Katalog

SAYFA CUMHURIYET 30 AĞUSTOS1993 PAZARTESİ OLAYLAR VE GORUŞLER 30Ağustos veTürkordusu Kendı msanımızı, toplumumuzu ve kurumlanmızı değerlendınrken tanhsel gelışmemızı, toplumsal yapımızı ve ülke gerçeklennı de goz onunde bulundurmamız gerekmektedır Prof. Dr. SUNA KÎLİ Boğaziçı Ümversitesi 7 1 yıldonumunde 30 Ağus- tos Utku(Zafer)sutumulu- sumuza ve Cumhunvet ordusuna kutlu olsun' Atatürk Dev nmı, Ana- dolu yu parçalamak pay- laşmak ısteyen emperyalızme karşı venlen bır ulusal bağımsızlık savaşın- dan doğmuştur Ulusal bağımsızhk savaşı ıse ko> lusü kentlısı. kadını erke- ğı>le >oksul bır ulusun o ulusun ço- cuklanndan oluşan ulusal ordunun her turlu yokluğa yorgunluğa, bıtkın- lığe karşın kendını venılemez sananla- ra verdığı ve utkuvla sonuçlandırdığı bır ulusal kurtuluş evlemıdır 26 \ğustos 1922 sabahı 5 30 da top- çu bırhklennın ateşıyle başlayan bu- >uk saldın 30 ağustos gunü de Başko mutan Mustafa kemal'ın doğrudan yonettığı savaş sonunda düşmarun en guçlu bırlıklen yok edılmıştır Mudan- ya Ateşkesı. Lozan Banş \ntlaşması ve cumhunyetımızın kurulmasına ke- sınkes yol açan bu buyuk utku ıçın Ataturk şoyle dıvor "Her evresi ile dtı- şüniilmüş. hazırlanmış. vonetilnuş »e utkuvla sonuçlandırümış olan bu sa>aş- lar, Turk ordusunun. Türk subavlarının ve komutanlarının yuksek guçlennı \e yiğitiiklenni tanhte bir daha saptavan iılu bır vaprttır. Bu vaprt, Türk ulusu- nun ozguriuk \e bağımsızlık duşuncesi- nin ölumsuz anıtıdır." (*) Boylesıne onemh. onurlu \e anlamlı bır yıldonumunde ozellıkle Turk or- dusunun Turk topiumundakı vennı dun bugun ve vannını değerlendır- mekte sayısız > arar \ ardır Dün: Turk ordusunun 19 yuzyıbn başından ben modernleşme atılımla- nnda çok onemlı bır rolu olmuştur Osmanlı duzeltım (ıslahat) çabalan başladığında modern bır ordu kurma çabalan on plana alınmış \e II. Mah- mud (1808-1839)'un gınşımlen sonu- cu modern bır ordu kurmaya yonelın- mışur Once modernleşünlmeye ve v enı bır eğıtım sıstemıyle yetıştınİmev e çalışılan subay kadrosu bır süre sonra modernleşme atılımlannın ıtıcı gucü- nu oluşturmuştur Tum duzeltım ça- balan, ozellıkle Tanamat donemın- den başlavarak Osmanlı toplum yapısında ve sıyasal vaşamında ıkılık yaratmış venı kurumlar ve goruşler eskı kurum, goruş ve ınançlarla van vana vaşama durumunda bırakılmış- tır Bu durum "eski" ve "yeni" arasın- da sureklı çatışmaya neden olmuştur Bunun tek ıstısnası ordudur II Mah- mud un vozlaşan Yenıçen ordusunu "eskıyi" ortadan kaldırması (1826) \enı orduyu bu ıkılık durumundan kurtarmıştır \enıçen Ocajn nın kal- dınlmasıj la tutucu guçler Ilmıye sını- fı maddı debteğınden yoksun kabnış- tır Gunumuzde laık çağdaş duzen karşıtlannın orduya sızma gınşım ne- dem de kendı goruşlennı destekleyen bır vurucu guç oluşturma amaçlann- dan kav nakîanmaktadır Ordu. Balı nın varmış olduğu gelış- mışhk aşamasına. yerulığe açılan en onemlı kurum olma ozellığını koru- muştur Bu nedenlerle cumhun>et kurulana kadar Osmanlı duzeltım ça- balannda ordunun ışlevı açıktır Or- du, ulkenın sorunlanna çozum araya- cak. çozum uretecek sıvıl kadrolann azbğında bır boşluğu doldurmuştur Bu "üniformab avdaüar" oncelen Os- manlı de\letını a>akta tutma>a vone- lık duzeltım çabalannın onder kadro- sunu oluşturmuş. Kurtuluş Savaşı ve Ataturk Devnmı ıle ulusal devletın kurulmasını ve çağdaşlaşmayı tum gu- cuvle debteklemıştır Cumhuri>et ordusu - bugün ve \arın: Kendı ınsanımızı toplumumuzu ve kurumlanmızı degerlendınrken tanh- sel gelışmemızı toplumsal >apımızı ve ulke gerçeklennı de goz onunde bu- lundurmamı? gerekmektedır Bu bağ- lamda uzennde onemle durulması gereken bır konu da Turk ordusunun "militarist" bır geleneğı olmadığının vurgulanmasıdır Kuşkusuz amaçlanan çağdaş top- lumda ordulann görevı sıyasal değıl- dır Ordulann yonetıme-el koyması çağdaş olmamızla çehşır Nevarkıbu tur mudahaleler ulkemızde sml toplu- mun yetennce guçlu olmamasından da ka>nakîanmaktadır Orneğın bu- gun ulkemızde sıkça ışıttığımız bır konu da laıklığın korunmasında en buyuk guvencenın ordu olduğu doğ- rultusundadır Bu doğrudur Çağdaş bır toplum tum kurum ve bu kurum- larda gorev ustlenen bırevlenyle laık- ür Devlet ve toplum yaşamında dının sıy,asal bır ışlevı voktur Fakat Tur- kı> e'de dev let v e toplum v aşamıru dın- sel kurallara gore değıştırerek yenıden duzenlemeyı amaçlayan sıvasal akım- lar hızlı bır tırmanış ıçıne gırmjşlerdır Ancak guçlü ve eskı demokrauk gele- neğı olan toplumlarda laıklığı sıyasal kultur destekler ve laıklığın korunma- sında başlıca sommluluğu sıvıl toplum ustlenır Geçmışte bazı ohımsuz gınşjmlere karşın. her şevden once bır gerçeğı ve Turkıve nın bır geleneğını unutma- makgerekır Turkı>enınçağdaşlaşma. gelışme sürecınde Turk ordusunun tavn davranışı olumludur Ordu. oz- gurlukçu-demokratık duzen ıçın De- moklesın kılıcı değıldır Ordu. ulkesı ve ulusuyla bolunmez butun olan Tur- kıve vı bu duzenı vıkmak, bu butun- luğu parçalamak ıste>enler ıçın De- moklesın kılıeı. ozgur. bolunmez ve laık Turkı>enın koruvucusu ve gu- vencesıdır Cumhunvet ordusunun ozellıklen ve bu ozelİıklen tıtızlıkle koruması. bugun ve vann onun Turk topiumun- dakı sa>gın ve guvemhr >ennı pekıştı- recektır Nedır bu ozelhkler'' Turk ordusu Turk suba> kadrosu, Batı toplumunun geçmıştekı subay kadro- su gıbı soylular, buyuk toprak sahıple- n, "Junker"lenn çocuklanndan oluş- muş değıldır Bu ordu, Marksıst top- lumlarda olduğu gıbı bır sınıf ordusu da değıldır Bu ordu kapıtalızmın so- murgelerdekı "Gurka" bırbklenne çokuluslu şırketlenn Guney Amenka toplumlanndakı bağjmh ordulanna benzemez Turk ordusunun vazgeçıl- mez, "ivazsız" kutsal görevı ulke \e ulus butunluğunü, laık duzenı \e Ataturk devnmını korumakür Bu or- du ulusun tum toplumsal katlann- dan, ulkenın tum yorelennden gel- mektedır, ulusun, halkın ordusudur Halktan geldığı ıçın de halktan >ana, ulustan yanadır Bu nedenle de hem ulusal ve hem de ılencıdır Çunku cumhunvet ordusu Ataturk devnmı- nın, cumhunyetle başlayan Aydınlan- ma Devrimi'nın ordusudur Işte tüm bu nedenlerle ve a> nca hal- kın sorunlanna, sosyal adalete, yalnız- ca ekonomık buyumeye değıl, adıl dağılıma da olan du>arlılığı, ulusun bağnndan çıkmış olma ozellığını. Turk ulusunun Turk ordusuna tanh- sel guven sevgı ve saygısını pekıştıre- cek daha da guçlendırecektır 30 Ağustos Utkusu ulusumuza ve cum- hunyet ordusuna bır kez daha kutlu olsun (•) Mu»ufd Kcmal Auturk SÖYLEV II An kara Turk Dıl Kurumu Yavınlan 6 Baskı 1T8 s 493 ARADABIR VEDATGUNYOL Akılcılık-Nakilcilik... Nıce nıce yıldır Turkıyemız CHP donemınde oy avcılı- ğı kaygısıyla baslayıp DP ıktıdarında gemı azıya alan gerıcılığe yonelık odunlerın yarattığı dıncılık-laıklık ça- tışması ıçınde bocalamaktadır Vatıkan'ın Ankara Buyukelçısı Sercio Sebastian'ın deyımı ıle 'Turkıye de laık-dıncı kutuplaşmasının tehlı- kesı yaşanmaktadır Turkıye de dıncılık, dış kaynaklar- dan beslenen Iran softalığı doğrultusunda terorle pa- lazlanan şenatçılığı devlet yonetımıne egemen kılmak ıstıyor ' Vatıkan Buyukelçısı nın bu konularda çok yerınde saptamaları var Ona gore ' Ataturk bır sıyaset peygam- berı ıdı Dının çıkarabıleceğı zorluklan onceden gordu Turkıye ye laıklık ılkesını getırdı ' Getırdı Evet doğru Ne var kı M.lskender özturanlı'- nın çok yennde olarak dedığı gıbı (Cumhurnet, 17 Ocak 1993) ' Ataturk Devnmı laık bır devlet kurabılmış ama laık bır toplum yaratamamıştır ' Eğer omru vefa etseydı bunı>yapabilecektı Buna hıç kuşkum yok La,ı^lıH, bır toplumun ağızdan ağıza nakılcılıkle geçen, çagın çok gerılerınde kalmış kohne duşuncelerın devlet yonetımınden uzak tutmalarını ongoren uygar bır top- lum duzenının başkoşuludur Bülent Ecevil, Forum dergısının 15 Ekım 1955 tanhlı "Sozde Kalan BırDevrım Laıklık' adlı yazısında i öztu- ranlı ya hak verır bır doğrultuda sunları soyluyordu çok oncelen ' Halıfelık kaldırılmakla, Şer lye Vekâletı, Şer'- lyeMahkemelen, medreseler kapatılmakla, 'Devlet dını Islamdır' sozu anayasadan cıkarılıp Turk devletının laık- lığı kanunlaşmakla, Turk toplumu dın meselesını çoz- muş ve gerçekten laık bır toplum duzenıne kavuşmuş olmadı ' (Butun bunlar dogru ama o gunlerde ne yapı- labılırdı bunu soyleyen yok Yapıcı eleştırı yokluğu Ne denır) BulentEcevıt ın bu guzel yazısında (elımde olsa butun yazıyı buraya olduğu gıbı aktarmak ısterdım) soyledıkle- rını ozetlıyorum Ona gore Cumhurıyetçağı devrımlerı Turktoplumu- na Batı dunyasmın ılerleme hızını ve dunyanın değışen koşullarını karşılama gucunu verecek bır dınamızm ve uyarlama yeteneğı kazandırmak duşuncesıyle yapıl- mıştı Ne var kı bu dınamızm hıçbır zaman gercekleştırıle- medı ozellıkle dın alanında Dıne dınamızm kazandır- mak, onu çağın koşullarına gore yenıden ele alıp bırta- kım duzeltmeler yapmak gerı kafalı, korukorune eskıye bağlı (kı aşağı yukarı tum dın adamlarımız bu durumda- dır) ınsanlardan beklenemezdı Nıtekım beklenerredı Butun bu ışlerde gelmıs gecmıs polıtıkacılarımızın sucu buyuktur Vatıkan Buyukelçısı de suçu polıtıkacılar- da buluyor Bernard Shaw'a kalsa, dunyayı dırlık duze- ne sokmak ıçın tum polıtıkacıları oldurmek gerekır Bızde her ne kadar polıtıkaya ıtılmışlerse de hıçbır za- man polıtıkacı olamayan ıkı kışı var, duşunce namuslan, kışılıklerı ıle bas tacı etmemız gereken Bülent Ecevit ve Erdal İnönü. Neyse bunları bırakalım da akılcılık ve nakılcılık ustun- de duralım bıraz Dunya kuruldu kurulalı, kuçuğunden buyuğune her ınsan topluluğu akılcılıkla nakılcılık ara- sındagelgıtlerlebocalayıpdurmuştur Insan dunyadakı bılınmezlere yanıt bulma yolunda nıce zorlu çabalardan geçmıştır, kımı kez aklını kullanarak kımı kez aklını azat ederek Ama zamanla eleştırel aklın devreye gırmesıyle akıl- cılık ağır basmaya baslamıs ve nakılcılık gucunu yıtır- mıştır ozellıkle Batı da Turkıye ancak laık Batı toplum- larına yaklaşarak kendını bulabılır dıyenlere hak verme- mek elde değıl Atatürk'un o polıtıka peygamberının atılımlannın surdurulmesıyle Turkıye esenlığe kavuşa- bılır ancak, yoksa, Iran orneğı softaların ınsanlık dışı yonetımlerıyle değıl GeHgMz dûzey Yemden Doğuş Partisi Genel Başkanı Hasan Celal Güzel, "1983'deki cenaze töreninde gençler masum tekbirler getirdikleri ıçın copianmıştı. On vü sonra bir cumhurbaşkanımızı tekbırlerte toprağa verebılecek düze>e geldik!" dıyor \e eklı> or, "Bir on yü sonra çok daha güzel şeyler olacak." Işte sıze bır mılletvekıb, ışte sıze bır partının genel başkanı Türkiye Cumhuriyeti'nın geleceğmı nasıl tasarladığını kolaybkla anbyorsunuzdur Ozledıklen duzeye ve duzene gebrsek. sanınm bıze de cenaze namazı kılmak duşecek ömerNida TARTIŞMA Gri pembe bir binyıl! vuzyüın sonlan- na yaklaştı- ğımız şu gunler- de ' Evet dıkkat edıldıy se bırkaç yıldır çeşıtb amaçlarla gerek basmda kaleme alınan yazılarda, gerekse de radyo ve TV programlannda bu veya buna benzer bır cumleyı okur, ısıürhalegeldık Ote yandan bu yuzyıbn bır ozelbğı daha var Onunla bırbkte mıladı ıkmcı bın yılın da sonaermesıve21 yuzyıl ıle bırbkte üçuncu bın yılın başlaması Ben bu > azıda bu devır-teslım ışının kendısının ne zaman olacağı ıle ılgıh > anhş bır bılgjyı duzeltmeye çabşacağım O kadar basıt %e basıt olduğu halde o kadar sıkça tekrar edıbyorkı 1 (Benım başjma ılk kez 1988 yıbnda ODTL'de son sınıf oğrencısıyken aldığım bır elektıf derste geldı Son olarak da 11/7 1993tanhbSabah gazetesının pazar ekındekı Mete Akyol ımzab bır yazıda ) Konukısaca21 yuzyılane zaman gıreceğımız (Yada daha genelleşünbrse bır yuzyıl ne zaman bıter dığen ne zaman başlar 0 ) Bu soruva venlen cevap (yanbş cevap) her defasında ıster ıstemez bana şunu anımsatı> or Karşınızdakı kımseye hızb hızlı bırkaç basıt soru sorun -cev ap abn (Turkıye nınbaşkentı hangı şehırdır gıbı 2kere2kaç eder gıbı) Sonra da yıne hızla. en sevdığın renk hangısıdır dıye sorun Alacağjnızcevap çoğunlukla kırrruzı olacaktır Burada da ona benzer bır sev soz konusu SORU 20 yüzyılne zaman bıtecek 9 CEVAP 2000yıbna gınldığınde Koca bır yanbş' Belkı bu yazıyı okuy an çoğu msanın hayaîlennı yıkacağım belkı bır buyuyu bozacağjm ama sevdığınız renk ne > azık kı kırmızı değıl Işte yaşlıgerçek 20 yuzyıl2001 yılında bıtecek Yenı yuzyıla. aynı zamanda yenı bın yıîa gınşınız 31 Aralık2000 t ı 1 Ocak 200l'e bağla> an gecedır (Alışümışındışındaparüler < vermek uzere, Bın>ıl Parüsı 111 gıbı. şımdıden duzenlemeler > apıy orsanız, aman davetıyelere y anhş tanh yazmayın 1 ) Şımdı ınanmak ıstemeyenler ıçın bılım konuşsun 1 Mevdan Larousse ansıklopedisinın "yüzyıl" adlı maddesıne bakarsanız tanım olarak yûzyıldan oluşan zaman dıbmı olduğunu oğrenecek bunun vanı sıra da yuzyılı oluşturan 1-100.101-200,201-300 gıbı, olduğunu goreceksınız Şımdı de bıraz parmak hesabıyla, manmayan okur sa\ısıru sıfıra ındıre>ım Soru Teonk olarak mıladı takvımınm ılk gununun tanhı nedır 9 Cevap 1 Ocak 1 (Bucevabın anlaşılması çok onemlı) Soru Neden'' Cevap Çunku her zaman ıçınde bulunduğumuz, yaşadığımız gunun tanhıdır attığımıztanh 1993yıhndayız dıyorsak 1993'uncuyıbn ıcındeyız, onu yaşıy oruz demektır Mıladıtakvımı başlangıç gunune goturursek de mıladı ılk yıhn ılk ayının ılk gunüne ulaşınz Nasıl kı ayın sıfınncı gunü ya da yılın sıfınncı ayı >oksa, yuzyıbn sıfınna yıb da voktur (İlgınçdeğıl mı' 1 ) Sonı Bıryûzyılkaçyıldan oluşur" 1 (Kolay gıbı gorunuyor amacevababırbakabm ) Cevap Bır yüzyıl "yaşaıup bitmiş" yoz adet yıldan oluşur Şımdı bu bılgjler çerçev esınde saymayabaşlayahm (Once bınncı yûzyıldan gıdelım) 1 Ocak 2 yıbna geldığımızde gende bıraküğımız yıl sayısı bırdır 1 Ocak 2 ıkmcı yılın ılk gunüdur Aynı şekılde 1 Ocak 99"da da > aşayıp bıürdığımız 98 vıl olduğunu, 99 yıbnda ılk gunünde olduğumuzu anlanz VelOcakl00'de99yıbn yaşanmış olduğu, ancak yuzuncu yıbn henuz bınncı aununde olundugu anlaşılır îşteyakaladık 1 1 Ocak 100'de, vaşanmış \ e bıtmış >ıl sayısı 99 dur Oysa yüzyıl "yaşanıp bitmiş" yuz adet yıldan oluşuyorıdı Öyle>se31 Arabk 100 e kadar daha yaşarur ve 1 Ocak 10l'e gelındığınde yaşanıp bıtmış yıl sayısı yüz olur Boyleceyuzyıl bıter, bır sonrakı başlar Şımdı ıçınde bulunduğumuz çağa donersek. 20 yuzyıl sanıldığı gıbı 1 Ocak 1900"de başlamamıştır (0,19 yuzyıhn OKURLARDAN Sıvas olaylannın ardından S ıvas cınayetının ardından ıkı hafta geçtı Devlennbu olaydakı edılgın ve urkek ta\ n ne kadar ilgınç değıl mP Sankı bu vahşet başka bır düny ada olu> ormuş gjbı ızledıler korkunçanayeü Basının da bu olaydakı tutumu ıbretvena Cumhunyet dışında hemen butün basm gerçek aydın ve >azar Aziz Nesiıı halkı tahnk ettı dıye yazdılar İyı kı Cumhuriyet konuşmanın tam metnını i ayımladı da herkes (basın dahıl) gerçeğı oğrenrruş oldu Medya gerçeğı oğrendı de ne oldu 9 Bu defa olayın ustüne kul serpıp unutma ve unutturma yolunuseçüler Devlet guçlennın bu yobaz surusüne karşı gayet yumuşak, adeta ncacı davranışlannı da televızyonlarda ızledık Aynı devlet guçlennın ertesı gun Sultanhamet Meydanında olayı kınayan vatandaşlara karşı ne kadar haşın ve acımasız davrandıklannı da ıbretle ızledık Olayj takıp eden gunlerde gerek devlet gerekse sosyal etkı kuruluşlan da son derece korkak ve edılgın bır tavır sergıledıler Hanı unıversıtelenmızın çağdaş kuruluşlan, barolar, tabıp odalan, mımar ve mühendıs odalan. ınsan haklan derneklen°Hıçbınnıngur _ seslenru duy amadık# Tûrk-Iş'ı sa> mıyorum ama DİSK nerede \dı 9 Dev let hıç değılse bundan sonra, bu yobazlara v e bunlann arkasındakı guçlere karşı urkek ve edılgın tavnnı bırakıp kesın ve cıddı bır uygar ve çağdaş pobüka ızlemebdır Bunun ıçın ükyapılacak ışyakılan ozanlar heykebnın en îusa surede tekrar ve daha gorkemlı olarak yenıden yapüarak Madımak Otebönunedıkılmesıdır Bu heykebn kaıdesıne "Değerti sanat ve v azın şehitierimiz, siri koruy amadık; ozûr diliyoruz" yüzuncu yıhnın ılk gûnüdûr) 20 yuzyıl,lOcak 1901 tanhınde başlamıştır Veyıne sanıldığı gıbı 31 Arabk 1999'da değılde,31Arahk2O0O'de bıtecektır Dolayısıylada31/12/1999'u 1 /1 / 2000'e bağlayan yılbaşı, dığerlennden farksız bır >ılbaşıdır Tek onemh yanı, olsa olsa, Mete Akyol'un yukanda belımlen yazısında bahsettığı gıbı, yıb oluşturan sayırun dort basamağımn da değışmesıdır (1999'dan 2000'e) Oysa asıl onemb olan, 31 12/2OOO 1 ıl 1'2001'e bağlayanyübaşıdırveogece ~~ 20 yuzyıl ıle bırbkte ıkıncı bın yıl dasonaerecekve21 yüzyıl ıle bırhkte uçüncu bın yü başlayacaktır Gordunuz mu bakın. sız bıle kırrruzı yennedaha kıyıda köşede kalmış renklen sevebdırsınız Gn gıbı, uçuk pembe gıbı Öte yandan bu noktada bır paradoks da başını gösterdı Ya kırmızıyı gerçekten seven (benım kınruzı renge bır kınım yok, ınanın') ve yukanda yazılanlan kabul edenler 0 Ben de bu duruma ufak bır abnü ıle cevap vermek ıstıvorum "Ama bu başka bir öyküdür, başka bir zaman anlatümalı!" TanolTürkoğlu Bılgısayar Mühendisı tarzında bır kıtabe yazümahdır Aynca adalet, bu kaullere en kısa surede hak etüklen cezayı venp meydanın sandıklan kadar boş ormadığını kanıtlamabdır Buaradaımam hatıp okullannın da kapaolma zamanı gelmış ve hatta geçmektedır Gerek ımam haüp okullan gerekse yasal dayanağının ne olduğunu bılmedığırruz Kuran kurslan da sıkı bu" kontrol altında rutularak buralarda yetışen oğrenalenn bagnaz kafalar yenne, çağdaş ve uygar dın adamlan olarak yetışmelen sağlanmabdır Dr. Ayhan Caner 5 Eylül'e Kadar Y a t ı r ı m Y a p m a y ı n . . . Emlak Bankası Sizlere Mükemmel Bir Yatınm Fırsatı Hazııiıyor. EMLAK BANKASI PENCERE Medyanın DemokratikleştiPilmesiL Eskıden basına dorduncu kuvvet adı verılırdı 20 ncı yuzyılda basının gucu artü Ne var kı 20 ncı yuzyılda yaşanan ıletısım devnmı, top- lum yasamına ıkı haberleşme aracı daha kattı Bın seslı Radyo Ikıncısı seslı ve gorsel Televızyon1 Yazıh seslı ve gorsel ıletışım araçlarının bır ulkede yarattığı ağa medya denıyor Medya toplumsal yaşa- mın her kesımıne gırıyor, ınsan beynının gozeneklenne ışlıyor, menzılı sınırları aşan bır sılaha donuşuyor Pekı bu sılahı kım kullanıyor^ Devlet mı'? Halk mıv Yoksa medya ıletısım araçlarını elıne geçıren bırkaç kışının elınde mO Bu soru çok onemlıdır Cunku demokrasıyle yaşamak medyaya bağlı Eğer demokratık bır medya yapılanması yoksa, demokrasının varlığı kuskuludur • Kortez Savaşı gunlerınde petrole bulanmış bır kara- batağın can çekışır goruntusu CNN de yayınlanmıştı Ne kadar acımıstık1 Dunya boyutunda bır kanlı savaşın bu- yutecı karabatağa çevrılmıştı, bılımsel teknolojık devrı- mın 'zoom u beynımızı ve yureğımızı yonlendınyordu Noam Chomsky - ABD lı unlu dılbılımcı - 'Medya Gerçe- ğı adlı kıtabında (Tum Zamanlar Yayıncılık - Çevıren Abdullah Yılmaz) soruyor Zavallı bır kuşun petrole bulanmış caresız goruntusu karşısında dehşete kapılıp lanetler yagdıracak kadar hassas olduğumuz gunlerde, nasıl oldu da, çoğu kadın ve cocuk yuz bıne yakın msanın gokyuzunden yağan bombalar altında olumunu odalarımızdan havaı fışek gostenlen seyreder gıbı ızledık? Nasıl oldu da olum gıbı son derece hayata daırsahıcı bırolgu' medya şolenı'ne, gosterı ye donuştu? Ne oldu da bız o/umu tepkısız şaş- kın bıraz zevkle ızler hale geldık? Eğer medya bızı oyuncağa çevıren bır sılah ıse, kımın elınde bulunduğu onemlıdır • 1988 yılında Brezılyalı pıskoposlar' medyayı demok- ratıkleştırme yolunda yurttaşların katılımına kapıyı açmak ıstemışıer ulkede butun ıletışım reklamcılığı se- kız devşırketın ve BrezılyaTV'sı beşşebekenın elındey- mtş Getınlen onerı şoyle ' Demokratık bır ıletısım polıtıkası gelıştınp radyo ve televızyon faalıyetlenne ruhsat verecek, sıvıllerden ve hukumet temsılcılerınden oluşan bır Ulusal Iletışım Kon- seyı kurulması ' tasarlanamaz mı 9 Noam Chomsky dıyor kı ' Medyayı devlet-şırket bağının gereksınımlenne uyum sağlamaya teşvık eden faktorler vardır guçle ka- pışmaya gırmek pahalıya mal olan zor bır ıstır Yazar bu arada Benjamin Ginsberg'ın bır ınceleme- sınden şu alıntıyı yapıyor 'Batılı hukumetler halkın perspektıf ve duygularını duzenlemek uzere pıyasa mekanızmalarından yarar- Janm/ş/ardır 19 uncu ve 20'ncı yuzyıllarda ınşa edılen 'fıkırler pazarı alt sınıflann ıdeolojik ve kulturel bağım- sızlığını yok ederken fıılen ust sınıflann ınanç ve fıkırle- rını yaymaktadır Batıhlar genelde pıyasayı duşunce ozgurluğuyle eşıtlerken p/yasanın gız/ı e/ı neredeyse devletın guçlu yumruğu kadar etkılı bır denetım aracı 2000 yılına doğru Turktye 12Eylûl'unkurduğu "83 re- jimı 'nı aşarak demokratıkleşmeyı gerçekleştırmek ıstı- yor, ama, bu yolda tam bır bılınç oluştu m u ' Son yıllara kadar televızyon ve radyo devlet tekelın- deydı, şımdı ozel tekellerın elıne geçmek uzeredır, belkı de geçmıştır ama halkın haklarını koruyacak bır yasal duzenleme boşlukta sallanıyor Turkıye de medya daha doğarken demokrası duşma- nı bır canavara donuşmesın'' YAYHILARI İLHAN SELÇUK A S I 40 000 lıra (KD\ ıv ınde) Odemelı gondenlmez ÇAĞDAŞ YAYINLARI Turkocagı Cod. 39-41 Cağaloğtu-lstanbul