeak genel kurulunda kamu bankalarının aday gö>termeyeceğını de kaydetti. Petlas. Lımanlar. Turban\eÇi- mento Fabrikalan'ndan sonra Etibank'la biriikte. ^ n bir ay içenMnde art arda \e- rilen ilanlara özelleştırmenın yeniden ha- yata geçırıldiğıni belırten Söy lemez. "Özelleştirme felsefesine uygun ola- rak kamunun bankacılıktaki ağırlığı- nı azaltıyoruz. lygulama diğer ban- kalarla da devam edecek. Bankalar Birliğj başkanlığıııa aday gösterme- menıiz de bu felsefenin bir ifadesi" dedı. İŞÇİNİN EVRENİNDEN ŞÜKRAN SONER Şıracının Şahidi Bozacı Mesut Yılmaz'ın Demirel'e vereceği belgelerne- den bılgıye dönüştü? Bence yanıtı, ANAP'ın ıçinde birden yeniden can- lanan muhalefet hareketinde aramak gerek. Adı önemli değil, içlerinden bin bırtelevizyon haber prog- ramındasorularıyanıthyordu. Sözdeyakınmaları Yıl- maz'ın pasrfliğine yönelikti. Ancak eleştirılerinin özün- de. satır aralarındaki asil mesajlarda söylenenler çok başka. Koalısyonun bozulmuş olmasından ve şım- di de Susurluk olayında öne çıkılmasından hoşnut değiller. ANAP içindeki muhalefetin bir bölümü belki ger- çekten daha dinamik bir muhalefet istiyor. Ama bel- li ki çoğunluk asil koalisyonun bozulmasından. Yıl- maz'ın Susurluk olayı da dahıl, devlet- ülkücü maf- ya-şeriat-aşiret olayları üzerine gitmesinden rahat- sız. ANAP'ın içinde bu işlere bulaşık milletvekili, par- ti yöneticısi DYP'den az mı? Yapı aynı yapı, kultür aynı kültür. iktidann nımetlerinden yararlanmak her şeyden önemli. Bir yerlere gelebilmek uğruna. doğ- rudan veya çıkar ilişkileri içinde bir biçımde ya ulku- cü mafya ile. ya aşiret ya da şeriat güçleri ile akraba olunmuş. Çiller'in yenılmesi. DYP'nın püskürtulme- sı. ANAP'ın öne çıkması soyut olarak isteniyor ama güç odaklannm üzerine gıdilmesi ışe gelmıyor. Ya karşı taraftan bırilerı kızar. harekete geçer. ken- di kırli çamaşırlarını ortaya çıkarırsa? Abdullah Çat- lı ya da benzerleri ile işçi dışlı, çıkar ilişkileri içinde olmuş ANAP'lı mı yok? Hele de Bucaklar dahil aşı- retlerle çıkarlarını özdeşleştırmış, şeriat güçlenne, tarikatlara dayananlar sürüsüne bereket. Refah'la Ana-Refah iktıdannı kurma düşünü ata- mamış olanlar ise muhalefette katı Atatürkçu-laık çızginin çızilmesıne, kapıların kapatılmasına kızgın. Hele de Çiller'in işini bitirme hırsına, koalisyonu bozmanın âlemi mi vardı? Çiller'in hesabı verileme- yen malvarlığı, yolsuzluk dosyaları, devlet-ülkücü mafya ilişkilerınin kurcalanmasının âlemi mi var? ANAP'lılar Yılmaz'dan mucıze bekliyorlar. Kendi- lerinın aynada kopyası bir partınin ve liderinin ışini. kendilerinin de bulaşık olduğu kiriıliklerle uğraşma- dan, bulaşmadan becermesini istiyorlar. Bana sorar- sanız, Yılmaz'ın hep bir şeyler yapacakmış gibı ham- le yapıp durması, tutukluk yapması işte bundan. Doğrusu kişisel kimliğı ve bu yapı ile ne kadar öz- deş. bulaşık olduğu konusunda yargıya varabilmiş değilim. Nasılsa çok fazla bir şeyin fark edebilece- ğini de düşünmüyorum. • • • DYP'de ise durum biraz daha farklı. Çiller kelıme- nin tam anlamı ile batağın içinde. Hem de kişisel ve sorumluluk anlamında hertür kırlenmenın göbeğın- de. DYP'de çoğunluk kendisinin kurtulabileceğine bir biçimde umut bağlasa, artık ipliği iyice pazara çık- mışTansu Çiller'e karşı kazan kaldıracak. Çiller'in ken- dini kurtarmak üzere en son Ağar'ı bırakması gibi, hep birden Çiller'i bırakmalan an meselesi. DYP'lilerin bir açmazı, Çiller'i bırakarak kendileri- ni. partiyi kurtarabilecekleri yolu henüz görememış olmaları. ikinci açmazları ANAP'lılara çok benziyor. Onların da önemli çoğunluğu, belki de ANAP'lılardan daha fazla sayılarla Çiller'in bulaşık olduğu kirlenme- nin ıçındeler. Çiller'i batırdıklannda kendilerinı kurta- rabılme şansları yok. Varlıklarını sadece Çiller'e de- ğil, ağalara, aşiretlere, ülkücü mafyaya, devlet için- de devlet olmuş karanlık güçlere borçlular. Kişisel te- miz kalabılmişler elbette sayısal çoğunluk olabilirler. Ama onların da düşünce ve duygu bazında temiz ka- labildiklerini söyleme olanağı yok. Çünkü onlar da bu ilişkileri, bu yapıyı bile bile, bildikleri pek çok şeye göz yumduklan için var oldular. • • • DSP ve CHP'nin biraz daha farklı olduğu kabul edi- lebilir. Ama görünen o ki bu kadar kokuşmuşluğun içinde, süper kamyonlar ortaya çıkmışken bile. adam gıbi muhalefet yapabilecek kadar sağlam değiller. En iyımseryorum moral bozukluğu, karşıya alınan guç- lerden korkmaları. Daha açık anlatımı ile devletin içinde yıllardır var olmuş, devlet gücü yerine geçmiş, silahları konuşturan güçlerden korkuluyor. Şüphesiztektekdüşündüğümüzde, devletin için- de gizlı iktıdarı ele geçirmiş. ölçüsü. insafı olmayan sılahlı güçlerden. mafyadan, şerıattan, ağadan. tari- katlardan kim korkmaz? lyi de korkunun ecele faydası oluyor mu? Ya hep biriikte bir yerlerinden tutup bu kavganın içıne gıre- ceğiz, Türkiye Cumhurıyeti devletinı sahıpleneceğız, ya da korkuya yenilıp birbirleriyle hesaplaşmaları içinde bir şeylerin düzelmesini bekleyeceğiz. Ya da "Türkiye Cumhuriyet devleti bizim devletimiz değıl. insan hakları çiğneniyor, yargısız infazlar oluyor. de- mokrası gündeme gelemiyor" diye yakınıp duraca- ğız. Şüphesiz süper kamyonlar sayesınde. kendilı- ğinden açığa çıkanları harcama yöntemı ile kimi he- saplaşmalar oluyor ve olacak. Ama bozacının şahı- di şıracı olur mu? Olabildiğı kadar az fire verip kırli çamaşırlarını saklamanın yolunu elbette bulacaklar. ÇÎFTÇÎ D O S T U / SADITJLAH USLMİ Zeytin üreticisi Marmarabirlik'in insafina kaldı GEMLİK - Türk çıftçisinin derdi bitmiyor. Anla- şılan 12 Eylül anlayışı tasfiye edılmedıkçe de bu dert- ler bitmeyecek. 1980 yılından sonra başlayan uy- gulamalarTürktarımını felç ettı. Üretici perişan ol- du. Buğdaycısı. pamukçusu, çaycısı, fındıkçısı. zeytincısi tam bir soygun düzeninin içinedüştü. Özel- leştirme bahanesi ile yola çtkanlar Türk çiftçisini özel sektörün sömürüsüne karşı koruyan kuruluşları ya haraç mezat sattı. ya da borç batağına sürükleye- rek etkisiz hale getirdi. Turgut Özal'ın her gün yeni politikalar ürettıği söylenirdi. Bugün de Türkiye'nin içinde bulundu- ğu kötü koşullara rağmen aynı görüşü savunanlar var. Özal'ın her gün yeni politikalar ürettıği ıddıası- na katılmamak mümkün değil. Ancak, ürettıği her politika bellı bırçevreyi zengin ediyor, çiftçıyı. işçi- yi, memuru, emekliyı ve dar gelirliyi ise ekonomik bunalıma sürüklüyordu. Batılı ülkelerdekı gibi çiftçiyi örgütlemeden üre- ticiyi ve tüketiciyi sömürü çarkına karşı koruyan KİT'leri satmak ve Tarım Satış Kooperatifleri'ni ça- lışamaz hale getirmek için ılk hareketi başlatan Tur- gut Özal'dı. Onun peşine de büyük bir keyifle ta- kılan Tansu Çiller oldu. Tarım kesimini perişan eden ılkel görüşler hep ikisınden çıktı ve geliştı. Orneğin. çiftçınin ürunünü peşın ödeme yapmadan almanın yollarını dünyada ılk kez Özal açtı... Çiller de sahip çıktı. Arkasından uzun vadeli taksıtli öde- meleri de getiren ikisiydi. Çiftçınin en önemli dayanağı olan ve her sıkıntı- sında yardımına koşan Tarım Satış Kooperatiflerı Birliklerı Özal ve Çiller zamanında darbe üstüne dar- beyedi. Bir arabırlıklennbaşında başarılı genel mü- dürlür ve seçılmiş yönetıciler vardı. Bu genel mü- dürtük ve yönetıciler, üreticinin zararına olacak ba- zı uygulamalara karşı çıkabilıyorlardı. Çiller bu ka- darına bile tahammül edemedi. Bu başarılı yöne- 'ticileri görevden aldı. Yerlerine kendı politikasını ıti- razsız uyguiayacak yöneticiler getirdi. " Şımdi. birlıkler Tansu Çiller için dikensız gül bah- çesi. Çiller ne derse o oluyor. Görevden alınma korkusu ile hiçbir yönetıci Çiller'ın ve bakanlığın is- teklerıne karşı çıkamıyor. Bu durumda olan birlık- lerden bırısı de Marmarabırlik. Birlık, yemeklık zey- tin üretıcılerinin kooperatifi. Ortakları da ısmı gibı Marmara Bölgesfnin ınsanı. Yemeklık zeytin üre- ticilerinın hemen hepsi Marmarabirlik ye yönetici- lerınden yaka silkiyor... Hatta, yöneticilerin duyar- sızlığı karşısında ateş püskürüyor. Marmarabirlik ıse büyük tepkılere rağmen kapalı kutu gibı. Yönetıci- ler ortaklarının yararından çok. kendi koltuklannı ko- ruyabilmenın çabası ıçindeler! 1 kasımda Gemlik ve çevresinde. 4 kasımda da Erdek'te zeytin toplama işlemı başladı. Zeytin ağaç- lan arasında insan kaynıyor...Toplanan zeytinlerçu- vallar ve sepetler içinde ya Marmarabirlik'in alım merkezlerine. ya da tüccara teslım ediliyor. Ama, ne yazık ki Marmarabirlik veya hükümet hâlâ ye- meklıkzeytın alım fiyatlarını açıklamadı... Üretici bir yıl emek vererek yetiştirdiği zeytınını kaça satacak bilemiyor. Herkes tam bir şaşkınlık içinde. Bu ko- nuda hükümete ve Marmarabirlik yönetıcilerine ile- tılen şikâyetler ve istekler yanıtsız kalıyor. Marmarabirlik zeytine kaç lira fiyat verecek... Ödemelerı peşın mı, yoksa taksitle mı yapacak? Tak- sıtle yapacaksa peşin ne kadar verecek. taksitleri ne kadar uzatacak? Üreticiler bu soruların yanıtını bulmadan zeytinini tüccara mı, yoksa birliğe mi verdığı zaman kârlı çıkacağına kararveremiyor. Ka- rarlar tesadüflere kalıyor... Bu ortam tüccann işine yarıyor. Zıra. kafasının için- deki soruların yanıtını bulamayan üretici. acele pa- raya ihtiyacı olduğu için kaç para venrse versin zeytinini tüccara satıyor. Zararına olacağını bile bi- le. Böylece Marmarabirlık'ın de katkısı ile sömürü çarkı dönmeye başlıyor. Geçen yıl da Marmarabir- lik gene sessız kalmış ve üretici tüccann oyununa getirilmiştı. Marmarabirlik peşin ödeme yapama- yacağı için üretici zeytinini yarı flyatına tüccara ver- mek zorunda kalmıştı. Marmarabırlik'e verenler ıse aylarca paralarını alamadıklan için perişan oldular. Kasım 1995'te zeytınını teslım edenlenn ödemele- ri 1996 nısanına kadar sürdü. MarmarabirHk öde- meleri peşın yapabilseydi uretıci ne tüccara soyu- lacaktı, ne de sıkıntıya düşecekti! Ürünün bol ol- masına rağmen bu yıl bir kılo yemeklık zeytının ma- liyeti 220 bin lira olarak hesaplanıyor. Bu durumda üreticinin beklediği fiyat birıncı kalite zeytin için 400 bm lira. Taban fiyat beklentisı ıse 250 bın lira. Ancak, Marmarabirlik fiyat açıklamadığı için Gemlik. Mudanya, Orhangazı'de paraya sıkışan üreticiler, en kalıtelı zeytinini tüccara 160 bın ile 180 bın lira karşılığında satmak zorunda kalıyorlar. Biraz düşük kalite zeytinlerı ıse tuccar ya almıyor ya da 100 bin lira gibı çok düşük fiyat verıyor. Erdek'te durum daha da kötü. işçisine para ver- mektezorlanan üreticiler, zeytinini bu bölgedetüc- car da olmadığı için Marmarabırlik'e teslim ediyor. Karşılığında tek kuruş almadan, fiyatın ve ödeme- lerin ne zaman yapılacağını bılmeden. Dünyanın hangi ülkesınde halkına bu acıları ya- şatan hükümetler veya kooperatıfler vardır. Diğer bölgelerde tüccar zeytinı ucuza alıyor ama, tüketicıye en azından 3 kat fazlası ile satıyor. Ör- neğin, geçen yıl zeytin alım fiyatlan 80 bın ile 140 bin lira arasmdaydı... Ancak. tüketicı 120 ile 140 bın liraya satın alınan bırınci kalite zeytını 600 bın lira- nın altında yıyemedı. Tüccann 80 bın ile 100 bın li- raya topladığı zeytınler bile marketlerde 400 bin ile500 bin liradan satıldı. Market ve pazarlarda 250 bın ile 300 bın liraya satılan zeytınler ıse üreticinin elinden en çok 50 bin ile 60 bın liraya alındı... Mar- marabirlik ve hükümetin uyguladığı bu pazarlama sistemi hem üreticinin hem de tüketıcinin sömü- rülmesıne neden oluyor... Buna karşıhk 80 ile 100 tüccar trılyonlarca lirayı kasalarına indiriyor... Bu- nun adı da "Serbest pazar ekonomısı" oluyor!.. Marmarabirlik veya hükümet bir an önce fiyat açıklamazsa ve peşin para sözü vermezse üretici 400 bin lira değerındekı bırincı kalite zeytinini tüc- cara 160 bin ile 180 bın lira arasında satmak zo- runda kalacak. Tüketicı de aynı zeytinlerı 900 bın ile 1 milyon liraya yıyecek!.. Hükümetı bılgilendirmek ve uyarmak istıyorum. Marmara bolgesinde 3 gun zeytin üretıcileri ile iç- lı dışlı yaşadım ve goruşmeler yaptım. Zeytin tar- lalarında. köy kahvelerınde, yol boyunda, Marma- rabirlik alım merkezlerı önünde üretıcileri teker te- ker dınledim. Hepsı "yangın var" dıye haykırıyor. Üre- ticilerin tamamı Marmarabirlik yönetıcılerının değış- mesını istiyor. Zeytin alım fiyatlarının çok acele ola- rak açıklanmasını. ödemelerın peşın yapılmasını istiyor. Uretıcılerin bekledıklerı fiyat da bırınci kali- te zeytin ıçın 400 bın ıkıncı kalite zeytin ıçın de 250 bin lira... Eğer, böyle bir uygulama yapılırsa zeytin üreticısı biraz rahat nefes alabilır!.. Yakında, hükümetın ve Marmarabirlık'ın. üreticinin mi yok- sa tüccann mı destekçısı olduğunu goreceğız! • Bütçede yeterli ödenek yok Devlet istimlak borçlannı ödeyemiyor A\K\RA (Cumhuriyet Bürosu) - Bayındırlık \e İskan Bakanı Cevat Ayhan. yol y apımlan nedeniy le ya- pılan ıstimlaklardan oluşan ZOtrilyon liralık borcu büt- çede yeterli ödenek aynlma- ması nedeniyle 1997 'dede ödeyemeyeceklerini bıldir- di. Ay han, birçok otoyol ve normal yolun yapım ve onanm projelerinin tamam- landığını belirtirken. "An- cak bunlardan bazılannı seçmek durumundayız. Ödenek nedeniyle tek tek yapabileceğiz" dedı. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda 199"? büt- çe yasa tasarısı üzerinde yapılan görüs,melerde dün Bayındırlık ve İskan Ba- kanhğı'nın bütçesi ele alın- dı. Ayhan bütçe sunuş ko- nuşmasında, bakanlıklan- na37trilyon463 milyar li- ralık. Karayolları Genel Müdürlüğü'ne de 124 tril- yon 556 milyar liralık öde- nek aynldıöını söyledi. Fon- lardan bakanlık yatınmla- n için \erilecek ödenek ve İller Bankası'nın ödeneğiy- !e bütçelerimn 279 trilyon liraya yükseldiğini belır- ten Ay han. bu rakamın 209 trilyon liralık bölümünün yatırımlar için kullanıla- cağını bildirdi. Ödenek çerçevesinde tüm projelerin gerçekleştirile- meseceûini belirte; ı Avhan. 199" için Ankara-Pozantı otoyolu. Bursa çevreyolu. Aydın-Denızlı otoyoluya- pımlannın sürdürülmesinin programlandığını. ancak ye- terli kaynak olmadığını söyledi. Ayhan. bu proıe- lerdenbirtanesininöncelik- li elealınarak bitinleceği- ni bildirdi. Rize-İspir. Kemah-tliç- Di\riği. Edırne-Lalapas.a- Hamzabeli hudut kapısı. Bolu Dağı geçişi. Antaly a- Alany a. Gerede-Bolu-Kan- yaşlı yollannın ihale edil- diğini bildiren Ayhan. şöy- le de\am etti: "Erzincan-Pülümür ay- nmı. Elazığ-Mazgirt. İ r- güp-Boğazköprii. Gölbaşı- Kapıdere. ^alova-Topçu- baş-,\ltınovayollanile \n- kara-Kınkkale, Horsunlu- Deniztiyollannın asfah kap- lanmaları için yıl sonıına kadar ihaleye çıkılacak." Ayhan. Çanakkale Boğaz Köprüsü ihale işlemlerıniıı de 199^"de tamamlanaca- ğını söyledi. Dünya Bankası kredi- siyle. özellikle trafik gü- senliği kapsammdaki yol- ların yenilenmesi çalışma- lannın yapılacağını behı- ten Ayhan. bu çerçe\ede. öncelıkle Ankara-Si\rıhi- sar olmak üzere. 23 değı^ik noktada ön irtibatlı elekt- ronik sabit tartı istasyonla- nnın açılacağını söyledi.