Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
SAYFA CUMHURİYET 30 TEMMUZ 1995 PAZAR
8 PAZAR KONUGU
Hüsamettin Cindoruk'a göre TBMM'nin süreye ihtiyacı var
Siyasetteherkesin yeri doldurulur
SUNUŞ.
TBMM Başkanı Hüsamettin
Cindoruk artık Meclis
Başkanlığı 'nı bırakıyor.
Önümüzdekiyasama döneminde
sade bir milletvekili olarak TBMMde çahşacak. Cindoruk geçen
hafta içindeIstanbul'daydı. Onunla evinde uzun bir konuşmayaptık.
Siyasi geleceği, bundan sonra neleryapmak istediği, DYP içinde çok
daha aktif olmayı planlayıp planlamadığı konularını konuştuk.
Edindiğimiz izlenim, Cindoruk un Meclis Başkanlığı nı
noktalamasından sonra DYP liderliğine sıvanmasının büyük olasıhk
olduğu. Cindoruk 'la bir de ortaoyunu merakını konuştuk, kendi
ağzından bu ilginin nereden kaynaklandığını öğrendik.
SÖYLEŞİ LEYLA TAVŞANOĞLU
Siz TBMM Başkanlığı görevinizi
ekim ayına kadar uzattınız. Bu arada da, "Mo-
kasenlerimi giyerim " diye bir söz söylediniz.
Bu sözden neyi kastettiniz?
CİNDORUK - Başkanlık görevimi ben uzat-
madım. Meclis anayasayı değiştirerek uzattı. Mo-
kasenlerimi giyme sözlerine gelince... O gün par-
tili arkadaşlanm bana. "Çizmeterini giy. ÇankJa-
nnıgry" dedıler. Ben de onlara. "Türidye'deşim-
di yollar çok düzgün. Çizmeye, çanğa gerek yok.
Bu iş mokasenJerie de >apılır" cevabını verdim.
Bu konuşma dışan sızdı. Magazin haber haline
geldı. Yoksa demek istediğim şu: Siyaset ar-
tık Türkiye'de daha dingın, daha kolay. Geçmiş-
te siyaset yaptığımız gûnlerdeki zorluklar, ya-
saklar bugün yok. Onu demek istedim.
^ • ^ ^ ^ Yanisiz, "Ben mokasenlerimigiyer,
parti içine yürürüm " demek istemediniz mi?
CİNDORUK- Ben yeni gelişmeyi partı mese-
lesi diye görmüyorum. Türkiye'de doğallaşma
çokgecikti. 1960 darbesinden sonra 1964'te mer-
kez partisi olarak Demokrat Parti'nin yeri dolmuş-
tu. Siyasettebütünleşme sağlanmıştı. 197l'de
12 Mart muhtırasından sonra 1975'temevcutda-
ğılma halledilmişti. Hem Demokrat Parti hem de
Yeni Türkiye Partisi üç yıl içinde yerlerini büyük
partiye (Adalet Partisi) bırakmışlardı. Bu se-
fer, 1982 Anayasası 1983'te siyasi hayatı serbest
bıraktı. Ama 1983'ten 1995'e kadar geçen yak-
laşık 12 yıl içinde dağılma sürüyor. Benim ama-
cım dağılmanın önlenmesi, dağılmanın gideril-
mesidir. Bunu sadece merkez ve sağ partiler için
söylemiyorum. Bunu sol partiler için de söylü-
yorum. Çok fazla siyasi parti, hiç partisiz bir dö-
nem kadar tehlikelidir.
I^^^BM Bu dağınıklığın toparlanmasıyla il-
gili herhangi bir umut var mı sizce?
CİNDORUK-Kesinlikle var. Bu Anayasa de-
ğişiklikkrinde bence bir ipucuçıktı. Meclis'in ya-
pısı merkez partilerinin egemenliğinde gözükü-
yor. Anayasa da bu siyasi görüş doğrultusunda
çıkmıştır. Gizli oylamada birbirine yakın düşün- •
celeri paylaşan milletvekillen parti aynmı gözet-
meksizin aynı eğilim doğrultusunda oy kullandı-
lar. Aynı şey sol partiler için de geçerli. Sol
partiler de, özellikle sosyal demokratlarca önem
taşıyan sendikal haklar gibi, yüksek öğrenimle il-
gili haklar gıbi konularda kitle halinde aynı oy-
lan kullandılar. Demek ki benim dediğim doğru.
Aynntılan neden göstererek yapılan bölünmeler
giderilebiliyor. Esaslar ve köİtlerde birleşme var,
aynı fikirleri paylaşma var. Bu da siyasetin do-
gası. Ne tek başına DYP, ne tek başına ANAP bu
yeni seçimlerde bekledikleri başanyı sağlayabi-
lirler. Sol partiler için de bu böyle. Kalkın-
makta olan bir ülkede çok parçalı bir Meclis'in
ortaya çıkarabileceği zorluklan. gecikmeleri bu
Meclis'te yaşadık. Ben bu Meclis'in zaaflannı or-
taya koymak istemiyorum. Çünkü Meclis Başka-
nıyım. Ne çekîiğimi ifade ederek kendimi acın-
dırmak ya da kendimle övünmek istemiyorum.
Bu dört yıl zordu. Ama geçmiştir. Çok parçalı
Meclis'in Türkiye'nin kalkınmasmı. demokra-
tikleşmesini geciktirdiği konusundaki fikrimi ke-
sinlikle söylüyorum. Bunu önlemek için de elim-
den ne gelirse onu yapacağım. Yapabiürim. ya-
pamam.. onu bilmiyorum.
B^B^^B Peki, ekimden sonra ne yapmayı
planlıyorsunuz?
CİNDORUK- lşte bunu yapacağım. Herkesi.
herpartiyi. her milletvekilini, her lideri bu ko-
nuda düşünmeye çağıracağım. Bunu da sol ve
sağ aynmı yapmadan yapacağım. Evet, ben
DYP'nin kurucusuyum, DYP'nin genel baş-
kanhğını yaptım, DYP'liyim. Ama önce Türk va-
tandaşıyım, Türksiyasetçisiyim. Türkiye'nin iyi-
liği, Türkiye'nin banşı, Türkiye'nin hızlı kalkın-
ması. Türkiye'nin bütünlüğü için ne yapılması ge-
rektiğini söyleyeceğim. Şimdi kilitli bir ağza sa-
hibim. Meclis Başkanlığı çok şeyi söylememi ki-
litliyor. Bu kilidi açacağım; bu kilitten kurtula-
cağım. Dört yıl içinde ne yaptığımı da açıklaya-
cağım.
İ ^ ^ H H İ Sade bir milletvekili olarak mı?
CtNDORUK - Sade bir milletvekili olarak.
Çok sade, her zamanki gibi. Biraz da millet-
vekilliği yapalım. Üstelik benim dediğimi de
yapmadılar. Dört yıllık seçim olsun, dedim.
Anayasa değişikliğinde buna yanaşmadılar. Şim-
di önümüzde bir süreç var. O süreci milletve-
kili ol^ak kullanmak istiyorum. Ben, kendi baş-
kanlık süremi dört yılla sınırlıyorum. Dört yıllık
başkanlık süremden sonra geçecek zaman dilimi-
ni bir başka arkadaşımız götürecek. Bir de şu-
nu ortaya koymak lazım: Hiç kimse vaz geçilmez
değıldir. Herkesin siyasette yeri doldurulur.
•^••^B Siz bubağlamda bir erken seçim ola-
sılığını nasıl görüyorsunuz?
CİNDORUK- Meclis ekime kaydınlınca o iş
geçmiştir. Türkiye'de genellikle ekim-kasım ay-
lannda seçim yapilmıştır. Yaklaşık 75 günlük se-
çim süresine gereksinim vardır. O geçmiştir.
Şimdi 18 yaşa seçim hakkı tanınmıştır. O seçmen-
leri de kaydetmek gerekiyor. Seçmen kütükleri-
nin güncelleştirilmesi için de ek bir süreye ıhti-
yaç var. Seçim yasalannda değişıkliklere ihtiyaç
var. Bundan sonra erken seçimi zorlamak yanlış
olur. Bir sürü kanun çıkaracağız. Bu Meclis be-
nim tahmınıme göre aşağı yukan 14 kanunda de-
gişiklik yapacaktır. Onlar için de bir süreye ihti-
yaç hasıl olmuştur. Benim düşündüğüm 1995'in
başında bu anayasa değışiklığini gerçekleştir-
mekti. Onlann hepsini yapıp seçim yasalannı,
dığer yasalan çıkanp ekim-kasımda da seçimi
ortaya koymaktı. Bu hedefimi gerçekleştireme-
dım. Saym Demirel'le ben yalnız kaldık. Mec-
lis'in çoğunluk karanna da saygı duyuyorum.
Ama ben de kendi karanmı vermekte kendimi ser-
best hissettim. Hiçbir şey, hiç kimse vaz ge-
çilmez değildir. Bir makamdan aynlacaksanız
kendi dileğinizle, isteğinizle aynlırsınız. Aslın-
da Meclis Başkanlığı güzel, çekici bir ış.
•İH^M Protokol bakımmdan da güzeL.
CtNDORUK- Ben protokoldan hoşlanmıyo-
rum. Meclis Başkanlığı'nda çok şey yapabi-
liyorsunuz. Bunlann bazısı hiç görülmüyor,
bilinmıyor. Ama Meclis Başkam'nın siyasi
hayatımızda çok büyük etkinlıği var. Görevi-
nı tarafsızca yaparsa Meclis Başkam'nın büyük
fonksiyonlan var. Onun için kim gelirse gelsin,
yeni gelecek arkadaşıma da güveniyorum.
PAZAR
KONUĞU
HÜSAMETTİN
CİNDORUK
Anayasa değişikîiğinden sonra
çıkarılması gereken yasaların
bıılunduğunu belirten TBMM
Başkanı Hüsamettin Cindoruk.
seçmen kiitüklerinin 18 yaşa göre
yeniden güncelleşmesi gerektiğini
belirtti ve TBMM 'nin süreye
gereksinimi oldıığunu söyledi.
CİNDORUK - Bu hafta içinde Amerikan Se-
natosu önemli bir karar alarak Bosna'ya uy-
gulanan ambargoyu kaldırdı. Çok ilgı çekicidir.
Oylama 29'a karşı 69 oldu. Başkan Çlinton'a
rağmen. kendi partisinin üveleri bile gitti, ambar-
gonun kaldınlması yönünde oy kullandı. lş-
te. Amerikan Senatosu'nun bu karan almasını
sağlayan o danışman kadrosudur. Biz de Meclis'e
yatınm yapalım. Meclis'teki milletvekili odala-
rı daha iyi. daha rahat olsun. Şimdi biz
TBMM'de bilgisayara geçiyoruz. Her milletve-
kilinin odasına bir bilgisayar koymalıyız. Bu,
benden sonra gelecek arkadaşımın hedefi olma-
lıdır. Bugün Meclis Kütüphanesi'nde 300 bin
kitap var. Ama bu az. Kıtap sayısı en az bir mil-
yonaçıkmalı. Yatınm yapalım. okuyalım, muka-
yeseli hukuk yapalım, sosval hayatımızı, siyase-
ti mukayeseli hale getirelım. Meclis komisyon-
lannın önüne dosyalar hazırlanmış halde gelsin.
Ekonomi de mukayeseli olsun. Türkiye'yı bir
dünya devleti yapmak istiyorsanız Meclıs'i bir
dünya parlamentosu haline getirmek lazım. •
Milletvekillen hiçbir zaman maiş'et derdinde ol-
mamalı, gelecek kaygısı taşımamalı. Aksi halde
zenginler parlamentosu kurarsınız. Ya da Mec-
lis'in imkânlanndan faydalanmayı amaçlayan-
lardan oluşan bir fırsatçılar Meclisi kurarsınız. Kı-
yak emeklilıkten söz edilmemeli. Bu, bütün Av-
rupa ülkelerinin parlamentolannda var. Ben, ge-
lecek endişesindekimilletvekillerininfaydalıola-
cağını sanmıyorum. Ben başka bir şey teklif ede-
ceğim.
\edir bu teklifîniz?
CtNDORUK - Bakan olan, mületvekilliğinı
bıraksın. ABD'dekı, Fransa'daki sistem dog-
ru sıstemdir. Milletvekilliği ayn ış, yürütmeyi
yapmak, bakan olmak ayn iş. Böylece oraya da
bir kalıte getirmiş oluruz. Altı ayda dört bakan
değiştiren hükümet olmaz.
• • • ^ B Bakanlıkta rotasyon sistemi mi uy-
gulanıyor?
CİNDORUK - Evet, rotasyon sistemi. Bir sü-
re sonra bakan olmayan milletvekili kalmayacak.
Bence esas bulunması gereken çare o. Her mil-
letvekilinin kabiliyetı olsun, olmasın bakan ola-
bileceğini düşünün. Onun bakan olma duygusu
o zaman onu genel başkana bağlı kılıyor. lşte,
ABD Senatosu'ndaki karar bizde çıkmıyor.
Gizli oya rağmen demokratik bir anayasa deği-
şıkliğini Meclis yapabildi. Parlamenter şuursuz
değil. bilınçli insandır. Onun bilinci. eğilimleri
Meclis Başkanlığı 'nin çok önemli
zorluklan da var...
CtNDORUK - En zoru. tarafsız kalmak. Çok
baskıaltında kalıyorsunuz. Yaklaşık her hafta bir
iki karannızdaçeşitli etkenler rol oynuyor. Ken-
di partinizden de başkapartilerden de... Size tek-
lifler geliyor... Onlan kabul ederseniz yanlış ya-
parsınız. Soğukkanlı ve dikkatli olmak gerekiyor.
Bir de partinizi, bazı milletvekillerini, bazı çev-
releri kırmayı göze alacaksınız. Herkesle iyi ge-
çinerek siyaset yapılmaz. O zaman çok Machi-
avellist bir siyaset olur.
••^^H Meclis 'te boş olan milletvekillikleri
için ara sreçim yapılması konusunda ne düşü-
nüyorsunuz?
CtNDORUK- Geçen yılki ara seçimde Sayın
Başbakan'a telkinim olmuştu. O da bunu kabul
etmişti. Gerçekleşıyordu, Anayasa Mahkemesi
iptal etti. Elektrik yüklü bulutlann nasıl boşalma-
sı gerekiyorsa ara seçimin de öyle faydalan ol-
duğunu sanıyorum. Türkiye gibi bir ülkede ara
seçim ferahlık yaratır. Yerel seçim dahi bir ferah-
lık yaratıyor. Borsa'yı dahi etkiliyor. O fırsat
geçen yıl kaçtı. Bundan sonra bir ara seçim ya-
pılmasının faydasına fazla inanmıyorum. Nasıl bir
fayda sağlayacaktır? Meclis ekime kalmıştır. Ge-
lecek yıl 20 ekime kadar da seçim yapma zorun-
luluğu var. On ay arayla seçim Türkiye'ye yakı-
şır mı, faydalı olur mu? Bunun sonucuna çok iyi
bakmamız gerekiyor. Belki onun yerine bir tem-
muz. bir haziran seçimi düşünülebilir. Hiç ol-
mazsa bir altı ay kazanırsınız.
Yaniyine bir erken seçimde ısrarlı-
sınız...
CtNDORUK - Tabii. Bu sözünü ettiğim yasa-
lan çıkardıktan sonra zaten 1996'da seçim eko-
nomisi işlemeye başlayacaktır. Önümüzdeki bir
yıl zaten seçim ekonomisiyle geçer. Bundan kor-
kuyorsanız o zaman onu bir an önce kesip yeni
gelecek Meclis'e, yeni gelecek hükümete daha
uzun bir süre tanımak, yaz aylannda çalışmayı
\ermek bence faydalı olur Hukümet kurulması
için harcanacak zamanın yaz aylanna denk düş-
mesi bence yakışık alır.
H ^ ^ ^ H Erken seçime itiraz edenler "Seçim
pahalı iştir. Boyuna seçim yapmak olmaz " gö-
rüşünü savunuyorlardı. Siz bu konuda ne diyor-
sunuz?
CİNDORUK-Geriyedönüşüen kolay. en fay-
dalı yatınm demokrasiye yapılan yatınmdır Ba-
kınız: bir Meclis'in dört yılda verdiği bir karann
ekonomiye. Türkiye'nın dış itibanna sağladığı
yaran gördük. Bir Meclis bir dev lete belki de on
yılda bir gerekiyor. Ama o gereksınme bence hiç
de lüks değıl. Ben dıyorum ki: Milletvekille-
rine, parlamentoya yatınm yapalım. Daha fazla
donatalım. daha fazla çalışmalannı sağlayalım,
olanak sağlavahm. düzeyim yükseltelim Bence
dört baraj yapmaktan daha isabetli bir yatırım
olur. Bu. bence bınlerce fabnka kurmak kadar
önemli bir yatınm. 1yı bır parlamento. İN i bir hü-
kümet, iyi bir denetim, iyi bir yasama organı or-
taya çıkanrsa demokrasi bütün o fabrikalan ku-
rar. Seçim bence Türkiye'nin bugüne kadar
yaptığı en ıyı yatırımdır. Seçimsiz dönemleri.
Meclis'siz dönemlen vaşadık. Her milletvekili-
ne bir danışman. bir sekreter verdim diye beni za-
man zaman eleştirdiler. Ama onu iyi kullanan
milletvekili bugün çok başanlı. ABD Kongre-
si'nde. yani Temsilciler Meclisi ve Senato'da bu-
gün 35 bin kişi çalışıyor. Her Amerikan millet-
vekihnin 18, bazan da 21 danışman tayin etme
hakkı var. Biz tabiı o kadar zengin bır ülke
değiliz. Ne var ki kendi ımkânlanmız oranında
milletvekillerine bu lojistikdesteği sağlamalıyız.
Amerikalı milletvekili. senatör bana üç-dört ta-
ne danışmanla geliyor. Çünkü onlann her konu-
yu bilmeleri imkânsız. Ama yanına danışmanla-
n koyduğu zaman Türkiye'nin meseleleri hakkın-
da benim kadar bilgı sahibi oluyor. Onun için
de bu milletvekilleri ve senatörler oy kullandık-
lannda isabetli oy kullanıyorlar.
Bu konuda bir örnek verebilir misi-
doğrultusunda oy \ ermev i gerektiriyor ki bu çok
doğaldır. Merkez parti eğilımli bu Meclis'ten çok
sosyal demokrat bir anayasa çıksa ben şaşınr-
dım. Eğılımlerle birlikte çok orantılı bir ana-
yasa değişikliği çıktı. Ama ben bunu çok yeter-
siz buluyorum. O başka... Ama yapı değişikliği
yapamayacağıma göre bunu doğal bulduğumu
ifade edıyorum. Bir şeyden daha çok ö\ünç
duyuyorum. Demek kı Türk Parlamentosu bazı-
lannın söylediği gibi sarsak bir parlamento de-
ğil. Birde gızlı oyun birtakım faydalan ortaya çık-
tı. Koalisyon ortaklannın koalisyonu sürdürmek
için ortaya koydukları anlaşmalan bu adamlar
aştı. Kendi eğilimlerine uygun bulmadılar, oy
vermediler. Bunu da bilinçlı yaptılar. Yeter-
sızdi, yorumuna katılmıyorum. Çünkü ben mer-
kez sağın biraz solundayım. Daha demokratım...
Ama bir siyaset bılimcisı. bir anayasa hukukçu-
su olarak düşünürseniz doğaldır.
Bunu bekliyor muydunuz?
CİNDORUK- Bekliyordum. tabii Bu dört yı-
lım Meclisi övmekle geçti. Herkesde benim Mec-
lis'e dalkavuklukyaptığımı sanıyordu. Hayır. de-
ğil.
diniz...
Yani Meclis 7överken hep samimiy-
CİNDORUK- Elbette. Hissediyorum... Mec-
lis Başkanı kör kadı gıbi. Herkes geliyor. dü-
şüncesını size söylüyor. Oy verecek söylüyor,
vermeyecek söylüyor. Bizimki birhalk parlamen-
tosu. Türkiye'nin demokratik geçmişi, bilinci,
terbiyesineyseparlamentonunkideo... Harta ba-
na sorarsanız o düzeyin de üstünde biraz...
^ ^ ^ ^ ^ Bir aralık, toplum parlamentonun
önünde, görüşü savunuluyordu...
CİNDORUK - Ben onun aksini savunuyordum
ve dediğim çıktı. Toplumun bir kesimi olabilir.
Dünyanın her yerinde entelektüel bir kesim var-
dır. Onlara toplumun kreması denilebilir. Ama
parlamento krema olmak zorunda degıl. Parla-
mento bir kanşımdır. Parlamento da krema
sayılabılir. Oradada bir entelektüel kesim var. On-
lann bir ayaklan Türkiye'ye basıyor. Ama parla-
mentonun çoğunluğunun iki ayağı Türkiye'ye
basıyor. Bakıyorum. bır takım insanlar "ana-
yasanın miman"diye ortaya çıktîlar. O kadarçok
mimar var ki. amele kalmıyor. Ben de onun için
anayasanın amelelığini kabul ediyorum. Ben za-
ten 35 senedırbu amelelikle ugraşıyorum. Mimar-
laramımarlıklan hayırlı olsun. iyi mimar olsalar-
dı bu anayasa biterdi. Ben kendime "bu anaya-
sanın mimanvim" demem. Ben bu anayasanın
mimanysam.. çok kötü bir mimanm. Çünkü ayak-
lannız Türkiye'ye basıyorsa, bu anayasanın he-
nüz Türkiye'nin gelişmesi, kalkınması, ıtibarka-
zanması. demokrasisinın oturması için yeterli ol-
madığmı görürsünüz. Bu, brradım, İyi de birbaş-
langıç.
• ^ ^ ^ B Sürmesi gerekir, değil mi?
CtNDORUK - Kesinlikle... 4 eylülde partile-
rimizi çağıracağım. Hem siyasi yaşamımıza
girmesı gereken yasalan. hem de geçmişte be-
nim başlattığım komisyondaki sözlerimden
süzülmüş yeni önenleri ortaya koyacağım. Sürp-
riz bekleyin.
^ ^ ^ ^ ^ Siz bir hukukçu olarak Gümüşha-
ne Baro Başkanı 'nin öldürülmesine neden olan
duruşmalara türbanlı avukatlar girmesifikri-
ni nasıl karşılıyorsunuz?
CİNDORUK - Bu olay. Türk tarihinin bazı
dönemlerinde yaşanmış bir suikasrtır. cinayet de-
ğildir. Burada acı olan. katilin bilinçlı olarak bu
işi yaptığını söylemesidir. Bunun kesinlikle cay-
dıncı biçimde önlenmesi gerekir. Bir türban-
lı avukat baro tarafından mahkemeye sokulmu-
yorsa, gidilecek yer Idare Mahkemesi'dir. Bu iş
silahla çözülür mü? Üstelik şiddeti yasakJayan bir
dine inanıyoruz. İsiamıyet şiddeti savunur mu?
tslamiyet şiddeti yasaklarken Peygamber'in bun-
ca hadisi, ayeti varken bunu yapan Müslüman
olamaz. Islamiyet öldürmeyi yasaklıyor.
• ^ • ^ ^ Peki ama, bir avukatın türbanla du-
ruşmaya girmesi sizce yakışık alır mı?
CİNDORUK - Ben. siyasal düşüncem ıtiba-
ny la bir avukatın türbanla duruşmaya gırmesine
karşı değilim. Mini etekle de girebilir. Baronun
kıyafete kanşmaması gerekir. Hatta kravat da bel-
ki çokbiçımsel biröğe. Ama madem öyle bır ku-
ral var. onu değiştirmek için uğraşırsmız. Ben
frak giyilmesin diye Meclis içtüzüğünü değiştir-
meye çalışıyorum. Böyle bir cinayet nefret
vericı. Bir ınsan bu cinayeti işlemek için taaa
Adana'dan kalkacak. Gümüşhane'ye gelecek...
Anladığım kadanyla birtakım din dergilerinde
bu tür eylemler savunuluyor.
Sizce siyasetçilerimiz bu tür şeriat-
çtlık adına yapılan eylemleri meydanlarda yap-
tıkları konuşmalarla cesaretlendirmiyorlar mı?
CtNDORUK- Orada ufak. ama önemli bir ay-
nntı var. Şeriat dedığiniz. aslında Islam hukuku-
nun bütünü. Bunun içinde dinsel unsurlar oldu-
ğu kadar Islamiyetin başladıgı dönemlere ait hu-
kuk da var. Bazan sokaktaki vatandaşlann. "Kah-
rolsun şeriat" diye slogan attıklannı görüyoruz.
Kahrolsun şeriat. dedığiniz zaman kahrolsun Is-
lamiyet demektir. Orada bence şeriat deyımini
çok iyi kullanmak gerekiyor. Orada benim
gördüğüm. gericilik unsurlan var. Onlann istedi-
ği şeriat değil, çağdışılıktır. Çağın içinde gerici
dediğimiz yorumcular her dönemde var olmuş-
tur. Ben siyasal partilerimiz açısından da hadise-
yı öyle görüyorum. Bır kısmı din motifinı daha
çok işleyebılir. Hıristiyan Demokrat Parti gibi
Müslüman Demokrat Parti de olabilir. Ama şid-
deti savunmak, uygarlığa karşıtlığı savunmak Is-
lamiyetle bağdaşır bir zihniyet değildir. Bu, siya-
setle de bağdaşmaz. Onu kim söylüyorsa yasala-
nmızdaki çeşıtli engeller. çeşitli yaptınmlar var,
onlar uygulanmalı. Benim anladığım kadany-
la bugün Islamiyet'in dev let biçimine egemen ol-
duğu ülkelerbu konuda Türkiye'ye ellerini atmış-
lardır. Yoksa bizim siyasi hayatımızdaki kişilerin,
hele milletvekillerinin içinde bu dediğiniz öz-
lemleri taşıyanlar olduğunu sanmıyorum.
Sizce, özellikle bazı merkez sağ siya-
setçilerimiz bu konularda bazı ödünler vermi-
yorlar mı?
CİNDORUK- Bence verdikleri tavizin tarifi-
nı >apmak gerekir. Seçmen eğilimleri var. Seç-
menler daha fazla dini taleplerde bulunabılir. Da-
ha fazla imam-hatip okulu. daha fazla Kuran kur-
su ısteyebilir. Bir milletvekilinin o isteklere da-
yanması zordur. Unutmayın kı ilk imam-hatip li-
selerini CHP döneminde ŞemsettinGünaltayaç-
mıştır. Burada sının yasayla, anayasayla çizmek
lazım. Böyle yaparsanız bü>ük bir tehlike oluş-
maz.
• İ ^ ^ B Son bir soru sormak istiyorum. Si-
zin ortaoyununa büyük ilgi duyduğunuzu bili-
yoruz, Sizde bu merak nereden başlamıştı?
CİNDORUK - Ben gençliğimde tsmail Düm-
büllü'yü çok severdim. Eşimle evlendiğimizde
onu ahp Dümbüllünün tiyatro yaptığı bahçele-
re gıderdik. Benim ortaoyununa gerçekten çok bü-
yük bir eğilimim var. Metin And'ın bazı metin-
İeri vardır. Onlan da çok dikkatle okumuşumdur.
Bizim halkıfnız mizaha çok yatkındır. Çok dik-
katle incelenirse de ince bir mizah ardayışı var-
dır.
Bunun için keskin bir zekâgerekmi-
yor mu?
CİNDORUK- Evet. Müthiş zekâ ister. Sade-
ce Karadenızlıler'de değil. Türkler'in tümün-
de müthiş bir mizah anlayışı var. Sanıyorum
bu Nasreddin Hoca'dan geliyor. Türk halkı
çok esprili bir halktır ve onun hoşgörüsünün
temelini teşkil eder.
•••^H Burada demek ki siz Aziz S'esin 'in
" Türk halkının yüzde 60 'ı aptaldır " görü-
şüne katılmıyorsunu:^..
CtVDORUK - Havır. Ben rahmetli Aziz Ne-
sin'in yüzüne karşı da söyledim. Aziz Nesin hak-
lı olsaydı kıtaplan o kadar çok satmazdı. Azız Ne-
sin kendi de söylemişti. O sözlen. biraz toplumu
sarsmak için sarfetmişti.