Katalog

16 KASIM 1995 PERŞEMBE CUMHURİYET SAYFA KULTUR 13 UYGARLIKLARIN İZİNDE. OKTAY EKİNCİ Kafkaslar 'ın güneyinde 1500yıllık bir kültür başkenti: Gürcktaıı'm gözbebeği Tıffis D ost kültürlere sevgı ve selamlanmzı Kars'ın Göle Ovası'nda toplanan dağ sulanna bırakın; Kura Irmağı onlan önce Gürcıstan'a götürecek ve Tıflıs'ten geçerken üzenne bır o kadar daha sevgi yükleyerek Azerbaycan'a, Hazar Denızı kıyılarına dek ulaştıracak. . TİFLİS - Zamanımızdan 1500 vıl kadar once Kafkas cennetı Gurcistan'ın başkenti olma ayncalığına kavuşan Tiflis. öyle gorunuyor kı en az bır bu kadar >ıl daha aynı konumunu surdurecek Çûnku Kura Irmağı, hıç kuşkusuz daha yuzyıllarca, belkı de bın yıllarca Kars ılımızın Gole ılçesındekı dağlardan suzulen ka>nak sulan>la dogarak once Çıldır Deresi'nı. sonra da Pbsof ÇayTnı kucaklayıp Gürcıstan'a doğru yola çıkacak Kafkas Dağlan'nın güney yavlalannı batıdan doguva a$1p Hazar Denızf ne dokülmeden once ıse >ıne Zarif suslemeli \e>üksek bir rnimarlık kiılrüninu vansıtan taş\e kavgir binalar, Tıflis'e sanki tarihi bir Avnıpa kenti havasını %eri\or._ Turkıye'den dogup geien Aras Nehn'yle bırleşınceye dek surdüreceğı uzun ve bereketlı yolculuğunda en coşkulu molasını da hep Tıflıs'ten geçerken verecek Çünku yıne Kura Irmağı, Tıflis'e kavuşuncaya dek bınktırdığı kultür ve uygarlık değerlennı bu kentle doyasıya pa>laşmanın keyfını yaşarken doğrudan Tıflıs'te edındığı tanh bılıncını de Gurcıstan'dan Azerbaycan'a doğru "dostluk \e kardesjik duy gulanyla" ulaştırmanın sonsuza dek onurunu taşıyacak Anlaşılan Azenler de aynı onurun şarkılarda da surmesını ıstemış olacaklar kı Azerbaycan halk müzığınde çok özel ve kutsal bır yen olan unlu "Bayat-ı Kür" adlı uzun ve duygulu parçalannı bu ırmağın yarattığı sevgı ortamına armağan etmışler Kura'nın Kafkas dıllenndekı yoresel adt olan Kur'la olumsuzleştırdıklen bır ezgıyı, sankı halklar arasındakı kardeşlığın de "Anadolu'dan Hazar Denhrî'ne dek uzanan" seslenyle bestelemışler Nıtekım bu kultur, doğa \e uygarlık buluşmasının yarattığı ınsanlık erdemının tanhsel sonucunu ıse Azerbaycan Mımarlar Bırlığı Başkanı İbrahim İsmail 41i\e\ yıne Kura'yı îşaret ederek bakınız nasıl ozetlıyor "Kafkasva ve Ortadoğu'da aralannda hemen hiçbir sorunun olmadığı üç komşu ulke Turkivc, Gürcistan vc Azcrbavcan. Biz zaten Tiırkive ile kardeşiz. \ramızda Gürcistan var, ama o da sanki ortak kardeşûniz. Kur'un suları boylesine gıir aktığı sürece, bu dostluğun kuruması mumkun değJL.." Evet Tıflıs'te bırlıkte olduğumuz Gurcu ve Azen mımarlar dıyorlar kı sevgı ve selamlanmzı Kars'ın Gole Ovasi'nda toplanan dağ sulanna bırakın Kura Irmağı onlan once Gurcistan'a getırecek ve Tıflıs'ten geçerken uzenne bır o kadar daha sevgı vukleyerek Azerbaycan'a. Hazar Denızı kıvılanna dek ulaştıracak Bu. vuzyıllardır hep boyle oldu. Göle dağlanndan berrak sular suzuldukçe de bu bovle olacak Tiflis'ten onceGürcistan'ın başkenti yine Kura Irmağı kenanndaki Mt- skheta kentivdi. Şimdi bu tarihi başkent, LNESCO'nun Dünva Miras" listesinde vc Gürculer onu gözleri gibi koruvorlar... Dost kültürlerin duygulu kentiTıflis'ı İS 450'lerde Gurcıstan'ın başkentı yapan Kral Gorgasali'yı atınm uzerınde betımleyen de\ heykelın de bulunduğu Metehi Katedraü onundekı yuksek platformdan kentın tanhı semtlenne doğru bakıyoruz Kuzey- Doğu Anadolu ve ozellıkle Karadenız bolgemızdekı kulturel kımlığe Jogrusu hıç de yabancı olmayan bır yerleşme dokustı butün bu duygulu değerlendırmelerın sankı "görsel kanıtı" gıbı duruyor Hele katedralden aşağıya doğru ınıp. adı yıne Metehi olan tanhı köpruden geçerken ustelık Kura'da balık tutanlan da seyrederek karşı kıyıdakı "Ortahala" mahallesıne vardıgımızda, buradakı kubbelı Turk hamamlan ıle ahşap verandalı Azen evlennın oluşturduğu tarıhsel kent mekânı bızı çok daha fazla sarmaUyor ve kendısıne bağlıvor <\ynı zamanda Tıflıs'ın en eskı kent merkezını oluşturan ve 12 yüzyıla takv ımlenen Kale surlannın bulunduğu sarp tepenın vamaçlarında yer alan bu yerleşmede, Âzenler ve Gurcülenn vanı sıra Ermenıler \e \ahudılerde yuzlerce yıl bır arada yaşamışlar. ozgun evlennın olusturduğu sokak ve mahallelerde unutulmaz komşuluklarla zengın bır kulturel mıras yaratmişlar Mahallenın bır başka sımgesı sayılan Şıı Camısı nm yanıbaşındakı dar sokaklardan yamaçlardakı dokuya doğru sokulduğumuzda îse bu kez hemen her özellığıyle bır zamanlar bızım Kars'ın da tümune egemen olan. >ıne o tanıdık kent kımhğıvle karşılasıyoruz Beilı kı bır plana bağlı olarak - gerçekleşmış. bırbırını dık kesen taş kaldırımlı caddelerın ıkı kenannda yıne taş duvarlı ve voldan ıçende genış bır av lunun cevresınde ınsa edılmış eskı evler. caddeden genıs bır galenvle gmlen avlulara bakan ıç cephelerde ıse vıne Kars takı akrabalanna benzer şekılde ahşap doğramalı zarıt camekânlarla ortulmuş bır tur genıs balkonlar Ya da \zen dılındekı adıyla "hajat" denılen dış sofalar Bu tanıdık mahalleden çıkıp. aynı ara sokaklardan Tıflıs'ın en unlü alanı Eski başkente saygı ziyareti... Karadenız Ekonomık lşbırlı- ğı surecıne bağlı olarak avnı ış- bırlığının "kuînırel alanlarda" da guçlenmesı amacıvla oluştu- rulan Karadenız Mımarlık Fo- rumu ıçın kuruluş toplantisina katılan değışık ulkelerden mı- marlar. Tıfhs'te belkı de en çok "Gürcistan'ın ilk başkenti" ola- rak tanıtılan "\f tskheta" adlı ta- nhı kasabadan ve hemen vakı- nındakı aynı adla anılan antık kentten etkılendıler Tıfhs e yaklaşık 20 km mesa- fede. vıne Kura Irmağı'nın ke- nannda ve bu "u\gariık suyu- nun" aynı anda \raguı Çayı ıle de bırleştığı yerde bulunan Vitskheta yı Prof. Iraklı Tsitsiş- villi'nın rehberlığınde gezmek, gerçekten çok anlamlı ve heye- can vencıydı Geçen yıl 75 -vaş günu 2000 kışının katıldığı bıryemeklı şö- lenle kutlanan Tsıtsı^vıllı om- runun bu hıç kuşkusuz en bılge çağını Gürcistan Tanhı Anıtlan Koruma Konseyı Başkanı ola- rak yaşıyor Gürcistan Teknık Onıversıte- sı v e Guzel Sanatlar Akademı- sı nın 50 vıl öncekı ılk "mimar ve arkeolog" mezunlanndan olan "hocalann hocası" Irak- h'nın soyadı ıse ulkede6yüzyıl- dır bılınen en koklu Gurcu sula- lelennden bınne aıt Antık kenti gezerken İO 5 yüzy ıla takv ımlenen kalıntılann da bulunması nedenı>le bura- nın "hangi kültürer 'aıt olduğu şeklındekı »orumuzu hıç durak- samadan "Elbette Gürcistan kulturune" dıve vanıtlavan \hşap verandalı Tîflis evleri. yuzlerce vıllık sur duvarianna "eli boğrüdelerie" oturmuşlar %e kenti süsle\enmu\echergibilen_(Fotoğraflar OKTAY EKİNCn ^ Prof TMtsışvılh. yaklaşık 200 bın Gurcunun de yaşamını > ıtır- dığı II Dunva Savaşı'nda Sov- vet tanklannı su altından ınşa et- tığı bırtunelle nehnn karşı kıyı- sına geçırerek Hitter'ın ordula- nna karşı kazanılan zaferde onemlı pavı olduğu ıçın "kahra- man" unvanını da taşıyordu Bu guzel msanın verdığı bıl- gılere gore Mtskheta antık ken- ti İO 3 yuzyıldan İS 4 yazyıla kadar. yanı 700 yıl bolgenın yo- netım merkezı olmuş Kenti 1940'lannbaşlannda -Mmanar- keologlar bulmuşlar v e ılk kazı- lan yapmışlar Geçen yıl başla- nan ve Tıflis Mımarlık Enstıtu- sü'nce sıirdurulen çalışmalarda ıse buluntulann temızlenerek gunışığına çıkarılması hedefle- rvyor Antık kentm karşısında. Kura'nın obur kıyismda ıse Gur- cıstan'ın en buyuk kılısesı olan II yüzyıla aıt Mtskheta Kated- ralı'nın cevresınde yıne aynı geçmışı pavlaşan eskı sevımlı küçuk evlenvle bırlıkte yer alı- yor Beledıvesı olmasına rağ- men ımar açısından yenı ın>aat ıznı v enlmey en bu guzel v erle>- mede sokaklardan ev lere bah- çe duvarlanndan ışyerlenne ka- dar her şey tanhsel kımlığı ya- şatmayayonelık Yukseklık ola- rak katedralle y arı^mava kalkan tek bır bına bıle olmadığı gıbı eskıdığı ıçın yıkılan bınadayok ve geçmışe aıt tum değerler tı- tızlıkle korunuvor O gunun akşamı Mtskhe- ta dan Tıflis edönerken 1500 > ıl oncekı eskı başkentten "yeni" başkente belkı de aynı doğa ıçe- rısınde geçerek ulaşmanın da unutulmaz kevfını yaşadık Bu ıkı verleşme arasında yıne Kura Irmağı 'ndan başka yol göstencı voktu V uksek bır dağın tepe- sınde ın^a edılmış 6 vuzvıldan kalnıa Cıvarı (Haç) Kılısesı ıse yol boyunca başımızı her kaldır- dığımızda sankı hep uzaktan bı- zı ızlıvor aıbıvdı Hem Mtskheta'dahemde Tıf- lis caddeier nde dolaşırken ne- dense bızım Boğazıçı ndekı o "aileden kalnıa" muhteşem ve zarıf vahlarda va^ayan. ama vı- ne o valıdan başka mulku ve es- kısı gıbı v uksek gehrlen de ol- madığı ıçın "varİık ıçınde dar- hk" çeken kımı eskı Istanbullu- lan anımsadım Gıvım kuşam ve tavırların- dan her hallern le "görmüş. ge- çirmiş \e kulturlu" oldukları bellı olan \e buvuk olasılıkla o tanhı semtlerdekı gorkemlı ev- lerde yaşavan Gurcu kadınlar. şu ne olduğunu pek bılemedık- len, ama anlaşılan yenı umutlar bağladıklan "pryasaeknnomisi- ne"ayak uydurabılmek ıçmyol- lara dızılmişler seyyar satlcılık vapıyorlar Derme çatma tezgâhlarında evde pışırdıklen boreklerın va- nında bırkaç kutu Coca Cola, bıraz da vemış. çıklet va da Mgara satıyorlar Evet Aklıma yme Boğazdakı valılargelıvorve rant ekonomı- sine ayak uyduramayan eskı ts- tanbulluların bu zengın mıras- larının vağmacılığın baş kahra- manları olan magandalara nasıl satmak zorunda kaldıklarını anımsıyorum Hele. Tıflıs'ın hem gırışıne hem de çıkışına dı- kılen \e uzerınde "well- come" ıle "4 good-b>-e" vazan kocaman Coca Cola kutulannı görünce. Kura Irmağı nın yıne o eskı ve sovlu değerierımızı 'Anado- lu'dan Hazar'a kadar taşımasını dılemekten başka elımden bır şey gelmıvor Özgurluk Meydanı'na ulaştığımızda da bu kez karşımızda 20 vuzvil boyunca kentm kazandığı "sosyalist başkent" kımlığının yıne tarıhten gelen değerlerı de koruvan gorkemlı goruntulen çıkıyor Tepedekı "'Giırcd Ana" heykelının sankı koruyucu bakışları altında şımdı ozgurlüğu yaşamaya çalışan bu buyuk meydan. hemen tahmın edılebıleceğı gıbı eskıden "Lenin" adını ta^ıyormuş Özgurluk Mevdanı na açılan geniş caddelerden bellı kı buyuk prestıjı olan "Sh. Rustaveii Bulvan" ıse eskıden berı aynı ada sahıp ve 12 yuzyıldan ünlu bır Gurcu şaınn anısını vaşatıvor Aynı anda kentm kulturel mekânlarının da sıralandığı orneğın tıyatrolann opera ve bale bınasının. gençlık. lokallerının ve egıtım kurumlarmın bulunduğu bu guzel bulvarın en gorkemlı yapısı ıse hıç kuşkusuz şımdı parlamentoya bağlı kongre ve toplantı hızmetlen ıçın kullanılan eskı Marksızm ve Lenınızm Enstıtusu Bınanın. bulvara bakan anıtsal cephesındekı dev sutunların uzerınde ve göstenşlı saçak komışının hemen altındakı meımer alınlıkta daha önce ver aldığı sov lenen Marks, EngeJs. Lenin \e Stalin resımlen de artık yoklar ve sokulen yerlen beyaz bovalı olarak sankı geçmışı unutmaya çalışıyor tıflıs'te hemen her yenı uygulamada ozellıkle ">akın geçmiş" sılınmeye çalışılırken buna karşın uzak geçmış neredeyse tum ozellıklenyle korunmaya çalışılıyor Aslında sosyalist dönemde de özenle yaşatıldığı ve yıkılmadan gözetıldığı bellı olan 18 vel9 yüzvıîaaıt taş ve ahşap yapılar. son vıllardakı ekonomık darboğaza karşın vıne de özenle restore edılıyor. temızlenıyor. boyanıyorlar Bunlar arasında kentm şımdı merkezınde kalan. ama 16 yuzvıladek dış surlarını oluşturan yuksek kale duvarlannın uzenndekı ya da bıtışığındekı geleneksel ahşap vapılar ıse oldukça ıvı durumdalar ve otel lokanta vb amaçlarla da kullanılıvorlar Kura Nehrı nın her ıkı kıyisindakı yamaçlarda yer alan ve çoğu kayalar üzenne oturan benzer sıvı! mımarlık orneklen de Tıflıs'ın uygarlık bınkımını 21 yüzyıla da taşımaya nıyetlı görunüyorlar Sozün kısası Tıflis, tanhsel bır başkent olmanın hemen tüm ozellıklennı gururla taşıyor Hele Kura'yı o/lesme yurekten ve sevgıylekucaklıyor kı 1 5 mılyon kışılık bır kentın tam ortasından geçmesıne karşın. bu banş ırmağının en azından hep "balık rutulafnlecek" temızlıkte kalması ve Hazar a doğru yıne aynı güzellıkte akıp gıtmesı ıçın elınden gelenı yapıyor . Booker Ödülü, savaşı anlatan kadın yazann Kultür Servisi - tngıltere'de her Bo- oker Odulu oncesı edebıv at dünyasında muthış bır hevecan vaşanır Bu vıl bu hevecan. odul vıne Hınt asıllı tngılızyazarSalmanRuşdi'yegıt- tı gıdecek derken Pat Barker ın Bınn- cı Dünya Savaşı'nı konu alan üçlemesı- nın son bolumu olan "TheGhostRoad" romanına venlmesıy Ie sona erdı Bu yıl- kı Booker Ödülu ne adav olan Salman Ruşdı'nın "TheMoor'sLastSigh'".Bar- r> Lnsworth"un "Morality Piay*",Justin Cart»nght'ın "In Every Face I Meet" ve Titn VMnton ın "The Rider" adlı ro- manlan arasındanseçılen Pat Barker ın "The Ghost Road" adlı kıtabı eleştır- menlerce savaşı konu alan klasık ede- bı yapıtlar arasında onernlı bır yere otu- racak denlı zengın bır roman olarak go- ruluyor "TheGhost Road"dakı ana karakter- lerden bırı, gerçekte yaşamış bır psıko- log v e antropolog. W H R Rhers Kıtap- lannda gerçek kışılerle hayalı karakter- len buluşturan Pat Barker bu romanın- da da benzer bır yol çızıyor Romanın- da, savaşın, bırey vetoplumlan nasıl et- kıledığını ırdeleyen Pat Barker Rı- vers'm maceralarından kurduğu kolaj- la Bınncı Dünya Savaşı'nın gerçekçı bır portresını çızıyor 1943 doğumlu olan Pat Barker tngı- lız edebıyat dünyasında bugün geldığı noktava kolay enşmemış 13 vıl gıbı uzun bır sure yavıncıların kendısını ge- nçevırmesındenyılmavanvazann ken- dısı gıbı tngıltere'nın kuzeydoğusunda yetışmış kadınlann yaşamını konu alan ılk romanı, 1982 yılında yayımlanmiş Ingıltere'nın ışçı sınıfından gelen Bar- ker'ın aılesındekı kadınlann. Barker'ın romanlannda karşımıza çıkan bır van- dan yoksullukla savaşırken bıryandan aıle ıçı tacıze maruz kalan kadınlara esin kaynağı olmuş olması buyuk olasılık Barker 1984 yılında yavımlanan bır sonrakı romanında ıse. Yorkshıre'da bır grup fahışenın sen cınayetler ışleven bır katılle nasıl başa çıktıklan, yaşadıkları korku ve dehşetı anlatıyordu Pat Barker'ın yazarhğında bırdonüm noktası oluşturan romanı "Regenerati- on" ıse. 1991 yılında yayımlandı Pat Barker ın Bınncı Dunya Savaşı nı ko- nu alan uçlemesının ılk bolumu olan bu kıtap vazann buyukbabasınm bu savaş- ta y/aşadıklan uzenne kunılmuştu fjçlemenın ıkıncı kıtabı olan "The Eye ın the Door"u 1993 yılında yavım- lavan Barker bu yıl ıçınde yayımlanan "TheGhost Road" ıle üçlemey ı tamam- lamıştı Pat Barker ın Booker Odulü nü al- ması. Ingılız edebıvat dunvasında se- v ınç varatırken. odulun bır kez daha Sal- man Ruşdı ve (Ruşdı ılk kez 1981 yı- lında "Gecevansı Çocuklan"yla bu odulü almış geçen yıl da tüm Booker odüllû romanlar arasından seçılen bu- y uk Booker a -Booker of Bookers- de- ğer görulmuştü) venleceğını du^unen- ler hayal kırıklığına uğradı "Ş^tan \yetleri*'adlı kıtabı nedenıy- le altı yıl once Humevni nın hakkında olum fetvasi çıkardıgı Salman Ruşdı Booker a aday olan "The Vioor's Last Sigh" adlı romanıyla bu kez Hındu'lan kızdırdı Yazann doğuın yen olan Bom- bay'da kıtabın yasaklannusi ıçın gö>- tenler yapıldı 1943 doğumlu Pat Barker bu yılki Boooker'ı aldı. ODAK NOKTASI AHMET CEMAL Vedat Günyorun Aydınlık Ufukları... Aramızda yaşamakta olan kımı ınsanların buyuktuk- len sankı guneşe bakmak gıbıdır, alçak goni'.lu kışı- lıklen, eserlennın saçtığı parlak ışığın arkasında gızlı kalır. Bakışlarımızı ne zaman onlann ycnune çevırsek, ancak bu ışığın sonsuz nımetlerınden yararianabılı- rız Işığın asıl kaynağı ıse hep o kendıne ozgu, belkı bır tur koza yerıne geçen kuytularda, dunyanın alışı- lagelmış gurultulerının uzağındadır Tıpkı nasıl nıtelendırmem gerektığıne yıllardır karar veremedığım, herhalde onun ıçm hıçbır nıtelemeyı yeterlı bulmadığım Vedat Günyol gıbı Edebıyatımızın buyukdeneme, eleştın ınceleme ve çevırı ustası Vedat Gunyo) ıçın belkı de en doğru sap- tama, onu "ışığı getırenlerden bırı" saymak olabılır Seksen yılı aşan omrunu yalnız "resmı" gorev nıtelı- ğındekı oğretmenlığıyle değıl, fakat bugun raflardol- duran turlu yazılarıyla çevınlerıyle ve nıhayet onyıllar boyunca çıkarttığı o unutulmaz "Yenı Ufuklar' dergı- sıyle kısacası duşunulebılecek her çabasıyla aydın- lık ınsanlar yetıştırme hedefıne adanmış bır usta ıçın sıradan sozcuklerın kalıplan aracılığıyla bır nıtelendır- me bulabılmek gerçekten de kolay değıldır Vedat Gunyol tıpkı Halikamas Balıkçısı, Saba- hattin Eyuboğlu ve Azra Erhat gıbı Ataturk'un aç- mış olduğu ışıklı yolda Turkıye'ye ozgu Cumhurı- yet'ın kuruluşunun ardından Turkıye'nın çok gerek- sındığı bırhumanızmı yaratmışolanlararasındadır Ar- tık okullanmızda ve unıversıtelerımızde nıce zaman- lardırsozuedılmeyen, "yenıBatılı' kımı aydınlarımız- ca da beğenılmemesı yeglenen bu humanızm, Batı'da bır zamanlar Ronesans'ın yarattığı 'yenı ınsan" tanı- mı doğrultusunda bılgıyı, bılımı ve sanatları yaşam ıçın temel edınmış bır dunya goruşudur Bu goruşun, ba- şını Erasmus'un çektıgı Batı humanızmıne ustun olan yanı ıse ınsanı bır kavram cterak değıl, fakat Goet- he nın deyışıyle ancak "sevgı ıklımınde yaşayabılen bırcanlı"olarakelealmasıdır Buhumanızmınçşrçe- vesınde Homeros'un destanlanyla Yunus'un sesle- nışlerı, Montaıgne'ın kendınden yola çıkıp butun ın- sanlığa yonelışıyle Pir Suttan AbdaPın toprağın be- reketıyle beslenen bılgelığı Mevlana'nın umut der- gâhına sevgı dolu çağrılanyla Shakespeare'ın kah- ramanlanmn ınsancaçıkmazlan, butun msanlığın bes- teledığı bır ezgı ıçensınde kaynaşıp butunleşır Boy- lesıne zengın kaynaklardan beslenmış bırezgı ıse hıç ayrım yapmaksızın butun msanlığın hızmetıne sunul- muş, tukenmek bılmez bır pınar gıbıdır, o pınarın ba- şına gıden kım olursa olun, susuzluğunu dındıreme- mesı duşunulemez Bıraz yukarda adlarını saydığım arkadaşlan gıbı Ve- dat Gunyol'un da boyle bır humanızmı nasıl oluştur- duğunu lyı anlayabılmek ıçın neler uzenne yazdığına, kımlerden çevırı yapmış olduguna bakmak gerekır. Orneğın Orhan Burıan'ın olumunden sonra uzun yıl- laryorulmak bılmeksızın çıkarttığı "Yenı Ufuklar" der- gısı kısaca tanımlamak gerekırse Doğu ve Batı du- şuncesının, ozetle butun bır duşunce seruvenının ve o seruvenın hertoplumdan gelme yaratıcılarının cen- netıdır Bu dergının gunumuzde artık yalnızca merak- lılann kıtaplıklarında ve sahaf raflarında kalmış olan sayıları, tıpkı bırzamanlann "Tercume Mecmuası" ve Memet Fuat'ın "Yenı Dergı's\ gıbı, başlı başına bır okuldur Kaleme aldığı denemelerde Vedat Gunyol ıçınde yaşadığı toplumu dunu. bugunu ve yarınıyla sureklı sorgulayan, ama bu sorgulama sırasında o toplumun ınsanlarına hep sevgıyle, alçakgonullulukle, hoşgo- ruyle yaklaşan daha çok o ınsandan bugune kadar esırgenmış olanlann hesabını çıkartma peşınde bır ay- dın kımlığıyle belırgınleşır Bu kımlık bıreyı devlete kul etmeye hep karşı çıkan, tersıne devletın ancak ınsanlar ıçın var olabıleceğını savunan o ışıklı çızgı- sınden odun vermeye hıç yanaşmamış bır kımlıktır Cevınlerınde ıse Vedat Gunyol, yıne aynı yolun yol- cusudur Dıl duzlemınde elçılıklerını ustlendıklerı, hep dunyanın ozgurlüğu ve sevgıyı ınsanoğlunun temel erdemlen bılmış buyuklerıdır Nıcelık ve nıtelık olarak bır ınsan omrune -hele bu ulkenın koşullarında 1 - sığ- ması çok zor olan bu dev çevırı çabasını Gunyol kı- mı zaman yalnız başına kımı zaman da Sabahattın Eyuboğlu, Azra Erhat ve Mına Urgan gıbı duşunce arkadaşlanyla bır ımece ıçensınde gerçekleştırmıştır Ulkesının yonetımlen Vedat Gunyol'un bu ışık ta- şıma çabalarına onu Sabahattın Eyuboğlu ve Azra Er- hat ıle bırlıkte hapse atarak karşılık verdı Parasal ba- kımdan ıse Gunyol, hangı yazgının taşıyıcısı olduğu- nu 1952 yılında kaleme aldığı "BırHırka BırLokma" adlı denemesınde şoyle anlatır " Gerçekten ozgur olmanın temel koşulu şu Lokma, hırka tasasından uzak kalabılmek Tabıı, hırka var, hırkacık var Lok- manın buyuğu var, kuçuğu var Sorun, lokmanın da, hırkanın da ozguhukle bagdaşanını seçebılmekte Lokmanın buyuğunu mu seçtın, özgurluk kuşu çok- tan uçup gıtmıştır Boğazını daralt ozgurluğun tah- tına çık otur Gerçek ardında koşanın kemen sıkı ol- mak gerek " Vedat Gunyol, özgurluk ıçın, ınsan ıçın hâlâ çalışı- yor Ve ben her çalışma gecemın sabahın kapısını ça- lan saatlerınde, yaşadtğım zamanı onun gıbı bır sev- gı ınsanıyla paylaşabılmenın doyumsuz mutluluğunu hıssedıyorum Yeni sezona 'Çetin Cevizie merhaba Kultür Ser\isi-Tıyatro Istanbul. yenı sezonda guçlu bır kadronun sunacağı ıkı yenı oyunla perdelennı açıyor Banllet ve Gredy nın oyunu 'Cetın Cevız". Efes Pılsen ın sponsorluğu ıle Cıhan Lnal Nevra Serezlı. Orçun Sonat. İsmail Hakkı Şen, Nuran Oktar, Denız Uğur ve Ayberk Atılla'dan okışan bır kadro tarafından sanatseverlere sunuluyor Oyunda orta yaşlı. tanınmış bır çellıst vırtuoz hayatını kocasına adayan eşi ve yenı tanıştıkları gazetecı bır genç kız arasında yaşanan olaylar etkılı bır dılle anlatıhyor Bır yanda 30 yıllık koklu ve değerlı bır ılışkı ote yanda genç. taze bır hevecan vaadı ıle yaşanan orta yaş bunalımı bır komedı atmosfennde ırdelenıyor Tıyatro Istanbul, bu yıl Çetın Cevız'ın yanı sıra Alevveı Arbuzov un Eskı Llusal Komedya ve Bemard Slade'ın Seneye Bugun' adlı oyunlannı da yıne Etes Pılsen'ın sponsorluğu ıle sahneleyecek Aynca. C ıhan Lnal'ın oynadığı. Raymond Fıtzsımmıons'un "Aktor Kean" ısımlı oyunu da Tıyatro Istanbul bunyesınde oynanacak Yeni bip yayınevi, iki kitap Kültun.Servisi - ^>ıır ve sınema kıtaplan ağırlıklı yayın yapacakolan 'Hera Kıtaplığı" Huseyın A.lemdar'ın edıtorluğunde ılk ıkı kıtabjııı yayımladı Osman Serhat Ereklı'nın seçme şiırler kıtabı 'Yoksulluklar vc Afıfe Kalender Onel'ın uçuncu şıırkıtjbı 'Suskun Resımler Durağı Hera Kıtaplığı. onumuzdek: gunlerdc Cemal Şan'ın odullu senaryosu "Donersen Islık Çal'ı trcument Lçan'nın venı ^ıır kıtabı ^ ırtıksiz Sozler'ı, bır derleme olan "Şıırlerle Vesikalı \arım'ı. Yelda Karataş'ın ılk şıır kıtabı 'Urperme' ıle, Arzu Okay ve Ahmet Mekın adına ıkı album yay ımlayacak