Katalog

SAYFA CUMHURİYET 1 OCAK 1995 PAZAR OLAYLAR VE GORUŞLER Zamanla söyleşi MERÎÇ VELİDEDEOĞLU B ılım. ele aldığı her konu- da oldugu gıbı "zaman" ka\ramı ıle ılgılı arayış- lannı da kesıntısız sur- durmektedır "Zamanın oku" deyımı bu arayış- lann son urunlennden bındır Bılım bu okun u Zamanuı>önüniıbelirterek,ge- lecek ile geçmişi ayırdığınr v e yonunun ılenye doğru olduğunu belırtır Aynca bu ok ıçın "E>rende duraganhğın de- ğiL degişimin temel olduğunun bir gos- tergesidir" der İnsanlann zaman hakkında duşunce uretmelennın de ışte bu "zaman-deği- şün" ılışkısını sorgulamalanyla başla- dığı ılen surulur Gerçekten de eskıçağ (antık) duşunurlennın zaman ıle ılgılı soy lemlen, çoğunlukla bu ılışkıden yo- la çıkarak ortaya konmuş. salt (mutlak) bırzamangoruşunedayanır Onlarago- re zaman evrenden, bızlerden bağım- sız olarak, kendı başına sonsuzdan son- suza bır akıştır Bılındığı gıbı bu duşu- nurlerın geleneğınde ne evren. ne de zaman ıçın "yaraülmak" soz konusu- dur Zamanın Tann tarafından yaratıldığı- na ınanış, Hınstıyanlıkla ortaya çıkar llk donemlerde henuz Hınstıyan olma- yan halk, bu ınancı çok vadırgıyor, ye- nı dının oğretıcılenne bu konuda akıl- cı sorular yoneltıyordu Orneğın "Tan- n, zamanı veevreni yaratmadan once ne yapıvordu?" >a da "Tann, zamanı \e evreni yaratmak için ne kadar bekle- mişti? Niçin beklemişti?'" gıbı sorular karşısında Hınstıyanlann yıllar boyu sıkıntıya duştuklen o donemlenn kı- taplannda gorulur İşte bu duruma Aziz Augustinus (354-430) da "Itiraflar" adlı yapıtın- da, zamandan soz ederken değınır \n- laşılan sorulanlar onu da tedırgın et- mıştır \z oncekı sorulara Augustinus "Tann. bu gibi sorulan soranlar için ce- hennemi hazırlıyordu" bıçımınde y anıt vermek ısterse de vazgeçer. cıddı cıd- dı zaman uzenne duşunur. sonunda za- manın "TanrTnınvarattı&evrenin.bir ozelliği olduğunu" soyler Onun bu goruşu > anı zamanın evren- le. bızlerle bağıntılı olduğu goruşu. Au- gustinus'tan sonra çok ılen yuzyıllarda bılefarkedılmedı Ancakyırmıncıyuz- \ ılın ılk v ıllannda konu bılımsel olarak ortaya konabıldı Boylece zaman kav- ramınmvenıanlamıdoğdu Buyenıan- lamdan ve bunun da gunumuzde aşıla- rak bamba^ka bır zaman anlay ısjinın ge- lıştınlmesınden söz etmeden, Islamın konuya yaklaşımına bakacak olursak, Hınstıyanlıktakı durumla karçılaşınz elbet Bunun nedenı. tek tanrılı dınler- de ortaya çıkan temel sorunların ve bunlara getınlen çozumlenn ortak olu- :>udur Gerçekten de İslamıyetın doğuşunun daha ılk donemlennde evrenle (âlem), zamanla ılgılı sorular hemen belırme- ye başlayacak. gıtgıde bu sorular so- runlara donuşecek. aynca bunlan gun- deme getırenler, Muslumanlann ta ken- dılen olacaktır Bu yolda. Islamın ılk du^un eylemı- nı ba^latarak. dının ılkelennı akıl suz- gecınden geçırmeye çalışan Mutezile akımına gore zaman, âlemle bırlıkte ya- ratılmış olup sonsuza dek surecektır Buna karşılık kendılenne "Dehrîyyun*1 yanı "Zamancüar" adı \enlen bır akı- mın taraftarlan da "sonsuzdan gelip sonsuza 0den tek kalıcı gerçeğin zaman olduğunu" sovleyerek zamanın bırba;>- langıcının, dolayısıylabıryaratıcısının olmadığını korkusuzca ılen surecekler- dır "Korkusuzca" sozcuğunun bu tum- cede yer aimasının nedenı o donemde hıçbır "Dehrf duşunurun ınançlann- dan dolayı asılması ya da halk tarafın- dan lınç edılmesı, > akılması veya y one- tımce kovu^turulması soz konusu ol- mamasındandır Ote yanda bır başka akım. Dehrilenn karşisına dıkılıp za- manı yadsır. onu. ınsanın bır kuruntu- su olarak gorur Toplumun çoğunluğun- ca onaylanan kelâmcılar ıse zamanın bellı bır geçmışte Tann tarafından ya- ratıldığını ve sonsuza dek de sureceğı ınancını dıle getınrler Daha sonra oluşan Meşşai akımının da zaman konusundakı goruşu. unlu duşunur İbni Rüşt( 1126-1198) tarafın- dan ortava konur Ona göre Bır uçtan sonsuz olan bır şeyın otekı ucunun da sonsuz olması. yanı ılenye doğru son- suz olanın, genye doğru da sonsuzdan gelmesı gerekır. aynca yaratılmış (ha- dıs) bır varlık. zorunlu olarak bozulma- >a(fasıdolmaya)yokolmayamahkûm- dur, oysa zaman sonsuzdan gelıp son- suza kadar surecektır Demek kı Meş- şaılere gore zaman yaratılmamış, son- suzdan ben vardı Butun bunlar 12 yuzyılın sonlanna dek suren bırkaç yuzyıllık ve bır bakı- ma Islam akıl çağı gıbı gorulen bır do- netnın sunduğu çokseslılığın bır şole- nıdır Ne varkı "zaman"ın sorgulanma- sı onunla bırlıkte yuruyen "değişuni" de açıkça ortaya çıkanp gundemde tu- tacağı ıçın bu çokseslılığın soluğu ke- silır Dının gereklenne uygun zaman kavramı oluşmaya başlar "Afakî1 " ve "enfiısr' zamanlardan soz edılır Bun- lardan ılkı nesnel dünya zamanıdır Boyle olduğu ıçın de gelıp geçıcıdır Gerçek zamana ulaşmayı sağlayan bır "ara zaman" ya da ıkıncı sınıf bır za- mandır bu İnsanlar bu zamanı ıbadet- • Arkası 19 Sayfada PENCERE Doğrudan Uygariık KundaMamyop... Hesapta bugun "Solun Bırlığı"ne ılışkın bır yazı yaz- mak vardı Hesaptutmadı Onat'ın yaşamını kahpe bır bombanın bır andadeğış- tıreceğını kım bılebılırdı1 ? On gun once telefon etmıştı "- llhan konuşalım " Çıktı geldı, her zamankı rahatlığıyla tane tane konu - şarak bır kahve ıçımınde duşuncelerını anlattı "- Ötekı ışlenmı kolayladım, artık serbestım, Cumhurı- yet ıcın daha çok çalışmak ıstıyorum ' Sevındım - Ne guzel olur Tasarımlarını anlattı, hemen çalışmaya başlayacaktı, mesleğe yenı gıren bır genc gıbı coşkuluydu kalemının gucune dıyecek yoktu sanata donuktu, ama gazetecılı- ğın ve sıyasetın gırdısını çıktısını da bılırdı - Onat, dedım arkadaşlar bu karanna cok sevınecek- ler, Cumhurıyet hepımızm Geldığı gıbı coşkulu, çıktı, gıttı, bır alçağın hayatını kundaklayacağını ne bılsındı9 1995 yılına girerken Toplam Mevduatımız Türkiye Halk Bankası, 1995 yılına girerken 100 trilyon lirayı aşan bir mevduata ulaşmanın mutluluğunu yaşıyor... Türkiye Halk Bankası, halkın desteğiyle, halkm gücüyle ulaştığı 100 trilyonu aşan mevduatını, yine halk için; istihdamı ve üretimi artırmak, çalışana kaynak yaratmak için kullanıyor... HALKBANKTÜRKİYE HALK BANKASI a n a Olayı Yazıışlerı Muduru- muz Ibrahim Yıklız haber verdığınde, ınanamadım - Marmara Etap'ın pasta- nesınde patlayan bombay- \a Onat Kutlar ağır yaralan- dı - Nesı var? - Şu anda ben hastane- deyım, amelıyata alındı, belkemığı ve omurılığıne ılışkın bır sorun varmış Yureğım kalktı Aklım yıllar oncesıne kaydı Server gozumun onune geldı Kaç yıl oncey- dı? 1978 de faşıst terorun arkadan kurşunladığı Ta- nıllı yı Haydarpaşa Goğus Cerrahısı Hastanesı nde gorduğum an bugunku gıbı gozlerımın onunde 1 Elını tutmuştum Server'ın sım- sıcaktı gozlerı de ateş gıbı, gurul gurul bır sesle ısyanı- nı dıle getırmıştı ' - llhan abı, goruyor mu- sun bu adamlar neler yapı- yorlar? " Soru bugun de boşluKta yankılanıyor on altı yıl son- ra gundemın bırıncı mad- desını oluşturuyor - Bu adamlar neler yapı- yorlar? Istanbul un gobeğındekı bır pastanede sıcak çayla- rını yudumlayan ınsanlara * (oyıyutlaı; Kooaetı de oto- büs <?eVrrip ınsahtan tarı- yorlar Cumhurıyet yazarları, Cavrt Orhan Tütengil, Bah- riye Uçok, Muammer Ak- soy, Uğur Mumcu, Server Tanilli, Onat Kut|ar bırbırı ardına teror saldırısına uğ- ruyor kımı canını yıtırıyor kımı tekerleklı sandalyeye çakılıyor Kıyım suruyor Sıradakım var? Daha gecenlerde Tokta- mış Ateş ın ımza gununde yaşanan bomba oykusunu anımsayın' • Batı'da Aydınlanma nın basını burjuva cekmıştır, endustrı devrımının de la- ıklığın de 1923 Devrımı gerçekle- şırken Turkıye de sanayı burjuvazısı olusmamıştı Ama aradan 70 yı I geçtı Ulkemız sanayıleşmenın neresınde 9 Gunumuzde parasal gucun polıtıkayı belırledığıne kuşku yok< Pekı nerede demokrasıyı, laıklığı, sosyal adaletı, Ay- dınlanma yı savunan bur- juvazı'' Nerede ulkeyı ortaçağa suruklemek ıste- yen şerıata karşı guvence- yı sağlayacak sağlıklı top- lum katmanları'? Uygariık davasını Cumhurıyet ku- rulduktan 70 yıl sonra yıne ulkenın aydınları, sanatçı- ları yazarları mı ustlene- cekler 1 ? Bu satırların yazıldığı da- kıkalarda Onat olumle pen- çelesıyordu Yureğım tıtreyerek yazı- ya noktayı koyuyorum ger- çekte bu nokta değıl, bır noktalı vırguldur YÜZBAŞI SELAHATTİN'İN R0MANI-1 İlhanSelçuk 5 bası70000(KDVıçınde) Çağdaş \a\ ınları Türkocağı Cad 39-41 Cağaloğlu-hıanbul Ödemeli gönderilmez GtDERAYAK YAŞARKEN Vedat Günyol 50 000(KDVıçindel Çağdaş Ya\ ınları Türkocağı Cad İ9-41 Cağaloğlu-htanbul Ödemeli gönderilmez