Katalog

SAYFA CUMHURİYET 16 HA2İRAN1994 PERŞEMBE 12 DIZIYAZI Kimyasal tehdide karşı 1 milyar dolarlık hibe Rusya Federasyonu'na bağlı bir cumhuriyet olan Çuvaşistan'm göbe- ğindeki bu kasvetli sanayi kentinin, Noveçeboksarks'daki dev boyutlarr daki kımyasal fabrika kompleksin- den yükselen boz duman sütunlan gökyüzünü karartıyor. ' Moskova'nın yaklaşık 650 kilo- metre güneydoğusundaki bu kent. Soğuk Savaş boyunca yabancılar ve giriş izni olmayan Sovyet yurttaşlan için "yasak bölge" olmuştu. Başkan Boris Yeltsin. 15 yıl öncesine dek bu fabrikada öldüriicû sinirgazı üretildi- ğini daha bu yaz açıkladı. Gelgelelim, Moskova kimyasal si- lahlan yok edeceğine söz vermiş bulu- nuyor. 40 bin tonluk zehirli gaz sto kunun ağırlığını yüklenmiş olan Rus- ya, ordunun elindeki kimyasal silah- lann çoğunu buraya getirip, fabrikayı bir yok etme istasyonuna dönüştür- mek yönünde planlar haarlamıştı. Ancak Moskova yetkilileri, bu ta- sanya karşı oluşan ve yeni Rusya'da etkisini gıttikçe daha fazla hissettiren bir kamuoyuyla >üz yüzc geldiler. Çernobil"deki nükleer kazanın yanı sıra Rusya'da ortaya çıkan nükleer felaketlerin anılannı belleklerinde ta- şıyan yerel parlamento üyeleri. kim- yasal siiahlann Çuvaşya'ya nakledil- mesine karşı koydular. Halk 17 bin imzalık bir dilekçcyle, kararlannda direnmesi için parlamentoya destek verdi. Ordunun güvenliği Yerel parlamento temsilcisi \e Rus- ya'da yeni yeni gelişen "yeşil hareke- tin" bir üyesi olan Venera A. Peçniko- va, "Ordu hiçbir zaroan güvenliği göz önüne almıyor \e Rusya'nın bu tiirlii yatırımlara ayıracak hiç parası yok" diyor. VVashington'la çatışma içinde ge- çirdiği 40 yıl içinde Rusya. de\ bir si- lah donanımı geliştirmeyi başarmıştı. Ancak silahsızlanma antlaşmalan. Moskova ile Washington arasındaki iyi niyet ve Amerika'nın yüz milyon- larca dolarlık mali ve leknik yardım sözlerine karşm, Rusya en ölümcül si- lahlannı yok etme konusunda çok az ilerleme göstermiş durumda. Bazı verlerde Rus hükümetini dur- duran. Noveçeboksarks'taki sinir gazı fabrikası örneğindeki gibi. yerel muhalefet old«. Ne var ki Rus silah- sızlanma çabasını engelleyen diğer et- kenler de yetersiz mali koşullar. bü- rokratık bir sılahlanma dcnetim ku- ruluşu ile subaylanna bannma ola- naklan sağlamaya çalışan ve gitıikçe yozlaşmakıa olan gücünü toplamaya çalışan Rus ordusunda gözlemlenen genel bir ilgi cksıkliği idi. Ydtsin'e destek Soğuk Savaş'ın sona ermesi. eskı Sovyetler Birliğı'nin ABD'ye yönelt- tiği zehirli gaz. biyolojik silahlar \c nükleer savaş başlıklan gibi tehditleri gidermiş olmasına karşın, Rusya'nın silah ve cephane donanımını azalt- makta güçlük çekmesi. küresel silah denetimi çabalarını yavaşlatabileceğı gibi, kimi tehlikeli siiahlann yanlışel- lere düşmesi nskini de getirebilir. Yeltsin'e destek veren ve bunu temel dış politika başansı olarak kabul eden Clinton yönetiminin. Ruslan. Sovyetler Birliği'nden miras aldıklan silahsızlanma taahhütlerini yerinege- tirmeye ikna çabasında yüz yüze gel- diği sorunlan küçülttuğü gözlemleni- yor. Cst düzey Rus ve Batılı yetkililerle yapılan görüşmeler. Rus yetkililerin kimyasal silahlannı >ok etme konu- sunda yaşama geçirilebilecek türde bir tasan hazırlamadıklannı ortaya koyuyor. Üst düzey bir Rus yetkili, Nevv York Tımes'dan Michael Gor- don'a, Batı. silahsızlanma sürecıni gerçekleştirmek için gereken yüksek teknolojinin 1 milyardolariık maliye- tini uluslararası bir antlaşmayla üst- lenmediği takdirde, Moskova'nın bu süreci başlatacak durumda olmadığı- nı söyledi. Yeltsin'in, biyolojik siiahlann geliş- tirilmesi ve üretimini yasaklayan bil- dirisine karşın Rusya, biyolojik silah- lan geliştirme )eteneklerini kullanma konusunda Batı'nın kuşkulannı he- nüz giderebilmiş değil. Moskova. Amerikan ve İngjliz uzmanlannın Rusya'daki biyolojik Iaboratuvarlara ve diğer fabrikalara girmelerine izin verdiyse de şimdiye dek inceleme ya- pılabilen yerler bir elin parmaklannı geçmeyecek kadar az. Rusya, Merkezi Haberalma ör- gütü'nün (CIA) 27 bin savaş başhğı- nın bulunduğunu tahmin ettiği muaz- zam silah gücünde istikrarlı. ancak yavaş bir silahsızlanma sürecine gı'r- miş gibi görünüyor. Yüz milyonlarca dolarlık Amerikan yardımını kabul etmiş olmalanna karşın. Rus yetkili- leri gene de NVashington'ı gelişmeler- den haberdaretmeye vanaşmıyor. İmhanın önündeki engeller Anatoii Konteeviç. Rus>a"nın dev kimyasal silahlar stoku hakkında bı- lınmesi gereken her şeyi biliyor. Emekli bir general olan Kontseviç, askeri kariyennin büyük bölümünde Sovyet ordusunun kimyasal birlikle- rinin üst düzey subaylanndan biri olarak hizmet etmiş. Şu günlerde Yeltsin'in Rusya'nın kimyasal stoku- Sovyetler Birliğfnin eski lideri Boris V dtsin'in. biyolojik siiahlann geliştirilmesi ve üretimini yasaklayan bildirisine karşın Rusya, biyolojik silahları geliştirme yetenekJerini kullanma konusunda Batfnın kuşkulannı henüz giderebilmiş değil. B,atfnın 1 milyar dolarlık teknoloji sağlamaması durumunda, Rusya'nın kimyasal stoklannın imhasını kendi başına gerçekleştiremeyeceğini sö\ leyen Kontseviç, "Paramızyok. Askeri birliklerimizson iki aydır maaşlarını alamadı" diyor. Clinton yönetimi, ya yardım yapmak ya da Moskova'nın silah denetimi antlaşmalannı terk etmesini izlemekle yüz yüze. R.usya, çok sıkı güvenlik önlemleriyle korunan yedi kentinde, dünyanın en büyük kimyasal silah varlığına sahip olmanın kuşku götürür ayncalıgını taşıyor. Kendi açıklamalarına göre Rusya. 40 bin metrik tonluk yüksek düzeydezehirli sinirgazına ve hardal gazına sahip. Kimi Rusyetkililer ise bu rakamın daha yüksek oranda olduğunu ima ediyor. nun imhası ve biyolojik savaş progra- mının terk edilmesini denetlemek üzere atadığı bir komisyonun baş- kanhğını yapıyor. Ne yönden bakıhrsa bakılsın. Rus- ya'nın zehirli gaz stoklarını ortadan kaldırmak bır Herkül çabasını gerek- tiriyor. Rusya, sıkı bır şckildc koru- nan yedi kentinde. dünvanın en bü- yük kimyasal silah varlığına sahip o'- manın kuşku götürür ayncalıgını taşıyor. Kendi açıklamalanna görc Rusya. 40 bin metrik tonluk yüksek düzeyde zehirli sınir gazına \e hardal gazına sahip ve kimi Rus yetkililer bu rakamın aslında daha yüksek oldu- ğunu ima ediyor. ABD. kendısının 30 bin metrik tonluk sinır gazı stokunu imha etmeye başlamış durumda: bu. dokuz ayn yerde gerçekleştirilecek bır süreç olarak planlandı. Moskova'nın dev kimvasal silah varlığını imha etme vaadi. dış politi- kasında kalıcı bir tema olarak ortava çıkmıştı. 1989 ve 1990'da antlaşma- larla Moskova. VV'ashingtonla stok- ları konusunda venlen paylaşmavı ve kimyasal silah donanımını 5 bin tona indirmeyi kabul etmiştı. Ve 199.Vte Rusya. ÂBD ve diğer 152 ülkenın im- zaladığı bır uluslararası antlaşmaya katılarak. tüm zehirli gaz stokunun 2005 yılına dek tümüyle yok edilmesi karannı benımsedi. Hareketsiziiğin yan etkileri Soğuk Savas'ın sona ermesiylc bile. Rusvanın kimyasal silahlannı imhası konusu önemıni yıtirmedi. Batılı yet- kililer. Moskova'nın. antlaşmanın hükümlerini yerine getirmekte başa- nsız olmasının. diğer uluslara ellerin- dcki kimyasal silahları muhafaza etme gerekçesi vereceğmden kaygıla- nıyor. Rusya'nın stoklannı imha çabası. daha başlangıçla sorunlarla karşılaş- tı. İlk engel. Rus\a'nın Sibırya'daki Çapaevsk istasyonunda kımvasal si- iahlann imhası için ha/ırlunan bırdc- nemeyit japmaya çalışırken kendini gösterdı. Fabrika. vakılan stoklann sonucu oluşan kırliliğe engcl olacak hıçbırdonanıma sahip değıldı veçev- rcciler Rus yetkililcrinin fabrikadaki çalışmalannı durdurdu. Daha sonra Kontseviç. kimyasal siiahlann ımhasının başlangıç olarak üç ayn yerde yapılmasını planladığı bir çalışma başlattı. Bunlardan bin Çuvaşistan'ınbaşkcntıolan. 1 milyon kışınin yaşadığı Çeboksan'nın yakı- nında. 200 bin nüfuslu Novcçebok- sarsk kentiydi. Gelgelelim Kontseviç. yetkililerin. kendısini tepeden inmecı tutuma sahip olmakla \e halkın nab- zını tutamamakla suçladıklan Çe- boksan'da. yerel halkın ve çevrecile- rin muhalefetinden kaynaklanan bir duvara çarptı. Çeboksan'daki kimi yelkililer. Göz korkutan boyutlarda Yok edilmesizorbirmirasDışişferi Bakanı WaiTenCSristO|Aer'mekimde Moşkova'ya yaptığı ziyaret sırasmda, Amerikan yetkilileri abşık olmadJkîan türden bjryakmmayla karşjJaşüJar. Ukrayna stnırfairüfcleri,savaş başüklannı taşıyan rayJı aracı smtrdadurdurdukları sırada. Rus askerieriilci SS-24 savaş başiığmı Ukrayna'dan Rusva'ya nakletmeyeçaJjşjyorlardı Rusmestektaşlan Christopher'a. Ukrayna yeikiiilerince nakliye araanın Sinırdangeçişme ancak br hafta sürcnçekişmeden sonra izin verildiğini anlattüar. Rusya'aın tüm sitablan arasmda. dev boyutlardaki nükleersavaş başiığı variiğı en büyük ügi odağı oimuşdurumda. Nükİeer savaş başhklan üzerindeki sıkıdeneümin aksamaa veya bazılannın satıJması yadaçaîınmasj oiasıhğî, nükleer siiahlannyayılmasına birson vermeyeçabşan Batıîı yetkiltterin ana kaygısı halinegelmış. Ne var kt Rusya'mn nükieer silah varhğjni imha etme konusunda gösterdiğj ilerieme oldukça yavaş vedoğruiuğunım kanıtlanması sonderece güç. Savaş başhklanıun saytsının fazJabğı, Rusya"am sılahsızlanftia çabasınj göz korkutan boyutlajda birişedönüştürüyor. Manzara daha kanştk CIA, Rusya'nın şuanda 27 bin savaş başlığına sahip oîduğunu veyılda 2 bin lanesini imhaetmesigerektiginı savımuyor. ABD yetkilileri ise bunun iyimser bir tahmin oldugukaniSinda. ABD, Rusya ya veeski Sovyet cumhuriyetlerine. dterindeki nükieer silahlan depoJamak, nakil ve imha etmekteyardım etmek içui, 800 milyon dolariık bir-silahsızlanma bütçesi ayırdı. Bütççye400miryon dolariık bireklemeyapdması gerekiyor. Eski Sovyet cumhuriyetterindeki manzara dahada kanşık. Nükleer silahlanrKJan vazgeçraeyi kabul eden Beyaz Rusya, 76 milyon dolardeğerinde bir yanJımahyor. Kazakistan Devlet Başkaru Nursuftan A.Nazarbayer. Başkan Cli«tc« birzirve toplantısını kabul efmediğî tafcdirde, nükleer silahların imhası için bir {bnun ödenmcsi yetkisi veren antlaşmayj imzaiaraayı reddediyor. Ukrayna, nükleer silahlardan annmayı yeni kabui etti vesilahsızlantKasjnf. yardım edecek fonu geçenlerde aldı. Rusya'daki manzara da karmaşık. Amerikan programı doğrultusunda, Rus savaş başlikiannı nakliye esnasmda kullanrnak üzere koruyueu zırhlar götürüldü. Diğer adımlann yanı sıra ABD, nakliye için k ulîanıJan Rus raylı araçlanru da daha güvenli yapmak için değiştıriyor. Bununla birlıktc, anüaşmarun koşullannı uygulama süreci çok yavaş ikrliyor. Hükümetyetkiliieri, 800milyon dolariık silahsjzlanma bütçesinin 790 milyon doiannın çeşitti projeleriçin tahsisedîldiğjnibelirtiyoriar. Nevarkibu paranm henüz 190 milyon doiarhk bölümü kullanılabilmiş. Kazakistan \-e Ukrayna'yı yola getirmedeçıkan sorunlara ek olarak, bu yılki gecikmenin en önemli nedenlerinden biri de Başkan Boris Ycltsin'ie tutucu parlamentonun karşı karşıya gelmesi. artı, Rus bürokrasinin çok ağır işleyen çarklan ofdu. Btsh yöneümi sırasında Dışişleri Bakanı olan James A.Baker. Rusnükfcersilah biiimadamlannm ABD'de > apacakları banşcsi araştırmalar için 25 milyon dolarlık bir fon önermişti. Nevar ki Batı"yı Rus sırlannı saün almaya çalışmakJa suçlayan muhafazakar Ruslarla birlikte, Ruspartamentosu buçabayı asla onayJamamışü. Parlamentoyu feshettikten sonra Yeitsin. projenin yürürlügegirmesini emretti. Rusya'nın plütonyum stoklan bir başka sorun. Rusya'nmçağnsı üzerine ABD, Rusya'nın 50 bin tonluk ptütonyumunun bir tek ycrdc toplamnası vc böyJece bomba yapımında kullanılması riskini azaltmak üzere dev biristasyonun inşa edilmesi vc donatılmasi için 90mİlyon dolar harcamayı pîanlamakta. Rusîarla vanfan biranlaşnıa uyannca. Amerikan ve Rus yetkililer burada korunacak plütonyumu ortak olarak saptayacaklar. Moskova. plütonyumu sivf} amaclar için kullanmak ıstiyor. Asıcak depoloma merkeanin yapılıp yapılmayacağı hafen kesinbk kazanmadt. Gizlilik alışkanlıkian En başta depolama ıstasyonunun Tomsk'ta inşa edilmesi planlanmıştı. Ne var ki nisanda bır nükleer atık tankınm patlamasından beri, yereî halk kaygılı bir bekieyişe girdi. Bu komplikasyonlara. Atom Enerjisi Bakanı Vkfor!V,lVtihaiIov\jn. silahlarda kullanılan plülonyı ıun birtek yere konulmaması şeklindeki önerisi, yeni güçlükjerekledi. Öneriyegöre hepsinin inşasi için para ödememesî haîinde. ABD'nin tüm plütonyum depolama merkezfcrine ulaşması mümkün oîmayacak. Anıcrikan yardımmı kabui ettiği hakfe Rusya*nın gizlilik abşkcniıkian ve soğuk savaş zihniyetiniiı son bulrnast güç ofacak. Mihailov'un, keDdisine Rusya'daki savaş başlıklannın sayısını soran New York Timesmuhabiri Michael Gordon'a verdiği, "Sizebu rakarnları verme) eceğim. Gelin bunlar bir mttanımaolarakkalsm. \ksihaldcCIA.yediğjiekmepa hakkjnı nasü verecekf şeklindeki yannı, bu zihniyetin devamtnın bır kanıü. kimyasal siiahlann imhasını. cumhu- rivetc Amerikan yatınmlannı akıta- cak ve yeni istihdam olanağı varata- cak bırgcreksinim olarak kabul eder- ken. bu fikir halkın büvük çoğunlu- ğunu ürkütüvor. Fabrikanın ilk ger- çek öyküsünü anlatan ve 15 yıl ön- ccsinc değin sinir gazı üretiminde kul- lanıldığını ortaya koyan bir kitap ya- zan Sovyetskava Çuvaşva gazeıesın- den V.N.İvanov, "Bövle bir fabrikayı bu kadar yoğtın nüfusa sahip bir bölge- de yapmak en baştan hatalıvdı" dıvor. Kontscvıç. Novcçcboksarsk veÇe- boksan halkını ikna edemezse. tüm sılahlan üç fabrikaya gctınp buralar- da yok etme şeklindeki planını terke- dip Rusya'nın yedi kimyasal silah üretim fabrikasında yeni imha istas- yonlan inşa etme yoluna gıdeceğini belirtiyor. Ne varki buplanın uygula- nabilmesi. Batı'nın daha büyük yar- dımını gerektiriyor. ABD. zehirli gaz stokunu imha eı- mesi için Moskova'ya şu ana kadar 25 milyon dolariık yardım v apmış du- rumda ve stoklann imhası konusunu araşiırmak için gcrckli 30 milyon do- lar gerektiren laboraiuvarçalışmalan Kontseviç'in. önerisini desteklivor. Clinton yönetiminin kimi vetkilıleri. laboratuvann gcrckliliğini sorgula- makıa vc bu işin daha çok eski gcnc- ral için bir arpalık olduğunu belirt- mekle birlikte. Rus kimyasal silahsız- lanma çabasını venidcn ravına otıırt- mayı başardığı takdirde. bunun küçük bir bedel olacaöını sovlüyor- lar. Gereksinim çok açık Gelgelelim KonlNC\iç- Batı I mil- yar dolarlık leknolojı -.uğLımazsa. Rusva'nın kımvasal stoklannın im- hasını kendi fruşrıuı ücı\vklos[ireıne- veceğıni söylüyor. "Gercekçiolmamız İa/ım. çünkü hükümetin bu işi > apacak parası >ok. Askerlerimi/t' <>de>ecek paramı/ vokkcn. bö>le büvük bir \atı- rımı kim \apabilir? A.skeri birliklcri- mi/don ba/ıları vm iki a>dır maaşları- nı almamış durumdalar" dıvor. Ya yardım yapmak >J da Mos- kova'nın ana siLılı denetimi ant- l:işiıı;ıl;ınnı lerk eııiıcMiıi ı/lemek sc- çeiK'klerıyle vii/ vii/e gelen Clınion vöııciınıı. leıııcl imha fabrikal.ınnın ınş.ısı \e donjnımı ıçın gereken pa- ravı sağlanı.ı eğılıminde. Kimi yeıkılı- lc: hunıın 100 milyon dolara nıal ola- c.ığını diişünürken diğcrleri. Was- hmgıon'ın Rııslann sioklarını imha ctmck için daha da fa/ia yardım vap- ınak /orunda olduğuna inanıyor. Eğcr vardım vcrilırse. müttellkler ve diğer ultıslar da yardım ıstevebilırlcr denivor. Yardım vapılsa bile. leknik engeller kalacak. Kamuovunun muhalclciın- den ağzı vanmış olan Kontseviç. Amerikan yctkililennc. Batı'nın sağ- lavacağı teknolojinin yakılmayu \ö- nelık olmaması geıektığıni belirtmiş. ABD. kendı kınıyasal sioklarını vak- ma yoluvla imha cdıvor. Alternatıt* vonlenıde de -silahları dondunnakta sıvı nitrojen kullanılmasınu dayanan- /chırlı kalıntılan vok eimek için yıne yakma vöntemıııe baş\ ıırulııvor. SÜRECEK ANKARA NOTLARI MUSTAFA EKMEKÇI Necdet Uğur'la Söyleşi... (1) TV'de ne zaman Antony Ouinn'in bir filmkıi izlesem, Necdet Uğur gelir usuma; ikisi de birbırlerine çok ben- zerler. Bunun için biraz dikkatlibakmak gerekir. Filmi izledikten sonra aradım Necdet Uğur'u. Sordum: - Antony Ûuınn'i izlediniz mi? Izlememiş, maça kaptırmış kendini. - Ne haber, nasılsm? diye sordu. - iyidir, özledik! - Yazılarını zevkle okuyorum! - Sahi mi? (Kahkahalar benim) - Çok iyisin, çok! - Necdet Bey, bir şey soracağım, bu "solda birleşme" nasıl olur? Bunu siz bilirsiniz derim ben. - Valla aslında, bu üç partiden mi geliyor, yoksa solun kendini yenilemesi zorunluluğundan mı geliyor? Bunu çözmek gerekir önce... -Hımmm... - Yani, dünyadaki sol da biliyorsun bir şey geçiriyor; kendini yenileme sorunuyla karşı karşıya. Bizde de öy- le. Yani, dünyadaki dengeler değişti; değer yargıları, toplum yapılan, ağırlıklar değişti. O bakımdan solun dünya sorunlarına, yurt sorunlarına yaklaşımmda, yeni koşullara göre çok ciddi yeni yaklaşımlara, yenipolitika- lara gitmesi gerekiyor. Eski şeyde, bir Doğu Bloku çök- tü; Sovyetler'in durumunu görüyoruz, Batı 'daki yine sol partilerin durumlarında zorluklar var. Bu bakımdan, yal- nız Türkiye için değil, genellikle solun kendini yeni baş- tan, yeni koşullara göre oluşturması lazım. Bence, eski- den beri kullanılan temalar toplumlarm yeni oluşumunu, eskiden olduğu gibi derinden etkilemiyor. Tabii "Ne ya- pılabilir?" meselesi var; bu biraz da her ülkenin kendi koşuluna göre.. yani eskideki sol biraz hazır bulurdu yaklaşımlarını... - Türkiye'de değil mi? - Turkiye de de oyle, dışarıda da öyle; klasikleşmişti aslında. Fransa da sosyalistler denildiği zaman, nedir? Ne yapar? Işte.. Ingiltere de ne yapar? Diğerleri de böy- leydi, birreferans noktalan vardı, işte.. Solun ideologlan vardı, onlar hepsi tazeliğini koruyordu. Ama, bu 20. yüz- yılı doldururken, bütun şeyler değişti, öncelıkle toplum- larm yapısı değişti. Bütün o politikalar en ucuna değin uygulandı. Örneğin Sovyetler bır laboratuvar gibi bir yerde, işte en ucu uygulandı; bir noktaya geliyor, eski- den kopmadı, fakat yeni bir senteze kesinlikle gitmesi gerek. Yani, onun sancılannı yaşıyorlar. Batı Avrupa'da da öyle. Tabii, bunu derken sağı ovmek istemiyorum, ama onun çok eski bildiğimiz bir yaklaşımı. var. Belirli bir toplum duzeyinin ustüne gelmiş toplumlar için zaten artık solun getirecekleri geride kalmış durumda Batı dünyasında. insanlar, belirli bir gelir duzeyinin üstüne çıktılar, hepsinin sosyal güvenceleri var bir yerde. Onlar da ne diyecekler?Italya 'ya bak, durum bir türlü, Fransa '- da bir başka türlu. Almanya'dakiler öyle. En kötüsü, bunun şeyini en zorlayan blok aslında bir Çin, ne yapa- cağı belli değil; ama ötekilerin her biri yeni arayış için- de; Sovyetler dahil, Blok dahil. Çın bir yerde, fakat Çin zannediyorum ki, bunlartn hepsinden önce.. Kapalı kutu gibi görünüyor bize.. O da kendini yeni koşullara gore hazırlıyor gibi, yeni bir oluşum içinde olduğu seziliyor zannediyorum Çin 'in de. Solun yeni bir şey yapması la- zım bugunku toplumsal yapısına gore. Dünyadaki bu- günkü karşılıklı etkileşimin ışığı altmda, kesinlikle Tür- kiye'ye özgü bir senteze, bir bireşime gitmesi gerek... • - Nasıl? - Özgünlük çok rahattı eskiden. çok güzel yaklaşımlar vardı. politikalar vardı; onların bir kısmı yaşama bizde de geçti, yahut da geçmesi için; işte örneğin hazır de- mokrasipaketindekiler, eks'ikleri tamamlıyor o da. Eğer gerçekleşirse. ikiparti (DYP ile SHP) aralannda anlaşı- yorlar ya.. Yani, onuyaptığmızzaman da sorun bitmeye- cektir. Hızla kentleşen bir toplum var Türkiye'de. Yani eski bilmem, bin yıllık Anadolu hikâyesinin ilk kez tam sonuna geliyoruz. Yeni bir toplum, ama kendini arayan bir toplum. Yan kentleşme yolunda, tam kentleşeme- miş. Fakat geriye dönüş olanaksız. Artık kamuoyu ne İstanbul 'da küçük bir grup, ne parlamento; kamuoyu son derece geniş Türkiye de. Toplumun çok büyük kesimi yalnız seçimden seçime ağırlığını hissettirmiyor artık. Gündelik politikada da kamuoyunun etkisini görüyoruz, eğilimini duyuyoruz. Özellikle politikacılar çok hisse- derler bunu; çünkü, seçim bolgesine gittiği zaman, işte, eskiden beri alışık olduğu şarkıyı söyler, bir bakarki din- leyici yok karşısında. Varsa bile nezaketen dinliyordur, hemen anlaşılır bu. Yani yeni şarkı lazımdır, çok alışıl- mış şeylerden. Bir kısmı verilmiş olduğu için artık aşıl- mıştır; binaenaleyh o söylenemez, verilmesi istenilen şeyler de yine çok kullanılmıştır, o bir zaman meselesi- dir. 1994'teyiz, 2000'li yıllara geliyoruz. 2000li yıllara gelinen bir dünya. gerçekten çok değişik bir dünya. Her ülke için bir ölçüde doğru, ama bizim için büsbütün doğ- ru. Yani, bence Ahmet'le Mehmet'le değil mesele. Yani, üç partinin birleştiğini kabul ediniz, bugünkü program- larında da orta yolu kabul ediniz, her birinin de önceki yerlere geldiğini kabul ediniz; sorun bitmez bence. Ya- ni, yeni toplumun nabzını tutmak gerekir. Yeni toplumu veri diye kabul edip yeni bir yone doğru ışık tutmak ge- rek. Bu da tabii, kolay bir şey değil... BULMACA 1 2 3 4 5 6SOLDAN SAĞA: 1/ Yiizüne bakılmayacak kadar sevimsiz vc çirkin. 2/ Bitkiscl ya da havvan- sal maddclcrin elkili özii... Silah. 3/ Afrika'da bir ülke... Kitre adı vcri- len zamkın çıkarıldığı dikenli bir çalı. 4/ Dörı Haliteden sonra Islam dev lclinin başına gelcn hancdan. 5/ Duvar içinde bırakılmış oyuk bölüm... Dıır. uzun ve hafif birya- rış kayığı. 6/ Çin ve Ja- nonva'da oynanan bir çeşil sat- ranç... Ahi kuruluşlarına gircnle- rın lörcnle bellerine bağlanan kuşak... Bir gösterme sıfatı. 7/ Gü- venilır... Arthur Haitev'in tanınnnş bir romanı. 8/ Nesnel gerçekliğin vc bilginin cn genel ve temel özel- liklcrini yansıtan temel kavramla- nn her biri... Fasıla. 9/ Süslcmcde kullanılan csnek bir kâğıt türü... Küçü maeara. \ UKARJDAN AŞAĞIYA: 1/ Göçülen ycr. 2/ Bir nesnenin uzayda kapladığı yer... Omur- gayı oluşturan kemiklerden her biri. 3/ Antalya ilinde. çağla- yanlar yaparak Akdeniz'e dökülen akarsu... Bir bağlaç. 4/ Bir çiilgı... Vişne ve kirazm melezlenmesiylc clde edilmiş meyve. 5/ Bilct ya da para alıp vcrilen küçük yer... Molibdenin simgesi. 6/ "Vaktinize hazır olun vardırgelir bir gün"(YunusEmre)... Bir nota. 7/ Asma. kavun, karpuz gibi bitkilerin sürgünü ya da dalı... Uzaklık işarcti. 8/ Genellikle Uzakdoğu ülkelerinde B vi- lamini eksikliğinden ileri gelen hastabk. 9/ Olta ya da tuzağa konulan vem... Bir atla bir eşeğin çifıleşmesinden türeyen hay- van.