Katalog
Yayınlar
- Anneler Günü
- Atatürk Kitapları
- Babalar Günü
- Bilgisayar
- Bilim Teknik
- Cumhuriyet
- Cumhuriyet 19 Mayıs
- Cumhuriyet 23 Nisan
- Cumhuriyet Akademi
- Cumhuriyet Akdeniz
- Cumhuriyet Alışveriş
- Cumhuriyet Almanya
- Cumhuriyet Anadolu
- Cumhuriyet Ankara
- Cumhuriyet Büyük Taaruz
- Cumhuriyet Cumartesi
- Cumhuriyet Çevre
- Cumhuriyet Ege
- Cumhuriyet Eğitim
- Cumhuriyet Emlak
- Cumhuriyet Enerji
- Cumhuriyet Festival
- Cumhuriyet Gezi
- Cumhuriyet Gurme
- Cumhuriyet Haftasonu
- Cumhuriyet İzmir
- Cumhuriyet Le Monde Diplomatique
- Cumhuriyet Marmara
- Cumhuriyet Okulöncesi alışveriş
- Cumhuriyet Oto
- Cumhuriyet Özel Ekler
- Cumhuriyet Pazar
- Cumhuriyet Sağlıklı Beslenme
- Cumhuriyet Sokak
- Cumhuriyet Spor
- Cumhuriyet Strateji
- Cumhuriyet Tarım
- Cumhuriyet Yılbaşı
- Çerçeve Eki
- Çocuk Kitap
- Dergi Eki
- Ekonomi Eki
- Eskişehir
- Evleniyoruz
- Güney Dogu
- Kitap Eki
- Özel Ekler
- Özel Okullar
- Sevgililer Günü
- Siyaset Eki
- Sürdürülebilir yaşam
- Turizm Eki
- Yerel Yönetimler
Yıllar
- 2024
- 2023
- 2022
- 2021
- 2020
- 2019
- 2018
- 2017
- 2016
- 2015
- 2014
- 2013
- 2012
- 2011
- 2010
- 2009
- 2008
- 2007
- 2006
- 2005
- 2004
- 2003
- 2002
- 2001
- 2000
- 1999
- 1998
- 1997
- 1996
- 1995
- 1994
- 1993
- 1992
- 1991
- 1990
- 1989
- 1988
- 1987
- 1986
- 1985
- 1984
- 1983
- 1982
- 1981
- 1980
- 1979
- 1978
- 1977
- 1976
- 1975
- 1974
- 1973
- 1972
- 1971
- 1970
- 1969
- 1968
- 1967
- 1966
- 1965
- 1964
- 1963
- 1962
- 1961
- 1960
- 1959
- 1958
- 1957
- 1956
- 1955
- 1954
- 1953
- 1952
- 1951
- 1950
- 1949
- 1948
- 1947
- 1946
- 1945
- 1944
- 1943
- 1942
- 1941
- 1940
- 1939
- 1938
- 1937
- 1936
- 1935
- 1934
- 1933
- 1932
- 1931
- 1930
Abonelerimiz Orijinal Sayfayı Giriş Yapıp Okuyabilir
Üye Olup Tüm Arşivi Okumak İstiyorum
Sayfayı Satın Almak İstiyorum
i KASIM 1995 PAZARTESİ CUMHURİYET SAYFA
DIŞ HABERLER 11
Rabin'in ııürası: Barış• Tel Aviv'de bir banş mitingine
katıldığı sırada aşırı sağcı bir
Yahudi tarafmdan öldürülen
îsrail Başbakanı îzak Rabin,
bugün Kudüs'te dünya
liderlerinin katıhmıyla
gerçekleştirilecek bir törenle
toprağa verilecek.
• îsrail yönetimi, Ortadoğu banş
sürecinin Başbakan Rabin'in
ölümünden yara almaması için
tüm çabanın gösterileceğini
bildirdi.
Israil Büyükelçisi Özener
'Banş süreci
tehlikeye girdi'
• Türkiye'nin İsrail Büyükelçisi Barlas
Özener, Cumhuriyet'e verdiği demeçte,
FKÖ lideri Arafat'ın öldürülme
tehUkesinvn bulunduğunu belirtti.
EROLGÜNEY
TEL AVtV - Dünya. Ortadoğu barışı
mimarianndan.Nobeİ Banş Ödülü sahibi
îsrail Başbakanı tzakRabin'in önceki gün
Tel Aviv'de aşın sağcı bir Yahudi tarafın-
dan öldürülmesinin şokunu yaşıyor. İsra-
illiVer. bugün Kudüs'te çok sayıda dünya
liderinin katılması beklenen bir törenle
toprağa verilecek olanbaşbakanlannın ya-
sını tutarken, yönetim, banş sürecinin ya-
ra almamast için tüm çabanın gösterilece-
ğini bildirdi.
73 yaşmdaki Rabin'in birbanş mitingi-
ne katıldığı sırada öldürülmesinin ardın-
dan iki günlük resmi yasa gıren Israil. baş-
bakanlanm ülke tarihinde görülen en gör-
kemli cenaze töreniyle uğurlamaya hazır-
lanıyor. tsrail Başbakanı tzak Rabin'in na-
aşı dün bir çok sayıda araçtan oluşan bir
konvoy eşliğinde Tel Aviv'den Kudüs'e
getirilerek parlamento binası önüne ko-
nuldu. Naaşın konulduğu katafalktn önü-
ne ise ilk olarak Rabin'in eşi Lea Rabin
ve çocuklan geldi. Başbakanın bir Yahu-
dı tarafından öldürülmesinin şokunu yaşa-
yan halk, Kudüs'teki parlamento binası
önüne konulan naaşın önünden saygı ge-
çişi yaptı.
Rabin, önceki gün Tel Aviv'de 100 bın
kişinin katılımıyla gerçekleşen bir banş
yürüyüşünde konuşma yaptıktan sonra
asın sağcı örgüt Eyal ile baglantısı oldu-
ğu bildirilen bir üniversite öğrencisi tara-
fmdan öldürülmüştü. Saldınnın hemen ar-
dından yakalanan 27 yaşındaki hukuk öğ-
rencisı Yigal Amir, polise verdiği ifade-
de suikastı "AllarTın emrini \erine getir-
mek için gerçekleştirdiginr açıklamıştı.
Rabin. Israil tarihinde bir suikast sonucu
öldürülen ilk başbakan.
tsrail Pohs Bakanı Moşe Şahal. Başba-
kan îzak Rabın'e suikast düzenleyen aşı-
n sağcı Yahudi saldırganın. Dışişleri Ba-
kanı Şimon Peres'i de hedef aldığını açık-
ladı. Şahal. Yigal Amir adlı saldırganın
sorgulama sırasında. dün Tel Aviv'deki ba-
nş mitinginde hem Rabin'ı. hem de Peres'i
hedef aldığını söyledığıni bildirdi. Polis
Bakanı, ancak Peres ve Rabin'ın miting-
de ayn ayn yürümeleri sayesinde Amir'in
planlannın gerçekleşmediğıni belirtti. Öte
yandan. Israil Radyosu'nun polıskaynak-
lanna dayanarak verdiği haberde, Ra-
bin'in kullanımı uluslararası anlaşmalar-
la yasaklanmış olan "ucu delik" kurşun-
larla vurulduğu bildırildi.
Bugün yerel saatle 14.00'te başlayacak
cenaze töreni sırasında naaşın götürülü-
şünden itibaren ülke çapında sirenler ça-
lacak. Rabin'in gömüleceği Mont Herzl
MezarlığTndadüzenlenecektörenearala-
nnda ABD Başkanı Bill Clinton. Mısır
Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek ile Ür-
dün Kralı Hüseyin'in de bulunduğu çok
sayıda lidenn katılacağı açıklandı.
Bu arada. Filistin Kurtuluş Örgütü
(FKÖ) lideri Yaser Arafat'm. cenaze töre-
ninekatılmayacağıbildirildi. FKÖ sözcü-
sü Marvvan Kanafani. "Araîat'ın törene
katılması çok karmaşık hazırlıklar gerek-
tiriyor. Arafat'm Gazze'de kalarak. geliş-
mekri izkmesi gerekiyor" dedi.
Başbakan İzak Rabin'in öldürülmesi-
nin ardından. İsrail'in Ortadogu'daki ba-
nş sürecini devam ettireceği açıklandı.
Başbakanlığa vekâlet eden Şimon Peres.
acil kabıne toplantısından sonra gazeteci-
lere yaptığı açıklamada. "Büyük liderin
açtıgj \olda devam etmekten başka \apa-
bileceğimiz bir şe> yok" dedı. Peres daha
sonrabir televızyonda yaptığı konuşmada
da şunlan söyledi: U
Ö, Yahudi tarihinde
ender rastlananbir liderdi. İsrail başbaka-
nı olduğu 3 yıllık süre içerisinde. Ortado-
ğu'da olumlu anlamda bir de\ rim uygula-
dı. Kendikendime sormorum, bu oİa\ be-
nim başıma gelseydi ne yapılmasını ister-
dim di\ e. tekcevabını var,barışa devam et-
mek."
ANKARA (Cumhurhet
Bürosu)-Türkiye'nin tşra-
il Büvükelçısi Barlas Öze-
ner. israil Başbakanı Îzak
Rabin'in öldürülmesinin
banş sürecini tehlikeye
soktuğunu beltrterek tsrail
halkınm büyük bir şok ya-
şadığını kaydetti.
Özener. Rabin'in bir Ya-
hudi tarafından öldürülme-
sinin Filistin'deki aştn sağ
gruplar arasında sıkıntı ya-
ratabileceğini \urgulaya-
rak "Filistin milleti tsrail
milletinden daha az haysi-
>etlidegMdir. Onlar gjttiler,
kendi hainlerini ortadan
kaklırdılar, Arafat'ı da biz
halletsek biçimdeki akım-
lar suyüzüneçıkabiür" de-
di.
Büyükelçi Barlas Öze-
ner, Cumhuriyef e yaptığı
açıklamada. tsrail Başba-
kanı tzak Rabin'in öldürül-
mesinin ardından bu ülke-
deki gelişmeleri degerien-
dirdi.
Özener, halkmbüyük bir
şok yaşadığına dıkkat çe-
kerek "İsrail toplumu böy-
le bir şe\ beklemiyordu,
böylebir olava da ahşık de-
gil. Birden bire ilk olarak
geli\or. Olayın bu >öne gi-
deceğini pek kestirememiş
gibibir hava içindeler. Tam
manasıyla donmuş ve kat
kat olmuş bir toplum. Faz-
la bir bağnş çağrış yok.
Ama donmuşlar.büyük bir
şok yaşıyortar" dedi.
lsrail-Fılistın banş süre-
cinde ımzalanan 2. Oslo
Anlaşmasıdan sonra tsrail
toplumunda ciddi bir bö-
lünmeninyaşandığına dik-
kat çeken Özener. "banş
karşıtı, banş taraftan ve
aşın dinci militan grup"
şeklinde üç grubun ortaya
çıktığmı belirtti. Özener.
aşm dınci militan grubun
"Auah baba bu topraklan
bizeverdi. Terkedenler AV-
lah'a karşıgelmjştir" anla-
yışıyla örgütlendiğine işa-
retetti.
Özener. aşın FilistinJi ve
tsraillilenn ortakbir nokta-
da buluştuklannı vıırgula-
yarak şunlan söyledi:
"GerekRÜstinHter,gerekse
tsrailliler arasında çok aşı-
rı olan kesim bir yerde ay-
nı menfaat ve a>Tiıgayebir-
liğiiçindedir. Ayn noktalar-
dan başlayarak hareket et-
mekte, fakat birleştikleri
noktada banş sürecinin şu
veyabu şekilde sekteye uğ-
ramasL hem İsraU'dcki aşı-
n sağ muhafazakar kesi-
min hem de a> nı zamanda
Filistin'deki aşın kesimin
ortakga>esihaline gelmek-
tedir. Esasında birbirinden
nefret eden,birbirinden hiç
h«slanma>an. birbiricrinin
gırtlağını sıkabilecek du-
rumda olan iki grup, aynı
amaçiçinbüieşmiş dunınv
dalar. Bö>iebir gatip göru-
nüm var ortada."
Arafat da tehlikede
Özener. bölgede banş
sürecinintehlikeye girdiği-
ni belirterek ileriki aylarda
yapılacak Filistin seçimle-
rinin "banş sürecindebir sı-
nav" olacağını kaydetti. Se-
çimlenn ertelenmeden ya-
pılması gerektigini belirten
Özener, "Kısa sürvde banş
sağlanmaz. anlaşmalar ya-
püır, Uderler otururlar ko-
nuşurlar, ama banş daha
değişikbir şey.Banşı insan-
lann içine sindirmelerû >a-
şamalan \e sokağa indir-
mekri gerekiyor.
Onun zaten kısa sürede,
bu olay obaydı da olmasay-
dı da onun kısa sürede ger-
çekleşmesini beklemek çok
aşm iyimsertikolurdu'' di-
ye konuştu. Rabin'in öldûrüldüğü haberinin duyulmasının ardından Başbakan'ın evinin önüne koşan İsrailliler. gözvaşlan içinde munüar yakölar.
Öldürülen Ortadogu liderleri
Yirmiyılda
sekiz kurban
PARİS (AA) - Aşın sağcı bir Yahudi tarafından
düzenlenen bir suikasta kurban giden İsrail
Başbakanı tzak Rabin. Ortadoğu'da öldürülen
devlet ve hükümet başkanlannın sekizincisi oldu.
20 yıl içinde Ortadoğu'da suikasta kurban giden
devlet ve hükümet başkanlan şöyle:
25 Mart 1975: Suudi Arabistan Kralı Faysal,
Riyaddayeğenı Emir FaysalBin>tessedBin
Abdülaziz tarafından öldürüldü.
11 Ekim 1977: Yemen Arap Cumhuriyeti Devlet
Başkanı Albay İbrahim Eİ-Hamdi kardeşi
tarafından öldürüldü.
30 Ağustos 1981: tran Devlet Başkanı Ali Radcai ve
Başbakan Cavaa Bahonar Tahran'da başbakanlık
binasında öldürüldûler.
6 Ekim 1981: Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat
Kahire'de öldürüldü. Düzenlenen suikast sırasında 9
kişi öldü, 38 kişi yaralandı.
14 Eylül 1982: Lübnan Devlet Başkanı Beşir
CemayeU Beyrut'un do|u kesiminde öldürüldü.
Saldırıda, Faİenjist parti binası tamamen yıkıldı ve
20 kişi hayatını kaybetti.
1 Hanran 1987: Lübnan Başbakanı Raşid Kerami.
helikopterinin havaya uçurulması ile öldü.
22 Kasım 1989: Lübnan Devlet Başkanı Rene
Muavad. göreve seçilişinin 17. gününde düzenlenen
bir saldın ile öldürüldü.
Suikasta iizüleıüer kadar sevinenLer de var
•Rabin'in öldüriilmesi
haberinin duyulmasından
sonra devlet ve hükümet
başkanlan birbiri ardına
başsağhğı mesajlan
yayımladılar.
•Suikast haberi üzerine
bayram sevinci yaşayanlar ise
Ortadogu banş sürecinin
muhalifleri. Lübnan'da bir
mülteci kampında halka pasta
dağıtvldı.
DışHaberierServisi-lsraıl Başbaka-
nı izak Rabin'in öldürülmesme üzü-
lenlenn yanı sıra sevınenler de çok.
Türkiye. İsrail Başbakanı izak Ra-
bin'inöldürülmesini dennbir üzüntüy-
lekarşıladıveolayı şiddetlekınadı. Dı-
şişleri Bakanhğf ndan yapılan açıkla-
mada "Çağımızın faziletli \e cesur
adamlanndan Başbakan Rabin'in Or-
tadoğu'da adil ve kalıcı bir banşın ku-
rulrnası amacı>la sürdürdüğü üstün
gayretier, daima derin takdine anıla-
caknr" denıldı.
Rabin'ın öldürûlmesi üzerine. Cum-
hurbaşkanı Süteyman Demirri'ın 12-
15 kasım tarihlerınde Tel A\ iv"e yapa-
cağı ziyaret ertelendi. Dışışlen Bakan-
lığı'ndan yapılan açıklamada, Demi-
rel'in gezisinın. Israil hükümetı ile uz-
laşılacak bir tarihe ertelendiğı kayde-
dildı. Israil'ın. Cumhurbaşkanı Demı-
rel'e ziyaret sırasında. Ortadoğu'daba-
nş için arabuluculuk yapmasını teklıf
etmesi bekleniyordu.
Cumhurbaşkanlığı'ndan dün yapı-
lan yazılı açıklamada. Demirel'in tsra-
il Cumhurbaşkanı Ewr Weteman ile bir
telefon görüşmesı yaparak. Başbakan
Rabin'in öldürülmesinden duydugu
üzüntüyüilettıği belırtıldı. Cumhurbaş-
kanı Demirel. Türkiye"nin Ortadogu
banş sürecinin sürmesi yönündekı ka-
rarlılığı desteklediğını ve Türkiye'nin
sürece katkı sağlamak ıçın eltndert ge-
lenı yapmaya devam edeceğinı ifade
etti. Başbakan Tansu ÇUler. Rabin'in
cenazesine katılmak üzere bu sabah
özel uçaklaTel Avıv'e gıdecek. Başba-
kanhk'tan yapılan açıklamada. Başba-
kan Çiller'e devlet bakanlan Coşkun
Kırca ile Ali Oincer'ın eşlık edecekle-
ri bıldirildi.
Üzülenler arasında başı ABD çeki-
yor. Washington muhabinmiz Fuat
Kozluklu'nun bildirdiğine göre. Ra-
bın"ın öldürülmesini büyük üzüntüyle
karşılayan ABD Başkanı Bill CBnton,
televızyonda yaptığı açıklamada,
"Dünya.büyük adamlanndanbirini >>
tirdi.O,halkının özgürlüğü için dövüş-
müş. bir sa\aşçı\du şimdi halkının ba-
nşı uğruna şehitoWu" dedi. Bill Clin-
ton. oldukça üzüntülü bir ıfadeyle yap-
tığı konuşmada."Rabin.çalışma arka-
daşım>edostumdu.Onaha\ randım \c
onu çoksevdim. Sörcükler.gerçek duy-
gulanmı ifadeve yetmediği için, şunu
söşlemenıe irin verin: Şalom™ Elveda
dostum" dedı. ABD Ba?kanı. dün ce-
naze törenine katılmak üzere bir grup
kongre üyesiyle birlikte lsraire gitti.
Rabin'in vurulması. tsrail dışında
Yahudi nüfusununen voğun olduğu ül-
ke olan ABD'de tam bir şok yarattı.
New York ve Washington"da yaşayan
yüzlerce Yahudi mum yakıp gözyaşı
döktü.
FKÖ lıden Yaser Arafat da tsraıl
Rabin'in son sözleri.
Barışa inanıyorum
Dış Haberler Servisi - tsrail Başbakanı tzak Rabin,
aşın sağcı bir Yahudi tarafından öldürülmeden önce
yaklaşık 100 bin kişiye hitaben bir konuşma yapmış
ve banştan söz etmişti. 73 yaşındaki eskı general, 27
yıl boyuncabir savaş adamı olduğunu. uzun süre
mücadele ettiğıni \e o gün ıçın başka bir alternatıf
bulunmadığına mandığını söylemiştı. Rabin. "Ancak
bugün banş için bir şans olduğuna inanıyorum. Bunu
ortaya çıkarmakgerekhr
or" dıye konuşmuştu.
Rabm'ın son sözlerınden bazılan şöyle: "Bugün
biliyorum ki, banştan yana olanlar çoğunluktadır ve
sizin buradaki \arhgınız bu arzuyu kanıtlamaktadır.
Şu an çok heyecanlmm. Banştan yana. şiddete karşı
olduğunu kamtlamak için buraya geten herkese
teşekkür ediyorum. Hükiimenmiz bartşa bir şans
vermistir \e banş, İsrail desletimn pek çok sorununu
çözecektir. Banştan yana oian hatkimın, banş için her
türlü riski almaya hanr olduğunu biliyonım. Zira
şiddet, İsraildemokrasisinin temellerini zcdeleyecekrir.
Şiddeti kınamak lazım. şiddetten kurtulmak la/jm.
Şkldet demokrasi >olu de-Jildir. Banşı beraberce
yaptığımız ülkeler var: Mısır, Lrdün ve Fas. ÖzeUikle
Vlısu-Cumhurbaşkanı Mübarek ve Crdün Krah
Hüseyin'e teşekkür ediyorum. Size Filistinliler
arasında banş için bir ortak bulduğumuzu da
söylemek istiyorum. Bu ortak, FKO'dür. FKÖ,
bizim düşmanımt/dı. ancak terorâme son verdi.
Ortaklar olmadan banş olmaz." Suikasttan hemensonrabaşbakanın kaldınldığı hastaneninönündetoplanan İs-
raiUiler,Rabin"in öldüğününaçıklanmaayla şokyaşadılar. (Fotoğraf: REUTERS)
Aşın sağcı
Yahudîler kim?
Dış Haberter Servisi - Israil'de aşın sağcı
Yahudiler. Filistin ile imzalanan banş
anlaşmasmı büyük tepkiyle karşılamış. banş
sürecinin bozulmasını istedıklerini. her
fırsatta yinelemişlerdı. Ortadogu banşının
mimarlanndan İsrail Başbakanı tzak Rabin'in
Eyal adlı bir aşın sağcı grupla ıhşkısı olduğu
behrlenen bir Yahudı tarafından öldüriilmesi.
aşın sa&cılar için çok önemli bir dönemeç
oldu. Özellikle Batı Şeria ve Gazze
Şeridi'nde yaşayan bu kışiler. Rabin'ı.
~FKÖ'nûn isteklerine boyun eğdiği ve büyük
İsrail rüyasından vazgeçtiğiiçin" ihanetle
suçluyorlardı. Son aylarda aşın sağcılardan
geien tehdıtlerin artması üzenne İsrail
güvenlık servisleri, bu kişileri sıkı denetım
altına almıştı. Daha önce de Arap karşm Kach
ve Kahana Hai örgütlen kapatılmıştı. Bu
örgütlerin üyesi olan Barush Goldstein adlı
Yahudi. 25 Subat 1994'te El Halil kentindeki
camiye bir ıntihar saldınsı düzenlemiş ve 29
Filistinliyi öldürmüştü. "ABah'm emrini
yerine getirmek*' için Rabin"i öldürdüğünü
"açıklavan 27 yaşındaki suikastçı Amir Yigal
ise Teİ Aviv "deki dini Bar Uan
Cniversitesi'nde öğrenci Bu okul özellikle
Eyal adlı aşın sağcı gîubun merkezi olmasıyla
tanınıyor. Eyal. Savaşçı Yahudi Örgütü'nün
baş harflennin kısaltılmış şekli.
Başbakanı İzak Rabm'ın ölümünden
dolayı "şoka uğradığmı veçok uzüldü-
ğünü" söyledi. Arafat. Israıl halkına.
devletme \e Rabın'in aılesine. •'kendi-
sinin ve tüm Filistin halkının derin
üziintülerinr de bildirdi.
BM Genel Sekreterı Butros GalL. Is-
raıl Başbakanı İzak Rabin'in bir cina-
yete kurban gitmesını büyük üzüntüy-
le öğrendigını belirtti \ e "Rabin'inölü-
mii sadece israil için değjl. tüm dünya
için bÜNİikbir kayıptır" dedı. Gürcıs-
tan De\ let Başkanı EduardŞevardnad-
ze de İsrail Başbakanı"mn öldürülme-
sinden denn üzüntü duyduğunu belirt-
ti.
tngıltereBaşbakanı John Major, Ra-
bın'ın öldûrüldüğünü duyunca şok ge-
çırdiğıni belirterek "Meslektaşım, ba-
nşiçinha>atınıverdi"dıye konuştu Al-
manya Başbakanı Kohlde Rabin'in tam
bir \-atanse\erolduğunu belirterek "Bü-
riin varlıgı 9e vatanı için hizmet etti ve
bu mücadelesinde banş için hayatını
kaybetti" dıye konuştu.
Fransa Başbakanı Alain Juppe de,
Rabin'in öldürülmesini büyük şaşkınlık
ve üzüntüyle karşıladığını söyledi.
Sevineııler
Başta Lübnan ve bu ülkedeki Filistin
kamplan olmak üzere. özellikle Ortado-
gu banş süreci muhalifleri, Rabin'in
ölümünü "bayram günü" olarak ılan et-
tıler. Lübnan'm Ain Helue bölgesınde
Filistinkampındadakadın, eıkek ve ço-
cuk herkes sokaklara döküldü. Kamp-
takibazı pastanelerin de pazar günü ol-
masına ragmen açıldığı ve halka pasta
dagıtıldığı haber venldı. Filistin'ın Kur-
tuluşu tçin tslamı Cihadörgütü tarafın-
dan yapılan açıklamada, Rabin'in ölü-
münün Filistinliler için bir bayram gü-
nü olduğu behrtildi. Örgüt sözcüsü,
yaptığı açıklamada. tslami Cihad'm li-
den Fethi Şakakj'nin 26 ekimde Mal-
ta"da İsrail gizli servısı Mossad tarafın-
dan öldürülmesinin, Rabin'e düzenle-
nen suikast ile ilgisi olmadığını \ urgu-
ladı. Bu arada Ortadogu banş süreci
muhalifierinden Sunye'de, Rabin'in öl-
düriilmesi ile ilgılihaberyorumsuz ola-
rak duyuruldu.
_ _ j-j
G O R U S / TÜRKKAYA ATAÖV
israil Başbakanı izak Rabin'in banş
karşrtı köktendinci Israilli birYahudi tara-
fından öldürûlmesi, acı veren terörist bir
olay olmasının yanıbaşında, gerek bu iil-
kenin yapısına gerekse banş sürecinin
geleceğine ilişkin bazı düşünceleri akta
getiriyor.
Musa'nın sunduğu dinde Tann'ya at-
fedilen buyruklardan birincisinin "Oldür-
meyeceksin!" demesine karşın, kendini
d'ındarbiriolarak değeriendiren, hatta bu
cinayeti ilk itadesınde "Tann buyruğu"
gibi açıklayan teröristin durumu. asıl is-
rail toplumunda fanatik sağın gücünü
simgelemesi yönünden önemlidir. Bu
toplumda fanatık sağın 1980'den bu ya-
na tehlikeli bir biçimde güçlendiğini o sı-
ralarda yazdtğım için Israîl gizli güvenlik
örgütüyle ilışkisi olduğunu tahmin ettiğim
biri tarafından telefonlatehditedilmiştim.
Oysa rahatsızSığın nedeni ve kaynağı hem
ben değildim hem de bu yükselişi gör-
mezlikten gelmenin yaran yoktu.
Israil'de hızlagelişen militan birsağ or-
tanın bir hayli sağında ve hukuku, içte ve
dışta, ciddi ölçülerde çiğnemiş olan Şa-
ron ve Begin gibi en üst düzey yetkiiile-
rine de "hain" damgasını vuruyordu. Şid-
det bir yandan artıyor, öte yandan bazı
gençlerle din adamlannın desteğine ka-
vuşuyordu. Bunlann karşısına dikilen is-
railliYahudiler de kuşkusuz vardı. Önem-
li olan saldınlar açığa çıkıyor, bir çeşit
"meşru "ymuş gibi nitelik kazanıyordu.
Üç yıl önce CNN televizyonunda sunu-
cu Larry King'in Başkan Arafat'a banş
sürecine Filistinli aşınların ne denli karşı
çıkacaklannı sorması üzerine, "Bu muha-
lefet yalnız bazı Filıstinlilerden değil, ba-
zı Israilli Yahudilerden de şiddetli bir bi~
Barış Süreci ve Geleceği
çimde gelebilir" yanttı, olayları yakından
izleyen deneyimlive dengeli bir değerlen-
dirmeydi. israil bir "Yahudi devleti" ola-
rak kurulmuştur. Masum gibigörünen bu
iki kelimenin ardında Israil'de yaşayan
Yahudi kökenlilerie Arapları ikıye bölen
ve birincilere çok daha fazla haklar tanı-
yan bir aynm vardır. Önemli olan anaya-
sanın yerine geçen bazı "temel yasa "lar-
dır. Bunlardan ilki o topraklarda yedinci
yüzyıldan bu yana yaşamış Arapların
sonra kovulan ya da kaçmak zorunda bı-
rakılarak göçmen durumuna düşen bu-
günkü torunlannadönüş kapılan kapanır-
ken, dünyanın neresindedogmuşoluriar-
sa olsunlar, Filistin'e ayak basmadıkları
halde, turist olarak bile gelseler, otoma-
tik olarak onlan Yahudi ulusunun bir fer-
di ve israil yurttaşı kabul eden yasadır.
ikincisi sadece Yahudilere hem milliyet
(le'um) hem yurttaşlık (ezrahut) tanımak-
ta ve üçüncüsü de Israiltopraklannın yak-
laşık yüzde 90'ı üstünde tasarruf hakkı
olan ve yalnız Yahudilere hizmet veren
Dünya Siyonist Örgütü'nü İsrail devleti-
nin hukuksal bir kolu saymaktadır.
Öte yandan, barış süreci başından bu
yana İsrail'in yarannadır. Geçmiş yıllarda
Carter, Begin ve Sedat arasındaki
"Camp Dav'id Çerçeve Aptlaşmalan" Fi-
listinlilere temsıl hakkı bile tanımayacak
olçüde antidemokratikti. Bu kez görüş-
melere Başkan Arafat Filistinlileri temsi-
len katıldı. Ancak (a) Kudüs'ün geleceği,
(b) yeni Yahudi yerleşmeleri ve (c) Filis-
tinli goçmenlerin dönmeleri gibi çok
önemli konular, belirli amaçlaria 1996 yı-
lına ertelendi.
1996,Amerika'davelsrairdeseçimyı-
lıdır. Başkan Clinton dahil. hiçbir aday
Amenka'da güçlü israil yanlısı lobinin ter-
cihieri dışına çıkamaz. Bunun "cezası"
seçilmemektir. Benzeri koşullar Israil se-
çimleri için de geçenidir. Nitekim işgal
edilmiş bir toprak olan Kudüs konusun-
da önceki ytllarda bazı dirençler göster-
miş olan Amerika, bir süredir diplomasi
temsilcilığıni TelAviv'den Kudüs'etaşıma
hazırlıktan içindedir. Oysa devletler huku-
kuna göre ışgalcı devlet bu türlütasarruf-
larda bulunamaz. Ayrıca Amerika. dağı-
lan Sovyetler Birliği ile Yugoslavya'dan
gelen yenı Yahudi göçmenlenn (dahaçok
Kudüs'e ve çevresine) yerleşttrilebılmele-
ri için 10.5 milyar dolann üstündeyardım
da yapmıştır. Bu da devletler hukukuna
aykındır. Ayrtca dünya Yahudiliğınin
önemli bir kısmı Kudüs'ün bir "Yahudi
kenti" olarak kurulmasının 3000'inci yılı
sanki tıpatıp 1996'ya rastlıyormuş gibi
global anma törenleri tasarianmaktadır.
Bütün bunlar Israil'in banş sürecinde
kazanantaraf olmasını sağlayan tasanlar-
dır. Israil, Filistinlilere verebileceği ödünle-
rin en azını sunmuştur. Hiçbir şey verme-
den de herhangi bir banş zaten yapıla-
mazdı. Doğu Bloku'nun dağılması ve
Uçüncü Dünya'nın eski moral ağırlığını
kaybetmesi sonucu, uluslararası politika-
nın bugünküçerçevesi ancakbunaolanak
tanıyor. Bu sürecin devam etmemesi da-
ha büyük adaletsizliklere neden olacak.