Katalog

SAYFA CUMHURİYET 2 15NİSAN1994CUMA KÜLTÜR 13. ULUSLARARASIİSTANBUL FİLM FESTİVALİ XjönülDostlan'farkh birgençHkfihrn CUMHUR CANBAZOĞLL Claudia (Oaudia Pandolfi). Morena (Carlotta Natoli) ve Sabnna (Asia Argen- to) "Gönül Dostlan" adlı İtalyan filminin taşralı üç kızı. Birincisi TV reİdamlan içın modellik yapıyor, ikincisı insanlara yardımı sevdiğinden hemşirelik mesleğınj seçiyor. îkisı de dışa dönük neşeli kızlar ama üçüncü "gönûl dostu" Sabrina onla- ra hiç mi hiç benzemıyor. Evde oturuyor. okula gitmiyor ve çaîışmıyor; çünkü ba- bası istemiyor. Yavaş yavaş baba kız arasındaki günlük yaşarru izleyerek Sab- rina'nın durgunluğunun ardında müthiş bir sırnn saklı olduğunu görüyor seyirci. Kırk beş yaşındaki baba (Michele Placi- do) kansından aynldıktan sonra kızıyla cinsel ilişki kuruyor ve onu müthiş dere- cede sahıpleniyor. Kıan yaşanuna Luc- cio adlı bir genç girse de kahramanlan trajik bir son bekliyor... Yönetmenlikte ısrar eden yıllann oyuncusu Michele Placido, kamera ardı- ndaki ikincı serüveni içın çok zor ve kntık bir konu seçmiş. Toplumda yaygın olan ama hiç konuşulmayan aile içi cinsel iliş- kileri abartmadan işleyen Placido, ilk fil- mı "Pummaro"dan da çok ileride bir dil tutturmuş. İşın ılginç tarafı kımse Placıdo'dan bu derece başanlı bir çalışma bekJemediğin- den "Gönül Dostlan" göstenme girdığin- deeleştirmenlercepek önemsenmedi. An- cak birden medya, "GönüJ Dostlan"nı keşfediverdi ve önemli bir fılm haline ge- tirdi. Bu hatalı değerlendirmde Placido'nun son on yıfda piyasa işi filmlere yönelmesı- nin payı büyüktü. İyi bir tiyatro oyuncu- su olmasına karşın ününe ün kattığı" Ah- tapot" adlı televizyon dizisiyle popüler te- malan seçen, hatta" Rambovari" rollere gırerek Afganistan'da adalet dağıtmaya giden Placıdo, eleştırmenlerin desteğini iyiden iyiye yıtırmişti... Placido'nun gerçek kızı "Gönül Dostları"nda Placido kadar. üç kız oyuncuda başanlı. Özellikle Sabrina'- yı canlandıran 16 yaşındaki Asia Argen- to, ilensı için hayli umut venyor. Filmde Placido'nun cinsel ilişki kurduğu kızını canlandıran Arjento, gerçek yaşamda da ünlü oyuncunun kızı. Asıa'ya böyle bir rol vermeden önce hayli tereddüt geçiren Placido çekimler sırasında kızının ya- nında sürekli bir psikolog bulundurmuş. İtalya'da 18 yaşından küçüklerin izle- mesinin yasak olduğu"Gönül Dostlan" günün ılginç fılmlerinden biri. Festivalin "Genç ve Aşık" bölümünde yer alan İtalyan yapımı "Gönül Dostlarf'nı Michele Placido vönetmiş. FATİHÖZGÜVEN Kutluğ Atamanın uzun za- mandır çok merak ettiğım 'vampir fümi' "Karanlık Sular", nihayet 13. İstanbul Sinema Günlen'nde karşımıza çıktı. Tahmin ettığim gibi. hakkında bir şeyler söylemeden geçilme- yecek bir fılm bu. Filmi görmek içın ilk ve en bariz neden, olağanüstü ritmi. "Karanlık Sular". bir Türk ta- rafından çekilmiş olup da 'akan, akan, akan' ender sıne- ma fılmlerinden biri. Bir filmde kapı çahnınca, insanlan yerle- rinden kalkıp kapıyı açıncaya kadar izleyen - adımlara uyma- yan terlik tıkırtılan eşliğinde - 'ulusaT bir kameraya inanma- yanlardansanız, bu film tam si- ze göre! tkinci ve daha önemli husus, fılmin cüretkar. iıarok' bir İstanbul hikayelemesine kalkışmışolması. İstanbul'da yabancı Türk sinemasında aklımıza bu kalemden ne gelir? Tabii Metin Erksan vc "Sevıııek Za- manı" O fılmin güzel fakat mahçup Doğu masalı havası. "Karanlık Sular"ın İstanbul'u ise belli bir Doğu havasından payıru almakla birlikte, daha da ileri gidiyor; Robbe Grillet'- den Lawrence DurreU'e İstan- bul'u ele alan yüzyılımızın ya- bancı 'seyyah'lannın İstanbul'a getirdıkleri dışandan, eklektik bakıştan etkilenmekten hiç çe- kinmiyor, çünkü konu edindiği şeylerden biri de zaten İstanbul- 'KaranhkSular'a/ayor,afayor,a/ayor • Eski b ir İstanbul ailesinin son mensubu, hafif nörotik bir anneyle onun vampiroğlu,Türk sinemasındaki ilk ciddi anne oğul aşkının kahramanlan, bu dekadan çift, onlan canlandıran oyunculann da inandıncılığı sayesinde seyirdnin kanına girmeyi başanyorlar... Ataman'ın "Karanlık Sular" filmi, Metin Erksan'ın "Sevmek Zamanı" filmini akla getiriyor. lu olmanın içerdiği bir çeşit ya- banalık. Bu kadar çok anı ve hayalle dolu bir şehirde hep his- settığımiz 'burada olup da bura- da olmama' hali. Film. bizden olmayan malzemeye (uluslara- rası casusluk entrikalan, vam- pir fılmleri. vb.) aşinahğının yanı sıra, tanıdık malzemeye de (Cevat Kurtuluş, Semiha Berk- soy, vb.) aynı \ abancılık duygu- sunu, ilk defa görüvormuşıız' izlenimini büyük bir başanyla yayabiüyor. Ve / fakat, herşeyin içinden bir Orhan Pamuk pastiche\ ya- parmışçasma sıynlıp çıkmak is- teyerek; fılmin açıhşındaki gü- zel animasyon eşliğinde dinledi- ğimiz 'hattat Mehveş' hikayesi. kayıp metınler. hurufılik esinti- leri, gizli dinler, zindanlardaki ayinler ve gözlerini bir mınare- ye kaldırarak ölen vampir kah- ramanımız. Kutluğ Ataman'ın filminin birbirleriyle sadece ent- rika dolayısıyla alakalı Türk- İslam 'barok'luklan. Açılıştaki monologda tedbiri önceden alı- narak belirtildiği gıbı. birer süs. tezyinat olabilir bunlar. ama halledilmemiş *mana' parçalan da. Bazen bir tür hızlandınlrnış 'Gizli Yüz'e dönüşebilen fılmin. teokji'si, 'esoterika'a, adı her- neyse, uzun uzadıya tartışılabi- lir. Bence "Karanlık Sular"dan asıl akılda kalan. filmde alttan alta ilerleyerek sahicıliğıyle in- saru gerçekten saran şey. asıl çe- kirdek, filrnin Oedipal meselesi; ölümün birbirlennden ayırdığı, son bir kere daha deneseler de hiçbir zaman birbirlerine kavu- şamayacaklan anlaşılan anne ile oğulun, "Karanlık Sular" fil- mini biçimsel olarak da 'açan ve kapayan' uzun vedalaşma- lannın hikayesi. Anne-oğul aşkı Eski bir İstanbul ailesinin son mensubu, hafif nörotik bir an- neyle onun "vampir' oğlu, Türk sinemasındaki ilk ciddi anne oğul aşkının kahramanlan, bu 'dekadan' çift. onlan canlandı- ran oyunculann da ınan- dıncılığı saya^ode j*ju»T*ıfitt- kanına girmeyi başanyorlar. Kutluğ Ataman, bir tür fılmin- den de öte, bir tema filmi yap- mayıbaşarmışgörünüv or.('Sev- mek Zamanı'yla bir ortak yön daha) 'Karanlık Sular'ın Bo- ğaz'ın sulan olduğu kadar ana rahminin sulan olduğunu da düşündürecek herşey var bu filmde. Yönetmeninin ileride başka karanlık sulara da dal- maktan çekinmeyeceği ise çok muhtemel. Kimlikarayışı üzerinebir komedi• Tayvanlı yönetmen Ang Lee, ikinci filmi "Düğün Yemeği" ile eğlendirici olduğu kadar ciddi, hüzünlü ve duygusal derinlik- ler içeren bir güldürü ortaya koyuyor. Kültür Servisi- New York'ta yaşayan bir Tayvanlı. ana ba- basından eşcınsel eğilimlenni gizler ve bir kadm ressamla sahte bırevlilik düzenler. A>nı şekilde Tayvanlı olan kadm buevliliği ABDde çalışma izni alabilmek i(,in (Yeşil Kart) kabul etmiştir. Ancak. adamın anababası ve öteki akrabalan düğün için ABD\e geldığınde ışler biraz kanşacaktır... Ang Lee'nin 1993 tanhh filmi çok iyı oy- nanmış. yüksek düzeyde bir sine- ma yapıtı. Bir yandan Neil Si- monın bulvar güldürülerini, dı- ğer yandan Wo- ody AUen'ın yapı- tlannı çağnştın- yor. Filmde. gele- neklenne bağlı ailesini üzmemek için "olağan" bir evlilik tezgah- layan VVai-Tung, kendi yaşam gö- rüşüyle, kendisi- ne dayaülan ku- rallar arasında sıkışıp kalmışür. Öyİçü boyunca. sürekli bir hesaplaşma içinde olduğunu ve bir yol bulmaya çalıştığını görüyoruz. Çince ve Amenkan İngilizcesinin bu açıdan önemli bir sımgesel işjevi var. Çince konuşıilduğunda gelenekler ve geleneksel değerler söz konusudur. Bunlar savunulur. Amenkanca veya Amen- kan İngilızcesıyse, bireysel eğilimlerden, kendı yaşamını istedi- ğince düzenlemekten söz etmek içın kullanılıyor. Ang Lee, bu ikinci fılmiyle son derece eğlendirici, ama aynı zamanda ciddi. hüzünlü ve duygusal derinlikler içeren has bir güldürü ortaya koyuyor. 'Düğün ^ emeği' sahte bir evlilik öyküsü. FESTIVALDE BUCÜN Bevoğlu Emek: Gönül Dostlan( 12.00, 18.30)* Düeün Yemeği( 15.00,21.30)* Bevoğlu Atlas: Aşk( 12.00,18.30)* İlk A_şk(15.00, 21.30) Bevoğlu Alkazan François Truffaut: Çalıntı Portreler( 12.00. 18.30)* -İhanet( 1 5 . 0 0 ) * ' •"'•"•'" Bir Bilete İki Film(21.30)* Beyoğlu Avnıpa: Sara( 12.00.18.30) Bir Bilete İkı Film( 15.00)* Karanlık Sular(21.30)* Beyoğlu Beyoğlu: Kız Kulesı Aşıklan( 12.00) s Bir Sonbahar Hikayesi( 15.00) Bulüşma( 18.30) Melekçik Mutluluk Getir(21.30)* Kadıköy Reks: Evlilik Yaşamı( 12.00) AmigomicK 15.00)* AnnieHall( 18.30)* Ludwig(2I.3O)* * Altyazüı olarakgösterimesunulacaktır. Büyük tiyatro ustası Sir John Gielgud 90 yaşına basıyor 'Rolonuniçinde kayboluyor'Kültür Servisi - Tiyatro sanatının yaşayan en büyük ustası Sir John Gielgud, 14 nisanda 90 yaşına basacak. Çok öfkeli. On yıl önce. yani 80 yaşına bastığında, yine çok öfkeliydi... Basında çıkan övgü dolu yazılan bir ölünün ardından yazılmış "anma" yazılanna benzetiyordu. Gielgud ile ilgili bir televizyon belgeseli hazırlayan bir BBC yetkilisi. "Bu şekilde üstûne düşülmesinden boşlanmıyor, çünkü işsiz kalmaktan korkuvor. Çalışan bir o>uncu olmak istiyor, bir halk anıtı değil" diyor. Gıelgud'un hoşuna gıtsın gıtmesin. artık bir halk anıtı o. Oüvi- er - Gielgud - Richarson üçlüsünün yaşayan tek temsılcisi olarak. İngiliz tnatrosunun alün çağının bugünle olan tek bağlantısı. Artık bırıefsane. Sarah Bemhardt \e Eİeonora gibi tıyatroculann performanslan, artık yalnızca onun anılannda kaldı. Shaw ve Granville Barker'ı tanıyordu. ünlü müzikhol yıldızı Marie LJoyd'u izlemişti. Geçenlerde Maurier'run kim olduğunu sormuş' "Kuşaklarm nasıl gelip gectiği unutuluyor" diyor. Sir John Gielgud'un başan- lan da onu tanıyan ama en çarpıa performanslanna yetişe- meyen yeni nesiller arasında kaybolup gidecek. "suya yazı yazan" öteki tiyatrocular gibi. Gielgud 1931 yılında ünlü Old Vic Tiyatrosu'nda ilk Hamlet performansını ortaya koydu- ğunda. eleştirmen James Agate "Zamanımızda Shakespeare ti- yatrosunun ulaştığı en yüksek nokta" cümlesiyle özetlemışti sanatçının başansını. 1930, 40 ve 50'ler boyunca Gielgud'un Shakespeare'in yanı sıra Ibsen ve Çehov'dan yaptığı başanlı uyarlamalar da yoğun ilgiyle iz- lenen tiyatro etkinlıkleriydi. Ancak Gielgud, dostu Sir Lau- rence Olivier'nin aksine, performanslanru beyazperdede ölüm- süzleştirmekten hep kaçındı. Alexander Korda 1934 yılında Gielgud'un "Hamlef'ini sinemaya uyarlamayı teklif ettiğinde, sinema sanatının "bayağı" bir sanat disiplini olduğunu ileri sürerek reddetti. Sir John Gielgud, her zaman bir ti> atro adarru olmuştu. "Tiyat- royla ilgili sevdiğim ilk şey, zaten teatralliğiydi" demişti bir söy- leşide, "Kostümler, dekor, o büyü..." John Gielgud, yönetmen Jonathan MiUer'a göre, "rolünün içinde kaybolan" Olivier ve Rıchardson'dan farkbydı: "Rol, onun içinde kayboluyordu." Gielgud, yaşamı boyunca en ciddi rakibi sayılan Laurence Olivier ile karşılaştınldı. Bu karşılaştırmayı Olivier'nin kendisi de yaptı: "Ben John ile hep aynı madalyonun farklı yönleri olduğumuzu düşünürdüm. Madalyonun üstü John'du; güzellik, ruh, soyut özellikler... Bense toprak, kan, somut özelliklerini taşıyordum bu madalyonun." Gielgud, oyunculuğunda Olivier'nin kendini değıştirme becensıyle yanşmadı hiçbir zaman, buna yanaşmadı da: "Ben hiçbir zaman bir köv lü ya da işciyi oynayamazdım. Ya da farklı bir aksan deneyemezdim. Bu oyunculuğumun en kötü yanı.'' birisi Gielgud'a Gerald Du • 90yaşındaki Sir John Gielgud,'değişen zamanlar'a ayak uydurmak içinl970'lerde angard tiyatro yaptı, 80'lerde rol aldığı'Arthur' fılmiyle bir oscar kazandı, son olarak da 199rdePeter Greenavvay'in filmi "Prspero'nun Kitaplan^ndaki bütün rolleri seslendirdi. John Gielgud 'Ay, Carmela'Gaziantep'te KülturSenia - Ankara Sanat Tıyatrosu'nun Ay. Carmela adlı oyunu 13 nısan çarşamba günü Gaziantep "te sahnelenecek. Yazan Joje Sanchis Sıesterra olan oy unun Türkcesi Yalçjın Baykul'a ait. Ay. Carmela'nın rejısini ise Rutkay Aziz üstlenmış. Bıletleri Büyükşehir Beledivesi Şehir Tiyatrosu gişesinde satılan oyun çarşamba ak'şamı matine 18.15 ve suare 21 .OO'de Belediye Şehir Tiyatro'sunda sahnelenecek. Devlet Tiyatzrolan'nda çocuklara ücretsiz oyun ANKARA (ANKA) - Dev let Tiyatrolan 23 Nisan Ulusal Egemenhk ve Çocuk Bayramı kutlamalanna ücretsiz temsıllerle kaülacak. Ankara Devlet Tiyatrosu Ulusal Egemenlık ve Çocuk Haftası nedeniy le."'Yedi Köy ün Yargıa" adlı çocuk oyununu ücretsiz olarak sergileyecek Ankara Devlet Tıyatrosu'ndan edinilen bılaiye eöre ""3 Nısan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayram7 nedeniyle Sönmez Atasoy'un yazdığı ve Kültür Bakanı Fikri Sağlar'ın eşı Serap Sağlar'ın yönettığı •Yedı Köyün Yarşcı' adlı çocuk oyununun 21,22 ve 24 nisan günlerinde Küçük Tı> atro'da ücretsiz olarak sereıleneceği bildirildi Aynca •Yedı Köyün Yargıcı" adlı oyunun tunzm haftası nedeniyle de kamyon tı\ atro olarak 20 nisanda Beypazan'nda sahneleneceğı belirtildi. 'Galata Kulesi... Ve bir miktar kedi' Kültür Senisi - Aylin Güzelbey oğlu'nun İstanbul'daki ilk kışıselresımsergısı-Galata... Galata..'. 16\'isan 1994 tanhmde istanbul Büyükşehır Belediyesi Tank Zafer Tunaya Kültür Merkezi'nde açılıyor.'Sergi 30 nisan tanhıne kadar acık kalacak. Ayhn Güzelbeyoğlu istanbul'daki bu ilk kışisel resim sergisinde kente ve kentsel yaşama olan saygısını, İstanbul cangılında bir kadını ve bu kadının her başmı kaldınşında karşısına dıkılen. kentle arasındaki en önemli iletişim aracını, yani Galata Kulesi'ni anlatıyor. Aziz Nesin'den bir tutam aydınlık Kültür Servisi - Adam Yayınlan, Aziz Nesin'in yeni kitabı •Bir Tutam A>dmlık'ı yayımladı. Kıtapta. Aziz Nesin'in •Aydınlık gazetesınınyayımlanmayabaşladığı 1 Mayıs 1993 tanhinden 27 E> lül 1993 tarihine dek yazdığı günlük başyazılannın bir bölümü yeralıyor. Türkiye'nin yakın geçmışınde yaşadığı toplumsal sorunlan ve olaylan bazen sonradan yorumlayan. bazen de önceden bildiren bu > azılar. bir aydının, ülkesinin yaşayacağı toplumsal depremı önceden sezdiren duyarlığının ürünü olarak behriyorlar. Bir Tutam Aydınhkm başında "Ben bir > azanm. yazmaktan ve konuşmaktan başka bir şev gelmıyor elımden" diyor A ^ Ne s in, "Şimdiye dek olduğu gıbı şımdı de haber venyorum: Önceleri yavaş yavaş, ağır ağır, adım adım kötülük uçurumuna doğru eiderken gittikçe hızlanarak şimdi kojaradım gıdiyoruz Olacak toplumsal depremın uğultulannı duymaktayım Çevremızde aptal aptal suçljar amayalım. Aynaya bakahm. Aynamızy oksa bı-durgun suya bakalım. Orda şuçluyu göreceğu. Iş işten gîçtikten sonra 'kendim ettim, kendım buldum demenın n,çbiryaran yok "