Katalog

Cumhuriyettmtiyaz Sabibi: Berin Nadi Genel Yayın Yonetmenı: Orhan Erinç 0 Genel Yayın Koordinatöru Hikmet ÇetinkavaO Yazıişlerı Müdürlerı lbrahim Yıldız (Sorumlu), Dinç Tayanç 0 Haber Merkezı Mudünr Hakan Kara • Görsel Yonetmen: Fikret Eser Dış Haberler Ergun Bakı • Istıhbarat. Yalçın Çıkır • Ekonomı Bülcnt KızanJık • Radyo-TV: l'ygar Eremektar • Kültür Handan Şenköken • Spor Abdülkadir Yücelman • Yurt Haberlen Mehmet Sarıç • Makaleler Sami Karaören • Çevın Se>fettin Turhın • Düzeltme Abdullah Yazıcı • Fotoğrâf Erdoğan Köuoğhı Yayın Kurulır tlhan Selçuk (Başkan), Orhan Erinç, Oktay Kurtböke. Özgen Acar. Hikmet Çetinkays, Şükran Soner. Ergun Bakı. Diırç Tay anç, tbrahim Yıldız, Orhan Bursak, Mustafa Balbay. Ankara Temsılcısı. Mustafa Balbay • Haber Mûdûrü: Doğan Akın Atatûık Buivan No. 125, Kat 4, Bakanlıklar-Ankara Tel: 4195020(7hat), Faks-4195027«lzmırTemsılcısı Serdar Kınk,H.ZıyaBlv 1352 S. 2/3 Tel. 4411220, Faks: 4419117 • Adana Temsılcısı: Çetin YiğeDoğlu, Inönû Cd 119 S. No-1 Kat. 1, Tel: 3522550, Faks. 3522570 Müessese Müdürû. Erol Erknt • MEDYA C: • Yönetım Kurulu Koordmatör Ahmet Korulsan • Başkanı-Genel Müdfir Gflibin Er- Muhasebe Bülent Yener O ldare duran 0 Koordınator Reha lqat- HüsevinGfirer9tşletme Önder man S Genel Müdur Yardımcısı Çelik • Bılgı-tşlem: Nafl tnal • Mioe Akdağ • Halkla llışkıler Bılgısayar Sıstem: Mûrüvet Çiler Müdûrü. Mnrten Berksov Yayımlayan ve Basan: Yenı Gun Haber Ajansı. Basuı \e Yayıncılık A Ş Türkocağı cad 39 41 Cagaloğlu 34334 la PK 246 tsıanbul Tel (0712) 512 05 05 120 hat 1 Faks ^H) 513 85 95 19NİSAN1995 Imsak: 4.40 Güneş:6.13 Öğle: 13.10 Ikindi: 16.53 Akşam 19.54 Yatsı: 21.21 MEDYACTei 5i40753-5i3958O-5i3846O-6i,Faks 5U8466 Tüm itirazlara karşın 5 yıldızlı otel yapılmasına karar verilen tarihi bina artık turistleri ağırlayacak Elveda Sııltaııalımet Cezaevi Çocuk Şenltği • İstanbul Haber Servisi -lstanbul Valiliği ıle Lego oyuncak fîrmasının Taksim Parkı'nda dûzenlediği Çocuk Şenliği dün başladı. Hafta boyunca çeşitli okullann katılımı ıle devam edecek olan şenlikte, dün Harbiye ve Taksim ılkokullannm öğrencileri, folklor gösterileri yaptılar. Aynca çeşitli okullannın öğrencileri, 260 bin parçadan oluşan uzay mekiğınin parçalannı birleştirmeye başladı lar. 2.5 metre genişliğinde ve yüksekliğindeki uzay mekiği, 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı'na kadar tamamlanacak. lstanbul yine saRandı • Haber Merkezi - tstanbul dün sabah saat 08.36'da mevdana gelen depremle "hafifçe' sallandı. Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Deprem Araştırma Enstitüsü'nün raporunda depremin merkez üssünün, rasathaneye 110 km uzaklıkta, Tekirdağ- Marmara Denizi açıklannda ve 4.1 şiddetinde olduğu belirtildi. Bektrik kesmtisi • İstanbul Haber Servisi - Aktaş Elektrik'ten dün yapılan yazılı açıklamada, Anadolu yakasındaki tçerenköy Belediye Sosyal Meskenler çevresi, Sahrayı Çedit Atatürk Caddesi, Kireçhane Sokak köşesi ve çevresi. Topselvi Sanayi Çaddesi çevresi, Sangazi Palamutdere Caddesi ve çevresi, Sangazi Ankara Caddesi'nin bir bölümü ile Samandıra yönü, Ömerli, Şile eski hattı, Gönderce Mahallesi, Akbaba Hürkent Yapı Kooperatifi, Sultançıftliğı, Kirazlıdere ve Karaçayır semtlerinde trafo ve enerji nakil hatlanndaki bakım çalışmalan nedeniyle bugün elektrik kesinösi uygulanacağı bildirildi. Yollar kapalı • İstanbul Haber Servisi - Karayollan 17 Bölge Müdürlüğü yol ağında bulunan lstanbul 1. Çevreyolu-Haliç Köprüsü'ndeki genişletme çalışmalan bünyesinde tabliye montaj işlerinın devam edeceği belirtilerek Eyüp-Eminönü yolu (Yavedut Caddesi), 19-22 Nisan 1995 tarihlerinde 10.00-16.00 saatleri arasında, 25-28 Nisan 1995 tarihlerinde ise 10.00-12.00 saatleri arasında kısmi olarak trafiğe kapatılacak. • "Demir kapı"sı, "kör pencere"si, "yastığı, ranzası, zinciri"yle geçmişte pek çok ünlüyü konuk eden Sultanahmet Cezaevi "müze yapılması" ve kültür merkezi olarak "halka açılması" için yapılan tüm itirazlara karşın 12 Eylül 1980 döneminin yasası olan "Turizmi Teşvik Kanunu"na dayanılarak otel yapılıyor. • Yalnızca kültürel açıdan değil, şehrin 2500 yıllık tarihi dokusu ve mimari açıdan da büyük önem taşıyan Sultanahmet Cezaevi, restorasyon çalışmalannı sürdüren Sultanahmet Turizm AŞ ile Kanada'nın Four Seasons Hotel grubu arasında bugün imzalanacak anlaşmayla, otel olarak hizmet etmek üzere yeni bir döneme başlayacak. Restorasyon çahşmalan sûrdürülen Sultanahmet Cezaevi, daha şimdiden betonun egemenliğİDe girmiş durumda. MEHMET DEMİRKAYA Ahmed Arif in dedığı gibı "Demir kapı"si, "kör pence- re"si, "yastığı, ranzasL zinci- ri"yle pek çok "ünlü"yü konuk eden Sultanahmet Cezaevi şim- dilerde. 5 yıldızlı turistik otel ol- maya hazırlanıyor. Nâzım Hik- met, Aziz Nesin, Rıfat Dgaz, Şe- fik Hüsnü, Kemal Tahir, Çetin Altan, Mehmet Ali Aybar, Necip Fazıl ve daha nıcelennın rutu- betli duvarlannı kokladığı Sulta- nahmet Cezaevi, "müze yapü- ması"ve "halka açılması" içın yapılan tüm itirazlara karşın 12 Eylül döneminin yasası olan "Turizmi Teşvik Kanunu"na da- yanılarak otel yapılıyor. Topkapı Sarayı'nın o devasa görüntülü kapısının hemen ya- nından kıvnlıp Kumkapı'ya doğru inerken kirlı san renkli duvarlan, paslı kapılan. nöbetçı kulübeleri ve duvarlannın üs- tündeki tel örgüleriyle karşılar sızi Sultanahmet Cezaevi 12 Eylül 1980 askeri darbesinin he- men ardından dönemin Cum- hurbaşkanı Kenan Evren'in zi- yaret edip koğuşlannı gezdiği cezaevinin otel yapılması için yıllar içinde defalarca tasan ha- zırlandı. Bina sonunda 49 yıllı- ğına Sultanahmet Turizm Ano- nim Şirketi'ne kiralandı. Otel için imza bugün Şirket de, otelin işletme işini, merkezi Kanada'da bulunan ve dünyaya yayılmış 44 otele sahıp Four Seasons Hotel'e devredi- yor. Restorasyon çalışmalannı sürdüren Sultanahmet Tunzm AŞ, For Seasons Hotel ile bu- gün anlaşma imzalayacak. Ve yıllann Sultanahmet Cezaevi böylece artık otel olarak hizmet etmek üzere yeni bir döneme başlayacak. Tarihi Sultanahmet Ceza- evi'nin geçmişi gibi, otel oluş öyküsü de hayli ilgınç ve taıtış- malı. Mimarlar Odası lstanbul Büyükkent Şubesi'nin, tartış- malann başladığı 1992 yılında yaptığı bir açıklamada cezaevi- nin otel yapılmak istenmesine tepkisini şöyle dile getiriyordu: "Son haftalardaki coşkuhı et- kinliklerle, İstanbul'un özgün ve düzeyli bir kültür odağı haüne gelen eski Sultanahmet Cezaevi binası, bir 12 Eylül yasası olan Turizmi Teşvik Kanunu'na da- yanılarak gerçek sahiplerinden ve dostlanndan kopanlmak «s- teniyorf Aynı açıklamada otel uygula- masının diğer çekinceleri ise, "Sultanahmet Cezaevi binası- nın, lüks bir otele çevrilerek kent haikından so\ utlanmasu salt bu- radaki kültürel etkinliklerin ' susturulması' ile değil, aj nı an- da kentin 2500yılhk tarihsel böl- gesinin 'ayncalıklı kesimle- re'teslim edilmesiylede uvgarhk dışı bir anlayışın hâlâ egemen ol- duğunu gösterir" sözleriyle ifa- de edilıyordu. Mimariann çekinceleri Mimarlar Odası'nın, 9 Kasım 1992 tarihinde "Sultanahmet Cezaevi Oteli" ile ilgilı hazırla- dığı Çekınce Roporu'nda ise, şu maddeler yer alıyordu: 1-) Yapının Kültürel Değeri Açısından Çekince: Sultanahmet Cezaevi Binası, ülkemiz mimarlık tarihinde, '1. Ulusal Mimarlık DönemT ola- rak tanımlanan özel bir dönemin tstanbul'daki özgün örneklenn- dendir. Proje eki rölevede de ay- nntılanyla belirlendiği üzere, salt cephe düzenı, bezemeleri ve genel mimari görünüşü ile de- ğil, aynı derecede özgün ve önemli olan iç mekânlan, mi- maVlık tarihi bakımından çok değerli olan volta döşeme gibi strüktürel elemanlan, plan yapı- sı, kütle etkisi ve oranlan ile de 'bütün mimari özeDikleriyie ko- runması gereken' bir kültür mı- rası nıtelıği taşımaktadır. Bugün dış duvarlar dışındaki bölümlerin tamamen değiştiril- meye başlandığı görülüyor. Ba- zı bölgelere kalıp betonlar dö- külmüş durumda. Görünüm iç mekânda eskıyi yansıtacak hiç- bir şeyin kalmadığı izlenimini veriyor. 2-) Arsanın Arkeolojik Değe- ri Açısından Çekince: Söz konusu parsel, 195O'lı yıllardan bu yana, lstanbul Tari- hi Yanmada ıçerisinde, '1 Nolu Arkeolojik Alan' olarak kesin koruma altına alınmış, özel bir bölgede kalmakta ve henüz yer- yüzüne çıkartılmamış Roma ve Bizans dönemıne ait arkeolojik kalıntılar bakımından olağanüs- tü önemi olan bir SİT özellığı ta- şımaktadır. Bölgenin bu özelliği, yine Ro- ma ve Bizans dönemlerine ait imparatorluk binalanmn bulun- duğu yöre olmasından kaynak- lanıyor. Bugün cezaevinin orta- sında yer alan meydana, bir şey çıkmamış olacak ki beton dökûl- müş durumda. 3-) Projenin "Büyümeye Açık" Niteliği Açısından Çe- kince: Söz konusu otel tesisi salt Sul- tanahmet Cezaevi binasının res- KonukettiğiaydııtfariatarihegeçenSultanahııretCezaeYİ'^ 'Birtanhyokohıyor'Sultanahmet Cezaevi 'nde bir zamanlar hapis yatan ünlü simalardan Mehmet AM Aybar, cezaevinin otele dönüştürûlmesine buruk bir sesle karşı çıkıyor. Aybar, cezaevinin neden otele dönüştürülmemesi gerektiğini ise şöyle anlartyor: "SoKanahmette epe\ce hapis \-attik, şimdi tam olarak ne kadar yatt^mı haörlamıyorum. Otel vapılmak Lstenmesi çok ters bir şe>. Sultanahmet Cezae\i Türİdye tarihine geçmiş bir ce/ae\ i. Bilhassa siyasi suçlar işledigi kidia edüenlerin >attığı yer. O nedenk tarihinıi/in bir parçası. ' Cumhurry«tin kurulmasnla oradan demokrasrye geciş üKseklerinde, devletin takındığı tavır dola>ısıyla Ocrici unsuriara yatatdık yapmış, iterki unsuriann yatağı obnaş bir yer. Tarihimizde böylesine bir yere sahip bir binanın Otel ohnasma kesinlikle karşmnı.'' Yıl 1969 ve askerler Sultanahmet Cezaevi'nde nobet değiştiriyor. Ve beUd de içeri- tentebiryerierde,Wrşairözgürhlğüntürküsünüyanjt>r. torasyonu ıle sınırlı kalmayacak, parselin geri kalan boş kesimle- rinde de yeni yapılaşma önerile- riyle proje geliştirilecektir. Pro- je ve raporda açıkça görünen ve önemli ölçüde projenin de bi- çimlenmesinde etkili olduğu an- laşılan bir karar da yine aynı par- seldeki arkeolojik değerlerin ko- runması; bölgeye ek bir yapı yo- ğunluğu getirme tehdidi ve var olan tarihsel dokuyu zedeleme- si bakımından kaygıyla karşılari- maktadır. Trafık artacak Bugün bile inşaatın şantiyesi çevresine yayılmış durumda. Cezaevınden sökülen ahşap malzemeleryığıldıklan yerde o- dun olmayı bekliyor. 4-) Bölgeye Çekeceği Trafık Yükü Açısından Çekince: Öngörülen otel tesisi, esasen yaya bölgesi olarak motorlu araç trafiğinden de korun- ması gereken bir bölgeyi olumsuz yönde etkileyecek, çevredeki özgün tarihsel kent mekânlannı ve yine öz- gûn sokaklan fıilen otopark alanlan haline getirecektir. Bugün Ayasofya'nın önündekı meydan dahi oto- park olarak kullanılıyor. Bu otele müşteriler tramvay ile taşınmayacağına göre bölge- deki trafık sorunlan katlana- caktır. 5-) Kullanım (Otel) Ama- cına Yönelik Çekince: Bütün bu sakıncalann dı- şında, Sultanahmet Cezaevi binasının salt konaklama ağırlıklı bir turistik tesis ola- rak değerlendinlmesi yeri- ne, kentin kültürel yaşamına katkıda bulunacak bir işlev- le yaratılması, daha doğru görülmektedir. Çabalar yetmedi Bu raporlar ve yapılan açıklamalar boşa gith. Ceza- evinin otel olması için çalış- malar devam etti. Her şey yı- kılıp atıldı. Restorasyon adı altında bir iskelet bırakıldj. Onun da bazı bölümleri de- ğiştirildi. Eğereskiyi hatırla- tacak bir şey olmayacaksa, döneminin mimari özellik- lerinin büyük bölümü orta- dan kaldınlacaksa, neyin restorasyonu yapılıyor? Sa- de bir yurttaşın günün bırin- de gidip dolaşmasma izin venlmeyecekse, yine o sade yurttaşın, ünlü Türk şairi, büyük usta Nâzım Hikmet bu cezaevinde mapusluk çekmişti diyemeyecekse, ne- yin restorasyonu yapılıyor? HER ŞEYE 'RANT' GÖZLÜĞÜYLE BAKANLAR, BİNALARI OTELE ÇEVİRMEYİ ^TARİHSEL MİRASI KORUMA^ SANIYOR Kültür,turizmekurban edildiOKTAY EKİNCÎ Mimar Sinan Üniversitesi Mi- marlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü'nün bu yıl 3'üncüsünü dûzenlediği Kentsel Koruma, Yenfleme ve Uygulama- lar Kolokyumu'nun ağırlıklı ko- nusu "Toplumsal Gelişme Süre- cinde Kentsel Konımanm Işlevi" olarak belirlenmişrı. 13-14Nisan 1995 günlerinde MSÜ Oditoryu- mu'nda yapılan kolokyumda su- nulan bildiriler arasında, özellik- le güncel sorunlar açısından en çarpıcı gözlemleri içerenlerden biri, Prof. Dr. Nuran Zeren Gü- lerso>r 'un panelde yaptığı konuş- masıydı. Tarihsel yapılann ve kültürel mirasın korunması deni- lınce akla hemen "turizm işlevi- nin getirümesini" bilimsel bir yo- rumla eleştiren Prof. Gülersoy, korumacılığı salt turizme bağla- yan anlayış ve uygulamalann as- lında kültürü >aşatmak yerine gi- derek yok ettiklerini anlattı. Iki gün süren yoğun tartışma- lann kolokyum bildirisine yansı- yacak vurgulamalannı özetleyen Düzenleme Komitesi Başkanı Prof. Dr. Mehmet Çubuk da ka- panış konuşmasında buna özel bir yer vererek sözü yine turizm ve koruma ilişkisine getirdi.Prof. Çubuk, toplumun kültürel kimli- ğinin ifadesi olan tarihi yapılann temelde sadece tunzme hizmet için değil, yine "toplumun kültü- rel gelişmesine katkı için" korun- lan gerektiğini belırtti. Söylem ve uygulama MSÜ'dekı koruma kolokyumu 14 Nisan 1995 günü böylesine duyarlı değerlendirmelerle sona ererken, aynı gün Anadolu Ajan- sı'ndan gazetelere ulaşan bir ha- berde "Tarihi Sultanahmet Ceza- evi'nin Otel Olarak tsletümesi Sözteşmesi n nın 19 Nisan 1995 Çarşamba günü imzalanacağım duyuruyordu. Ustelık imza töreni de yine "otete çevrümiş'' tarihi bir saray bınasında, yanı Çırağan Hotel Kempinski'de yapılacaktı. Türki- ye'de yıllardır süren "biKmseisöy- lemle uygulama arasuıdaki çel^- ki" işte bir kez daha yaşanıyor, mimarlık ve şehircilik uzmanlan "Her tarihi binayı otel yapamaz- sınız" diye feryat figan seslenir- lerken, ülkenin sözüm ona turizm ve planlama uzmanlan da elleri- ne geçen her kültürel değeri tu- rizm işletmesine dönüştürmekte yetkilerini sonuna dek ve tam bir aymazlık içinde kullanmayı sür- düriiyorlardı. Aslında, Sultanahmet Ceza- evi'nin otele çevrilmesı yerine İs- tanbul'un kültür ve sanat yaşamı- na hizmet vererek, "mahpusha- ne" olduğu dönemlerdeki anıla- nna yakışır bir işlevle korunma- sı düşüncesi, daha 1992'lerde gündeme gelmişti. Mimarlar Odası'nın bu yönde- ki raporlan ve dığer duyarlı kişi ve kurumlann görüşlerinin yanı sıra, örneğın dönemin Kültür Ba- kanı Fikri Sağlar da 13 Aralık 1992 günlü gazetelerde yer alan şu açıklamasıyla duyarlı çevrele- rin sevgisini kazanmıştı: "1993 yıhnda Ayduı, Sinop, Muğla ve Suhanahmet cezaevleri, kültür merkezi haline getirilecek.'* Nitekim Kültür Bakanf nın bu açıklaması üzerine, henüz "yıkıl- mamış" olan tarihi cezaevi bına- sındaki kültürel etkinlikler bir sü- re yoğunlaşarak devam etti. Hat- ta bazılanna bizzat Fikri Sağlar da katılarak hem destek verdi. Dahası. yine Mimarlar Odası'nın cezaevi binasını otele çevıren projeye yaptığı itirazı dikkate alan Kültür Bakanlığı, bu proje- nin "yeniden gözden geçirilmesi- ni" isteyen 22.01.1993 gün ve 346 sayılı yazıyı da ilgili Koruma Kurulu'na göndermişti. Ne var ki bütün bu girişimler ve yazışmalara rağmen, ülkenin kül- tür değerlerine sadece "rant" gözlüğüyle bakan yetkililerin verdiklen kararlar değiştirileme- di ve "turizm merkezi'' uygula- masına alınan tarihi cezaevi bi- nasının otele çevrilmesi projesi engellenemedi. Böylece, sergilerin ve her tür- lü sanat gösterilerinin düzenlene- ceği, şiir, edebiyat, mimarlık ta- rihi ve tstanbul kültürü üzerine toplantılann yapılabileceği, tiyat- ro ve sinema günlerinin düzenle- nebileceği, ama bir ya da birkaç köşesi de mutlaka "eski cezaevi sakinlerinin anılaruu yaşatabile- cek", bu anlamda toplumsal ve siyasal tanhin de nabzının atabi- leceği "Suhanahmet Cezaevi Kent Kültürü ve Sanat Merkezi'' projesi ise coşku ve umut dolu o 1992 günlerinin yine gerçekleşe- meyen bir "uygarhkdüşü'' olarak anılarda kalmış oldu.. Şimdi, yatınmcı fırmanın yeni bir turizm işletmecisi firmayla yaptığı otel sözleşmesinin imza töreni, Çırağan Sarayı'nda gör- kemli bir "şölen'' havasında dü- zenlenirken, akla artık şu soru ge- liyor: Ülkenin kültür bakanının ve di- ğer kültür kurumlannın karşı çık- tıklan bir proje, acaba başka han- gi "uygunsuz" nitelikleri taşıyor olmalı ki ınşaatı henüz tamam- lanmadığı halde parlak davetler- le kutlama törenlerine konu olu- yor? Bu sorunun yanıhnı da elbette ki araştırmayı sürdüreceğiz. An- cak daha önce şu 1991 -1994 dö- neminde "yetldli'' konumda bulu- nan ve "kûltürsüz turizmin'' pro- jelerini onaylayan Tunzm Bakan- lığı ile yerel yönerim sorumlula- nnın da savunduklan kültür poli- tikalannın amacı ve içeriği konu- sunda kamuoyunu aydınlatmala- n gerekiyor.