Katalog

CÜMHURİYET 31 AĞUSTOS 1995 PERŞEMBE 14 KULTUR •Dorfman'ın yeni oyunu 'Reader', geniş yankılar uyandırdı Korkuyla kuşabhnış bireyîn umarcızhğı Ciiltür Servisi- Ariel •orfinan'ın Edınburgh estıvalı nde sahnelenen oyunu Reader". geruş yankılar yandınyor Dorfrnan'ın tum yunlannda gozlenen. bıreyın uışatılmışlığı oyunun ana rması Ancak bu uşatılmışlık. yaşamın akışı arşısında duyulan çaresızlık er boyun eğışten çok. "iktidar-toplunT ıhşkısınde, bıreylenn gûçsüzluğu olarak çıkjyor karşımıza Oyun, faşıst bir ıktıdann yonetımınde, geçmışı ve hatta geleceği bıle olmayan bır ülkede geçıvor "Ağaçlar kesilmesin" mantığıyla kıtaplann basılmadığı, sakıncalı gorulen kıtaplann ıse yakıldığK'), sansurun vaşamın her alanında akıl almaz boyutlara ulaştığı, ınsanlann âşık bıle olamadıkJan bır ulke burası Kımın kımınle ev leneceğıne. hangı kıtaplann okunacağına tek bır otonte karar venvor Devlet Ulkeyı sankı Çemobıl felaketınının kara bulutlan kaplamış Oyunun kahramanı Danıel Lucas, devletın §ansur ışlennı vuruten kunjmunda bır ust kademe gorevlısı Oyun. Lucas'ın geçmışını araştıran yazar Don Alfonso Morales ıle Lucas arasındakı ılışkı. başka bır deyışle. kahramanlann geçmışlen ve bugunlen arasındakı hesaplaşma ûzenne kurulu Lucas. kendı yaşamoy kusunu anlatan bu kıtabın yayımlanmasını engellemek ıçın elınden ne gelırse yapmaya hazır Ancak söz konusu kıtap onlan kaçınılmaz olarak bır noktada buluşturuyor Korku Belkı de kısır dunyalannın tek ınsanı duygusu ba Korku ıse, sıyası otonteden kaynaklanıyor Çunku ıktıdar, başta yazınsal uretım olmak üzere her tûrlu yaratıcı etkınlıgın baş duşmanı Bu anlamda sanat, ıktıdann sureklılığını tehdıt edıcı tek unsur olarak, uzak durulması gereken alanlann başında gelıyor Sozun kısası, "Reader", Sofokles'ten bu yana ısjenen evrensel bır temayı yenıden ızleyıcı karşısına çıkararak Edinburgh Festivali'nın belleklerden uzun süre sılınmeyecek yapıtlan arasında yennı alıyor Dört Fransız sanatçının açlıkgrevi sürüyor I Transız /-/ hıikümetinin, A. Bosna'dakı Sırp katlıamına seyırcı kalmasını protesto etmek ve Bosna'nın varlığını korumasını sağlamak amacıyla açlık grevıru sürdüren sanatçılardan Theatre Du Soleıl'ın \ önetıcısı Anane Mnouchkıne, 'tnsanlann hayatlanıu vermelenne değecek sebepler vardır. Çunkü hepımızın geleceğı buna bağlı' dıvor 'Gelecek uğruna ölmeye değer' Kuruç'tan şimdi de oyuna ceza HÜLYA KARABAĞLI ANKARA - Devlet Tıyatrolan Genel Müdürü Bozkurt Kunrç, ulusal bağımsızlık savaşı sırasın- da Atarürk ve Çerkez Ethem ılış- kısıyle. gencı yobazlann başını keserek hunharca katlettığı Kubı- lay'ın oykusunu anlatan ılcı yapı- tı repertuvardan çıkardı Devlet Tıyatrolan yonetımi, oyunlann kaldınlmasında "kasrt"' olmadı- ğını savundu Devlet Tıyatrolan Genel Mü- durû Bozkurt Kuruç'url, uygula- malanndan dolayı kendısını ıstı- faya çağıran Kultür Sendıkası Başkanı lzzet Pölat \rarat ıle 60 tıyatro calışanına verdığı para ve ve dısıplın cezası tepkılenne yenı sezonun repertuvan eklendı Ku- ruç, ekım ayında başlayacak tıyat- ro sezonu repertuvanndan, Ulusal Kurtuluş Sa\ a$ı sırasında Atatûrk ıle Çerkez Ethem ılı^kısını anla- tan "Candan Can Koparmak" ıle gencı yobazlann katlettığı Kubı- lay'ın oykusunu aktaran "Karan- lıkta tlklşık 1 " oyunlannı kaldırdı Bozkurt Kuruç adına açıklama yapan başrejısor Ergin Orbey. oyunlann kaldınlmasındakı temel nedenı, yenı sezonunun yenı oyunlarla açılması olarak gOgjfr- dı "Kasıt söz konusu değü"dîgen Orbey. kaldınlan her ıkı oyunun yennı dolduracak başka yapıtlann sergıleneceğını bıldırdı Devlet Tıyatrolan eskı Genel Mudurlen Tamer Levent, Devlet Tıy atrosu'nun özerklığının kendı sanat polıtıkası oluşturmasıyla mıimkun olacağını kaydettı Levent "Şimdi, repertuvann ûçtc biri açıklanmış ve gerive açık- laıunamı; pek çok ovun kaldığı söylenivor. Bu açıklanmamış üçtc UdJik ovunun politikası hakkında kimlenn bilgısi \ar merak ediyo- rum. Ben, kurumun sanatçı genel müdür vardımcısıvım. Benim de bUgim>ok"dcdı "Kaidınimada- ki etkenin kendı v 5netimleri> le i\- gisi olup olmadığı" yolundakı bır soruyudaLevent, "Eğerbovtebir tavır varsa, bunu çok vanlrç ve pi- rimitif bulunım" dıye yanıtladı V ucel Erten de, Devlet Tıyatro- lan'nın ıçınde bulunduğu son kompozısyonu "statükoctı vapı" olarak nıtelendınrken. tıyatronun çok yaralı ve sancılı bır donem yaşadığına dıkkat çektı "Başanb oyunlar repertuvar- dan kakhnlmamalı. Bu, başannın cezalandınlması gıbt olur" dıyen Erten, bu tur uygulamalann tıyat- ro bünyesınde sık sık yaşanma ne- denlen konusunda şunlan soyle- dı "Nedeıuyöneticikomımunage- len meslektaşlanmız hemen, tiyat- roya damgasını v urabılecek. dun- \a-âleme parmak ısırtacak işler vapabılecekien vanılgısına kapd- malandır. Bu. herkesin hemen bir padışah mühriı vaptırmaya yel- tenmesi gıbi oluyor." Kultür ServisM Ağustos 1995 günü. dört Fransız sanatçının, Fran- sız hukumetının, Bosna'dakı Sırp katlıamına seyırcı kalmasını pro- testo etmek ve Bosna'nın varlığını korumasını sağlamak amacıyla. Fransa'nın Cartouchene de Vın- cennes meydanında başladıklan açlık grevı surüvor Ariane Mnotıchkine. Olh ier Py, Françots Tangıry ve Emmanuel de Vericourt'dan oluşan grubun pro- testosu pohtık çevrelerde ses getır- meyebaşladı CumhurbaşkanıJac- quesChirac. sanatçılara bu barbar- lığa son verıleceğını ve Bosna'nın pavlaşılmasına engel olunacağını bıldıren ıkıncı mektubunu gönder- dı Sanatçılardan unlü "TheatreDu Soleil-Güneş Tiyatrosu"nun yone- tıcısı Anane Mnouchkıne ıle Le Monde gazetesı bır söyleşı yaptı - Bu gre\de yer almanızın sebep- leri nelerdir? MNOLCHKI1NE— Savaşın ba şından ben. savaş karşısında orgut- lenmış sanatçılann aksıne ben da- habuyazbubırlığekatıldım Avıg- non Bıldınsı'nı okuduğumda son derece mantıklı ve doğru buldum Bır çok sanatçı gıbı okudum ve ım- zaiadım Evet ımzaladık, ama ben bu bıldınnın bır zayiflık bıldırgesı olarak kalmasını ıstemıyorum Çok tartıştık AmagTevbırdenbıreorta- yaçıktı Bırçok kışı, bırçok neden- den doiayı karşı çıktı Ama bır fay - dası olmadı Bılıyorduk kı. bır du- şünce hareketıne neden olabılmek ıçın, etkılı bır azınlık olduğumuzu kanıtlamakla ışe başlamalıydık Bıldınyı ımzalayıp, hıçbır hareket yapmadığımızda 'imzacılar. tepkı göstennce de 'göstericiler'olduk Bence bu bır ıkılem. daha fazlası- nın yapılmasının gerektığı anlar vardır - Sizce bu harekette entelektüet- ler, roHerini gerektiği gibi ovnuvor- larmı? MNOICHK1>E- Onlann ge- rektığı gıbı davranıp. davranmadı- ğını soylemek oldukça zor Aslın- da tum Avrupa'da entelektuellenn yazdıkları okunursa, hayal edıle- meyecek kadar büvuk bır tartışma olduğuanla^ılır Bızızıyaretegelen Laurent Fabins, bu tartışmanın te- melını oluşturan bır soru sor- du "Çağımızda insan hayab değe- rinde başka bir je> \ar mıdır.'" Bu bırahlaksorunudur Vıetnam'aka- dar herkes, bazı savaşlann uğruna ölmeye değeceğım düşûnüyordu Ama şımdı bu tartışma ortadan kalktı Bosna'dakı savaşın başlan- gıcında sagcı şarkıcı Michael Sar- dou, basına ve televızyonlara, sı- lahlanılması gerektığını ve bınlen buna başlarsa, kendısının de katı- lacağını açıklamı^tı Tüm basmonu venndıbınesoktu Bendeonudm- ledım. dalga geçılmesıne rağmen hıçdehaksızdeğıldı tnsanlann ha- yatlannı vermelenne değecek se- bepler vardır Çünkü hepımızın ge- leceğı buna bağlı Gelecek uğruna ölmeye değer 70'lı yıllarda- 'öl- mektense komünist olmak 1 gıbı- sloganlarvardı O zamanlar tartış- malar böyle engellenıyordu Ben 56 vıldır elıme sılah almadım, muhtemelen silahlı bırharekettete- tıkdeçekmem Ama "komünistol- maktansa öl" ve " oleceğine kalleş ol r gıbı laflan kabul edemevece- ğım bır an var ve o an hareketın ge- reklılığıne ınanıyorum - Greve başladıgınızdan beri eü- nizc ne gecti? MNOUCHKINE- Greve başla- dığımda ılk uç haftanın alıştırma haftası olacağını bılıyordum Hem fızıksel olarak varolan rezervlen tükedıyorduk, hcm de başlangıçta tepkı almayacağımızbellıydı Her- kes tatılde ıdı 21 günden ıtıbaren ınsanlar döndüler Hareketımızın etkılennı olçmeye başladık Eğer 10 gün ıçınde önemlı bır gelışme olmazsa. hayal kınklığına uğraya- cağım Şımdılık moralım vennde -Destek verid bir harekedilik his- sedivor musunuz? \İNOl CHKINE- Evet Polıtık açıdan Laurent Fabıus,Jacques \t- tali ve Jacques Lang'ın zıyaretlen bırer ışaret sayılır Bu, Komunıst Partı'nın artık "Hareketinizdikka- timizi çekmedi" dıyememesı anla- mma gelır Şu an herşey, Jacques Chıracveetrafındakılerebağlı Ge- reklı gınşımlerde bulunacaklar mı 7 Yoksa stratejılennı surdürecekler mı 9 Chırac'dan ıkı mektup aldık Sesımızı duyduğunu ve düşüncele- nmıze katıldığını söylüyor tçtenlı- gıne ınanmak ıstıyorum Ama ınancımızın sınırlan yoktur Bu yüzden ıçtenlığını gınşımlen ve hareketlenyle bellı etmelıdır - Greviniz ne şekflde destekleni- yor? MNOUCHKINE- Benım "Et- kin Azmlık" dedığım kışıler, yanı demekler büydk veya kuçûk ku- rumlar yavaş yavaş hareketlenme- ye başladılar Bu hareket bazı ılle- nn beledıye başkanlanna kadar ulaşıyor Unutmayalımkı.dahaön- ce Fransızlar bızımkının dışında bırçok sebepten dolayı bırleştıler tnsanlar sadece Bosna'da ölmüyor- lar Cartouchene'yegelen vegön- denlen ınsanlar cesaretımızı kır- mayaçalışıyorlar Dertlenhepaynı "Sizce bu fikir Bosna'ya faydah olacak mı" dıyor- lar Amıral Sanguınettı. bıze müt- tefiklenn çıkartmasmın ılk gunle- nnde Fransızlann yüzde 85'ının Mareşal Petaın'ın tarafında oldu- ğunu hatırlattı Bu zamanı geldı- ğınde düşuncelennızı savunmak- tan çekınmemenız gerektığını gos- tenr Bızbunuyaptık Başlangıçta- kınden daha çok destek görüyoruz. bu çok onemlı Jaques Chirac'ın grevdekı sa- natçılara gönderdığı ıkıncı mektup şoyle -Ilk mektubumda belirttiğim gibi. amacımız diplomatik bas- kılar ve askeri kararlılık içeren politikamızla. bu etnik temizlik barbariığına son vermek ve de- ğerlerimize uvgun bir politik dö- zenleme gerçekleştirmektır. Bu perspektif ve sizin girişımleriniz çerçevesinde, Fransa'nın rolü öncelikle konuya hâkim olmak ve Ingman Dağı volu\la Sara\- bosna'yı bağımsızlığına kavuş- turmaktır. Fransa aynca bunun dışında hiçbir banş duzenleme- sinin bunlara karşı bir takım prensiplcre dayandırılamayaca- ğını hatıriatmalı ve diplomatik girişimler sonucu Boşnak hükü- metiyle arasındakı diyaloğu ko- rumalıdır. Bu amaçla başkan İzctbegoviç'i ağustos sonunda Pa- ris'te ağıriay acağım. Girişiminiz, istifanın tarafınızdan reddini gösteriyor. Bize ilettiğiniz ortak karar yönünde, kararlılığımın devam edecegine emin olunuz." GENÇ PAMUKBANK 4 0 . YILINDA DAHA DA COŞKULU! BALLET TEATRO ESPANOL de RAFAEL AGUILAR carmenL A M N C O Daha fazla coşku Daha fazla tutku. Ballet Teatro Espanol, Pamukbank'ın 40. yıl etkinlikleri çerçevesinde Eylul'de istanbul'da Carmen Flamenco dans gösterisi, 1820'lerin Ispanyası'nda geçen tutkulu bir aşk ve ölüm hikayesının farklı ve çarpıcı yorumu. Merimee'nin romanından esınlenerek Bızet'nın ünlu muzığıyle sahneye konan bu olümsuz eserin koreografı, 1991'de Londra'da "Yılın Koreografı" seçilen Rafael Aguilar Gösterinın başarıst, çağdaş bale, flamenco ve klasik Ispanyol dans fıgurlerinin mükemmel bileşiminden kaynaklanıyor... Italya, Fransa, Almanya ve Japonya başta olmak uzere dunyanın dört biryanında büyûk beğenı kazanan Ballet Teatro Espanol, Istanbul Harbıye Açıkhava Tıyatrosu'na 45 kişilik geniş kadrosu ve Ispanya'nın eşsiz ortamını yansıtan orıjinal dekorlarıyla geliyor. PAMUKBANK BİLETLER TÜKENMİŞTİR. İLGİNİZE TEŞEKKÜR EDERİZ. IŞILDAK VE YELPAZE ATtLLA BİRKİYE Uçtu Uçtu Kitap Uçtu! Yıllar one Bekir Yıldız, yazar ıle yayıncıyı aynı ıple doruğa tırmanan ıkı dağcıya benzetmıştı Buna katıl- marrıak elde değıl Yazariarla yayıncılann 'kader'len ve kederlen ortak, bu ulkede Kıtaba ılışkın bınlerce durumu saymak hıç de guç değıl Zatensayasayabrtıremıyoruz Bız toplum ola- rak okumayı sevmıyoruz Dolayısıyla kıtaba falan da para vermıyonjz Bu durumda yayıncılan ve yazarla- n çağdaş bırer Don Kışot olarak tanımlamak yanlış olmaz Doğrusu sanatın ve kulturun otekı alanlannda da durum pek farklı değıl Yıllarca kıtap yasak ve savsaklanan bır nesneydı. Hukumetler, Kultür Bakanlığı doğru durust kıtabı des- teklememışlerdı Fikri Sağîar'a kadar kultür yayıncı- lannın kıtapları, çağdaş Turk edebıyatının temsılcıle- n kolay kolay kutuphanelere gıremıyordu Fıkn Sağlar'dan sonra -kı musteşar ve danışman- larının bır kısmı yazardı- kıtaplar alınmaya başlandı, ama bu aJımlar hem çok yetersızdı hem de defalar- ca yazdık, gelışıguzeldı Kultur Bakanlığı kıtap alı- mındakı bu gelışıguzellığı bır turiu cıddı bır kural/ku- rul yonetmelığıne donuşturemedı Donuşturuleceğını de zannetmıyorum Kıtap alım- lan yıne gelışıguzel olacak Aman olsun da gelışıgu- zel olsun demekten kendımîzı alamıyoruz • • • Her ne kadar kıtap ıle ılgısızlığın kardeş olduğu ül- kemızde, "medya"mızın gelışmesıyle(') bırlıkte aca- ba durum değışıyor mu1 ' Real Yayıncılık geçenlerde yenı bır kıtabının tanıtı- mını gerçekleştırdı Çoğunlukla ışadamlarının davet- lı olduğu tanıtım 'gala sında, gazete haberınden (Cumhunyet / 17 Ağustos) oğrendığimıze gore yenı çıkan bır kıtabı uçurmuşlar Galada yayınevının sahıbı ve edıtoru "Batlı bırya- yın ve Batılı bır tanıtım yaptığını" soyledıkten sonra, matbaadan çıkan ılk kıtabı bır balona koyup gokyu- zune doğru uçurmuş Evet, uçmak ıle kıtabın buyuk bır ılışkısı vardır Bunu alfabemızde de gorebılınz Uç- tu Uçtu Kıtap Uçtu Sözunu ettığımız kıtap, Nigâr Bilgen'ın Tak Sepe- tı Koluna adlı oyku kıtabı Oykulenn edebı değerını bır kenara bırakmak durumundayız Çunku şov da- ha çok ılgımızı çekıyor' Bellı kı yayıncısı ve halkla ılışkıler uzmanı olan ya- zar da oyle duşunuyorlar kı gorkemlı bır tanıtım 'ga- la'sı duzenlemışler ve ozgun bır davetıye gondermış- ler (daha once başka yayınevlen bunu yapmıştı) Da- vetıye kıtabın boş sayfalı halı On sayfalarında bırta- kım davet ıbarelerınden sonra yer aJan şu satırian ak- tarmalıyız - "Kadınlar hangı davette ne gıyeceğını bılır, erkek- ler ıse smokınlenyle çok çekıcı ve hoş oluriar" Ne yazık kı yayıncısının "yılmadan, kıtapta kalıte devn"n\ başlattığını sanmasına karşın, kıtabı elınıze aldığınızda, çok da ozenlı olmadığını goruyorsunuz Kapak kartonunun ve ıç kâğıdının 'kalıtelı' olması- nın yanı sıra -kı çok daha kalıtelı karton ve kâğıtlar var, tabıı şayet gerekıyorsa 1 - herhangı bır basım özel- lığı yok Iç basım vasat Herhalde aydınger çıkışı al- mış olmalılar kı harfler kırık kınk Sayfalarçok sıradan, ozel bır 'fasanm'duşunulme- mış Klasik deyımle soylersek, taşradakı kıtaplann basımına benzıyor Oysa kı son yıllarda kıtap tasanmcılanmız ongun ve estetık yapıtlar verıyorlar Insan ıster ıstemez Bü- lent Erkmen, Ersu Pekin, Mehmet Ulusel, Savaş Çekiç vb sanatçılann hazırladığı kıtapları anımsıyor Tanıtıma ozen gosterdığını soyleyenler bıraz da kıta- ba ozen gosterselerdı ya Ne var kı ışın en acı yanı, ozen gosterdıklerını sa- nıyorlar. Edebıyat, yazarlık genellıkle yıllarca suren cıddı bır uğraş gerektınr (Yayıncılık da oyle) Hele hele Türkı- ye'de guç bır yoldur bu Özen ve ozverı ısteyen bır yoldur Tanıtım galalanyla ınsan oyle kolay kolay ya- zar olamıyor Yanı bır kıtap yazıp hayatınızı değıştıre- mıyorsunuz' Kımlığınızı değıştıremıyorsunuz' Yoksa "medyatık çağımız"da olunmaya başlandı mı? • • • Geçen hafta Uluslararası Kutuphane Demeklen ve Kuruluşları Federasyonu'nun (IFLA) Istanbul Kong- resı gerçekleştı Dunyanın dort bır yanından konunun uzmanı bınlerce uye katıldı ikı Amenkalı uyenın ha- zırladığı "Kurt Sonjnu" konulu bıldınnın sunulması- na IFLA'nın Turkıye Organızasyon Komıtesı'nce, "toplantının polıtık ıçenğı olmadığı gerekçesıyle " ızın venlmedı Tanhının en "kalabalık ve venmlı" kongresını yap- tığı bıldınlen IFLA Istanbul Kongresı'nde "ıfade ozgur- lüğü ve bılgı edınme hakkına" ılışkın önerge oybırlığı ve alkışlar arasında kabul edıldı Yayıncıları ve yazarları kongreye davet etmemışler Nıye etsınler kı? Yayıncılar Bırlığı Başkanı'nın bu durumu kınaması- nın ardından, Turkıye Mıllı Kutuphane Başkanı'nın açıklamasına gore yayıncılar sponsor bulup katılabı- lırlermışi Kâğıt parasını guç bela bulan yayıncılar, bellı kı sponsor bulamamışlar Ama bulsalar katılacaklarmış Pekı ya yazarlar'? HTIMLAR UZERINDE DANS HAYAL Kahvesi ÇmtmUm Ummm Cuma ^ JUXEBOX Cumartesi DENİZ KIZI ^- ISTANBUL MEYHANESI Rczcrvasyon 102161 413 6S M)- 81 Her Pa/.ar Açık Kufc I BRUNCH IItr\)anm Saultt hrinve hktlı \uıJı n t'ırılsiz Mulur Vrrı ANKARA SANAT TİYATROSU Faruk EREM BIR CEZA AVUKATININANILARI YALNIZ4 R e İ ' RITKAY AZİZ OÜM 7.8.9-10 EyhU Saat 21.Q0'de RLMELİHtSARI'NDt Bıleller Gı;e 28" 10 SO ve Tum \akkoramalar da