Katalog

SAYFA CUMHURIYET 10MAYIS1994SALI OLAYLAR VE GORUŞLER Geliş belli, gidişnereye?.. 1950 y ılı, demokratıkleşme çabamızda önemlı bır \ ıldır. Ancak pek çokülke demokratıkleştıkçe laıkleşırken, rejımı koruyacak insanlan \ etiştırme> e ağırlık venrken, bizde gelişmeler ne yazık kı ters > önde olmuştur. Prof. Dr. RIFAT OKÇABOL Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesı T urkıve Cumhunyetı, •\taturk başta olmak uzere bır avuç Osmanh a\dınının önderlığınde \e buvuk çoğunluğu okur-şazar olmavan halkımıan desteğı>le kurulmuştur Osmanlılar zamanında başla\an"<\>- dınlanma" çabalan Cumhunvetle so- nuçlandınlmış 70 vıl once kabul edı- len Öğretim Birliği ^ asası ıle bilime da- >alı eğitim benımienmı^ur 1920'h yıllar. oğretım bırlıâmn sağlanması, oğretmen vetıştırme çabalan. \enı Turk alfabesının kabulu ve okuma- >azma kampan>alan\la geçmıştır Gdişme: l930"lu vı'llar halk-a\dın- devlet uçlusunu butunleşuncı ozellık- ler taşır Halke\ len (1932)\ e kırsal \o- relerde de Halk Odalan (1936) kurula- rak a>dmlarla şetı^kınienn \akın- ldştınlmasi. kov oğretmenı \e ko\ eğıtmenı yetıştırme çabalan ıle devle- tın kırsal kesıme onem vermesı. bır bakıma halkın konu^tuğu sozcuklenn su vuzune çıkması demek olan Turk dıhnın vabancı dıllenn bu\ruğundan kurtanlması çabalan\la da halkın okumuşu (avdını). okumui} kımselenn de kulelen anlaması, bırbınne >aklaş- ması sozkonusudur A\nca >enı fa- kulteler ve unıversıteler açılarak av- dın, bılım adamı, meslek adamı. ulke> ı kalkındıracak ınsan gucunun vetıştı- nlmesıne el atılmıştır 1940~lı yıllar. eğıtım tanhımızın \u- zakı olan Kov Enstıtulen'nın kurul- ması ve gehşmesı yıllandır Koyde çalı^acak, kove ışık tutacak, kovluyu daha uretken yapacak, çocuklarla ve vetışkınlerle bırbkte çalışacak, kovlu- nun desteğı ıle 10 bıne >akın kov ılko- kulu >apılmasında onculuk edecek olan kov ensütululenn yetıştınldığı >ıllardır Bu vıllarda mesleksel eğıiıme onem venlırken Istanbul Teknık Ünı- versıtest (1943). Ankara Lnıversıtesı (1946) açılmış, dın adamı gereksınımı- nı kar^ılamak uzere Ilahıvat Fakultesı (1949) kurulmuştur Herkes Mersn'e, biz tersine: 1950 v ılı. demokratıkleşme çabamızda onemlı bır v ıldır Ancak pek çok ulke demokratıkleştıkçe laıkleşırken, rejımı koruvacak insanlan \etıştırme>e ağır- lık venrken. bızde gelişmeler ne vazık kı ters *onde olmuştur Demokrat Partı ıktıdara gelır gelmez Halkevlen - nı kapatıp İmam Hatıp Okullan nı açmıştır Ezan okumavı Turkçe"den venıden Arapça'va dondurmuş. Kov Enstıtulen"nı kapatmıştır Okullaşma konusunda plansiz ve dengesız geliş- meler olmuş. oğretmene karşı tutum- lar fılızlenmış seçkınlenn eğıtımı ıçır. vabancı dılde eğıtım vapan \e sonra- dan Anadolu Lıselen adını alan Maa- nf Kolejlen açılmava başlamıştır 27 Mavis 1960 Devnmı. demokra- tık alanda dev nm nıtelığınde venılıkler getırmışse de dın eğıtımının sakıncala- n dıle getınhrken Mıllı Eğıtım Bakan- lığı nda Dın Eğıtımı Genel Mudurlu- ğu (1961) oluşturmuştur Planlı do- nemlerde eğıtım alanında hıçbır he- dete ulaşılmazken Imam Hatıp Okul- lan nın gehşmesı plan hedeflennın otesınde gerçekleşmıştır 1960 lann sonuna doğru. oğrencı uvanışını en- gellemek ıçın tutucu oğrencı dernekle- n kurdurulup ılencı gençlığe karşı des- teklenmış pıtrak gıbı ozel unı\ersı- ıcler le lıse mezunlannı unıversıte sı- navlanna hazKİavacak dersaneler açı- lmava başlamıştır 12 Mart 1971 tanhınde askerlenn dev let uzerınde etkınlığı artmış 1%1 4na\asası'nın ılencı maddelen torpu- lenmış TRPnın ozerklığı kaldınlmış oğretmen sendıkalan kapatılmış oğ- rencılenn Ataturk Dev nmlen'ne bağlı olarak vetıştınleceğı konusu 1739 sa- vılı Mıllı Eğıtım fcmel Kanunu nda veralmıştır Buarada DınKulturuve Ahlak Bılgısı derslen ders programla- nna gırmış Imam Hdtıp Okullan ıle okuvamaz-yazamaz vatandaş savılan hızla artmava devam etmış. dın adamı yetıştırmek uzere kurulan Imam Ha- tıp Okullan'na kız oğrencı alınmava ve bu okul mezunlannın ıstedıklen alanda (harp okullan dışında) oğre- nım gormelenne ızın venlmıştır Ozel unı\ersıteler Anavasa va uvgun gorul- meyerek kapatılırken ozel kurslar. ozel dersler ve ozel okullar artmava başlamış 1960 larda artan bevın gu- cunun yurtdışına akışı bu vıllarda hız- lanmış DPT nın devıırmle eğıtım bır meta olmava başlamışiır Oğrencı ku- tuplaşması hızlanmış oğrencı ve oğ- retmen oldurenlen. kımılerı \atanse- ver kımılen de \atan haını olarak gor- muştur 12 Evlul de askerler duruma vıne el kovmuşlar. Ataıurk un vasıyetını go- zardı ederek Turk Dil kunımu ıle Tiırk Tarih Kurumlarrnı kapatmışlar, akla gelcn her ders ıçıne \taturkçuluk ılke- lennı ko\arak oğrencılen sıkboğazet- mışler. vuksckokullara zorunlu dev- nm (ınkılap) tanhı dersını kovmuşlar, unıversıtelerde Ataturk Devnmlen Enstıtulen kurarak genellıkle tutucu kcsımın bu enstıtulerde v ogunlaşması- na Turk-Mam sentezının dev let ıçıne yerleşmesine \ol açmışlar demokrası- vı <\laturkçuluğu ve serbest pıvasa ekonomısını 12 Ev lul'e ındekslemışler laık anayasa vaparak (') okullara zo- runlu dın dersi kovmuşlar Mıllı Eğı- tım Bakanlığı başta olmak uzere dev- lette dıncı kadroların oluşup gelışmesı- ne vol açmı^lardır Sonuç: 2000"e beş kala. dev letın ca- mılerınde. dev let memuru olan ımam- lar. genelde Ataturkçuluk adına ne v arsa v erer ve şenal donemını ov er du- ruma gelmışlerdır Imam Hatıp Okul- lan ve Kuran kurslan neredeyse de- mokrası ve cumhunvei duzenıne karşı olanlann vetıştınldığı okullara donuş- muştur Âtaturkçuluğe karşı olmak, Cumhunvetı derecelendırmek, halka mal olmuş KITlen bır kaç kışının ya- ranna ozelleştırmeve kalkmak, ozel okul ve vakıf unıversıtelennı savun- mak, hak hukuk tanımamak ve yasa- lara karşı dav ranmak moda olmuştur Osmanh avdını Turkıye"nın pencerele- rını Batıya-bılıme açarken. Cumhurı- >et duzenınde yetışen sıy asetçılenn Turkıve sı hıç de ıç açıcı değıldır Dev- let. kendı okulunda. kendı camısınde, kendı kurumlannda devletın temel ıl- kelennın karşıtı duşuncelenn yayı- lmasına yardım eder duruma gelmış- tır Bır mılletvekıhnın onergesı ve sozlen uzenne. bırdenbıre Cumhun- yetımızın temel ılkelennı anımsayıp bu ılkelenn savunuculuğuna kalkan yet- kılıler ıçtenhklı ıseler halkımızın bırlı- ğı. buıunluğu karde^lığı sevecenlığı ınanç ozgurluğu ve geleceğı ıçın laık eğıtıme gerçekten onem vermehdırler Laık eeıtıme onem vermenın ılk koşu- lu ısc Öğretim BirliğTnı korumaktır Bu ncdenle Imam Hatıp Okullan Kuran kurs'an ve Dıyanet Işlen Baş- kanhğı'nın amaç ve ışlevlerı oğretım bırlığı ve laıklık bağlamında yenıden behrlenmelıdır ARADABIR KADRÎYE GÖKÇADIR Bıırscı Barosu A nıkatlarından Yapılması Gereken... 27 Mart seçımlerının uzerınden bır ayı aşkın bır sure geçmesıne karşın seçım sonuçları ve bu sonuçlardan sonra somut olarak ortaya çikan antı-laık akımların gu- cu, tartışılmaya devam edıyor Bu sonuçlar yaşadığı ulkeyı, olayları bılen anlayan ve yorumlayabılen tnsanlar ıçın hıç de surprız değıldı Seçımlerden once sol partılerın bırleşmesı ıçın yazan, soyleyen ve bu uğurda somut gırışımlerde bulunan ın- sanların bu çabaları tumden kışısel kaprıs ve çıkarlar yuzunden bır yana ıtıldı Bu partılerın başındakı ınsanlar samımı olarak bu olaya ınanmadılar ve bunu ıstemedı- ler Ne acıdır kı 27 Mart yenılgısının ardından hâlâ daha kendı yenılgılerını hafıfletıcı bahaneler aramayı, en hak- lı en doğru en guçlunun kendılerı olduğu masalını soy- lemeyı surdurmekten başka hıçbır şey yapmıyorlar Ancak kendı soyledıklenne de kendılerınden baska ına- nan ne yazık kı artıkyok Oyle ıse ne yapmak gere- ^mmmmm^^—mmm^ kır? Bence arhk yıllardır sol duşunceyı savunmuş muca- dele vermış ınançlarına sa- hıp çıkmak ıcın hıçbır çıkar gozetmemış tabandakı ın- sanların, yılgınlıga ve panığe son verıp buyuk çoğunluğun kendısı gıbı duşunduğune ınanarak bu gızılgucu (potan- sıyelı) harakete geçırmelerı gerekıyor Demokrasıyı ın- san hak ve ozgurluklerını la- ık cumhurıyetı savunan, var- lığını bu temele borçlu olan dernek vakıf ve meslek oda- lan ıle bırlıkte her ılde oluşturulacak demokratık platformlar ıle ışe başlamak gerekır Bu kuruluslardan seçılen temsılcılerın katıla- cagı kurultaylar duzenle- mArkasıU.Sayfada ACIBİR KAYIP Arkadaşımız. candan dostumuz. çalışkan \e ıvnnsan RECEP GÜLER'in anı kaybını bü> uk bır uzüntü ıle öğrenmış bulunuyoruz. Aılesıne \ e y akınlarına başsağlığı dılerız Tann rahmet \ e sabırlar ıhsan evlesın Ersin ARIOĞLU - Köksal ANADOL - Emre AYKAR VEFAT Devlet sanatçısı merhum Mithat Fenmen'ın sevgılı eşı, Nermın \eRefık Fenmen'ın sevgılı annelerı. Şeref İşler'm sev gılı anneannesı. değerlı insan BEATRICE FENMEN aramızdan ay nlmıştır. Cenazesı 11 Mayıs 1994Çarşambagünü saat 11.00'de Ankara De\ let Konservatuvan'nda(Beşevler)yapılacak torenden scnra Cebecı Asn Mezarlığı'nda toprağa venlecektir. AİLESİ Galeri • Atölye GALERİ LEBRİZ INAN4Mayis-4Hazıranl994 Lytom ı^aa Ac k Havj Apt No 16 / i Nısonla>ı Fel 0 212 240 22 82 »\N\T(,\I FRI-I Karma Ozgun Baskı Sergisi 293 89 78 (3 hat) ALPTAMERULUKILIÇ MERIC HIZAL Heykel Sergisi 10 Mayıs -10 Haziran 1994 URART SANAT GALERIURİ Abdı ipekçı Cad No 18 Nışantaşı T e l ( 0 - 2 1 2 ) 2 4 1 2 1 8 3 Galeri Atölye ılariarıpız ıçın 293 89 78 (3 hat) R E f l M S U C I İ I 28NISAN 18 MAYIS 1994 Z > A.RET S A / V T I E R I CUMARTESI 1OOO 14 OO DICERCONLERUOO 24 OO (ÂpitOL T E L t F O N O i l f e Î V 1 1 9 3 9 BAŞAKSIGORTA SANAT GALERİSİ VEDAT CAN RESIM SERGtSI (9 Mayıs - 3 Haziran 1994) Açılıı? 9 Mavıs, Pazartcsı fjehıt Adem'laMizSok 12 Kmlav ANKARA orta ^anat Calensı Ba^ak Sıgorta nın bır kultur hı/mttıdır PENCERE Aydmlık!.. 'Aydmlık 1 Mayıs tan bu yana haftada bır yayımlanı- yor ıkıncı sayısı çıktı Keske gunluk olarak yaşayabılseydı Aydmlık Turkıye nın bır sosyalıst savaşım gazetesıne bu do- nemde gereksınmesı acık seçık gorunuyor ama, Aydın- lık gıttıkçe ağırlasan ekonomık koşullara dayanamadı Ulkemızde sol gerılıyor 12 Eylul defasızm ışkence olum baskı hapıs, gozaltı yontemlerıyle solu ezıp sağa yol açtı, bu tarıhsel cınaye- tın ağır sonuçları yasanıyor özal yonetımının ' sahte sıvıl toplumculuk adına 12 Eylul un mırasına sahıp çık- ması da cınayetın ustune tuz bıber ektı Carpık kapıtalıstlesmenın 80 lerde ektığını 90'larda bı- çıyoruz ortalıktozduman Aydmlık deneyımı bu talıhsız doneme rast geldığın- den gunluk te basarıya ulasamadı haftalık yayma donmek zorunda kaldı ama gelecekte ış değısebılır Çunku medya topun ağzındadır neyın ne olduğu onu- muzdekı gunlerde saydamlaşacak • Medya sozcuğu "basın, televızyon, radyo, reklam" dunyasını vurguluyor Batı da da yenı bır olgu Turkıye de medya daha oluşurken yozlaştı ışın ıçıne tekelcılık gırdı bankalar tefecılığınegemenleştığıbırpı- yasada medya dunyasına el attılar oyle bır noktaya ge- lındı kı bugun hangı gazetenın ne bıçım çıkar grupları adına yayın yaptığını kestırmek uzmanlık sorununa do- nuştu Basının kendısını bu ortamda tıtız bır ozeleştırı suzge- cınden gecırmesı gerekmıyor mu7 Bugun tıraj yarısı gazetelerın basını dondurmuştur, satış rakamları hayat memat konusu gıbı ele alınıyor, reklam pastasını paylasım kavgasında goz gozu gormu- yor • Pekı medya ne durumda? Yoğun bunalımda Ne reklam pastası medyayı doyurabılıyor ne de okur kıtlesı genışlıyor Tersine medya son yıllarda şıştıkçe şıştı ama bugun reklam pastası kuçuldu okur sayısı azaldı Medya şaşkın durumdadır Bır de islamcı medya var Ya o ne durumda 9 İslamcı medya son yıllarda çarpıcı bır gelışme gos- terdı Ortadoğu da petrodolara sırtını dayamış fınans kapıtalın Turkıye ıçınde kurduğu ağ ılgınç bır orgutlen- me bıçımıdır islamcı televızyonlar gazeteler, dergıler, vakıflar şırketler kurslar tekeller tıcarethaneler ban- kalar Almanya dan Suudı Arabısıan a Istanbul dan Or- ta Asya ya uzanan bır coğrafyada ış tutuyorlar Şerıatçı gazetelerın dagıtım yontemlerı bıle degısık kımı apart- manlarda her daırenın onune bedava bırakılan gun- luk İslamcı gazeteler gecekondu kesımlerınde satış alanlarını genışletıyorlar Kent merkezınde dınlenen televızyonla varoşlarda ız- lenen televızyon aynı değıldır Alafranga goruntu altında cıvık ve acık yayın yapan te- levızyonların kendı aralarındakı yarış şerıatçı ıstasyon- ları hıç ılgıledırmıyor o kesımın musterısı başkadır • Ne var kı şerıatçı gelışmeyle lıboşızmın karmaşasında turetılen toz duman dağılmaya başladı, çunku lıboşız- mın şerıatın değırmenıne su taşıdıgı anlaşıldı Toplum bu gerceğı gordu bu tehlıkeyı sezdı onumuzdekı do- nemde daha saydam bır Turkıye nın geleceğe donuk boyutları ortaya cıkacak LİSAN ÇÖZÜM Bızımlelngılızce sorununuzu cok kısa zamanda cozebılırsmız Lutien bızı arayın Tel: 349 59 38 Bahariye Cad. 62/3 YENI KEDI KEP-KEDİ Harıka Bogaz Manzarası Yenı bır atmosfer ve eglence (Rakı 60.000 -TL) Arnavutkoy Tel: 263 32 34 Kültür • Sanat 293 89 78 (3 hat) YILIN EN BUYUK FILMI 1 993 CANNES SENLIĞI BUYUK ODULU 1 994 OSCAR ADAYI M 4 IS1ANBUL ULUSLARARASI FILM FtSTİVALİ ACIHS FILMİ Chen Ka ge Bıiınmeyen dunya Çın ın yarım yuzyıllık macerası ıçınde buyuk btr dosHuğun hjtkunun nefes kesıcı oykusu MutSıj surukleyıct bır fılm Dunyonın her yanmda ieyirciyi buyUİU/Or V ConDy The ^4esv Yortı Tmes Muhtesem ve panthlı bır destan " R CoH« TIME """'Şaşrhcı" B W II am*oo PUVYBOY 2. HAFTA Sadece BE\OQLU A L K A Z A R ' d a Seondor. 11OO-15,1H>-3O-1U5 fel: 24S 73 83 FİKRET KIZILOK KONSERİ 13 Mayıs Cuma Saat 20 00 Kartal Hasan Ali Yucel Kultur Merkezi TEL 306 90 50 51 CINEMA CAFE-BAR Enflasyonu deldık P leM ve Salı eunlen<£40 ındınm 20 oo : : oo TANIKSIZ Yon Nıkıta Mıkhaılko* 22 00 02 00 GRUP NEFES Buzmı Baturotoor NIMUKJITI toılUI Cad KuçukpjnnkkaH Sok N o l 9 * B t •' Kültür Sanat ılanlarınız ıçın 293 89 78 (3 hat) ISTANBUL BELEDIYESİ ŞEHİR TİYATROLARI 10.GENÇLİKGÜNLERİ (1O M a y ı s S a l ı ) HarbtyeM Ertugrul Sahnesı 12 00 KISAMETRAJLI4FILM 13 00 SOYLEŞI llışkı Dr Murat DOKUR 15.00 SOYLEŞI Kankature Ne oldu'' Alt ULVI Tan ORAL Metm USTUNDUG Ramıze ERER / Hasan KAÇAN 17 00 DINLET1. Kagıt Tekne Tayiaları 19 30 TIYATRO Ist Tıp Fak Tıy Toplulugu •KAFKASTEBEŞIR DAIRESI" KadıKdv Haldun Taner Sahnesi 15 00 SOYLEŞI Gençlık ve Madde Kullanımı Doç Dr Mansu' BEYAZYUREK 19 30 TIYATRO Galatasarray Lısesı Jubıle" ETKİNLİKLER UCRETSIZDIR Isl.ınlml Siııloııiott.ı Şcl: Irol brdinç lAKIDDOMINKÜM - AMADtUS CİTAR İKİLİSİ Orta Şekerli Gitar Konçertosu AJedeniz Konçertosu Carlo Domenıconı / Dunva Prorruven 10 VIAMS 1994 SALI /2000 Şırketler Toplulugu 25 -v ıl Ozel konsen .3 0 . y ı ( ANKARA SANAT TIYATROSU JOSE SANCHIS SINISTERRA İ AY, CARMELA I n n n n n n u n n n 11 M'\'ıIS1994Ç^RŞAMB^ 20 U0 iıSKERl MUZE KULTUR SITESI KONSER SALONOJ HARBIYE AKM2jl-*00 'M REJI: RUTKAY AZİZ TÜRKÇESİ: YALÇIN BAYKUL 11 Mayıs Çarşamba 18 30 21 15 12 Mayıs Perşembe 21 15 '6. Uluslararası İstanbul Festivali" SES 1885 TIYATROSU'nda Istıklal Cad No 140 Tel 251 18 65 66 ELVEDA CARIYEM ınnes F'lm Fest val nde En ly Fılm Odutu kazanan Elveda Caryem Istanbjl Fılm Festivali nde de smemaseverler taraf ndan en çok Ig goren iılmlerden bırı olmuştur Çın sınemasının gurur kaynağı olan Elveda Carı/em ş Tdı de İstanbul sınemalarında gos'erıme gırdı Pekın Operası nın s kı dısıplmınden geçıp bu geleneksel sanatın en unlu ıkılısı olan Douzı ve Shrtou arasındakı sırad ş aşk ılışkısıne Çın ın çalkantılarla dolu polıtık tanhı eşlık edı/or Elveda Carıyem lestıval zlevıo lerının bıle bır kez daha gormek ısteyebıleceklerı gerçek bır snema şolenı \ k b a n k K u l ı u r E f t ı t ı m M e r k e z i B U I R K O \ B E L E D I U T I \ \ T R O M S L N ^ R Kahvede Şenlik Var Yazan: Sabahattın Kudret Aksal Yoneten: Turga\ Kanturk Dekor: \lı ^ enel Kostum; Gonul Sıpahıoglu Muzik: Sener -\cirn Oynayanlar: lurga\ Kanuırk Orhan \\û\r\ Fıdan karhova Tek 12-13 \hı\is 199^ Scıcıl 1900 14 \la\ıs 199-i saat lSOOıe 19 00 Hıkıltr \ks\\\T! ı ^MHN TtüJn SJH^J sunuim ıslıır Akkan \t I karl sjhîpkn n,ın 2u l>wl TLdır \K.s\NAT I-.HKU1 CıckleM WK«rı Bt\oM u tstanbul Tel (0-2121 2^2 Vi IK) 01 02 AKBANK smuı ui » ı ı t i ' ıı IS-M ımu u r Ferhan Şensoy'un FERHAN6İ ŞEYLER PAZAR 15.30 İÇİNDEN DALGA GEÇEN TIYATRO Ferhan Ş«nsoy Yer Fenerbohçe Monna Pyramıd Karpsı SEYİRCİÜ SEYİR DEFTERİ Deniz A^ın Gulduru Salı-Çar>aniba-Pcf>ennb«-Cufna Cumartesı 21 OO KIRKAMBAR GECE TİYATROSU ba. Per> ' " " ' ' " ' ' BılelSotıj FbchttManna fel 0216 346 23 46/2004 5es 1885 0rtaoyun<:ular Beyoglu fel 0212 251 18 65/66 Vokkoramg vg Çar>ı Mogaıokın Sabancı Center Hacı Omer Salonu 4 Levent İstanbul Akbank Oda Orkestrası Konseri Şef Howard Griffiths G F HEVsDEL- J HVıDN ' G P TELEM\N\ • P I ÇK\ KO\ Skî 18 Mayıs 1994 Çarşamba - 1900 Bılet fı\au ^0 HjO TL dır AKMdt. ta ışa sunij'mj*.tur bıletlerınt \ksana[ lan 20 (100 TL na alat hrltr