Katalog

Cumhuriyetİmtivaz Sahibi: Berin Nadi Genel Yav ın V onelmcnı Orhan Ennç• Genel \avın Koordınatoru Hikmi't ÇetinkavaO Ya/ıışlerı Mudurlcrı fbrahim S ıldız, Dinciavanç(Sorumkı) % Haber Merkezı Mudunı Hak<ın kara • Gorsel \ önetmen Fıkret Lser I)ı> Ilabi.1 lcr !• rgun Balcı# KtıhKırı( Y jlçın (, jkır # I konomı Bulenl Kı/jnlık • R.ıd\o T\ l \j;ar Fremcklar • kıılıur lljndan îjcnkoktn % Spor Abdulkadır 'S uctlman # v urt llahvrkr Mehmet Sara<; # Mıkluilılır Sanıı karaoren • (.cvırı Sc\fet(ın lurhan • Du/t-ltıiK \bdullah N a/ıcı V j \ ın K u r ı ı l u 1 1 h d n S e I c, u k (li.ıskın) Orhan Hrını,, Oktav Kurtboke O/gcn \car. llıkmel (, ılıııka>a. ^ukran Soner, Krjjun Balcı. l>ın<; I avanç. Ibrahım V ıldı/, Orhan Bursalı. Muslafd Kalba\ \nkor.i Iı_rr>Mkısı Mustafa Balbav # lljbı_r Muduru Doğan \kın \Ulurk HuKarı No 12^ Kat"4 [iükanlıkldr \nkara TLI 4l l ;*i02()(7hal) laks 4l4->O27#i/mırTı-mMkiM ScrdarKı/ık. II /ıyj Hlv H S 2 S 2 1 TLI 4411220 I aks 44191 17 • \dana rcniMİctM <; etın Yığenoğlu. Inonu ( d IIYS No I Kat I Tcl }s22SS<| laks "Î Mucsscsc Mudunj lro)Krkut©Koordınalor Uımet Konılsan # Muhascbı. Bulenl Y ener # Idan. Husevın Gurer # l>ktnx. Onder Çelık • Bılyı l ^ m Naıl İnal • Bılgıvıyar SıstLm Mürüvet (, ıler 9 Rcklam Reha IVlman • Hjlkljilı>kı!cr Nurten Bertuoy Yı\ınıltfYaB\e Basaa: Venı dun HaKr \|an->ı Tnkuuıgı 1J1I W41 Ijgaloglu l i m U l PK 1 4 MII \ı V ı\ım.ılık \ S Ut mhı ! T J ıl) : i : ı •>!: ( l-ık. (0 ' i : i M l Ak 1995 Imsak i 44 Guntş 7 19 Oulc 12 21 Ikındı 14 4X Akşam 17 10 Yatsı 18 34 Prens Chanlesın • LO\DRA(AA)-Prens Charles ın 15 yıllık ozel uşağının basına >aptığı açıklamalann yankılan suruyor Uşağın anlattığı olaylan değerlendıren psıkologlar resmı görüntüde 'dunya sorunlanyla ılgılı. ağırb'aşlı ve ftlozofık bır kışı' olarak yansıtılan Charles'ın gerçekte 'kontrolsüz. ofke nobetlen geçıren. egzantnk ve ganp" bır kışılık sergıledığını soyluyorlar Çocuk ve cmselük • İSTANBUL(AF NKA)- Çocuğun psıkoseksuel gelışımı sırasında cınsellıkle ılgılı sorulanna anne \e babanın \ereceğı yanıtlar \e>a ta\ ırlannın çocuğun enşkınlık donemındekı ruhsal gelışımını belırledıği kaydedıldı Psıkolog Suna Tanaltay "Ebevevn tarafından çocuğa gelebılecek şaşırtıcı veofkelı tepkı, duygusal gelışım açısından zararlıdır Çocuk, açık yureklılıkle merakını dıle getınr Ona kızmak ve sert tepkıde bulunmak ılerde cınsel \e ruhsal >aşamını ters vonde etkıler" dedı Hastanede ağır IİST \NBl L (AA> Kartal Eğıtım ve Araştırma Hastanesı, abnan duşuk kalıteh yakıtın brulorlen bozması > uzimden ıkı gundur soğukta faaıy etını yurutüyor Başhekım Muzaffer Yıldız, hastanede amehy atlann ertelendığını, yatan hastalann da eleİctrik sobalaryla ısıtılmaya çalışıldığıru bıldırdı İnmemiş testis'lere dikkat • ERZIRUM(AA)- Ataturk L'nıversıtesı Araştırma Hastanesı Çocuk Cerrahısı Anabılım Dalı Başkanı Yrd Doç Dr Bedıı Salman. bebeklık çağında görulen "ınmemtş testıs'lenn 2 yaşına kadar tedavı edılmemesı halınde kısırlığa >ol açtığını soyledı "Ikı yaşına geldığı halde. torbasında vumurta bulunmayan hastalar. mutlaka amelıyat edılmelıler 2 yaşından sonra. amelıvatla ındırılen vumurtalıklar enşkın yaşamda ışlevlennı geç kalındığı ıçın kavbedıyorlar" dedt TüPkiye'de eğitim • İZMİR(AA)-Turkıye'de ılkokula kayıt oranının yüzde S)7 olmasına karşın bu rakamın ortaokullarda yüzde 68"e ındığı bıldınldı Bırleşmı^ Mılletler Çocuklara Yardm Fonu (LNICEF)yetkılılerı. "Daha sağlıklı \e eğıtımlı çocuklar ıçın UNICEF'ın Turkıye'de çocuklara >onelık bazı hedeflen \ar Yurdumuzda, ılkokula ka>ıt oranı. yuzde 97'dır ortaokullarda ıseoran >uzde 68 e ınmektedır Ortaokula ka>ıt açığının 1996 vılına kadar >uzde 80 oranında aialtılması gerekmektedır" dıve konustular Öğretmen atamasına yeni düzenleme • 4NKARA(AA)-Mılh Eğıtım Bakanlığı zorunlu hızmet bolgesınde 3 yıl gore\ yapan öğretmenlerın ıstedığı ılllcre atanması esasını kaldmrken sağlık raporu ıle yapılan tayın ısteklennı de 'öğretmen ıhtıyacı olan ve rahatsızlığın tedavı edılebıleceğı yer' koşuluna bağladı Zorunlu hızmet bolgesınde 2 yıl gorev yapan öğretmen, kalkınmada öncelıklı ıllerden bınne. 3 yılını dolduranlar ıse ancak bran^ında ıhtıyaç bulunan ıle atanma ısteğınde bulunabılecekler 'Türkiye Nüfııs ve Sağlık Araştırması' anne ve çocuk sağlığı sorunlannı aşamadığımızı ortaya koydu Aile planlaması köylere ulaşamadı•Turkıye genelınde 1991 yıhndan bu yana sürdürülen dev ölçekh araştırma, aıle planlaması ve çocuk sağlığı konusunda son yıllarda önemlı gelışmeler yaşanmakla bırlıkte. sorunlann butunüyle aşılamadığını ortaya koydu. •Araştırma sonuçlanna göre doğurganlık, aıle planlaması, çocuk ölümlen ve beslenme gıbı konularda bölgeler arasında önemlı farklar bulunuyor. Sorunlar, doğudan batıya gıdıldıkçe azalıyor İstanbul Haber Sen isi - Tür- kı>e genelınde 1991 yılındanbu yana yurutulen "Türkiye Nufus \e Sağlık Araştırması", ulkernız- dekı aıle planlaması çocuk olumlen ve beslenme konuların- da önemlı sonuçlar ortaya koydu Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı \e Aıle Planlaması Genel Mudurluğu ıle ABD"de kurulu Macro Internatıonal Inc arasın- da ımzalanan ıkılı anlaşma gere- gı projelendınlen ve Hacertepe Unıversıtesı Nufus Etutlen Ens- tıtüsu'nce 1991 yılındanben sur- dürulendev ölçeklı "Türkij'e Nü- fus ve Sağlık Araştirması'", anne ve çocuk sağlıgının önemlı olçu- de bozuk oldugu sonucunu ver- dı Dun>anın değişık ulkelennde beş >ılda bır >urutulen Demog- raphıc and Health Surveys (De- mografı ve Sağlık Araştirmalan) adlı programın Turkıye parçası- nı oluşturan ve UNIÇEF ıle U S Agency For Internatıonal Deve- lopment ında(USAID)aralann- da bulunduğu çeşıtlı kuruluşla- rın malı desteğı>le gerçekleştın- len araştırma. Turkıye'de aıle planlaması ve ana çocuk sağlığı hızmetlennın gelıştınlmesı ıçın gereklı venı sağlık polıtıkalan uretmeyı amaçhyor Çok yönlû araştırma Bu amaç çerçevesınde 1991 yıhndan ben yerlı ve yabancı 31 uzmanın koordınasyonundayak- laşık 150 araştırma gorevhsı ta- rafından surdurulen Turkıye Nu- fus ve Sağlık Araştırması (TNSA) "Doğurganlık". "Aite planlaması" "duşukler ve ölıi doğumlar" "doğurganlıgı etki- leven ara değişkenkr" "doğur- ganlık tercihleri" "*bebek ve ço- cuk olumluluğıT "anne veçocuk sag- lıgı" ıle "bebekk'rin,çocuklannvean- nelerin beslenmesi" konularında çar- pıcı sonuçlar ortaya koyuvor Turkıve'de kadın nufıısunu temsıl eden 4 bın I25'ı kentte, 2 bın 394'u kırda >aşa>an 15-49 yaş grubunda toplam 6 bın 519 kadın uzennde uy- gulanan araştırma sonuçlan doğur- ganlık hızlannın. kadın ya^ı ılerledık- çe azahş gosterdığını, 45-49 yaş gru- bunda doğum yapan kadınların ço- cuklanndan beşte bınnın hayatta ol- madığını ortaya koydu Bunagore do- ğurganlık hızı ıle kadınların bulun- dukları yaş grubu arasında ters oran- tılı bıreğılım sergılenıyor Yaş ılerle- dıkçe doğurganlık hızının azaldığı bebek olumlennın daha çok 30 yaş ustu grupta gerçekleştığı gorülüyor Araştırmada, Turkıye'de ortalama olarak her yüz kadından 37"sının do- ğum oncesı herhangı bır sağlık kont- rolunden geçmedıgı, her yuz kadın- dan 23 2'sının ıse sağlık personelı yar- dımı olmadan kendı olanaklan ıle do- ğum yaptığı sonucunu verdı Doğum oncesı bakım alan kadınların oranı ıle sağlık personelı yardımı ıle doğum DOĞURGANLIK Bolgeleregore orialama doğurganlık D O Ğ U R G A N L I K TERCİHLERİ 15-49ya$(onn oGki ; , evB iudnlarm %U a Htmefl ıstıyor 5« BoskocKuk Vİ Evli kadınların ıdeol cocuk soyılonran ortolomosı 2 4'tûr DOĞUM ONCESİ BAKIM VE DOĞUM HİZMETLERİ Türkije Nöfus ve Sağlık Araştırması sonon vılda bebek ve çocuk öiümlerinde önemli bir azalma olduğunu, ancak bunun özdlikle kırsal alanda hâlâ önemli bir sorun olarak sürdiığünü ortava kovuyor. Araştırmada a\ nca aşılanma \e beslenme sorunlanna da dikkat çekilivor. Bolgelere gore doğum oncesı bakım alonlonn oranları (%) BEBEK V E C O C U K O L U M L E R İ Bolgelere gore bebek, co<vk ve bes yas altı otün bızlorı (bın canlı doğumda) Bebek Ölüm Hızı Çocuk Olum Hızı Bes Yaş Altı Olüm Hızı Batı Güney Orta Kuzey Doğu 42.7 55.4 57.9 1 44.2 60.0 5.6 7.8 12.0 5.6 U.O 48.0 62.8 69.2 49.5 70.4 TÜRKİYE 52.6 8.8 60.9 yapan kadınlar arasında bolgelere go- re farklılıklar gozlenıyor Batı Ana- dolu'da her v uz kadından 86'sı doğum oncesı sağlık kontrolunden geçerkcn, Doğu Anadolu'da yaşayan kadınlann yuzde 33'u doğum oncesı hıçbır sag- lıkkontrolunetabıtutulmuyor Turkı- ye'nın dıger bolgelerınde ıse bu oran sırası ıle Kuzey ^nadolu Bolgesı'nde yuzde 63. Orta Anadolu'da vuzde 59, Güney Anadolu'da yuzde 74 Bolgesel farklılığın ortava çıktığı bır başka alan ıse yıne sağlık persone- lı yardımı ıle doğum >apan kadınlann oranlanndagoruluyor Bunagore Ba- tı Anadolu'da yaşayan her yuz kadın- dan 94"u. Guney Anadolu'da 84'u, Orta Anadolu'da 77'sı, Doğu Anado- lu'da ıse sadece 50'sı sağlık personelı yardımı ıle doğum yapıyor Bebekler ölüyor Araştırma venlerının orta>a koydu- ğu bu olumsuzluk, annelere oldugu kadar çocuklara da yansıyor 1988- 1993 donemınde bebek olum hızı bın canlı doğumda 53 olarak hesaplandı Aynı donem ıçensınde dunyava gelen her bın bebekten 63 unun beş >aşına gelmeden yaşamını yıtırdığı saptandı Bebek olum oranlan aynı dönem ıçe- nsınde Batı Anadolu'da bınde 43. Ku- zey Anadoludabınde 44 Gunev Ana- dolu'da bınde 55. Doğu Anadolu'da ıse bınde 60 olarak gerçekleştı Kısa doğum aralığından sonra doğan be- beklenn, uzun doğum aralığından sonra doğanlara oranla dahaz fazla olum nskı taşıdığına dikkat çeken uz- manlar sık aralıklı doğumlardan kaçı- nılmasını onenyorlar Araştırmalar,Turkı\e'de kadınlann oncekı yıllara gore daha geç e\ lenme eğılımınde olduğunu ortaya çıkardı Turkıye genelınde 19 oldugu belırle- nen ortalama e\lenme >aşının batıda daha ust yaşlara doğru tırmanırken Doğu Anadolu'da 15 yaşa kadar gen- ledığı ka>dedıldı E\lenme yaşinı et- ktleyen bır başka etken ıse kadınlann eğıtım duzelenyle orantılı Eğıtım du- zeyı yukseldıkçe erken evlılıklerın azaldığı duştükçeartışgosterdığısap- tamasında bulunuldu Devlet tstatıstık Ensıtıtusu'nun (DİE) geleceğe >onelık nufus tah- mınlerıne gore 2 bın yılında Turkıye nufusunun 69 5 mılyona 2 bın 10 vı- lında ıse 82 mılyona yükseleceğı kay- dedıldı Nufus \oğunluğu yonunden dunyanın en kalabalık 20 ulkesı ara- sında bulunan Turkıye"dedoğurganlık tercıhlen ve aıle planlamasındakı ek- sıklıkler araştırmanın ortaya koydu- ğu dığer olumsuz sonuçlar arasında yer alıyor Aile planlaması yetersiz Araştırma venlen. aıle planlaması- na ılışkın bılgı duzeyının oldukça yuk- sek olduğunu, buna karşılık gebelığı onleyıcı yontem kullanımında çeşıtlı sorunlarla karşılaşıldığını gosterıyor Evlı kadınlann yuzde 99'u. en az bır yontem hakkında bılgı sahıbı ıken yuzde 37'sı gebelığı onleyıcı herhan- gı bır yontem kullanmıyor Gebelığı onleyıcı yontemlere başvuranlann yuzde 57'sı geleneksel yöntemlerı kullanırlarken, sadece yuzde 4'ünun modern aıle planlaması yontemlennı uyguladıklan ortaya çıktı Gebelığı önleytcı yontem kuüanımı da yıne bolgelere gore farklılıklann göruldu- ğu bır başka alanı oluşturu>or Buna gore Batı Anadolu'da kadınlann yuz- de 72'sı Kuzev Anadolu'da vuzde 64 u. Orta ve Guney Anadolu da yuz- de 63"u, Doğu Anadolu'da ıse >uzde 42'sı geleneksel veva modern gebelı- ğe karşı onlem alıyorlar Devletın aıle planlamasına >onelık çalışmalan eğıtım ve gelışmışlık du- zeyının >avgın oldugu bolgelerde yuksek bır orana ulaşırken Doğu Anadolu'da oldukça duşuk bır oran sergılıvor Batı Anadolu'da her vuz kadından 6sının. Kuzey, Guney ve Orta Anadolu'da I l'ının Doğu Ana- dolu'da ıse 29 unun aıle planlaması ıçın sağlık kuruluşlanna başv urdukla- n halde bu ısteme ılışkın gereksınım- lennın karşılanamadığı ortava çıktı TNSA aıle planlaması konusıında çeşıtlı sorunlarla karşılaşan kadınlann yuzde 18 ının ısteyerek duşuğe baş- vurdukları duşük vaptıktan sonrakı donemde ıse aıle planlamasıpda mo- dem bır >ontem kullanmaya ba^ladık- lan sonucunu verdı Araştırma sonuç- lan aynca. 15-49 yaş gurubundakıka- dınlardan >uzde 70 ının sahıp olduk- lan çocuktan başka çocuk ıstemedığı- nı yüzde 14 unun 2 yıl sonra bır ço- cuk sahıbı daha olmayı duşunduğu- nu. yuzde 10'unun ıse hemen bır ço- cuk sahıbı daha olmavı ıstedıklennı ortava koydu Dunvaya gelen her 20 çocuktan bı- nnın bır yaşına gelmeden once yaşa- mını yıtırdığı Turkıye'de karşılaşılan en önemlı sprunlardan bınsı de veter- sız beslenme konusu Turkıye'de do- ğan her > uz bebekten 19'unda. kronık hale gelen beslenme bozukluklan go- ruldu Vetersız beslenen her yuz ço- cuktan 10 uBatı Anadoluda. 15'ıGü- ney Anadolu da 19'u Orta Anado- luda. 13 u kuzey Anadoluda. 33'u ıse Doğu Anadolu da vaşıvor Aşılama programlan Çocuklar hdstalıklara karşi vucut dırencını onemh oranda azaltan kro- nık beslenme bozukluğunun yanı sıra koruvucu sağlık hızmetlennde de çe- şıtlı sorunlarla karşı karşiya bulunu- yorlar Araştınnada. yaşlan 12 ıle 23 ay arasindakı her uç çocuktan bınsı- nın tam aşılı olınadıklan. gen kalan her ıkı çocuğun ıse aşılama program- lannın yeterlı duzeyde vapılmadığı sonucu elde edıldı Aşılan bır yaşın- dan once tamamlanan çocuklann ora- nı vuzde 59 larduzeyınde kaldı Siyanürlü altına karşı mücadeleyi kazanan Westport halkından 'yılmayın' mesajı Bergamatdara Irlanda^dan destek •Kasabalannda sıyanurlü yontemle altın üretmek ısteyen fırmayı beş >ıllık bır mücadeleden sonra kovmayı başaran Westport Kasabası Halk Inısıyatıfı lıderı Patrıck Hopkıns, Bergama halkına, "Sıze başarılar dılıyorum, ancak unutmayın, madencıler kolay pes etmeyeceklerdır" dedı IZMIR (Cumhurivet Ege Bürosu)- Eurogold şırketının Bergama Ovacık'ta altın ışlct- mesıne karşı mucadele veren Bergamalılara, İrlanda'n>n \Vestport kasabasından destek geldı Sı>anurlu yontemle altın uretmek ısteyen fırmaları, beş yıllık mucadele sonutunda ka- sabalarından kovduklarını belır- ten \Vestport kasabasının Halk Inısıyatıfı lıderı Palrick Hop- kins, "çok uluslu altın firmalan, iş vaatleriyle hızleri dc ıkna et- meve çalıstılar" dedı Bergama da sıyanurlü altına karşı yıllardır yore halkının sur- durduğu mucadclcyı basından oğrcndığını belırten Irlanda'nın NVesiport kasabası Halk İnısıya- tıtı lıderı Patrıck Hopkıns, gon- derdığı mektupta altın maden- Lilığının zararlanna ılışkın uya- rılarda bulunurken, kendı kasa- basındakı mucadcleyle ılgılı de bılgı verdı \\cstport'unda Ber- gama gıbı turıstık bır bolge ol- duğunu vurgulayan Hopkıns tu- nzmın zarar gormemesı ıçın tum dunyayı yardıma çağırdık- larmı oncclcrı kendılcrıne des- ick vermeyen yerel polıtıkacıla- rın, halkın tcpkısı uzerınc kendı yanlarında >er almak zorunda kaldıklarını soylcdı Bugun Ber- gama da yaşananların 1980'h yılların sonunda, madencılığın tehdıdı uzerınc kendı kasabala- nnda da ayncn yaşandığını anımsatan Palrıck Hopkıns, o sı- rada yerel polıtıkacılardan bıle destek bulamadıklarını ancak yerel, ulusal ve uluslararasi du- zeyde mucadelelerını surdur- duklcnnı sovledı Hopkıns, mektubunda şu goruşlere yer vcrdı "Halktoplantılanduzen- ledik ve bu toplanhiarda olağa- nüstu destek aldık. Ucstport, 3500 nufuslu kuçuk bir kasaba olmasına karşın. duzenledığımb buyuk toplantılara 5 bın dola- vında kişi katıldı. Bunun uzeri- nc politikacılar bize çok daha fa/la destek vcrme>e başladılar. IJIusal basında hatta Finlandi- >a, ABD ve \vustralya basının- da bileyer almav ı basardık. Vak- laşık 15 değışık ulkenın televi/- von kuruluşu bı/.ımk1 ılgılendL'' Turizmin önemi VVestport un turıstık bır kasa- ba olması nedenıyle altın ma- dcncılığının turızınc nc gıbı z.ı- rarlar vcrebıleceğı ve turızm sektorundc çalışanl.ırın sayısı gıbı konulann yanı sıra altın ma- dencılığının toprağa. havava, s>u- ya vc denıze vonclık rısklerı uzerınde yoğunlaştıklarını ka>- deden Hopkıns. sozlennı şoyle surdurdu "Burası çok vağmur alan bır bolge. Bunun uzennde durarak. önerilen ahk havu/u ve izleme havu/Jannın. sivanur vc kimva- sal kiıienmeden kavnaklanan riski arttıracağını sovledik. Siz de altın madencilığinin v apılaca- ğı >erde hangi ağır nıetallerin buİunduğunu bilmelisıniz. \ltin içeren kavalargenellikle kadmi- vunı, kurşun, arsenik ve diğer ağır metalleri de içerirkT. Mtının çıkanlması sırasında ortava çı- kacak bu ağır meUller. sivanur- den çok daha tchlikı.lı kiıieticı olabilmektediıier. Altın maden- ciliğınden kcsinliklc huv uk /a- rar goreeek /cvtin vetıştincik> rinden destek almav a çalışnıanı- zı oneriyonım.'' Madencılık şırketlcrının. ıs- r.ııkı "madeneiliğin iş alanı yara- tacağını" s>ıvunaı.aklannı an- cak. Bergama gıbı bır yerde ma- dencılığın yarattığıişalanından daha fazla^ını yok edeceğını vurgulavan Hopkıns. "*Biz,çok buvük miktaıiarda altın bulu- nan bolgemızde madeneiliğin yol açacağı tehdıtleri durdurmavı basardık. Fakat biz bu başanvı halkın gucuvle kazandık, politi- kacılar ile değirdedı Hopkıns. polıtıkauların yalnızca seçım- lerde kaybedeceklen kaygısıyla kendı taraftannda yer aldığim belırterek "TurkKe'de de a>nı durum var mı bilmivorum. An- cak, Bergama gibi tarihi ve gü- zel bir bölgede. turizme ve ze>- rin veriştiriciliğine vonelik olum- su/lukla r u/erinde durmak. size politikdestek sa0a> abilir" göru- şunu sa\ undu Hopkıns Bergamalılara her turlu vardıma hazır olduğunu vurguladığı mektubunu, "Size başanlar dilivorunu ancak unut- nıavın. madencıler kolav pes et- meveceklerdir"' sozlenyle bıtır- dı