Katalog

SAYFA CUMHURİYET 18 OCAK 1995 ÇARŞAMBA 12 DIZIYAZI VİETNAMLININ BULUŞMA YERİ- Vietnam'ın en ilginç yerlerinden biri de pazariar. Uzaktan bakıldığında minik şemsıye biçimindeki şapkalar yan yana gelince dev bır ha- sır örtüyü andınyor. Sepetler, çuvallar sağa sola yığılmış. Çevresine büyük bir kalabalık birikmiş. Bazı pazarlarda yalnızca bır cins ürün satılıyor. Vietnam'da yeni umut turizm Ho Chı Mınh kentını henuz tam olarak keşfedememış olma- mıza karşın zamanıınızın kısıt- lı olması ve ulkede daha çok ye- n gormek ıstedığımızden Qu- ang ın rehberlığınde ulkenin kuzevıne doğru bır mınıbüsle yola çıkıyoruz Vietnam'da motorlu araçlann ışı gerçekten zor Az sayıdakı otomobıl, mınıbus, otobus ve kamyon suruculen. cadde ve s o kaklan dolduran motosıklet ve bısıkletlılere çarpmamak ıçın sureklı koma çalıyorlar Şofö- rümuz Goda korna çalarak ıler- lerken daha Ho Chı Mınh ken- tınden çıkmadan motosıkletlı genç bır kıza çarpıvor Çığlık atarak fırlıyoruz, panık halınde- yız Go v e Hoan gayet sakın go- runuyorlar Inıpkızlaılgılenme- ye hıç nıyetlen yok Bızım ısra- nmız uzenne ınıp kızın yarala- nıp yaralanmadığına bakıyorlar Genç kız motosıkletmı yerden kaldın>or. sert bır bakış atıp yo- la devam edıyor Vietnam"dakı motosıklet ve bısıklet kargaşasında boyle ka- zaların cıddıye alınmadığını sonradan gozluyonız Sık sık ça- turçuturçarpışıyorlar Hıç kav- ga çıkmıyor Yere duşen uzennı sılkelıyor. ağnyan yennı ovuştu- rup yoluna devam edı>or Sert bır darbe alan olursa bır sure kal- dınm kenannda orurup kendıne gelmeyı beklıyor öflrendler yotlarda Yol kenarlarında oğrencıler tek sıra halınde yuruyorlar Kız ve erkek öğrencılenn tertemız formalan a>nı model Yakasına kırmızı kurdele bağladıklan be- yaz gomlek ve lacıvert pantolon gıymışler tlkoğretıme oteden ben venlen önem, kırsal bolge- lerde bıle sıkça rastladığımız ka- labalık ogrencı gruplanndan da bellı oluyor Ancak şehırlerara- sı yollarda gule oynaya okulla- nna gıden >a da donen oğrencı- ler ıçın hızla geçen araçlar, cıd- dı bır tehlıke Vıetnam'da kırsal alanlarda vol boyunca en çok karşılaşılan ılgı çekıcı yerlerden bın de pa- zarlar Uzaktan mınık şemsıye bıçımındekı şapkalar yan yana gelince dev bır hasır ortuyu an- dınyor Sepetler, çuvallar sağa sola yığılmış Çevresine büyuk bır kalabalık bınkmış Bazı pa- zarlarda sadece bır cıns ürün sa- tılıyor Çay pazannda yeşıl çay vapraklan obek obek yığılmış Yapraklar çuvallara uzenne ba- sılarak dolduruluyor Tartıldık- tan sonra sıkı bırpazarlık başlı- yor Last Tango In Parls Fransızlann Montagnard de- dıklen Moung koyunde mola venvoruz Mounglar Vıet- nam'da oldukça kalabalık bıretnıktop- luluk Dağ koylennde geleneklenne bağlı, dışanya kapalı bır yaşam suru- )orlar Fransızegemenlığındeuzun su- re kalan koyluler, yabancılan Fransız- ca sozcuklerle selamhyorlar Uzenne 'The Last Tango1 yazılı bır tışort gıy- mış, dudaklan yaprak çığnemekten kıpkırmızı yaşlı koylu kadın Fransızca bılmememızı tuhaf ve kuçumseyerek karşılıyor Muonglar geleneklenne baglı, dışanya kapalı bır yaşam surme- lenne karşın bazıIan 1990'dan sonra haşlayan tunst akınından para kazan- mayı oğrenmışler Tunstler, evlennın onünde keten kumaşlar dokuyan ka- Direnen ıldızın yeni rengi HATİCE TÜNCER • 1802'den ıtibaren Vtetnam'da saltanat süren Nguyen hanedanının sonuncusu Bao Daı'nın yazlık sarayı, Dalat'ın ılgı çeken yapılarından biri. Sarayın bahçesınde ayı, kaplan postu gıymiş gençler dolaşıyor. Rehberımıze soruyoruz, açıklıyor: Turıstler ıçın.' • Dalat'ın ünlü Aşk Vadisı, gençlerın uğrak yeri. önce gelıp dilekte bulunuyorlar, evlenince de ziyarete geliyoriar. Vadının ortasındakı şahane manzaralı gölun kıyısında dolanan çekik gözlü kovboylara bir anlam veremıyoruz. Bunun yanıtı da açık: 'Tunstler ıçın.' SON TANGO, PİRİNÇ VE KOVBOY- Üzerine 'The Last Tango' yazılı bir tişört giymiş, dudak- lan yaprak çignemek- ten kıpkırmızı, yaşlı koylu kadın Fransızca bılmememızı tuhaf ve kuçumseyerek karşılı- yor (ustte solda). Pirinç Vıetnam'ın en önemli urunu. Yol boylarında alabıldiğine uzanan tar- lalardan toplanan ürü- nun harmanı yollarda yapılıyor (üstte sağda). Vietnam'da her şey tu- nstler için, ancak Aşk Vadısı'nde dolaşan çe- kık gözlü kovboylara bir anlam vermek oldukça guç (yanda). veremıyoruz Bu sorumuzu da "tunstler için" dıve vanıtlanı- vor Turıstlere yonelık bu kadar gostenden Vietnam vonetımınm tunzm gelınne çok umıt bağla- dığı açıkça bellı oluyor Viet- nam da Ingılızce yayımlanan bır dergının Tunzm Bakanlığı kav- naklannada>anarak "Dahaçok turist daha uzun süre kalacak" başlığı>/la verdığı habere gore 1993 yılında tunzm gelırlen, gayn safı yurtıçı hasılanın yuz- de 2 8'ı oranında gerçekleşmış Buna gore 1995 yılında tunzm gehrlennın gayn safı yurtıçı ha- sılada vüzde 5 oranında bır ver tutması hesaplanıvor 1995 te gelmesı beklenen tunst savısı ıse 4 5 mılyon "Her şe> turist- ler için", ama tunstın Vıet- nam'da kovbov aradığını duşun- mek. anlaşılmaz bır mantık Nha Tyan'da kalinka Dalat"tan sonra tekrar sahıl şendıne ınerek kuzeye doğru yolculuğumuzu suruduruyoruz Oğlen >emeğımızde. sahılde denız dıbıne oturtulmuş kazık- lar uzenndekı bır restoranda ok- >anus balıklanndan tadıyoruz Uzun bır sahıl şerıdıne sahıp olan bu ulkede balık dığeretler- den daha pahalı Ikı kışı, ıkı kap vemeğe ıçeceklerle bırlıkte otel restoranlannda yaklaşık 30 bın dong odememıze karşın, bır porsıyon balığa 50 bın dong oduyoruz Ancaklstanbul'ago- re ucuz sayılabılır Restoranın tuvaletı ıse ahşap zemınde elıps şeklınde denıze açılan bır delık- ten ıbaret Bundan sonrakı duraklanmız Nha Tyan ve Hoıan da Dalat gı- bı Vıetnam'ın ünlu sayfıye kentlen Akşamm geç saatlennde ulaştığımız Nha Tyan Dr Ale- \andre Yersin'ın burada kurdu- ğu Pastuer Enstıtusu nedenı> le ozellıkle Fransa'da populer bır kent Kaldığımız otelın vuzme hav uzunun kenanndakı şık res- toranında akşam yemeğımızı yı- voruz Gençlerdenkurulubıror- kestra tunstlere eskı Fransız şar- kılanndan oluşan bır konser ve- nyor La Vıen Rose'la buyük al- kış alan gençlenn kapanış par- çası ıse 'Kalınka' oluyor Pirince şiir dınlan gorunce uğramadan geçmıyor- lar Şofbrumuz Go bır kumaşı belıne dolayarak. genç Muong kızlannın be- ğendığı erkeğın karşısına bu şekılde çı- karak duygulannı ıfade ettığını sovlu- yor Mounglar şımdı bu kumaşlardan heybeler, cuzdanlar ve sırt çantalan ya- parak tunstlere satıyor Yolu bır gun Moung koyune duşecekler ıçın belırte- lım Bır metrelık parçalar halındekı ku- maşlar 7 dolar, bır sırt çantası 10 dolar kuçuk bır heybe 2 dolar Ho Chı Mınh'ın boğucu sıcağından sonra Guney Vıetnam'ın en yuksek bolgelerınden bınnde kurulmuş Da- lat'ın senn sonbaharakşamında soluk- lanıyoruz 1891 'de Vıetnam'agelenun- lu bır Fransız bıyolog olan Alexandrc Yersin'ın Dalat İcentının kurucusu sa- yılması ve somurge >onetıcılennın bu kentte uzun sure yaşamış olmalan çok sayıda Fransız tunstı buraya çekıyor 1802'den ıtibaren Vıetnam'da salta- nat suren Nguyen hanedanının sonun- cusu Bao Dai'nın yazlık sarayı, Da- lat'ın en ılgı çeken yapılanndan bın Gençlığını Fransa'da geçıımış olan Bao Daı, 1932'de ulkesıne donerek tahta çıktı OnceFransa'ya,ardındanJapon- ya'ya, daha sonra da Amenkan yone- tımıne yanaşan bu 'sfluV son ımparato- run yazlık sarayı Dalat'a hakım bır te- pede Sarayın bahçesınde ayı, kaplan pos- tu gıymiş gençler dolaşıyor Rehben- mız 'turistler için' dıye açıklıvor Da- lat'ın unlu Aşk Vadısfne'yabancılarve zenginlerin' kullandığı golf sahasının bırkaç kılometrelıkduvannın yanından geçerek gıdıyoruz Aşk Vadisi Dalat'ta genç âşıklar Aşk Vadisı'ne gelıp evlenmeyı dılıyorlarmış Evlen- dıklennde de ılk geldıklen yer y ıne Aşk Vadisı oluyormuş Vadının ortasındakı şahane manzaralı golun kenannda Amenkan kovboylan gıbı gıyınmış at- lılar muşten beklıyorlar Ortalıkta do- laşan çekık gözlu kovboylara hıç anlam Sabah Hoıan'a doğru yolcu- luğumuz yıne pınnç tarlaları arasında sûruyor Vietnam, dun- yanın onde gelen pınnç ıhracat- çısı ulkelennden Bu yıl yaşa- nan sel felaketı nedenıyle urun- lennın buyuk bır kısmı yok ol- masına rağmen ozellıkle kırsal bolgelerde pınnçle ılgılı ışler Vietnam halkının gunluk yasa- mını dolduruyor Pınnç uretıcı- len butun ışlennı yol kenarla- nnda yapıyorlar Şehırler arası vollar kılometreler boyunca pınnçlerle kaplı Harman, yollarda yapılıyor, haşlanmış pınnçler yol kenarlanna dızılmış koca koca tepsılerde kurutuluyor Ho Chı Mınh, 1942-1944 yıllan ara- sındakı tutukluluk gunlerınde yazdığı şıırlennden bınnde halkının mucadele- sını pınnçle ozdeşleştırmış "Pınnç acıdan kıvranırdururhavan- da/Sonra geçeracısı, sut gıbı ak olur/tn- sanlarımız da havandakı pınnç gıbıTumruğu yıye yıye adama ben- zer/Kan ağlaya ağlaya temız pak olur " Yarın:Krallar kenti POLİTİKA VE ÖTESÎ MEHMED KEMAL Şairlerden Barış... Harp Okulu'nda ve Donanma'da bırkaç şıır heveslısı gencın kıtapları arasında Nâzım Hikmet'ın şıırien bulu- nunca olay, ordunun başı sayılan 'Mareşal'e yansır, aske- n mahkeme kurulur Elde belge yokmuş, tanık bulunmu- yormuş, ne çıkar1 Ararlar ve bulurlar Falih Rıfkı Atay, Meclıs korıdorlarında şu sozlerı kula- ğıyla duyduğunu yazar "Vesıka yokmuş ha1 Delıl bulunmazmış ha1 Bız onu Dı- van-ı Harb'de mahkûm ettırelım de gununu gorsun " Mareşal Fevzi Çakmak ağır basar, bırı Ankara'da Harp Okulu'nda, otekı Donanma'da, Golcuk'te duzmece ıkı mahkeme kurulur Nâzım Hıkmet, bu mahkemelerde 28 yıl 4 aya mahkûm ettırılır Aradan 45 yıl geçıyor, şımdı oğ- renıyoruz, Kıbrıslı Turk ışçılen bu karara kendı guçlenne gore karşı çıkarlar. "Bız Kıbrıs Turk ışçılen, cumhunyet yasalarına aykın olarak Nâzım Hıkmet ın 28 yıl 4 ay hapse mahkûm edıl- mesınden dolayı buyuk bıruzuntu ıçındeyız ve mevcutya- salara aykın davranarak boyle bır karar verdığı ıçın aske- n mahkemeyı protesto edenz Bız Kıbns Turk ışçılen, şa- ır Nâzım Hikmet'ın hemen serbest bırakılmasınıyuksek kı- şılığınızden ısterız " Aradan yıllar geçtı, Nâzım Hikmet'ın Harp Okulu'nda avukatı olan rahmetlı Saffet Nezihi'den bır mektup almış- tım Saffet Nezıhı, gereksız yere mahkemeye verıldığını, Nadır Nadi'nın kendısıyle ılgıienmesını ıstıyordu Sanırım, bır mektup ya da bır mesaj da Mustafa Ekmekçi'ye gon- derılmıştı Olayı Nadır Nadı'ye yansıttım "Gıdıp duruşmayı Ankara'da sen ızle. " demıştı Ek- mekçı'yle bırlıkte Ankara'da ızledık Etkısı oldu sanıyo- rum. Saffet Nezıhı (Bolukbaşı), duruşmalar sırasında not tut- mamıştı, ama dava dosyası vardı Bu dava dosyası da gu- nun bınnde yıtmış, gorunmeyen eller dosyayı çalmışlardı Harp Okulu davası, Gençlık Parkı'nın bıtışığınde Mer- kez Komutanlığı'nda goruluyordu Bız o yıllarda lıse oğ- rencısıydık Gunun konusu 'Nâzım Davası' olduğu ıçın, sı- zan avukat haberierıne gore mahkeme gunlen bılınırdı Avukat arkadaşlarımızdan gunlennı oğrenırdık Şaır Fet- hi Giray'la bırlıkte Gençlık Parkı ağaçları ustune çıkar, uzaktan Nâzım Hikmet'ın gelış gıdışlerını dıkızlerdık Bır de Nâzım Hikmet'ın Atatürk'e yazdığı mektup var- dır, bunda 'askerı ısyana sevk etmedığını' açıkça soyler, serbest bırakılmasını ıster Ancak mektup, Ataturk'un ağır hastalığına rastgeldığınden elıne geçmez. MareşaFe bel- kı bu mektup etkılı olurdu Mektubu yıllar sonrası açıkla- yan, Orhan Burian olmuştur Nâzım Hikmet'ın mezarının Moskova'dan getınlmesı ıs- tenıyor, ama, dostları bunu ıstemıyorlar Buraya gelse, bır yere gomulse korunması nasıl olacaktır'? Ulkede dırılerı- mızı koruyamıyoruz kı olulerımızı koruyabılelım 7 Şımdılık herkes olduğu yerde dursun 1 Uluslararası Nâzım Hıkmet Şıır Odulu'nu kazanan, Su- nyelı şaır Adonis olmuştur Adonıs Fransızca konuşmak- ta, şıırlennı Arapça yazmaktadır Nâzım Hıkmet'le tanışık- lığı var; bunu şoyle anlatıyor "Nâzım Hıkmet'le 35yıl once Beyrut'tatanıştım Bu, ılk ve son karşılaşmamız oldu Bır sure sonra onunla aynı ay- da doğduğumuzu oğrendım Ulkelenmızle ılgılı gerçeğı- mız dışında, bır yıldızın ışığında bırleştığımızden kımse- nın haberı oldu mu? Onun şıırını uzun yıllar tanınm. Şıır dılınde adımın Nâzım Hıkmet'le anılması bana mutluluk vermıştır" Nâzım Hıkmet, artık yasak değıl, mahkemeye venlmı- yor Adonıs de yasak değıl Şaırler barışı taşıyorlar, kav- gayı değıl 1 BULMACA 1 2 3 4 5 SOLDAÎN S\ĞA: 1/ Çeşıtlı bıtkılerden elde edılen ve vernık yapımında kullanılan reçıne 2/ Ispanyollann sevınç unlemı Izma- ntgıllerden bır balık 3/ Harman kaldmldıktan sonra yerde kalan top- rak, çop ve samanla kanşık tahıl tanelerı Gozlerı gormeven 4/ Çavuşkuşu, huthıit gıbı adlar da venlen kuş Dervış selamı 5/ Bır kâğıt oyunu Vakup Kadri Karaosmanoğlu'nun bır romanı 6/ Mustahkem yer Suyu alınmış her tur yıyecek maddesı- nın artığı II Mısır'ın Osmanlı toprağı olmasım sağlayan ve 1517"de yapılan savaş 8/ Şıma- nklık Franz Kafka'nın bır ro- manı 9/ Gozde retınanın ortasın- da bulunan ve go- runtunun net oluşmasına yarayan nokta YUKARIDA.N AŞAĞIYA: 1/ Bınlerce ınsanın ımha edıldığı Polonya'nın doğusundakı Nazı toplama kampı II Bır tur gemıcı dugumu 3/ Buyuk ma- kamdakı kımselen hoş sozlerle fıkra ve oykulerle eğlendıren kımse Ensız 4/ Su Bır ekmeklık hamur topağı 5/ Eylem 6/ Yuz, çehre Dıvan edebıyatında ovgu şıın 7/Konya ılınde bır baraj Rus muzığıne ozgu tellı bır çalgı 8/ Bır çeşıt ıpek kumaş Havva'nın Batı dıllenndekı adı 9/ Fın hamamı Bır renk TEŞEKKURÖmrunun baharı sayılacak bır çağda henuz 36 yaşında o menhus hastalığın pençestnde hayata gozlerını yuman TRT Haber Merkez kameramanlanndan Bırıcık oâlum METİNHARUNOGLU'nun hastalığıntn başlangıandan ıtibaren ılgıtennı lutfeden cenaze torenınde bulunan çıçek gonderen çeşıtlı araçlarla başsagiı^ı sabır ve metanet dıleklefir bıldıren Cumhurbaşkanı ŞULEYMAN DEMİREL TBMM Başkanı HÜSAMETTİN CİNDORUK Başbakan TANSU ÇİLLER ile kabine üyeferi FİKRİ SAĞLAR, YILDIRIM AKTUNA, BEKİR SAMİ DAÇE, ÖNAY ALPAGO ve NAHİT MENTESE'ye Ankara Beledıye Başkanı MELİH GOKÇEK'e TRT Genel Muduru ve TRT cı dostlarımıza vefakâr ŞAHAP ALP e TBMM nın Emnıyet PTT ve TCDD mudurten ıle gorev arkadaşlan kardeşlenme Meclıs Basın Burosu ndan RIFAT ŞİMŞEK e Tum gazetecı arkadaşlanmıza Metın ın TRT de ve ozel TV lerde çalışan kameraman foto muhabm ve muhabır arkadaşlanna TV Kameramanlan Demeğı ıle dığer radyo TV ve basın demeklen yonetıcılenne haber aıanslar na gazetelere Sabah yazart Ismaıl Kuçukkaya ıle tum gazete dergı ve TV lenn haber yapımcılarına ve yayıncılanna Turk Iş Yonetım Kurulu rıa FSP Tunzm Cumhunyet üselıler Demeğı ıle FIÇI ya ve Metın ın Fıçı cı arkadaşlanna 40 kuşağı edebryatçı şaır arkadaşJarma Yaşar Kemal e Ebed Mahır Yalnız a Abıdın Subaşı ve Alı Puskulluoglu na Mustafa Ekmekçı ıle Ara Guler e Ahmet Kuflu ye dost Mehmet Çınar a Tedavı boyunca ustun gayretler lutfeden Prof Dr Yavuz Demırel ıle Tıp Fakultesı ve Ibnı Sına hastanelerının otekı doktorlanna hemşırelenne ve d»ger personelıne Vefakâriıklannı çok uzaklardan bıle ulaştırma zahmetıne kaBanan Kıbnslı ve Turkıyelı tum dostlanmıza YUREKTEN TEŞEKKURLER edenm KENAN HARUN (Hanınofllu} Gnstocı Yaar