Katalog

TEMMUZ1994 PAZARTESt CUMHURİYET SAYFA EKONOMI ıtş ticaret apjp üçüUü IANKARA (ANKA)- urkıye'ran ydlık dışücaretı ısan ve mayıs aylannda ;hte gelışmekaydetü ihalattakı hızlı daralma «nucunda, ocakayı .onunda 14 4mılyar dolar düzeyındebulutıanyıllıkdış tıcaret açığj mayıs sonunda 118 mıiyar dolarakadar mdı Mayıs sonu lübanyla son bır yılda yapılan 15 mıiyar 357 mılyon dolarlık ıhracata karşüık, 27 mılyar 176 mılyon dolarlık ıthalat gerçekleşunldı Yıllık dış tıcaretaçığıda 11 mılyar 819 mılyon dolar oldu Yılbaşında 30 mıiyar dolara yaklaşan yılhk ıthahün özelhklenısan ve mayıs aylanndakı genlemelere bağlı olarak hızhbır duşuş gösterdığıdıkkaüçektı 1993 yüında toplam 29 4mıiyar dolarlık ılhalat gerçekleşunlmışü Sendikalıtşçî sayısı2.6mllyoıı • ANKARA (AA) - Çahşma ve Sosyal Guvenlık Bakanlığı, hanran ayı sonu venlenne göre temmuz ayı ışkolu ıstaüsüğıru yayımladı Buna gore sendikalı ışçı sayısı 2mılyon 644 bın 417 Resmı Gazete'nın bugunku sayısında yayımlanan ıstaüsüğe gore toplam ışçı sayısının 3 mılyon 815 bın 261 olduğuTurkıye'de, sendıkalaşma oranı yuzde 69 31 Enfazla ışçı ıse 247 bın 064ık teksül ışkolunda faalıyet gosterenTeksıf Sendıkası'na üye bulunuyor Bunul99bın530ışçıyle Yol-İş,i99bın068ışçıyle TurkMetal,186bın413 ışçıyle TekGıda Işve 124bm 339ışçıyleTes-lş ızhyor tstatısüklere gore en az üyesı bulunan sendıkalann adlan veuyesayıîanşoyle Devnmcı Yapı İş (17), Keramık İş(22), Dev Maden Sen (22), Yeraltı Maden İş (25),HurCamİş(64),Tek Gesİş(35),SmeSen(31), Beldeİş(23),Asterİş(22) Kaçakçaya operasyon •SAMSLN(AA)- Samsun'da 'Çaykur' ambalajlannı taklıt ederek pı>asayaçay süren bır unalathane onaya çıkanldı Bır ıhban değerlendıren EmnıyetMudurluğu Kaçakçüık Şubesı elemanlan, Kazım Karabekır Mahallesı Gulaçtı Sokak'ta Yunus Ayaz'a aıt ışyennde, taklıtÇaykur ambalajlannaçay dolumunun yapıldığını behrledı İmalalhaneye yapılan baskın sırasında pıyasaya surûlmeye hazır ambalajlanmış 1 5 tonçay ele geçınldı Elegeçınlen çaylann sağlığı bozucu nıtehkte olduğunu bıldıren yetkıhler, çaylann yakılarak ımha edüeceğıru kaydetuler Planlıekonomininyedincibeşyıllık döneminde, 1963yılmdaki başlangıç noktasmdayız 30yıflıközlem:Vergireformu• 30yü öncebaşladığımız planlamamaratonundaşımdrye • Planlı döneme geçışm ilk ayağı olan Beş Yıllık Kalkınma kadar bir arpa boyu yol almmadığı belırtılirken, DPT'nın yedincı Planı'mrien belırgın özellığı o günden buyana bır turliı planınçalışmalanruyaptığı şugûnlerdeılkplanladahasonrakı başanlamayan ve süreklı sıyasılenn hışmına uğradığı behrtüen planlar arasındapek bir fark bulunmuyor vergı reformunayer vermış olması de planlanacaktı Tabı, vergı re- caku formunun yapılması ve behrle- necek vergı mıktarlan ıse la- mamıyla donemın hukumeune aıt olacakü Hükumet ıhtıyaç duyarsa Planlama Teşkılau'nm bu konudakı goruşlennı de ala- AHMETÇELİK Türkıye, planlı ekonomıde 31'ıncı yıla gjnyor 30 yıl önce başlayan planlama maratonun- da ıse şımdıye kadar, bır arpa boyu yol ahnamadı Devlet Planlama Teşkılau'- nm (DPT) 7 Beş Yülık Kal- kınma Planı konusunda yogun çahşmaîar ıçınde olduğu şu gürüerde, ılkplanla daha sonra- kı kalkınma planlan arasında meünlere bakılacak olursa çok buyuk farklar bulunmuyor Hatta oylekı, uslup bakımı- ndan değertendınlecek otursa bunlar bırbırlennın kopyası gıbı 1 BcşYıMKalkmaPlanı ıle peşı sıra gelen ve hemen he- men hıç uygulanmayan dığer planlar arasmdakı tek fark ıse, ılk plandan sonra yaşanan sü- reklı bır gevşeme 30 yıllık za- man dılımı şöyle bır suzgeçten geçınldığınde ortaya, "Türkiye planlı döneme hiç geçmeraiş" şeklınde bır tablo çıkıyor Bu arada 1 Beş Yıllık Kal- kınma Planı1 nın en goze çarpıcı özellığı ıse şımdı oiduğu gıbı uzun yıllardan bu yana tum ık- üdarlar tarafından sureklı yapı- lması gereküğı behrtılen, ancak bır turlu başanlamayan "vergi reformu" Buna göre 1 plan tum eko- nomîk faalıyetlen ongören bır dengeler sıstemı oluşturacak, yapılacak vergı reformu ıle bır- lıkte getınlecek vergıler de den- geler sıstemırun gerektırdığı harcamalan karşılayacak olçü- Ancak bu, o ve daha sonrakı donemlerde hıç vapılamadı Yaru vergı reformu 1 BeşYıllık Kalkanma Planfna gıremedı Çunkudonemınsıyasılen."Bo\- te şey olroaz. Vergiler var olan yasalara göre tasdik edilir. Ne gelim odur" demışlerdı 7 Beş Yıllık Kalkanma Planı'nı hazı- rlamak ıse planlı doneme geçışı- mızın31 yüında, 50 Cumhun- yet Hukumeü olan DYP-SHP koalısyonuna kısmet oldu PlanyapM,kaynakdüşünülmediDPTnın bır yıl süreyle gorevde kalan ılk genel sekreten Haydar Aytekin, ekonomıde bugûn yaşanan sıkıntılan, ılk beş yıllık planda vergı retormunun gerçekleştınlememesıne ~~ bağladı Aytekin konuyla ılgılı dığer sorulanmızı da şoyle yanıtladı - Sizce, amacı iktisadi ve sosyal dengelerin sağlan- ntası olarak belirtenen 1. Beş Yülık Kalkınma Ptanı'- nm eksik tarafları nelerdi? -1 planm bu> uk eksıklı- ğı vardı En onemhsı dengelenn sağlanması de yakından ılgılı olan vergı reformuydu Vergı reformu planın gerektırdığı bıçımde yapılamadı Bugun çektığırruz sıkmtıların nedenı de zatenbu . - Puuuamacılar tarafından önerilen vergi reformu nasd olacaktı ve bunun plana katkısı neolaeaktı? - Bu, Caktor tarafından tavsıve edılen re- formdu 1 Beş Yıllık Kalkınma Planı, tum ekonomık faalıyetlen ongoren bır dengeler sıstemı kuracaktı Vergı ıse o dengeler sıste- DPTnin ükgenelsekreterlerinden Aytekin bugjinkü sıkttitüanntemelini 30yıl öncevergi reformu yapüaraamasmabağhyor ve "Harcamaıankarşılayacak gelir ofrnayınca ortayabiraçıkçıkacak.Ozamaaya borç alacakstnız,yadapara basacaksıruz"diyor, mının gerekurdığı harcamalan karşılayacak cek anlamına gelıyordu Boyle olunca da ölçude olacaktı Verguun konması tama- vergı dıye kım ne venrse onunla yetınılecek- men hukumete aıt olacakü Yanı vergılenn tı Yan1 sız planlayacaksınız duzenleyecek- stnız sonra da harca- malan karşılayacak ge- lın bekleyeceksınız Ta- bu harcamalan karşı- layacak gelır olmayınca ortaya bır açık çıkacak Açık olunca ıse ıkı yol- dan bınne başvurula- cak Ya borç ala- caksınız, \a da para ba- sacaksınız Turkıye'nın bu duruma gelmesındekı en buyuk neden de budur Bu aynı zamanda 1 planın son 2 yılından şımdıye kadar geçen suredekı uy- gulamadır da - İlk plandan sonrakiler nasıldı? Aralan- nda farklar ya da benzerlikler nelerdi? - İlk planla daha sonrakı kalkınma plan- lan arasında metınlere bakacak olursamz çok buyuk farklar yok Hatta uslup açısı- ndan bırbırlennm aynısı denılebılır Fakat 1 planın özelhkle son 1 5 yılından ıtıbaren hıçbır zaman uvgulama plana gore olmadı esası hukümet tarafından hazırlanacak ver- gı reformunda belırlenecektı Hükumet bu konuda gereklı yardımı ısterse teşkılattan alacaktı Ancak bu>apüamadı - Bu düşünce neden uygulamaya geçirile- medi? - Çünku sıyasılerle teknısyenler arasında goruş farkı ortaya çıktı Sıvasıler 'Böyleşey ohnaz. Vergi, yasalara gore tasdik edilir. Ne gelirse odur' dedı Bu da vergı konusu ka- nunlarla belırlenecek ancak vergı mıktan konusunda hıçbır duşunce ılen surülemeye- Götürüvergitrflyonlan götürayor HACERGEMİCİ Goturu vergjyle tnlyonlar kayıt dışı ekonomıye akıyor Götürü vergıye tabı olan 1 mıl- yon kayıth mukelleften bu yıl 1 tnlyon hra gelır bekkyen dev- let, sadece Istanbul'dakı taşıt araçlanndan 7 8 tnlyon hra kaybedıyor Buna aynı kap- samdakı dığer ışkollannın ka- yıplan eklendığınde ıse ortaya çıkacak rakarrun boyutlan tah- mın büe edılemıyor Yıllık kazancı 30 mılyon lıra- yı aşmayan kuçuk esnaf, tamır, hızmet ışletmelen ve kazancı, ancak geçımını sağlayacak de- recede olan kamyonet ve benze- Osman Altuğ • Türkiye'de boyutlan katrilyonlara ulaşan kayıt dışı ekonomiye götürüvergıye tabı olanlar da hizmetedıyor. Sadece İstanbul'da götürü vergıye tabı tıcan araçlar nedenı ıle 7.8 tnlyonüralıkbır vergı kaybı söz konusu olurkenyurtçapındakı kesin rakamlar belırlenemiyor. n araçlar goturü vergı kapsa- mında vergılendınlıyor Ancak bu ışletmelenn gehrlennın 30 mılyon Uranın çok uzennde ol- duğu ve faturasız sauşlarla ka- yıt dışı ekonomıye hızrnet ettık- len behrtıhyor Gunlukkazana 1-15 mılyon hra arasında değı- şen bır araç sahıbının 15 gunluk kazancı kadar vergı verdığı or- tada olduğu gıbı faturasız alış- venşı de teşvık etüğı bır gerçek Kayıt dışı vergmın ısım baba- sı olarak anılan ve halen Mec- lıs'te bır yasa tasansı bulunan ProT Dr Osman .Altuğ Tur- kıye de herkesın elbırhğı ıle ver- gı kaçırdığını ve devleün cebın- den çaldığını behrterek, "Vergi kaçırtnaya alışmjşız. Bu ülkede vergi kaçırmak centilmenlik. Prof. Altuğ:Butasanyıkinısedelemez Ekonomi Semâ - Tansu Çıl- ler hukumeü ıcın 78 maddelık vergı tasansı hazırlayan Prof. Dr. Osman Altuğ tasannın de- hnmeden Mechs'ten ^eçeceğıne manıyor "Tasan dehnir nu dne hic korkum yok, çünku başka çare kahnadı" dıyen Altuğ, ta- sannın 1995 yüı başında yasalla- şacağınısöyledı Prof Dr Altu|'un hazırladığı tasanda şu yenıhkler gündem- de VEJtCfEAF-öncehkle ta- sanda bır 'vergıtay' kurulma- sının ongorulduğunu belırten Altuğ konuyla ılgılı şu açıkla- malardabulundu " Sayıştaş devlet harcama- lannı kontrol altına alır ve usul- suz harcamalan denetler. Maliye Bakanlığı ıse para topluvor, haı- camalar \apı\or ancak denetk- yen yine kendjsı. İşte bunu kaldı- rma, Malıye'nm harcamalannı denetkmek ıçin bir vergitay ku- rulacak VERGİBANKASI- Tasanmn can alıcı bır dığer nok- tası vergı bankası konusun- da Prof Dr Osman Altuğ, Ma- lıye'nın kaynaklannın Zıraat Bankası'nda hıçbır faıze tabı ol- madan kullanıldığını ıfade ede- rek ' Devletin parasını kamu bankası da olsa kimseye bedava- ya kullandırmaya gerek yok. Ku- "rulacak >ergi bankası sayesinde Mahye'tun gelirlen piyasadaki faiz oranlan Ue değeriendirüe- cek v dnekonuştu VAIANBAŞUM BEL~ GESt- Yenı tasanda herkese bır vatandaşhk belgesı venlmesı konusunda da bır madde bulu- nuyor Kışının doğAım tanhı, ay gun ve saaünden oluşacak olan vatandaşhk belgesı aynı zaman- da vergı numarası, sosyalgüven- hk numarası ve kredı karü nu- marası da olacak Altuğ yasarun çok genış kap- samlan olduğunu haürlatarak sözlenne şoyle devam etü En büyük hatayı 1950'den sonra denk butceden >azgecmek- le yapmışız. O gunden sonra ge- len tüm hukumetler vergi alma borç al. \ergı alma ov al polıtı- kasını uvguladılar. En namlı vö- netıcüer ıse en çok borçlananlar oldu. \ncak artık demz tukendı. Ben hiçkimsenın ha/ırladığım ta- sanvı deleceğıni sannuvorum," Herkes bunu gayet normal karşıhvor. Götürü vergilendirme de bunda onemli paya sahip. An- cak Türkıve genehnde goturü verginin oluşturduğu vergı kay- bını bulmanıız mumkun değil. Çünku bız bu goturu vergm bile tam toplayamıvoruz" dedı Esnafınvergi kaçağı Prof Dr Altuğ a gore bunun en guzel kanıü ıseTurkıye'de sa- yılan sadece l mılyon adet olan goturu vergıyı tabı olan mukel- lef sayısına karşın ücan vasıta sayının 724 bın olması Yanıge- n kalan 276bın goturu muekel- lefm ıçıne Turkıye'dekı tum kuçuk esnaf, pazaralar, seyyar saüalar, terzıİer, berberler gın- yor Goturü vergı kayıplannın yeralü ekonomısıne aküğına dıkkat çeken Ankan şunlan soyledı u Götürü vergi ödeyecek olan 1 milyon dolavındaki mukellef- ten, 1 tnlyon lira kadar bır vergi getiri beklentisi olan devletin, yaşadığı krizden çıkması, ancak gerçek usulde vergilendirme>e gecişle mumkün olacaktır. Cç buyük ilimızde 1993 Mayıs ayı >erilerine göre 200 bın civarında olan göturii vergı mukellefinın tahakkuklan, 4 milyon lira cıva- rındadır. Pohük cesaret gösteri- krek kesinlikle götürü vergiden vazgeçilmehdir." DÜNYA EKONOMİSİNE BAKIŞERGİN YILDIZOGLU LONDRA Bretton Woods'un50.yıldönümü 1 994, yenı bır dunya düzenının kuruluşuna yol açan ıkı ortemlı olayın 50 yıl dönumu II Dünya Savaşı'nın galıplerının, geçen- lerde, büyuk bır gurultuyle kutladıklan "Normandıya Çıkarması" ve 50 yıl once, Bretton Woods'ta, savaşın galıplerını, ekono- mık krız ve savaş sırasında dağılan uluslara- rası ekonomıkve potıtık sıstemın yenıd»n ınsa edılmesme ımkan sağlayacak bır uluslararası para sıstemı kurmak amacıyla bır araya getı- ren konferans, "Normandıya Çıkarması" kut- tamaları sırasında Almanya, Fransave ingılte- re arasında su yüzüne çıkan gergınlıkler, 11 Dünya Savaşı'ndan sonra yaşanan, yanm asırlık btr "banş" ve "ışbırlığı" dönemıne rağ- men, şımdı "soğuk savaş"ın bıtmesı ıle 19 yüzyılın ıkılı ılışkılere dayanan, karışık ve ıstık- rarsız dıplomasısınırt gerı gelmekte olduğunu tma edıyordu Bretton Woocte konferansı, dün- ya ekonomıstnde ABD Dolan'nın ortak odeme aracı, genel esdeğer olarak yerleşmesı ve bır sabrt kur sıstemının kurulması ıle eşan- lamlıydı Bu da 50 yıl dönümunde benzer bır kanşıklık ortamında anılıyor Bugün, Bretton VVoods anlaşmasını ızleyen yıllarda yaşanan uluslararası parasal ıstıkrardan eser kal- madığı gıbı, bır gun sabrt kur sıstemme ve do- layısıylatekrar ıstıkrarlı bır ortama donulebıle- ceğıne daır bır ışaret de yok Bır zamanların en guvenılır ve aranan parası ABD Doları, ABD'nın en onemli ekonomık rakıbı olan Ja- ponya'nın parası Yen karşında 50 yılın en du- şükduzeyınde TheEcooomistbırbaşmakale- sıne "Kıms&mn ıstemedığı dolar" dıye başlık atıyor Bretton VVoods uzerıne, Rnansal Tı- mes ve Wall Street Journal gazetelerınde yazılan makaleterde, "yenı bır çağa yenı ku- rallann gerektığınden" söz edılıyor, bır Wa!l Street makalesınde, "Altın siandardı sıstemı- ne gerı donulmesı gerektığı" ılerı surüluyor Bretton Woods efsanesi Bretton VVoods anlaşması ABD Doları ıle altın arasında sabıt bır parıte saptamış ve dı- ğer ulkelenn altın yerıne, reserv, utuslararası genel esdeğer ve ödeme aracı olarak ABD Doları tutmalarına ımkan sağlamıştı Boylece sabıtkur sıstemme geçıldı ve uluslararası tıca- rı ve malı ılışkılerde bır guven dolayısıyla ıstık- rar ortamı yerleştı Yaygın bır kanı 1950-70 arasında yaşanan hızlı ve ıstıkrarlı ekono- mık buyumeyı Bretton VVoods'un bu başarısı- na ve dunya ekonomısınde 1970 den ben ya- şanmakta olan sarsıntıları da Ağustos 1971 de ABD Devlet Başkanı Nixon'un dolar karşıtı altın satışlarını askıya almasından sonra sabıt kur sıstemının çökmesıne bağlıyor Bu tespıt- lerden haraketle de sısteme ıstıkrar getırme- nın yolları, şımdı çokmuş olan Bretton VVoods yerıne yenı kurallar ıcat etmekte aranıyor An- cak, 1993'te Avrupa Para Bırlığı surecını dar- madağın eden krızın de canlı bır şekılde gos- terdığı gıbı, bu yenı kurallar arayışı, bu ış ıçın tutulmuş ve astronomık rakamlarda maaşiar odenen burokratlardan başka kımsenın ışıne yaramıyor Gerçekte, 1950-70 arasında yaşanan ulusla- rarası parasal ıstıkrar ve dolarırt uluslararası genel esdeğer olarak yerleşmesı surecıne yakından bır bakış bunun varlığını Bretton VVoods gıbı bır anlaşmaya ve onun Dunya Bankası ve IMF gıbı kuruluşlarının başarıları- na değıl, uluslararası ekonomık polıtık ılışkı- lerde yaşanan gelışmelere borçlu olduğunu gosterır Bu bağlamda, Avrupa ve Japonya - nın yenıden ınsasına, SSCB nın genısleme- sıne set çekmek ıçın Yunanıstan ve Turkıye - nın ekonomık olarak desteklenmesıne yonelık Marshal ve Dodge Planlan ıle Dunya ekono- mısıne pompalanan ABD dolarlarının yarattığı tıcaret ve uretım hacmı ıle Soğuk Savas la başlayan kutuplasmayı anmakta yarar var Bu gelısmeler, hem savaşa gore şekıllen- mış ABD sanayısının dışa açılarak banş done- mıne uyum sağlamasını kolaylaştırdı ve bır ekonomık knzı onledı hem de doları dunya ekonomısınde en çok kultanılan para halıne getırdı Dığer taraftan, hem uluslararası bır pa- rayı destekleyecek, hem de Batı ya Doğu Bloku' na karşı lıderlık edecek, koruyacak ve gJobal polıtık ıstıkrarı sağlayabılecek bır ulke- nın olduğunu gosterdı Kısacası uluslararası para sıstemındekt ıstıkrarın arkasında 1950-70 arasında yaşanan ekonomık buyume ve genleyen Ingıltere nın yerıne nıhayet, ABD hegemonyasının doldurabılmesı ıle oluşan polıtık ıstıkrar yatıyordu Sabitdövizkuru sistemi hayal 1971 de çoken sabıt kur sıstemme bır turlu gerı donulememesının arkasında ıse bu koşul- ların onemli bır kısmının ortadan kalkmış ol- ması yatıyor Bu karmaşık sureç, çok kabaca şoyte ozetlenebılır 1960 larda Avrupa ve Ja- ponya ekonomılerının yenıden ınşası tamam- landı ABD gıderek görelı teknolojık ustunluğu- nu ve rekabet gucunu kaybetmeye basladı 1960-69 arasında Almanya, Fransa Japonya uretkenlıkte ABDyı geçtıler ABD tıcaretı ılk deia 1967 de açık verdı ve sonra bu açık 1970 - ten ıtıbaren hızlabuyumeyebaşladı 1960'lann ıkıncı yarısında ABD bu duruma ve Vıetnam savaşının malı yukune, kendı ulusal parasınm genel esdeğer olmasından kanaklanan senyo- ra\ avantajtnı kullanarak uyum gostermeye başladı ABD, uluslararası odemelerını dolar- altın pantesıne aldırmadan çıkardığı yenı do- larlarla yapıyordu Bu, uluslararası ekonomı- de bır dolar bolluğuna, enflasyona ve doların devalue edılmesme boylece de sabıt kur sıs- temının çökmesıne yol açtı Bu gelısmeler 1970 lerde başlayan global ekonomık krızın ve bu krız ıçınde, ABD nın gorelı ekonomıkve po- lıtık ustunluğunun gerılemesı surecının de or- ganık bır parçasıydı Bu son derecede karmaşık kısmen de tum boyutlan halayetennce bılınemeyen gelışme- lerı kurallar yasalar koyarak ıstıkrara kavuş- turmak ıse tabıı kı mumkun değıl Global eko- nomık krız bıtmeden dunya devletler sıste- mınde hegemonya sorunu çozulerek gorelı bır ıstıkrara ulaşılmadan sabıt kur sıstemme don- meyı beklemek boşuna Bunu uluslararası malı pıyasaların ve kredı sıstemının 19 yuzyı- Idakı gelışme duzeyıne bıle uyum sağlaya- madığı ıçın terkedılen bır altın standardı sıste- mme donerek sağlamayı düşunmek ıse tam bır hayal Bellı kı daha uzun bır süre yapısal ekonomık krız, soğuk savaşın bıtmesı ıle de- rınlesen polıtık ıstıkrarsızlık hızlı globalleşme, vb ıle, sıyası olduğu kadar, ekonomık olarak da hantası çıkarılmamış denızlerde ılerleme- ye devam edeceğız NormandıyaÇıkarması nı ve Bretton VVoods u anarken, 50 yılda yaşanan tum gelışmelere rağmen "Acaba tarıh tam bır çemberçızerek, başlangıç noktasına, bu ıkı olaya yol açan buyuk kargaşa donemının bası- na mı dondu?" sorusu, tum abeslığıne rağ- men kendınden beklenen şekılde, kulak- larımızı tırmalamıyor ANKARA PAZARI VAKtJP KEPENEK Seçenek içlerınde benım de bulunduğum kımı ıktısatçılar ge- çen hafta bır Kamuoyuna Çağn" yaptılar Çağrıda, 1980 sonrasında uygutanmakta olan ekonomi polıtıka- larının ' tek seçenek" bıçımınde egemen kılmdığı belırtt- lıyor ve bu tur bır anlayışın benımsenemeyeceğı, tersı- ne, ulkenın gereksınımlerını karşılayacak yenı ekonomi pohtıkalarının var olduğu vurgulanıyordu Gerçektende"parasa/cı"yada 'sunumyon/u"terım- lerıyle adlandırılan polıtıkalar, "12 Eylul rejimıyle tyıce açığa çıkan bır sınıfsal çızgıye sahıptır ve sermayenın değışık katmanlarıyla toplumun uzenndekı egemenlığı- m pekıştırecek bır ortam yaratmıştır " Ekonomıdekı "tum bozukluklann" nedenı olarak devletin ekonomıye karışması gosterılmış, ancak bu du- rum 'devletin keyiılığını" ve "kamu açıklarını" arttırmıştır Ek olarak, uretım ve "sektorel oncelıkler go- zardı edılmış", uretımden kopuk "fınansal ve arac<"faa- lıyetlenn yaygınlığı, sermaye bınkımı' ve "ulusal ta- sarrut' oranlarının duşmesıyle "buyume gıderek tuketı- me ve dış açıklara dayanmaya baştamış"\\r Kısa do- nemlı oniemlere tutsak edılen bu ekonomi polıtıkası, "uretken emeğın değennı aşındırmış", buna karsılık rant paylaşımı yla guçlenen 'parazıt' bır kesımı guç- lendırmtştır Sıyasal ıktıdann, "vergıalacağı"kesımlere "faız gelın dağıtır' bır duruma gelmesı, ış çevrelerıyle "doğrudan cıkar ılışkılerı"toplumda "ahlak" çokuntusu- ne ve buradan "tepkısel akımlara yol açmaktadır" Bu durumda yapılması gereken, 'pıyasa tokezle- melen", "devletin tokezlemesı ya da "ozel gınşımın tokezlemesı"nı yansız bır bıçımde değerlendırmek, her ıkı kesımde yaygın olan "hastalıklı davranış bıçımlennı" gormek ve ' etkınlığe, boluşume ve ekonomık bağım- sızlığa donuk gerekçelerle kamulaştırmayı ve ozelleş- tırmeyı kendı ozel koşullannda ayrı ayrı değerlendır- mektır" Ancak var olan koşullarda asıl sorun uretım olanak- larının arttırılmasıdır Bu nedenle 1980 den ben ızlenen ıktısat pohtıkalarının gozardı ettığı bınkım, buyume, yapısal değısıme msana yatırım, ıstıhdam, sanayıleş- me, teknolojık donuşum, boluşum ve ekonomık bağımsızlık gıbı temel hedetlere yonelmede yıtınlecek zamanımız yoktur teknolojık donuşumu ıçeren bır sanayı polıtıkasının ve bununla butunleşmış bılım ve eğıtım polıtıkalannın oluşturulması, bu turden bır donuşumun sağlayacağı dı- namızm ve venmlılık sayesınde ulusal ekonomının ken- dı ayaklan uzennde durarak dunya ekonomısı ıle ek- lemlenmesı, ışsızlığe eşıtsızlığe, emek gehrlennın aşı- nmasına karşı gereklı toplumsal ve ekonomık savunma mekanızmalarmın oluşturulması Ve bu tur "uzun perspektıilı bır gundeme" gecmek ıçın ekonomi polıtıkalannın 'yenı, etkılı ve stratejık bır planlama aniayısına dayandınlması gerekmektedır " "Sonuç olarak, XXI yuzyıla gıderken Turkıye'nın hâlâ çozmek zorunda olduğu kalkınma sorunu, toplumumuz- dakı tum uretken ve yaratıcı guçlenn harekete geçı- rılmesını gereklı kılıyor Bu da ancak aydınlık dunya go- ruşlerının yeşerdığı, ozgurlukler uzenndekı kısıtlama- lann ortadan kalktığı, ozvende eşıtlığe ve toplumsal adalete dayalı bır uretım seierberhğının başladığı bıror- tamda gerçekleşebılır" * * * Tam metnı Cumhurıyet'te geçen perşembe ve cuma gunlerı yayımlanan Duyuru'nun sonunda, Çalışma Gru- bu, meslektaşlarımızı bu çerçevede katkı yapmaya çağırıyor Surdurülecek olan çalışmaların sonuçları kuşkusuz kamuoyuna yansıtılacaktır Ekonomık ve toplumsal gelışmenın yenıden tartışma- ya açılması bızce bır toplumsal sorumluluktur Izleyen- lerın bıleceğı gıbı Duyuru'da yer alan goruşler yıllardır "bıreysel olarakdılegetırılıyordu Yapılan, bunların"or- tak goruş" durumuna getırılmış olması ve bunun da ote- sınde, bu çerçevede bılımsel araştırma ve onerı gelıştır- me kararlıtığıdır 150 MİLYOISDOLARA KADAR KREDI Yakıfbank'tan ihracatadestekANKARA (ANKA) - Kamu bankalan, hükümetm ekono- mık pohtıkalanna, faahyetle- nyle destek olmayı surduru- vorlar Vakıflar Bankası Genel Muduru Fehmi Gültekin, ban- kaalık sektorunun bugunlerde yapması gereken en önemh fonksıyonel gorevın ıhracatçı- ya kaynak aktarmak olduğunu soyledı Gültekin, ıhracata 150 mılyon dolara ka- dar kredı kullandı- rma ola- naklannın bulun- duğunu be- hrttı Gulte- kın, konuy- la ılgılı ola- rak yapüğı açıklamada bugunlerde ulke- nın do\ ıze ıhtıyacı bulunduğu- nu, doMzın de ışçı havalelen, tunzm \e ıhracat gıbı kalem- lerden geldığını vurguladı Gültekin, Vakıfbank'ın do\ız gehrlennın artunlması ıçın alı- nması gereken onlemlen denn- lemesıne mceledığını ıfade ede- rek "Hemen oturduk arkadaş- lanınla birlikte karar verdik: Hükumetbu kararı aldığına gö- re sektönı canlandırmak ge- rekiyor. Bankanın topladığı kaynakları, elindeki mevcutlan buraya kanalize etmenuz gere- kiyor. Yani hem bankacılık sek- töründeki mevcudunu muhafa- za etmek için hem de ekonomi- ye bir dinamizm kazandırmak için bu yönde tedbırlerimizi aWık" dedı Paranın çok kıymeth olduğu ve faızlenn yüzde bınlere çıktığı donemlerde bıle Vakı- fbank'ın ıhracatçıya fmans- man olanağı sağladığını vur- gulayan Gukekın, Japonya'- dan sağlajdıklan 42 5 mılyon dolarhk kredıyı bu alanda kul- landıklannı soyledı Vakıfbank'ın Exımbank • Vakıflar Bankasi GenelMiıdürüFehmı Gültekm, bankacılık sektörümin bugünîerde yapmasıgereken en önemîi fonksıyonel göre^-mıhracatçıyakaynak aktarmak olduğanusöyledi. Gültekm,ihracata 150mılyondolarakadarkredı foıl- landtrmaolanaklannınbulunduğunu kaydetti. kaynaklanndan da yılbaşı- ndan bu yana 400 mıiyar lıraya yakın Turk Lırası. 36 8 mılyon dolarhk da dovız kredısı kul- landırdığını ıfade eden Gülte- kin, bankanın kendı kaynak- lanndan da ıhracatçıya 190 mılyon dolara yakın kredı ver- dığını anlattı Limitsiztuketicikredisi Fehmı Gültekm, Vakıf- bank'ın daha once faız oranıru 9 puan aşağı çekerek 1 tnlyon hra olarak behrledığı tukeüa kredısındekı hmıtı de kaldırdıklannı bıldırdı Gülte- kin, bankanın ehnde kaynak bulunması hahnde bunun hep- sını tüketıcı kredısı olarak ve- receklennı ıfade etü