Katalog

SAYFA CUMHURİYET 26 EYLÜL 1994 PAZARTESİ DIZIYAZI POLİTİKA VE ÖTESI MEHMED KEMAL ^ ^ ^ ~ ^ . . • -^^^^™ Profesör Daniel J. Boorstin Amerika'nın tarihsel gelişimini Cumhuriyet'e yazdı Değişikmezheplerin laboratuvan 7 eni Dünya'nın gerçek 'keşfi'ni, ne 1492 yılında KristofKolombne de Amerigo Vespuci yapmıştfr, ger- çek 'keşfi', bu tarihten sonraki 5 yüzyıl içinde Amerika'ya gelen milyonlarca insan gerçekleştirmiş- ti. Bugün, Avrupa'nın kendi kendine vermiş ol- duğu cezalann acısını, Soyyet lmparatorluğu'nun dağılmasını, etnik ve dinci köktencilerin savaşla- nnı izlemek, bu Yeni Dünya keşiflerini bir kez da- ha hatınnıza getirmektedir. Insanlığın, her yerde ve her zaman iç savaş ve nefret ile kendini yok et- meye mahkum olduğu ileri sürülmektedir. Amerikan deneyıminin insancıl mesajı, doğal olarak ne ıdeolojının havarileri ne de şovenizmin ve gerçek inancın şampiyonlannca memnuniyet- le karşılanmaktadır. lnsanlan, Amerikan deneyi- mini yalnızca ulusal birövünç kaynağı olarak ni- telendirerek omuz silkmeye yöneltmek kolaydır. Ancak bizim deneyimimiz, Eski Dünya'nın çok iyi farkına varması gereken Rönesans için insan kapasitesini açıklar. Açıkça, ama çok seyrek olarak dikkate aldığı- mız, Amerikan Rönesansı'nda dramatize edilmiş olan insanlığın özellikJeri nelerdir? Bu, Amerika- lılar için özel bir üstünlük değil, ama tarihsel ve coğrafyasal olaylann ve inatçı insan isteklerinin Tannsal bir birleşiminin ürünüdür. A.merika'da, bir ulusun kurulması için insanlann kesin dogmatik ideoloji ya da ortodoks bir doktrine gereksinimi olmadığını öğrendik. Bizim başkalannca anlaşılması zor olan siyasal federalizmimiz, özellikle ideolojik olmayan siyasalanmız, değişik insanlann, değişik dinsel mezheplerin ve farklı tarihlerin yan ürünleri olmuştur. 1- Amerika Birleşik Devletleri'nde hiçbir za- man dinsel bir savaş olmamıştır. Amerika, şu an- da gelişen kiliseler ve sinagoglann ulusudur. 17. yûzyılda Nevv England'a ilk gelenler, Eski Dün- ya'nın dinsel zulmünden kaçıyorlardı. Bu yüzyıl, Almanya'da, Hıristiyan mezhepleri arasındaki sa- vaslarda nüfusun yaklaşık yüzde 10'unun ölmüş oldtigu'ötuz Yıl Savaşlan dönemidir. Quaker*lar ve rriâhalifler, bir tepenin üzerinde bulunan püri- ten bir kentin çekilmez yasaklannı gördükleri za- man burada kendi kolonilerini kurmak için fırar ettiler. Rhode Island bir hoşgörü cenneti ve Pennsylvania da bir Quaker devleti dunımuna gel- di. Geniş Amerikan topraklan değişik mezheple- rin bir laboratuvan oldu. Ve mezhep çeşitliliğini, ulusal siyasalar izledi. Başka herhangi bir Batı ulusu, kutsal birdavada kan dökülmesinden bu ka- dar uzak kalamamıştır. güney ve doğu kıyısına kısa zaman önce yapmış olduklan göç, bütün ulusal kanşımı değiştirmek- tedir. Şu anda, öteki gelişmiş uluslar ile karşılaş- tınldığında bizim çok etnik kökenli Amerika Bir- leşik Devletlerimiz, nispeten ve Tann'nın yardı- mı ile belli bir etnik grubun sürekJi olarak yerleş- tiği bölgelerden uzak kalmıştır. Teknoloji ve fe- deral siyasalar, akımlann akmasının ve birbirine kanşmasının sürmesini sağlamıştır. Ilk adın kul- lanılması üzerine olan Amerikan geleneği, şu an- da daha yalnızca kendilerince bilinen atalannın mezarlıklanndan uzak olan insanlan göstermek- tedir. 6-Topiumun kurulması, Amerika Birleşik Dev- letieri'nin en başuidan beri ayırt edki özdliği ol- muştur. Kuzey Amerika'nın geniş topraklanna topluluklar, yönetimden önce ulaşmışlardır. Yeni yerleşilen bölgeler, ancak yasalara uyacak yeter- li insanlar bulununca eyalet durumuna gelmiş ve daha sonra Kansas, Nebraska, Oklahoma ve da- ha ilerideki batıda serpilip gelişen topluluklaror- taya çıkmıştır. Felaketler bile topiumun aracısı durumuna gelmiştir. Yeni kurulmuş olan metro- polde 1871 yılındaki feci Chicago yangını bile, şehrin yeniden yapımını ve gökdelenlerin yük- selmesini ateşlemiştir. A Boorstin şmie diyor: Bivologlar bi/lere insanın, bölge >e iklim ile sınırlanmadan en olgun şekilde uyum sağla\abilen hay\anlar olduklannı sö> lemişlerdir. ABD'nin tarihi, bu insani çok utniülüğü. pariak bir btçimde göstermekte ve insanlığın daha da ilerleyebileceğiııi güvenceye almaktadır. Portre Pulitzer ödüDii tarîhçi I Amerikan İç Savaşı 2- Bizim tek iç savaşımız, baa insanlann özgür- lüğü için biiyiik boyutlarda gerçekleştirilmiştir. Öteki uluslann iç savaşlan mezhepsel, bölgesel ya hanedana bağlı ya da etnik çıkarlar için yapılmış- lardı. 19. yüzyılın belki de en kanlı çatışması olan Amerikan İç Savaşf nın (1861-65) idealist öğele- ri, gitgide artan oranda televizyonun, savaşın as- kersel tarihi ile ilgilenmesi sonucu, ne yazık ki gözden kaçınlmıştır. Bu işe kendini adamış köle- liğin kaldınlması yandaşlan olmadan, savaşın ya- pılmış olduğunu düşünebilmek bile zordur. 3- Bu göçmenler ulusu, hiçbir zaman düşman istilası ile karşılaşmamıştır. Çin; Mançu ve Japon işgalleri ve Batılı güçlerin ekonomik işgalleri ile karşılaştı ve hiçbir zaman yabancılara karşı olan kuşkulannı yitirmedi. Rusya; Moğol istilacılann bin yıllık egemenliği, Moskova'yı yakan Napol- yon'un korkunç modern işgali ve arkasında 20 milyona yakın ölü bırakan Almanlann HMer'in- den çok çekti. lngiltere'nin tarihi de çok erken dö- nemlerde Anglolar, Saksonlar ve Danimarkalılar ve sonralan Normanlann fethi ve lkinci Dünya Savaşı'nda Londra'nın Almanlarca yıkılması ile biçimlenmiştir. Ancak, 1812 Savaşı'ndaki kısa Ingiliz saldınsı dışında Amerika Birleşik Devlet- leri yabancılan; yapıcılar, yeni ülkenin biçimlen- dirilmesine yardımcı olmak için gelen göçmen- ler olarak tanımıştır. Birkaç utanç verici istisna dı- şında, Amerika Birleşik Devletleri'nin, 20. yüz- Tarihçi "Pulitzer Yaa Ödülü" sahibi olan Daniel J. Boorstin, 1975-1987 yıllan arasında dünyanın en önemli kitaplığı olan "Congress Emeritus Kütüphanesi"nin yöneticiliğini yapmıştır. Bu görevden önce Amerikan Tarihi Ulusal Müzesi yöneticiliğini ve Washington'da bulunan Smithsonian Enstitüsü Müdür Yardımcılığı görevlerinde bulunmuştur. Boorstin, 25 yıl boyunca Chicago Üniversitesi'nde Tarih Profesörlüğü yapmıştır. Amerikalı aydınlar arasında önemli bir yeri vardır. Atlanta eyaletinde Georgia'da doğrnuş olan Boorstin, Tulsa Oklahoma'da yetişmiş Harvard College'da eğitim görmüş ve doktorasını da Yale Üniversitesi'nde yapmıştır.Kitaplan arasında; The Americans: The Colonial Experience (Amerikahlar: Sömürge Deneyimi), The Americans: The National Experience (Amerikahlar: Ulusal Deneyim) ve The Americans: The Democratic Experience (Amerikahlar: Demokratik Deneyim) isimli üçleme, The Mysterious Science of Law (Yasanın Gizemli Bilimi), The Lost World of Thomas Jefferson (Thomas Jefferson'un Yitik Dünyası) ve Hidden History (Gizli Tarih) sayılabüir. Daniel J. Boorstin yılda eski dünya tıranlannın kurbanlan için ko- nukseverbir sığınak sağladığmdan kuşkunuz var mı? 4- Bu ulus, ödünç alınmış bir dil ile gelişen bir kültür yaratmıştır. Şovenızmin şanslı panzehirle- rinden biri de, Ingilizce dilini hemen alarak Ame- rikan kullanımına uyarlamamız olmuştur. Bu bi- ze, Eski Dünya'nın ulusal sınırlan arasında savaş- lara neden olmuş dilbilimsel taşralılık gibi biryük getiımeden ve şu anda daha Kanadalı komşulan- mız ile aramızda çatışmalara neden olan zengin bir yazınsal miras bırakmıştır. Bizim gerçek dili- miz, yeni gelmiş göçmenin göstergesi olan 'bo- zuk İngilizce'dır 5- Amerikalılar hareketli insanlar olmuşlar- dır.Buraya gettolardan kaçmak amacıyla gelen ın- sanlar, yeni gettolarda köklenmemek konusunda ihtiyatlı davranmışlardır. Bunun yerine bu kişiler, onlann çocuklan ve torunlan, geniş kıtanın top- raklan üzerinde ve çevresinde sürekli olarak do- laşmışlardır. Ülkenin çeşitli bölgelerinde bulunan Portekizli, ttalyan, tskandinavyalı ve Alman grup- lar her zaman -ve şu anda dahi- yeni gelenler ile büyümektedirler. Bu konuda önemli bir örnek, si- yahlann, Güney"den 1940'lardan 1960'larakadar süren ve Nicholas Lemann'ın Vaad Edilmiş Clke adlı kitabına konu olan hareketidir. Asyaîılann ülkenin batı kıvısına ve Latin Amerikalilann Ha .merika'ya gettolardan kaçmak amacıyla gelen insanlar, yeni gettolarda köklenmemek konusunda ihtiyatlı davranmışlardır. Bunun yerine bu kişiler, onlann çocuklan ve torunlan, geniş kıtanın topraklan üzerinde ve çevresinde sürekli olarak dolaşmışlardır. Ülkenin çeşitli bölgelerinde bulunan Portekizli, Italyan, îskandinavyalı ve Alman gruplar her zaman -ve şu anda dahi- yeni gelenler ile büyümektedirler. Biyologlarbizlere insanın, bölge ve iklim ile sı- nırlanmadan en olgun şekilde uyum sağlayabilen hayvanlar olduklannı söylemişlerdir. Amerika Birleşik Devletlen'nin tarihi, bu insani çok yön- lülüğü. pariak bir biçimde göstermekte ve insan- lığın daha da ılerleyebileceğını güvenceye almak- tadır. Burada, uygar insanlann, kendi insani de- ğerlerini yitirmeden bir başka dil edinebilecekle- rini, yani dilbilimsel gettolarda hapsedilmemele- ri gerektiğini keşfettik. Benim babaannem Eska- nazi dilini konuşuyordu, ama ben, benim çocuk- lanm ve torunlanm şu anda kendi dilimizi Sha- kespeare'in dili olarak görüyoruz. IAmerikalı ohnanın kolayhğı Burada, Amerika Birleşik Devletleri'nde, okul- larda Amerikan göçmen gençliğinın birçok ku- şaklannın ana-bababalanna lngilizce konuşmayı öğrenmeleri için yardımcı olmalan ile çocuklann, ana-babalanna yeni usuller öğretebileceklerini öğrendik. Bu, aynca gençlikteki Amerikan güve- nini anlamamıza da yardımcı olur. Amerikalı olmanm kolayhğı, bizleri yeni gelen- ler hakkında kuşkucu olmamamız için ve buna karşılık onlan yeni arkadaşlık kurucular olarak karşılamamız için cesaretlendirmiştir. Ameri- ka'da, bir ulusun kurulması için insanlann kesin dogmatik ideoloji ya da ortodoks bir doktrine ge- reksinimi olmadığını öğrendik. Bizim -başkala- nnca anlaşılması zor olan- siyasal federalizmi- miz, özellikle ideolojik olmayan siyasalanmız, değişik insanlann, değişik dinsel mezheplenn ve farklı tarihlerin yan ürünleri olmuştur. Daha bi- rinci gününden beri çok etnik kökenli olan bir ül- ke olarak siyasal inancımızı, banş ve refah için- de bir arada yaşamak gereksiniminde bulduk. - Siyasal becerinin en dayanıklı ve etkili çalış- malanndan biri olan- anayasamız, bir ideolojinin açıklanması değildir. Daha çok, siyasal tek- nolojinin esinli bir çalışmasıdır. O, Batı tarihinde bütün siyasal ortodoks düsünceler hakkında kuş- kulanabilecek cesarete sahip olan ve gelecek kuşaklar için rahat hareket edebilecekleri bir or- tam bırakmak isteyen pratik kişilerce ev ortamın- da düzenlenmişti. YARJN: Iba Der Thiam Y A Y I N H A K K I C u m h U r İ y e t ' E A İ T T İ R . İ Z İ N S İ Z Y A Y I M L A N A M A Z ÖĞRETMEN VE ÖĞRENCİLERE MÜJDE TÜRK DİL KURUMU'NUN OKUL SÖZLÜĞÜ çtktt Fiyıtı: 260.000 TU(catli) FiyaU : 200.000 TL. (plâftik luplı) öğretmco vc 6frencü*r içio % 25 indirira yıpdır Adrct: AUtBrfc Butvan, 217 Kavakhdere-ANKARA İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYE BAŞKANLIĞI'NDAN DUYURU FOTOĞRAF YARIŞMASI KONU: İstanbul'da Zaman ve İnsan ödüller Siyah-Beyaz ve Renkli baskı olmak üzere iki dalda verilecektir. I.ödül :30Milyon 2. Ödül : 20 Milyon 3. ödül : 15 Milyon Üç Mansiyon : 10 Milyon Yarışmaya son katılma tarihi: 30 Nisan 1995 Yarışma Şartnamesi, Taksim Sanat Galerisi (Adres: Taksim Sanat Galerisi, Cumhuriyet Caddesi, No: 24, 80090 Taksim/lstanbul) ve fotoğraf derneklerinden te- min edilebilir. İLAN T.C. TEKMAN ASLÎYE HUKUK MAHKEMESİ'NDEN DosyaNo:1989 69Esas 1993-16 Karar Davacı TEK Genel Müdürlüğü'nü temsilen Av. Mehmet Bulut tarafından Davahlar M. Emin Şadioğlu, Ali Galip Derdiyok, Meh- met Erbey, Haydar Erbey, Şevket Ağır, Sabri Ağırkan, Hakkı Ağır- kan, Mehmet Hasar, M. Sıddık Hasar, Hasan Hasar, Hüseyin Ha- sar, Süleyman Aktaş, Nurhamza Aktaş, Arif Yaaa, Hulusi Aktaş, Halis Aktaş, Mehmet Ali Ağırkan, Atilla Ağırkan aleylerine açılan Tekman Ilıgöze Köyü 191 parsel no'lu parsel üzerinden geçen Erzu- rum-Hınıs Enerji ıletim hattı altına rastlayan 181 m r lik direk yeri ile 32926 m 2 'lik yerle ügili TEK aleyhine irtifak hakkı kurulmasına tliş- kin açılan tescil davasının mahkememizce 6.4.1993 tarihinde kabulü- ne karar verilmekle; karar davalılara tebliğ edilemediğinden ilanen tebliğine karar verilmiştir. İşbu ilanın gazetede ilanından itibaren 15 gün sonra tebliğ edilmiş sayılacağı ilanen tebliğ olunur. 9.8.1994 Basın: 51066 PERDE ARALIĞINDAN NadirNadi 4.bası70.000(KDVİçinde) Çağdaş Yayınlan Türkocağı Cad. 39-41 Cağaloğlu-İstanbul ödemeti göoderUmez Orak-ÇeMç rJe Nerten... Şu orman yangmlarını gördükçe eski yangınları anım- sadım. Eskiden orman yangınları bu kadar çok olmazdı, "resmi daire" yangınları vardı. İstanbul'da, Ankara'da "resmi daire"\er yanar, yangını kimin çıkardığı, neden çıktığı bilinmezdi. Böyle olunca, yangınlar kolayca sol- cularınüstüneatılırdı. "Kimyaktı?" "Nerede yandı?" "Neden yandı?" Bu soruların yanıtını kimse kolay kolay veremezdi; bir bilinmeyen rüzgar eser dururdu. Bu yangınlardan en önemlisi Ulus meydanındaki Milli Eğitim Bakanlığı yangınıydı. Yangın çıkmış, eski ve tari- hi yapı cayır cayır yanmıştı. Bu yangınlar karşısında şa- irler boş durur mu? Orhan Vell şu dizeleri döktürerek yangına karşı çıkmıştı: Açlıktan bahsediyorsun! Demek ki sen komünistsin! Demek bütün binalan yakan sensin. Istanbul'dakileri yakan sen! Ankara dakileri sen! Sen ne domuzsun sen! Solculuk yangınlarla kendini gösterdiği gibi, sanat okullarının hela duvarlarında orak-çekiç resimleriyle or- taya çıkardı. Ankara'da üç sanat okulu vardı. Gün geç- mez bu okulların hela duvarlarına orak-çekiç resimleri çiziktirilmesin! Orak-çekiç resimlerinin fotoğrafları çeki- lir, gazetelere basılır, solcuların azdığı ortaya konurdu. Nedense bu solcu ressamlar hela duvarlarından başka yere orak-çekiç çizmezlerdi. Bütün merakları hela du- varlarıydı, orak-çekiçti. Bir de Dil Tarih'in solcu hocaları vardı. Tek parti iktida- rı bu hocalara da takmıştı. Amerika'da sosyoloji, psiko- loji, antropoloji okumuş bu seçkin hocalar ya "bakanlık emrine"alınırlar, ya da "açığa" çıkarılırlardı. Sağcı öğrencilerle solcu öğrenciler birbirlerinetutuş- turulurlar, sağcı hocalara iş çıkardı. Solcu öğrencilerle sağcı öğrenciler birbirine tutuşturularak kendi özel poli- tikalarını sürdürürlerdi. Örneğin Köy Enstitülerinin üstü- ne öğrenci sataşmaları böyle olmuştur. Yöneticiler, gösterileri yapan öğrencilerin üstüne varmazlar da ho- caları fakülteden atarlardı. Sonunda hocaların kadroları bütçeden çıkarılır, fakül- te solculardan kurtulurdu. Bu, yıllarcasürerdi. Hasan Ali Yücel Milli Eğitim Bakanlığı'ndan ayrıldı; Nihal Atsız'la Sabahattin Ali mahkemelık oldular. iki parti arasında (DP ile CHP) uzun yıllar, bu, çekişme ko- nusu oldu. Sabahattin Ali-Atsız, Kenan Öner-Hasan Ali Yücel da- vaları ön plana çıktı. Sabahattin Ali Bulgar sınırında bir cinayete kurban gitti. Bir ara çekişme unutulur gibi ol- duysa da günü geldiğinde tazelendi. Sağ-sol çatışması Demokrat Parti-Halk Partisi arasın- da yıllarca sürdü. 1960'tan sonra İsmet Paşa "ortanın solunu" benimseyerek konuyu taze tuttu. Daha sonra "ortanın soluna" Ecevit geçti. Bugün ortanın solu Ece- vit'in ağzında "demokratik sol" oldu. Bu kılığa bürün- mek Marksist soldan ayırmak içindi. Ecevit solcuydu ama, Marksistdeğildi. Ceza yasasından 141 ve 142'nci maddeler çıkarıldık- tan sonra sol, korku olmaktan çıktı. Sol zararsız görüldükçe, sağ azıyordu. Hela duvarları- na orak-çekiç çizme dönemi çoktan kapanmış oldu. Şimdi de başka işaretler peşinde koşanlar var. BULMACA 1 2 3 4 5 6 7 8 9SOLDAN SAĞA: 1/ Yasa hükümleri ile mahkeme ve idare karar- lannın dayandınldığı nedenler. 2/ Eski yapı ya da kent kalınüsı... Ahlak bilim. 3/ Misket limonu da denilen küçük bir li- mon cinsi... Ağızda güç eriyen bir şeker. 4/ Yaiı- 6 çapkını da denilen ve su j kıyılannda yaşayan bir kuş. 5/Bir nota... Ahi ku- 8 ruluşlanna girenlerin tö- g renle bellerine bağlanan kuşak. 6/ Notada durak işareti... Bir çeşit a a bira. 7/ Hafıfseme amacıyla "şimdiki zaman" anla- mında kullanılan sözcük... Bizmu- tun simgesi. 8/ Bir çeşit çörek... Ruh. 9/ Osmanlılar'da gümrük vergisi... Keseli ayı da denilen ve Avustralya'da yaşayan kürkü de- ğerli hayvan. YUKARTOAN AŞAĞIYA: 1/ Patatese benzer yumrulan yiye- cek olarak kullanılan ve yurdumu- zun güneyinde de yetiştirilen bir bitki. 2/ Bir şeyin erebileceği uzaklık; menzil... Evlere çeşmeden su taşımayı iş edinmiş olan kimse. 3/ Kum fah... Düz ve ensiz kıhç. 4/ Hayvanlara vurulan damga... Fas'ın başkenti. 5/ Aktinyum elementinin simgesi... Argoda çok çalışan öğrenci. 6/ Tuzla terbiye edilmiş yeşil zey- tin. 7/ Bir mahn cinsini ve fıyaünı gösteren küçük kağıt... Uzak- lık işareti. 8/ İlkel benlik... Zayıf yapılı, güçsüz. 9/ Genellikle güldürü türünde kısa oyun... Tırpana bahğına verilen bir başka ad. T.C. ÇtVRİL ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ DosyaNo: 1993281-304 Davacı Asiye Türk vekili Av. Galip Yaaa tarafından davalı Bekir Türk aleyhine açılan şiddetli geçimsizlik sebebiyle boşanma da- vasının mahkememizde yapılıp biürilen açık yargılaması sonunda: Mahkememizden verilen 29.6.1994 tarih ve 1993/281-304 sayüı karan taraflann şiddetli geçimsizlik nedeniyle boşanmalanna, 15.7. 1993 tarihinden itibaren 400.000.-TL tedbir nafakası ile 356.750 lira yargılama gideri ile davacı vekili için 650.000 lira ücreti vekaletin da- valıdan alınarak davaaya verilmesine karar verilmiş olup, yargılama arasında davahya ilanen tebligat yapıldığı. bu nedenle karann dava- lıya ilanen tebliğine, ilan tebliğinden itibaren 15 gün içerisinde davalı tarafından temyiz olunmadığı takdirde karann kesinleşeceği hususu ilanen tebliğ olunur. Basın: 36030 İLAN ERZİNCAN SULH HUKUK MAHKEMESÎ'NDEN DosyaNo:1994 11 Davacı Eyüp Soylu tarafından davalılar Kazım Polater ve Halis Polater aleyhine açılmış bulunan Erzincan ili Çarşı Mahallesi 3 pafta, 153 ada ve 6 parsele ilgili ortaklığm giderilmesi davasının yapılan açık duruşmasında verilen ara karan gereğınce: Adresleri tespit edilemeyen 4000,5120 hisse sahibi Ahmet oğlu Ka- am Polater ile 12/5120 hisse sahibi Yahya oğlu Halis Polater'e tebli- gatın ilanen yapılmasına karar verildiğinden yukanda adı geçen davalılann duruşmanın talik edildiği 12.10.1994 günü saat9'da mah- kememizde hazır bulunmalan veya kendikrini kanuni bir vekil ile temsil etürrneleri, duruşmaya gelmedikleri takdirde duruşmanın gı- yaplannda icra kılınacağı tebügat yerine kaim olmak üzere ilanen tebliğ olunur. Basın: 51112