Katalog

SAYFA CUMHURİYET 20 MART 1995 PAZARTESİ 10 DUNYADA GEÇEN HAFTA telefoniLkullanmarun adabıEDtPEMİLÖYMEN LONDRA - tngiltere'de 3 milyon kişi cep telefonu kullanıyormuş. Yeni çıktı bu bilgı. Batı Avrupa'da en çok cep telefonu kullanılan ülkeymiş burası. 10 yıl içinde tüm Avrupa'da 43 milyon kışinin cep telefonu kullanacağı da hesapianmış. lyi de nasıl kullanacak? Oyle ya, görmemişin cep telefonu olmuş. almış aklına estiği yerde kullanmış. Restoranda, tiyatroda, operada. sokakta... Adı cep telefonu, istediği yerde kullanır herhalde? Hayır efendim, hiç de değil. Restoran, sinema, konferans salonu gibi yerlerde cep telefonlanyla lak lak edenlere artık ağır ihtar geliyor. Bazı klas restoran ve klüplerde kapıda, telefonunuzu çıkanp vestiyere vermek mecburiyeti var artık. Türkiye'de nasıl vestiyerler silah kabul eder hale geldiyse, sayın baylara "Silahuuz var mı?" diye soruluyorsa, Londra'da da vestiyerlerde cep telefonlanna fiş verilir oldu. Hele tiyatro, opera gibi çok daha agırbaşlı yerlerde cep telefonu kullanana kapıyı göstermeye başladılar. İNCILTERE Çünkü görgüsüzlüğün de bir sının var... Toplumda cep telefonunun uluorta kullanımına hızla artan tepkı üzenne bunlan pazarlayan bir şirket bir broşür yayımladı: "Cep telefonu nasıl kullanılır?"... Broşür, kibarca bu işin nasıl yapılacağını anlatıyor. "Biriyle istediğiniz an istediğiniz yerde telefonla konuşmaıuz, görgü kurallannı zoriamaktadır. Çünkü bu kurallar. vaşamın çok daha yavas. seyrettiği dönenılerde belirlenmiştir. Çevrenizdekflerin ihti\ açlan ve duygulanna daha hassas olmanız gerekir." Sessizlığin temel kural olduğu tenis kortlannda cep telefonlanyla herkesi çileden çıkartanlara da broşürde bir çift söz var: "Bir tenis maçını böyle bölen bir kjşiye güvenüemez. Çünkü cep telefonu, yetenek gibidir. Eğer yeteneginiz varsa, bu kendiliğûıden belli olur, başkasının gözüne sokmayın." Türkiye'den gelip de bu konuda buradaki hassasiyeti bilmeden sinemaya, riyatroya, müzikale dalan Türklerle. binalann yöneticileri arasında sıkı tartışmalar çıktığıru duyuyoruz. Türkiye'de parlamento oturumlan sırasında bile sayın milletvekillerinin telefonlan çahyormuş. îstanbul'un lüks restoranlannda, cep telefonunu, çatal bıçak gibi tabağın yanına koymak adet. Ancak şu da var: Cep telefonunu, tngiltere'de özellikle uyuşturucu kaçakçılan, telebz pazariamacılan ve yeraltı dünyası kullanıyor. Londra'mn cirosu en yüksek, her turistin mutiaka uğradığı ünlü alışveriş caddesi Oxford Street'te cep telefonuyla konuşarak giden Türkler bunu bir düşünsün. Somali'de şeriat âşıklaıi affetmiyor • Renato ve Fartoun adındaki iki sevgili, başkent Mogadişu'nun kuzeyinde geçen yıl uygulamaya konan katı şeriat yasalan gereğince cezalandmlan pek çok Somaliliden yalnızca bir örnek. Dış Haberler Servisi - Renato ve Fartoun adındaki iki sevgili süahlı güvenlik görevlilerinin eşliğinde derme çatma mahkeme salonuna getirildiler. Kürsüye çıkan hâkim, duvar boyunca yerlere oturan kalabalığı sessiz olmalan için uyardıktan sonra savcınm iddianameyi okumasını istedi. Renato ve Fartoun. kendilerine yardım eden arkadaşlan ile birlikte hâkimin önünde korku içinde titreyerek başlanna gelecekleri tevekkül içinde bekliyordu. Fartoun, babasının isteği dışında Renato ile ilişkiye girmişti. Italyan anne ve Somalili babadan dünyaya gelen Renato, Fartoun'u sevdiğini ve onunla evlenmek istediğini söyleyince salonda bir kahkaha koptu, hâkimin dudaklannda alaycı bir gülümseme belirdi. Fartoun'un babası bu utanç verici ilişkinin bir an önce bitmesi gerektiğini söyleyerek adaletin yerini bulacağına ilişkin inancını dile getirdi. Renato ve Fartoun, Mogadişu'nun kuzeyinde geçen yıl uygulamaya konan katı şeriat yasalan gereğince cezalandınlan pek çok Somaliliden yalnızca bir örnek. Mogadişu'nun kuzeyini denetimi altında tutan Ali Mahdi iç savaş ve kabile çatışmalanyla büyük bir karmaşa içine sürüklenen Mogadişu'ya düzen getirmek amacıyla şeriat yasalannı uygulamaya koydu. İki sevgilinin yargılandığı mahkeme salonunda bugüne dek pek çok davaya bakıldı ve suçlulara, işledikleri suçun türüne göre taşlama, kırbaç, el ve ayak kesme cezalan verildi. Zina. genellikle ölümle cezalandınlırken suçlulartaşlanarak veya kurşuna dizilerek öldürüldü. Kuzey Mogadişu Şeriat Yasalan Komisyonu Başkanı ŞerifMüçedin, ülkede uygulanan şeriat yasalannm köktendincilikle hiçbir ilgisinin bulunmadığını behnerek "Bizim yönetimimiz altındaki bölgelerde suç oranında büyük düşüş görülüyor. Somali'de şeriat yasalan ilk kez uygulanıyor. İnşallah Birlesmiş Miİletler'in çekilmesinden sonra kunılacak hükümet bu düzeni bozmaz" dıye konuşuyor. Mogadişu'da şeriat yasalan son derece hızlı işliyor. Fartoun ve Renato 'nun davası 30 dakika içinde karara bağlandı. Çifte 30 kırbaç, arkadaşlanna da 20 kırbaç cezası verildi. Hâkim cezanın hemen yerine getirilmesini istedi. Üç suçlu kelepçeli olarak infazlann yapıldığı rutbol sahasına getirildi. Stadyumda bir kenarda birkaç gün önce hırsızhk yaptıklan gerekçesı ile cezalandınlan iki erkeğin kesilmiş elleri ve ayaklan dunıyordu. tnfaz iri yan bir görevli tarafindan yerine getirildi. Görevlinin bir elinde megafon, diğerinde ise bir kırbaç bulunuyordu. Megafonla mahkeme karannı duyuran görevli, önce erkeklerin gömleklerini sıyırarak kırbaçlamaya başladı. 30 kırbacın sonunda Renato'nun sırt derisi soyuldu, etlerinde derin yaralaraçıldı. Fartoun'a sıra gelince yere diz çöktürüldü ve elbiselerinin üzerinden kırbaç lanmaya başladı. Olayı büyük bir ilgiyle izleyen seyirciler, genç çiftin iç parçalayıcı çığlıklan karşısında herhangi bir acıma belirtisi göstermediler. Seks | tiearetine^ son İspanya'da vüzyılın diiğünü olarak nhelendirilen görkemli törene aralannda Prens Charles ve Prens Rainier'in de bulunduğu kalabalık bir davetli grubu kaüldı. Endülüs'te masal gibi düğün Ispanya Kralı Juan Carlos'un kızı Prenses Infanta Elena, önceki gûn Endülüs'ün Seville kentinde düzenlenen görkemli bir törenle evlendi. Dış Haberler Servisi - Ispanya Kralı Juan Carlos'un kızı Infanta Elena. önceki gün masallara yaraşır bir düğün törenıyJe evlendi. Tören için aylar öncesınden bir gelin gibi süslenen tarihi Seville kenti, Ispanya'nın yaklaşık bir asırdır gördüğü ilk kraliyet düğününe sahne olmanın gururunu yaşadı. Düğünün nefes kesen görkemi ve bankacı damat adayına aşkı, 31 yaşındaki gelin Prenses Elena'nın düğündeki ufak tefek protokol kurallannı ara sıra unutmasına neden olduysa da tören için katedralin önüne toplanan yaklaşık 150 bin Ispanyol için her şey mükemmeldi. Son dönemde sıyaset sahnesinde yaşanan bazı skandallarla yıpranan Ispanyollann monarşiye olan derin bağlılığının göstergesi olarak nitelenen törene katılanlar arasında Galler Prensi Charles, Hollanda Kraliçesi Beatrice, Monaco Prensi Rainier ve Ürdün Kraliçesi Nur da vardı. Kral Juan Carlos ve Kraliçe Sophie'nin tören için davet ettiği 1.300 özel konuktan 38'inı dünyada kalan son soylu aılelenn temsilcileri oluşturuyor. Gelinden sekiz ay ufak damat Jaimc de Marichalar, özellikle iş dünyasında cıddiyetiyle tanınırken. Prenses'in tam aksine dışa dönük ve neşeli bir kişıliği var. Kraliyet çevresinde yaşamını sürdürmektense kendi ayaklannın üzerinde durmayı tercih eden Prenses Elena, Ingiliz Filolojisi'ni bitirdikten sonra Ingilizce öğretmeni olarak çalıştı. Tören nedeniyle 3 bin 500 güvenlik görevlisi 24 saat alarma geçirildi. Kentteki otel çalışanlannın düğün günü grev yapacaklannı açıklaması, olay nedeniyle kente muazzam bir zıyaretçi akını bekleyen yetkilileri tedirgin etti, ancak çalışanlann fikirlerinden vazgeçmeleri üzerine tören ümit edildiği gibi hiç bir sorun yaşanmadan sona erdi. İSVEC GÜRHANUÇKAN STOCKHOLM - Isveç yasalan, genelevlere izin vermiyor. Aynca, 'masaj enstitûsü" gibi adlarla açılan ve parayla cinsel 'servisler' alınan yerleri de yasaklıyor. Yine de özellikle büyük kentlerin belirli caddelerinde seks ticareti, gözle görülür bîîf şekilde sürüyor. Kendini satan kadınlann kazandıklan paranın yansmın uyuşturucu satıcılanna gittiği de biliniyor. Yapılan araştırmalar, seks satın alan erkeklerin büyük çoğunluğunun, düzenli cinsel yaşamı olan 'aile babalan' olduğunu. sokak kadınlanna, . "fazla dü dökmeden, çekinmeden cinsel istekte • bulunabildikleri için*' gereksınme duvduklanru göstenyor. Geçen hafta, seks ticaretini araştırmak için bir süre önce oluşturulmuş resmi bir komisyon, raporunu açıkladı. Komisyonun f başkanı, hukuk danışmanı Inga-Britt Törne0,vanlan sonucu kısaca şöyle dile getirdi: "Seks ticaretinin, savaşüması gereken kötü bir şe> olduğu göriişündeyiz. Erkekler kadınlan, kurbanlan olarak gönnekteler. Vıne de bu ticaret iki yana sahip olduğu için, abcısı da verkisi de yasadışıdavranıyor olarak kabul edilnıelkür." Bu durumda, komisyonun önerisi yasalaşırsa, hem erkek hem de kadın dört yıl hapis cezasına çarptınlabilecek. Öte yandan, kadın-erkek eşitliğinden sorumlu bakan Mona Sahlin. derhal bir açıklama yaparak kendini satma zorunda kalan kadınlann cezalandınlmasını yanlışbulduğunu, gerçek suçlunun, kadınlan parayla satın alan erkekier olduğunu söyledi. Basında bu konuda yapılan yorumlar da benzer görüşleri içeriyor. Getinlecek yeni yasaklann, bu ticaretin 'yeraltına kaymasına' yol açacağı ve bu durumda, örneğin uyuşrurucu bağımhsı olduğu için kendini satan kadınlann resmi ; ',' , makamlardan yardım istemekten kaçınacaklan da değinilen kaygılar arasmda. Isveç'te geçen haftanın bir başka konusu ise, Estonya bandıralı 'Estonia' feribotunun batma nedeninin, burun kapağındaki kilidin yeterince güçlü olmadığı için kınlması olduğunun açıklanmasiydı. Kazayı araştıran komisyon, gerniyi yapan Alman Meyer tersanesinin bu bakımdan suçlu olduğunu da vurguladı. Aynca geminin kontrolünü yapan Fin Deniz İşletmesi'nin de suçta payı olduğu raporda yer alıyor. SarayBosna'da halk, Sırp keskin nişancüan tarafindan vurulmamakiçin sokaklar- da karşıdan karşrya koşarak geçiyor. NATO, Saraybosna'da gövdegösterisiyapti SARAYBOSNA (Ajanslar) - NATO uçaklan; Sırplann bir hükümet konvoyu- na saldırmalanna misilleme olarak dün Sa- raybosna üzerinde uçtular. BM Temsilcisi Binbaşı PierreChavancy yaptığı açıklamada, "Sırplann önceki ge- ceki saldınsı üzerine, uçakların Saraybos- na üzerinde uçmasun NATO'dan jstedik. Bu eylemin Sırplan caydıracağını umut edi- yoruz" şeklinde konuştu. Sırplann önceki gece Igman karayolu üzerinde hükümet konvoyuna saldınsı, bir hafta içinde dördüncü saldınyı oluşturdu. Bosna-Hersek'in kuzeyındeki Bihaç bölgesinde bulunan Velika Kladusa kenti yakınlannda önceki gün şiddetli bir saldı- n başlatan Sırplann, Boşnaklann 5. kolor- dusuna ait cepheyi yardıklan bildirildi. BM Koruma Gücü (UNPROFOR) Söz- cüsü Albay Gar>- Co»ard yaptığı açıkla- mada. Hırvatistan'da tek yanlı bağımsızlık ilan Krajina Sırplan. Bosnalı Sırplar ve müttefikleri aynlıkçı Müslüman lider Fik- retAbdiç'e bağlı güçlerin beşinci kolordu- ya karşı saldınya önceki gün hep birlikte saldırdığını bildırdi. Covvard, Krajina Sırp- lan ve Abdiç'e bağlı güçlerin Velika Kla- dusa'nın doğusunda, bazı mevzileri kazan- mış olabileceğini belirtti. Covvard, BM'nin Rus gözlemcilerinden birinin Bosnalı Sırplar tarafindan önceki gece Saraybosna'da tutuklandığını da bil- dirdi. BM'yeaitbiraracıkullanangözlem- cinin, Tuzla'ya gitmek üzere Saraybos- na'nın çıkış noktasına geldığinde Sırplar tarafindan durdurulduğunu belırten Co- vvard, turuklama nedeninin bilinmediğini söyledi. EMEKLİ OGRETMENLER Imalatımız ve ithalatımız ders araçlannın çevre okullara tanıtımuıı, pazarlamasını yapabileceklerin özgeçmişlerini bildirir mektupla müracaatlan. TEDAS Sıracevizler Caddesi, Akşit Apt. 80/2 80260 Ştşlı-tst Çalışmaktan Nefret Edenler Partisi FERRUH YILMAZ KOPENHAG - Danımarka'nm kraliyet ailesi üyelerinin bile ameliyat olduğu Kraliyet Hastanesi Rıgshospitalet, kendi başlattığı bir uygulamadan kendisi rahatsız oldu. Danimarka'da ilk defa hastalann hastaneyie ilgili şikâyetlerini iletebilecekleri 'hasta ombudsmani' atayan Rigshospitalet, Ombudsman Else Gjorrild Andersen'in işini ciddiye alması üzenne işine son verdi. Rigshospitalet. 'Hastane ombudsmani' yerine şimdi bir 'hasta danışmanüğı' oluşturmayı düşünüyor. Hemşireyken hukuk okuyup hukukçu olan Else Gjorrild Andersen, hasta ombudsmani görev inde sadece iki buçuk ay kalabildi. Rigshospital'deyatan hastalarla tek tek görüşen ve şikâyetlerini dinleyen Andersen'in, bir şikâyet mercii gibi davranması, hastane yönetimini rahatsız etti. Hastane yönetiminden Leila Linden, ombudsmani DANIMARKA atarken Ombudsman'e şikâyetleri inceleyerek gereğini yerine getirmeye çalışan bir şikâyet mercii işlevi yükJemediklerini söyledi. Andersen'in, işe alındıktan sonra basma giderek varlığını duyurması ve hastaneyie ilgili şikâyetler konusunda basına açık davranmasınm da işine son verilmesinde etkili olduğu belirtiliyor. Danimarka'daki siyasi partiler. geçen seçimlerde parlamentoya ilk defa partilerden bağımsız bir adayın girmesi. üstelik bağımsız milletvekilinin tüm Danimarka halkını üye kabul ettiği "Çahsmaktan Nefret Edenler Partisi'' adı altında seçimlere katılması üzerine, üye sayılannı arttırmak için harekete geçtiler. Danimarka'da siyasi partilerin üye sayısı giderek azalıyor. Bu durum. bir avuç üyeye sahip olmasma rağmen, topladığı oylar ve kilit konumu nedeniyle Danimarka politikasında söz sahibı olan partilere, gerçek güçierinden daha fazla etki şağlıyor. Üye erozyonundan en çok etkilenen partilenn başında Sosyal Demokrat Parti geliyor. Danimarka'nın en büyük partisi olma geleneğine sahip Sosyal Demokratlar, aldıklan oy açısından bu geleneği sürdürürken, üye sayısı açısından ilk defa 'birinci parti' olmaktan çıktılar ve birinciliği muhalefetteki liberal Venstre Partisi'ne kaptırdılar. Kablolu televizyon, kitabı öldürdüMtŞEL PERLMAN PARİS - Fransa'nın başkentinde geçen hafta kitapseverleri büyük sevinç içinde bırakan bir olay yaşandı: Sergi Sarayı'nda açılan Paris Kitap Fuan. 22 marta dek kitapseverleri konuk edecek. Fransızlar çoğu zaman, "Artık kitap okumaz olduk" diye dursun. gerçekte durum başka. Ünlü Gallimard yayınevinin yönetim kurulu başkanı ve genel müdürü Antoine Gallimard, yayıncılık alanındaki cironun yakJaşık 15 milyar frank olduğunu ve bu tutann 'yerinde sa\dığinı" söyledi Infomatin gazetesine. Peki, niye tırmanışa geçiyor şu ciro? Yerinde bir soru! Efendim. yaklaşık 8 yıldır. kitap okuyanlan kendisine çeken iki yeni 'piyasa' çıkmış ortaya. Müşterileri kim kapıyor, biliyor musunuz? Bin. kablolu ve şifreli televizyon aboneleri; ikincisi ise videokasetler. Çağdaş toplumlann iki ürünü. Işte. milyonlarca kitap, dünyanın dört köşesinde, bunlarla baş etmeye çaba harcıyor. lstatistiki FRANSA bilgileri bir kenara itip şunu söyleyelim ki, Fransız okuru en fazla roman, piyes ve şiir kitaplannı seviyor. Bunlann hemen peşinden de ansiklopedilerle sözlükler gebnekte. Yayıncılar, pratik sorunlan ele alan kitaplan, cep kitaplanyla 10 franka satılan kitaplara iyi gözle bakıyor. 10 franka nasıl mı kitap satılır? Bundan kolay ne var ki! Yayın haklan dönemi dolmuş (99 yıl) kitaplar, yani büyük çoğunluğu. ünlü klasikleri kapsıyor. Kimseye yayın hakkı ödernek mecburiyeti bulunmadığına göre gerisini siz hesaplayın. Şimdi bütün bunlan bir yana bırakıp, kitaplan manen olduğu kadar maddeten de ölümsüzleştirmeyi amaç edinmiş sahaflan bir düşünelim. Ister, Pans'in Seine Nehri kıyılanndakiler olsun, ister Beyazıt dolayındakiler, hepsi de katkıda bulunmuyor mu edebiyatla tarihe? Yazık. ancak yer yok Paris Kitap Fuan'nda sahaflara... Yer yok mu dediniz? Pans'in profesyonel sahaflar sendikası yeniden bir canlanıverdi. Kaliteli olup da eleştirmenler tarafindan fark edilmemiş yapıtlara bir şans tanınması için, 1952 de 'Sahaflar Ödüiü'nü kurmuşlardı. Toplam 10 yıl dayanabildiler. Ve şimdi tekrar harekete geçmiş durumdalar. 1995 yılı ödülü, edebi. orijinal veya çeviri, eski veya güncel, kitapçılarda bulunan veya bulunmayan bir yapıtın yazanna verilecek. Yıllarca Erişmek İstediğiniz M u t l u l u ğ a Ve Sahip Olmak İstediğiniz Yuvanıza Yakında Kavuşacaksınız. Ve Işte Yeni Adresiniz...