Katalog

SAYFA CUMHURİYET 5 KASIM 1995 PAZAR OLAYLAR VE GORUŞLER Hukuk Devrimi ve Cumhuriyetin Bekçileri... Türk Devrımf nm güvencesı olan hukuk devnmıyle cumhuriyetin bekçılen yetışmış, toplumsal ve sıyasal yaşam aydınlanmış, demokrası kazanılmıştır YEKTA GÜNGÖR ÖZDEIN Hukukçu A masva Genelgesı. Erzu- rum \e Sıvas kongrelen ıleTurkı>eBuMik\1ıllet Meclısı'nın açılışı hu- kuksallık volunda vuru- vuşun donum noktalan- dır Ozgurluğün, eşıtltğın ve adaletın kay- nağını ulusal egemenlıkte bulan Ataturk \e arkadaşlarının bu gucun yalnız ulusta olduğunu benımsemelen. devlet \e top- lumvapısınınuzerınekurulacağiılkelerın açıklanmasıdır Llu->al egemenlık salt ulus ıstencının ustunluğu olmakla kalma- mış. cumhun>etle çagda^ yonetıme ulaş- mıştır Laıklıkvaşamageçınlerek Ataturk ılkelenvle hız kazanan Turk De\nmı. bı- lınen atılımlany la uvgarlık ufuklanna açıl- mıştır De\nm dızgesı ıçınde hukuk de\- rimi nın ozgun bır yerı vardır ] Q21 \e 1924 anayasalan Turkıve Cumhunve- tfnın hukuksal temelını oluşturmuş. ar- dından "Şerije ve Ev kaf Yekâleti" kaidı- nlmış, Oğrenım Bırlığı Yasası yururlüğe konulmuş. halıfelığeson \enlerek Osman- !ı Hanedanı yurtdışına çıkanlmış, tekke. zavıye \e turbeler kapatılmujtır Bu arada 5 Kasm 1925 te "Ankara Hukuk Mekte- bi" adıyla ılende Ankara C niversitesi'nın çekırdeğını oluşturacak Hukuk Fakultesı açılmıştır 70 vıldonumu törenle kutlan- makta olan bu kurumun hukuk de\ letı va- pisında ve ulusal yaşamdakı katkılanvla başanlı olmuştur Hukuk devletı. hukuk oğTenımı \ehukukçuvlaguçleneeeğınden fakultenın onemı açıktır Atatürk'ün konuşması Başlangıçtan ben hukuka saygı duyan, hukuka bağlılıktan ve hukuk^allıktan av- nlmayan Ataturk un en gerçek vol goste- ncı olarak nıteledığı bılımın hukuk ala- nındakı ocağinı açması çok anlamlıdır Hukuk devletı hak ve ozgurluklenn gu- \ encesi olan hukukla \ onetılecek. tum ış- lemveeylemlenbağımsızyargının dene- tımıneaçıkolacak boyleceheryurtta* hu- kuk guvenlığı ı<»ındevaşavacakt!r Hukuk. yargıyla va^ama geçer \argı. bu alanda hukukde\ letınıngerçekleşmesıdır Buvuk »orumluluğu bulunan \argı. gerçekte hu- kuk de\ letının bekçısıdır Bu nedenle \ar- gıda gore\ alacaklann vetışmesıne ozen gostenlecektır Buvuk Ataturk un omek ozenı \e duyarlığını vansıtan açı$ konu$- masinın kımı bolumlennı gunumuzun dı- lıyle. olduğu gıbı aktanvorum "_.Bugün tanık olduğumuz olay, y üksek memur ve uzman bdginler y etişhrme gın- şıminden daha buvuk bır onem taşımak- tadır. ^ ıllardan beri surup gelen Turk Dev - rinu. varlığını ve anlayışını. toplumsal ya- şantısının temeli olan yeni hukuk kuralla- nnda saptamak \e doğrulamak \oluna gir- mbjtir. Tıirk Devrimi ncdir? Bu dev rim sözcü- ğunun ılk anda akla getirdiğı ıhtılal an- lamından başka. ondan daha kapsamlı bir değışıkliğı anlatnıaktadır. Bugunku devle- timı/ın bıçımı, \u/vılJardan ben gelen es- ki bıçimleri ortadan kaldıran en gelişmiş duzen olmuştur. l lusun varlığım surdurebılmek için bi- reyleri arasında düşunduğu ortak bağ, vuzyıllardan beri gelen biçım ve nireliğini değjştırmiş. başka birdeyişle ulus,dınsel ve mezhep bağlan verine Turk mıüiyetçıliğı (ulusçuluğu) bağrtla birevlerini kucakla- mıştır. İlus. uluslararası genel savaş alanında vaıiığının ve gucunun nedeni olacak or- tam ve aracın ancakçağdaş uvgariıkta bu- lunabileceğinı, bır değışmez gerçek olarak kendine ilke edinmiştir. Kısacası bavlar. ulus, saydığım değtşik- likler ve devrimlerin doğal ve zorunlu ge- reğı olarak genel v onctiminin ve tüm y asa- lanııın ancak dunvalık gereksinmelerden esinlenmiş, ve gereksınmenın değişiklık ve gelişmesıne her zaman uvmayı temel alan dunvalık bır vonetim anlavışını olünısüz bir yaşantı saymıştır. -Sozunu ettığım bu- vuk dev rim volunda Turk ulusunun şim- dhe kadar yaptığı çalışmalar, iç ve dış sal- dırganlara karşı vorulmaz, y ıpranmaz uğ- raşlar içinde \e ulusal egemenhğın karşı konulmaz uvgulanması alanında ve hu- kukçuların elınde bulunan yasalann ve tüm duzenli kavnaklann varlığından bile- rek habersiz gorunerek once Turk ulusu- nun ve devletinin yenı bıçınıının vaıiığını arayıp ortaya koymak uğrunda vurutül- muşhır.- Sanınnı kı. \nkara Hukuk Oku- lu ile Cumhurivet hukukunu valnız goru- nuşu ve sozuvie değil, fakat büınçlı bılım- selnitelıği.vle.vasalanvlavehukukçulanv- la açıklav acak ve savunacak çabalara gıriş- mış bulunuvoruz. Cumhurivet Türkıvesi'nde eskı vaşama kurallan ve eskı hukuk verine venı vaşa- ma kurallannın ve venı hukukun geçmış, bulunması bugune çekıngenlik duyulnıa- vacak bır buvnık durumundadır. Oğrenci Efendiler \e Hukukçu Efendiler! i hukuk ilkelerinden yeni gereksin- melerimizin istediği yasalardan söz eder- ken 'herdevnmın kendine ozgudavanağı bulunmak zorunludur nedenine.valnızbu nedene dokunmuvonım. Boş yere sitem eğıliminden sakınarak, fakat Turk ulusu- nun çağdaş uvgaıiığın nitelıklerinden ve venmlennden vararianmak ıçın en a/ uç \ üz yıldan beri harcadığı çabaların ne ka- dar ağnlı ve acılı engeller karşısında boşa gittiğini üzüntfi ve uvanışla göz öniinc ala- rak sovluyorum. -Tüm liiı olav lar de\ rim- cilerin en büyük fakat en sinsi can düşma- nının çurumuş hukuk ve onun dıizelmez tutkunlan olduğunu gosterir. l lusun ateş- li dev rim atılımlan sırasında sinnıek zo- nında kalan eskı vasa kurallan, eskı hu- kukçular, devrimcılenn etkisı ve ateşı \a- vaşlamava başlar başlamaz hemen canla- narak devnm ılkelerinı ve onun ıçtenlikli izlevıcilerini ve onlann kutsai ulkulenni aşağılamak ıçin tirsat kollariar. Bu fırsat. eski vasalann varlığı ve eski hukuk ilkele- nnin v uruıiukte kalışı ve eskı anlav ışın ıc- ten ve yürekten korunmasında direnen hâ- kımlerin ve avukatlann variığıyla doğar. Bugunku hukuk çalışmalanmızjn nede- nini açıklamış oluvorum, umudundavım. Busbutün yeni vasalar duzenleverek es- ki hukuk ılkelerini temelinden kaldınp at- mak çabasında.MZ. Ve venı hukuk ılkeleri ıle alfabesınden oğrenime başlavacak bır venı hukuk kuşağı vetıştirmek için bu ku- rumu acıvoruz. Butun bu ışlerde davana- ğımız ulusumuzun vetenek ve veterb'ği ve kesin isteğidır. Bu çabalarda arkadaşlan- mız. veni hukuku. bilimle bııiikte, sozunu ettigimiz nıtelikte anlamış olan seckin hu- kukçulanmızdır. Genel vaşantımızın venı hukuk Ukeleri bilim ve uvgulama alanında belirlenipger- çekleşınceye kadar geçecek zamanı sağla- van ulusumuz v e onun dev nmındeki vortıl- maz ve v ıpranmaz güç olacakhr." Konu^maMnda eskı hukukun gencı ve ezıcı gucun aracı olduğuna. kımı engelle- melere degınmı^, sonunda yeni Türktop- lumunun kurucusu \e koUavıcısı olmak amacıyla öğrenıme başlayan oğrencılere Cumhunvet donemının gerçek hukukçu- lan olduğunu sovledıkten sonra sozlerını **Cumhuriyetın kollavıcısı olacak bu bü- v uk kuruluşun açılışında duyduğum mut- luluğu hiçbir gınşimde duvmadım, bunu açıklamak ve anlatmakla sevinçliyim" dı- verek bıtırnııijtır Dev rimlerin anası olan hukuk dev rımı bu unutulmaz konuşmay- la değennı bulmu^tur Sonrakı gunlerde veyıllardaŞapka'ıasası.CezaYasası. Me- denı \asa ve obur dev rim vasalan kabul edılmı>tır Bugün Anayasa Hukuku ders kitabında 'Allah. ınsanı havır ve şer ıçın yaratmı^- tır Dunva sınav vendır' diven öğretim üyeleri var. Bugun Ana\a=.a Mahkemesı \eDanıştay kararlannakar^ınderslerepe- çe \ e ba^ortusuv le gıren oğrencılerle bun- lara destek \ erenler vanında bu duruma tu- tumuv la arka çıkan N OK Ugililen var. Ta- nkat kadrola^ması olduğu soylentılen do- ruğa çıkan oğretım kurumlan var Ata- turk'e hakarete "eleştiri" dıven yargı ku- rullanna nıce saldın ve sakıncalara ses- sız kalan. bır dısıplın rejımı olan demok- rasiv ı kuraKızlık sanan çelı>kılı hukukçu- lara rastlanmaktadır Anavasa ve vasalan tanımamak çığnemek hastalığı yavgınla- şıyor Ekonomık toplumsal ve sıvasal kı- mı çalkantıların ya^andığı gunumuzde hukukun ve nıtelıklı hukukçunun onemı daha ıvı anlaşılıyor Hukukun ışlevı onem- lı. hukukçunun sorumluluğu agırdır Ada- lete guven sarsılmamalı hızlı doyurucu vargı kararlamla hukuk dev letı guçlendı- rılmelıdır Adaletçı saglanmadan adalet sağlanamaz Hukuk oğrenımı. gereksız fa- kulte açılışjanyla, af yasalan>la vozlaştı- rılmaktan kurtanlmalı oğretım uyesı alı- mına ozen gostenlmelıdır Lzucü ve du- Sjundurucu olumsuzluklara kar^ı bağımsız yargı kurulu^larıvla vetkın \e >ansız hu- kukçulann varlığı vetışmekte olanlann bılgılen umut vencıdır S'uksek yargı or- ganlan bajjkan başsavcı \e başkanvekıl- lenyle, barolar ve noterler bırlığı başkan- lannın 7 \1art 1994'te Anıt-kabır Defte- n'ne vazdıklan cumhunyet ba^savcılan- nın AntaKa Bıldınlen hukukçulann so- nımlulukbilincinegüvenin venı kanıtlan- dır Hukuk devriminin kalesi savılan An- kara Hukuk Fakultesı'nın tüm ilgililerini ve ulusumuzu 70. vıldonumu nedenıyle kutiuvor, viice Ataturk ve arkadaşlannın anısı onunde saygı ile bir kez daha eğiü- voruz. PENCERE Yıkım Ortaklığı BULEND KIRMACI üşünceurunü'sozunebılevakı- şır bulmadığım. "\en\ Osmanu- lık". "2. Cumhumetçilik". "Turk-KurtFederasyonculııgu" gıbı "yaklasjmlan" bır bıleşımın almaşıklan olarak çozumleme- ye çalışacağım Söz konusu >aklaşımlar. "veni dunva duzeni" da- yatmasının ulkemızdekı sancaklandır İç tutarlılıktan yoksun hallenyle "Atatürkçülükve TürldyeCumhuriyeti"' karşıtlıklan onlan. sadece tep- kı ureten. onvargı unıformalannın nesnel eebi delik birer karakulağa donu^turmektedır Bır başka devışle "Anadolu Devrimi"nı. o ola>ı oluşturan. etkıleyen ve gelecege bağlayan koşulla- rından ayırarak ıdealızme ele^tın bınkımını analıtık yontemden ırak tutmu^lukla romantızme. ancak en çok da olaylan çarpıtmak yoluyla "anakronizme" varmaktadırlar 2 Cumhunvetçıler, "Anadolu Devrimi'"nı knstalı- ze ederek kuçuk parçacıklarıvla ov-nuyor duşunce ozgurluğunun baştan ketlendıgı saptırmabivla vatan- daşjığa sıçrayacak bırevın arandığı bır modemızmın onunde o dev nmı "miâdı dolmuş" bır engel sa> ı>or- lar Zaman zaman kapıtahzmın sozluguvle ortodokb Vlarksızmı çoklukla da tersını kullanarak uçuklu- yorlar Ummetten vatandaşlığa gıden volu, medenı hukuk temelınde eşıtlığı, eşıtlıgın ustyapısında demokratık rejımın ozgurlukler yolunu. Ataturk devnmının aç- tığını yadsıvorlar Ote vandan. "Yeni Osmanlılık" ı>e, Turk-lslam sentezınınbırturevıdır Osentezkı nedenlı "Türk" adını taşırsa taşısın. "lslamempen > aHzmi''nın ta ken- dısıdır Bubağlamda. hepsının başına "çok"koyarak okur- sak -...ulusluluk", "_hukukluluk", "...kültiirlulük". kaltla^mamı» da bır geçer akçevmı^ gıbı tanımlanı- >or "llusal devlerterin" bılım. teknık ve kulturel gelı- ^ımıne dek "Tûrk" ınsanının kanıv la, tenv le Galata bankerlenne serv et akttmış bır monarşının ozune, ça- ğımızda tıcarı kapıtalızm asamasıvla sınırlı ve otok- tonızmemahkum olan tslam scrmavesı eklemlenıvor Hepbi bu Genve kalıyor, pusulası "Kürtçüluk" olan ve ya- kın gelecekte l *federasyon"a endekslenmış bulunan akım Şıddetın beter şohretıne sonradan ıdeolojık poşu- sunu bağlamaklahaksızlığı bellı olan bırolguya şım- dılerde sozumonadahayuksek bırentelektuel duzey ıçenmlenme>e çalı^ılıyor Turkuvle-Kurduvle butun ınsanlık durumlannı yansıtırkoşullanngelışımıuzenndeyaşanagelınenve ıç dunyalara sınmış "bütünlüğün" hakhlığını yanlış çıkaracak hıçbırgerekçe gosteremeyenler, "vüzlerce vıllık kapanmamış hesaplarla" yeni >enı somuru alan- İan açılması ıçın. halkımızı felç etmeve çalışıyorlar Dahası. tum bu yakla^ımlann bellı uzantılan, son gunlerde para. unvan, şan seçkınlerınden "siyasalseç- kinler"varat!İması voluvlavoğunbırsıyasalla^masu- recı ıçınde bulunuvorlar Bılımsel temelden. tanhsel gerçeklıkten \e ozgun ıçenkten yoksun halıyle hıç- bır "ulusal" değerı olmayan ovle olduğu ıçın de "uluslararası" değennı anlaşılamaz şekılde abartılı bulduğum bu >akla^ımlann hak etmedıklen baskı sa- yısinı (tırajı) bır "gizliel"e bağlamamak oldukça guç gorunuyor Ancak dağarcığında "ulusal varlık bılinci" taşıdı- ğına ınandığım halkımızın. orgutluçabasına ulusal ve demokratık yollann açılması. herturlu olumsuzluğun üstesınden gelınmesını ^aglayacaktır Muzaffer'in "Uç Şair'i... Muzaffer llhan Erdost 'Nâzım Hıkmet'ı ne za- man tantmış'? Anlatıyor "Tokat Ortaokulu'nda okuyordum Yaz aylannda Artova'da babamın küçük dukkânında olurdum (1945-1948) ikındı uzerı bıratlı durdu dukkânın onunde Atın- dan ınmedı Çıktım kapının onune Nâzım'ınşıırierı- nın ışı bıttıyse gen vermemı ıstıyordu Koy Enstıtü- su mezunuydu Artova koylerındendı ve gene bu koylerden bırınde oğretmenlık yapıyordu " Nâzım Hıkmet'le Muzaffer llhan Erdost'u ılk buluş- turan atlı Koy Enstıtulu Halil Öğretmen... • Erdost "Uç Şaır" adlı kıtabına (Onur Yayınfan) Ha- lıl Öğretmen'ın adını anarak gınyor Ötekı ıkı şaır Ce- mal Süreya ve Ahmed Arif. "Uç şaır" dıyor Erdost Uçu de yaşamda değıl Bınnı gormedım (Nâzım Hikmet) Bınyle fakulte yıllannda arkadaş oldum (Cemal Sureya) Bın, gece 'Ulus'agelmış, 'Ben Ahmed Arıf Kurban' demıştı " Muzaffer llhan Erdost, Nâzım'ı ele alırken kâğıt uzenndekı dızelerınden yolaçıkıyor, ama, Sureya ve Ahmed Arıf'le can dostu Pekı, bu uç şaırden hangısıne yakındır? Elını sık- madığımız, yuzunu gormedığımız kımı ınsanı en ya- kınımızdan daha çok sevdığımız olmadı mı? Uzak- tan sevılen kadınların kaçta kaçı tutkulu sevdalılann- dan habertı? • Nâzım'ı okurken ılk dızeler, oylesıne sıradan, do- ğal, şıırdeğılmış gıbı gelır kı, ınsan şaşınr, ama, oku- dukça şıır yalazlanıvenr, yurek çarpıntısı başlar, ka- nın damariarda akışkanlığı hızlanır soluk soluğa ka- lırsın Şaır, bır gun ılle de gerçekleşecek ınsanlık dunya- sının şaırı1 Nâzım Hikmet Dino'ya sormuştu "- Sen mutluluğun resmını yapabılır mısın Abı- dın? " Nâzım mutluluğun şıınnı yazdı, bır ömur boyu ha- pıshanede yaşayarak Şıırı yazılan mutluluk, gerçekleşır Dunden bugune ınsanlığın geleceğını çarmıha ge- ren tarıhı şaırden daha guzel kım yorumlayabılır'? Nâzım mutluluğun şıınnı yazdı Geleceğın mutluluğunun. • Cemal Sureya bır surgun çocuğu: " ben hangı şehırdeysem yalnızlığın başkentı orası " Sureya 1938 Dersım ısyanının ardından aılesıyle bırlıkte Batı'ya surgune yollanır Devletın en ust gö- revlerıne yukselmesı bde surgunluğun ruhsal tarlası- na ekılen tohumların buyumesını engelleyemez Muzaffer Erdost yakın arkadaşından aynlmanın acısını Sureya'nın dızelerıyle dıle getırıyor "Bır bardak su ıçsem şımdı Yaralanmdan dokulur." Arkası 6. Sayfada olmaya devam ediyor. lOOyılda _ herşey çok değişti Ama değişmeyen bir şey var... Yıl 1910: Fotoğrafın iTll ^. £ solunda, ayakta duran 5%t işçi Tuborg Gold'ların şişelenmesiyle ilgileniyor ^ Sağdaki hanım ise, elle çalıştırıJan bir makine ile, kapakları takıyor... Bugün bütün bu işlemler, çok gelişmiş üretim hatlarında, teknolojinin en son olanaklanyla gerçekleştiriliyor. Evet, insanlar dejjişiyor, teknoloji gelişiyor..., Ama değişmeyen bir şey var: Tuborg Gold'un o eşsiz ve mükemmel lezzeti. Dünden bugune, yarınlara, Tuborg dünyanın 120'den fazla ülkesinde,