Katalog

17AĞUSTOS1993SAU CUMHURİYET SAYFA DUNYADAN Resimdeki adam, SaddamBaas'ın iktidarda 25. yü kutlamalarında, heryer başkanınportreieriyle dpldu I rak'ia Saddam Hüseyin i başa geçiren Baas (Rönesans. Ye- niden Doğuş) Partisi'nin ikti- idara gelişinin 25. yılı çerçevesinde, ;devlet başkanırun 40 yeni portresi sergüeniyor. Gerçeğinden daha bü- ;yük olan portreler, Saddam Sanat •Merkezi'nde ziyarete açıldı. ' 'Bu kadan da pes doğrusu" dene- !bihr. Saddarn Hüseyin, şımdiden TGuinnes Rekorlar Kitabı'na, port- 'resi en çok resmedılen devlet adamı olarak geçti bile. Hüseyin'in dev portreleri, tüm resmi kuruluşlarda boygösteriyor. Yeni hastaneler, .okuUar, hükümet daireleri açıldık- ,ça, yeni bir Saddam resmi gereki- yor. Merkezin yeni müdürü Emir el- Ubeydi, "Sanatsal standartlan ko- rumaya çalışıyoruz" diyor; "Sergide yalnızca sanatçılann oluşturduğu bir jûrinin onayladığı portreler yer alıyor." IGülümseyen Saddam Emir, bu göreve, çok tanınmış Irakh ressam Leyla ej-Attar'ın, ko- casıyla birlikte 27 haziranda Ameri- kaJılann Bağdat'a düzenlediği saldı- nda ölmesi üzerine getinldı. Sergiye resmi konulan ressamlar- dan biri, Şadat Abdülkabar Kırkla- nndaki bu ressam, lacıvert takım el- biseleri içinde, gülümseyen bir Sad- dam Hüseyin çizmeyi sevıyor. Şa- dat, resmi iki gûn içinde. Başkan'ın son çekılmiş fotograflanndan biriy- le çahşarak çizdiğini söylüyor. 1988'de Saddam'ın yanına resmi- ni çızrnek ûzere çağnlan Şadat, "Kendisini aslından resmetmek, öteki çahşmalanm için de bana gû- ven verdi" diyor. Berlin/Amtmezar Kilise, ölüm şeridini kaptirmıyor B erlin Duvan'nı geçerek kaçmaya çalışırken öienlerin anısına inşa edil- mesi planlanan arutmezar, kilisenın itiraa üzerine durdunıldu. Kilise, inşaata, bu araanin kendisine ait olduğu gerekçesiyle karşı çıktı. Araştırmaalar, 588 kişinin. eski Doğu Almanya'dan kaçaıken öldüğünü ortaya koyan belgeleri bulunca, buraya bir anıtmezar inşa edilmesi düşüncesi ortaya atılmıştı. Daha önceden, çok daha az kişinin öldüğü tahmin ediliyordu. İnsan haklan gruplan, anıtı, bir- çok kişinin öldüğü Bernauer So- kağı'nda inşa etmeyi planlıyordu. ı Beledıye yetkilileri, ! ; bırleşmeden f e d e r a ] ; önce Berlin hükümet, ! Duvan'nı tüm mas- : geçerek raflan Batl'ya karşılamayı kacmak k a b u l e t t i - KaçmaK Anıtm,Doğu lSterKen Berhn ile Batı ; oldurulen Berlin i 588kişi için arasındaki | yapılması "ölûm şeridi" planlanan adıverilen anıtmezar, bölgedeyer Luteryen düşSülüyor- kılısenm d u 1 9 9 0 . 9 1 İtirazi Üzerine yıllannda durduruldu duvaryıkıldı- ğızaman,ğ , Bernauer Sokağı'ndaki bir bölüm aynen kalmıştı; bu nedenle, burası anıtın bir parçası olabilirdi. Geçen ha/ta, Bernauer Sokağı ya- kınındaki bir Luteryen kilise, şeridin bu bölümündeki arazinin aslında kendilerine ait olduğunu açıkladı. DoğuAlrnanhükümeti, bu araziyı yıllarca önce kamulaştırmıştı. Kilise, araziyi yeniden istediğini belirtti. Bir anlaşma sağlanabileceğini uman projenin hamileri, planlannı uygulamaya sokmak için baskı yapacaklannı açıkladı. Alman Tarih Müzesi Müdürü Helmut Trotmm, "Anıt için en uygun yer burası değil mi? En çok kişi Bernauer Sokağı'nda öldürüldü" diyor. Doğu'da arazinin kime ait olduğu tartışmalan sürekli yaşanıyor. Komünistrejimdöneminde, binlerce bina ve arazi, hiçbir para ödenmeden kamulaştınldı. Mahkemeler, birçok davada bu gayrimenkullerin sahiplerine ıade edilmesi karan verdi. Stephen Kinzer Başka bir başanlı lider ressamı Kerim Abbas, portrelerirun oznesini şu ana dek hiç görmediğıni, fakat Başkan'ın günlük yaşamını hayalın- de canlandırmasının kolay olduğu- nu, "'Çünkü ken- disini TV'de sık şık halkın arasında gördüğünü" söylüyor. Ülkesinin lidennı açık gri bir takım içinde çizmeyi seçen Ke- rim, "Herkesin, onun banşçıl oldu- ğunu anlamasını istedim"' diyor. İki sanatçı da valnızca başkan re- simleri yapmadıklannı. üzenne ba- sa basa söylüyor. Salvador Dali'nin saçlannı andıran saçlanyla, kendisi de bir sanatçı olan merkezin müdü- rü Emir, bu konuda sanatçılara hıç- bir baskı yapılmadığını özellikle \urguluyor ve "Ben şu ana ka- dar onun resmini hiç çızmedim'" di- yor. Sergiyeakın akın birilgi olduğu ise söylenemez. Tabiı bunda, Sad- dam Sanat Merkezi'nin daimi ko- leksıyonunda üç adet dev Saddam portresinın. gırişinde de büyük bir bustünün bulunmasının payı oldu- İSVto JJork SHmrs ğu söylenebilir. Emir el-Ubeydı, Irak'ta başkan portrelerinin artmasında ya da bu portrelerin boyutlannın büyüklü- ğünde tuhaf bir yan bulmadığını söylüyon "ABD'deki George Was- hington resımlenne bakın. O da Sad- dam Hüseyin gibi bir liderdi." Emir. lrak'taki en büyük Başkan heykelinin yalnızca 4.5 metre bo- yunda olduğunu söylüyor ve ekli- yor: "Washington"ın başını, Rush- more Dağı'nın bir yüzüne kazıdı- lar." Paul Lewis £t Tültndt ABD bayrağına Latin yıldızı: Porto Riko • Bu yıl yapılacak halkoylamasmda, Porto Rikolulann, bağımsızlık dışındaki iki seçenekten birine oy vermesi bekleniyor Y etmişaltı yıldan beri ABD yurttaşı sayılan Porto Ri- kolular. siyası konumlan konusunda karar aşamasına gel- dı. Önlennde üç seçenek var: ABD'nin bir eyaletı olmak. tü- müyle bağım*z olmak ya da bu- günkü konumiannı sürdürmek. Geçen kasımda yapılan seçim- len kazanan Vali Pedro Rossello, ABD eyaletı olma taraftan. Bu yıl yapılması planlanan halk oyla- masında belirlenecek seçenek. ABD Kongresi'ne götürülecek. Bugüne dek yapılan kamuoyu yoklamalan. Porto Rikolulann eyalet olma ya da bugünkü konu- mu sürdürme seçenekleri etrafı- nda. eşit oranda bölündüklerini gösteriyor. Bağımsız bir ulus olma seçeneğı, yalnızca yüzde 5'lik bir oran tarafından destekleniyor. Porto Rikolular. ABD yurttaşı olmalanna karşın. başkanlık se- çimlerinde oy kullanamıyor ve fe- deral vergiden muaf tutuluyor. Eyalet olma durumunda, oy kul- lanma hakkı kendilerine tanına- cak. ancak herkes gibi vergi öde- yecekler. Eyalet olma fıkrini destekleyen Yeni İlerici Parti'nin bir üyesi. Antonio Monroig. bugüne dek ötekı ABD yurttaşlanyla aynı ko- şullan paylaştıklannı öne sürerek, "Amerikalılarla birlikte sa>aşlara katıldık, iyi >e kötii günlerde hep beraberdik. Ancak >asa karşısında hiçbir zaman eşit saydmadık" dıye yakınıyor. Clinton yönetimi, eyalet seçe- neğini çekici kılmak için, vergi ya- NATIONAL GE0GRAPH1C sasının 936. maddesini sıkılaştı- rma önensi getiriyor. Bu öneriye göre, Porto Rıko'da yaünm ya- pan ABD şirketleri, vergi ödemı- yor. Ekonomik çöküntü korkusu. Porto Rikolulan. eyalet konumu- nun getireceği parasal güvenliği tercihezorluyor Federal ilişkilerden sorumlu Jose Ortiz Daliot, vergi muafiyeti- nın kaldınlmasının, ada ekonomi- sine zarar vereceği ve işadamlannı kaçıracağı kanısında. Ülkede et- kinlık gösteren şirketlerin üçte bi- rinin bu yasadan yararlanarak adaya geidiğı belirüliyor. Porto Rikolulann en önemli kuşkusu, eyalet konumuna girme- leri durumunda, İspanyol kültü- rüne dayanan gecmişlerinin tehli- keyegirebıleceği. Porto Riko'da küçük bir iş- letmenin sahibi olan Carlos Char- don, Latin Amerika'dan gördük- leri yakınlığı Kuzey Amerika'dan göremediklerini vurguluyor. Porto Rikolular, eğer vergi muafiyetinin kaldınlacağına aldmş etmeyip de Amenkan bay- rağının 51. yıldızı olmayı yeğlerse, ABD'yekabuledilenilİc İspanyol- ca konuşan eyalet olacak. Iİngilizce bilmeyen eyalet olacak Eyalet valisi, İngifizce'nın resmi dil olmasını benımseyen yasayı onayladığı zaman, başkent San Juan"da yüzbinlerce kişi protesto yurüyüşü yaptı. 3 milyon 600 bın Porto Rikolu ise, İngılizce bilmı- yor. Clinton yönetiminın, çoğunlu- ğun tercihine uyacağını belirtme- sine karşın. siyasi gözlemciler, ço- ğunluğun hiçbir zaman oluşa- madığını öne sürüyor. Laura Dandall Kültürel yönden, adaya eoğrafl yakınlığı olan Miami'ye değil, Venezûela'nın başkenti Caracas'a daha yakın Porto Rikolular.Adada İspanyollann etkisi 4 yüzyıl sürdü. Tekeşülik,AIDS'e karşızörunluoldu • Uganda'da AIDS Kontrol Programı Başkanı Dr. Elizabeth Madra, devlet radyosundan, halkı tedbir almaya çağınyor. Madra'nın ilk hedefi tek eşli ilişkileri yerleştirmek KAMPALA(AA)-Uganda'nın nüfusunun büyük bir çoğunlu- ğunu AIDS'e kurban verme tehlikesiyle karşı karşıya oldu- ğu bildınldı. AIDS Kontrol Programı Baş- kanı Dr. Elizabeth Madra, Devlet radyosunda yaptığı ko- nuşmada, 17 milyon nüfusu olan Uganda'da halen 2 milyon kişiye AFDS'e yol açan HIV vi- rüsünün bulaşmış olduğunu söyledı. Dr Madras. halen 300 bin kişinin de AIDS hastası ol- duğunu kaydetti. Madra, Uganda vatandaşlan- na, güvenli cinsel ilişkilcrc gir- meleri va da hiç cinsel ılişkide bulunmamalan uyansında bu- lundu. Elizabeth Madra. radyo konuş- masının ardından Associated Press Ajansı'na Entebbe'deki bürosundan telefonla yaptığı açıklamada, "Halkmuza, seks- ten vazgeçmelerini, tek bir eşle cinsel ilişkide bulunmalarını \a da prtzervatif kullanmalarını öneriyoruz" dedi. Hükümetin AIDS'e karşı aldığı bütün önlemlere ragmen, genç- lerin hâlâ bir aynm yapmadan cinsel ilişkide bulunduklannı kaydeden Dr. Madra. "İnsanla- ra, cinsel davranışlarında bir ol- gunluğa ulaşmadıklan. AIDS tehlikesinin farkına \ armadıkla- n \e daha gü>enli cinsel ilişkiler- de bulun/na) a başfamadıklan ve daha gü>enli cinsel ilişkilerde bu- lunmaya başlamadıklan sürece, AIDS'in felakete dönüşeceğini söylüyonız" şeklınde konuştu. YARGI OMJNDE SAVUNMA Abdullah Baştiirk 30CKKJ lıra (KD\ içinde) Çağdaş Yayınlan Turkucağı Cad. 19-41 Cagaloğlu-tslanbul m Odemeii gonderilmrz. BABAM NURULLAH ATAÇ Meral Tolluoğlu 3ü.(XX) lıra IKDV ıcinde) Rusya'da otomatik piyango CARLSBAD-KALİ- FORNİYA (AA) - Rusya'- da ılk tam otomatik piyan- go makineleri sıstemini Amerikan sermayeli bir fir- ma kuracak. Kaliforniya Eyaleti'nin güneyindekı "International Totalizator Systems (ITS)" adlı şirket, 160 milyon nü- luslu Rusya Federasyonu çapında 50 bin piyango bi- leti terminali kuracak. Dünyadaki en büyük oto- matik piyango sistemi ola- cak Rusya'dakı bu termi- nallerden >ılda 1 milyar dolarlık satış rakamına ula- şılması hedefleniyor. Amerikan sermayeli ITS firması, bu iş için Rusya'- dan halen piyango biletleri- ni elden dağıtıp satan pi- yango firması Zodiac On-Line ile işletme ve kira- lamaya ilişikn anlaşmalan imzaladı. Bu anlaşmalar uyannca. Amerikan serma- yeli ITS, Rusya'daki talih oyunlan için bilgisayar sis- temleri. bilet terminalleri. bilgisayar yazılımı ve eğitim hizmetlerini temınedecek. lTS'nin Rusya'daki yan firması ITS IV Servıs Şir- keti de Rusya'da otomama- tik lalıh oyunlan sisteminin işletilmesi için idari perso- nel sağlayacak. İsviçre'deAIDSpaniği £t lîlotıde I sviçre Kızılhaçı'nın 1986 yılı nisan ayına kadar AIDS virüsü taşıma olasılığı bulunan kanlan kullandığı ortaya çıktı. Oysa aynı dönemde. hemofıli hastalan için kullanılan kanlar. AIDS tes- tiyle kontrol ediliyordu. "Tribune de Ge- neve" gazetesinin or- taya çıkardığı olay sonrasında, Kızılhaç sorumldlan, 1986 ni- sanına kadar testten geçirilmemiş 5 bin 800 ünite kan kullandı- klannı itiraf etti. Oysa bu tarihten bir yıl ön- cesinde, bu kanlann tehlikeleri biüniyordu. Kızılhaç yetkilileri. bu kanlardan bin ünite kadannın AIDS virü- sü içerebileceğini de kabul ediyor. Bu açıklamalar. hem uzmanlar hem de hastalar arasında bü- yük bir tepki doğması- na neden oldu. Kan- ton Hastanesi'nde He- mostaz Birimi sorum- lusu olan Pfailippe de Moersloose, "1985 «f. nin Kızılhaç'ın testten geçirilmemiş kanlan nedeniyle AIDS'e yakalanmış olabileceği- nibelırtıyor. İsviçre Kızılhaçı'nın yeni sorumlulan, bu trajik yanlışı kendilerinden önceki yö- neticilenn veteneksizliklerine ve bilinçsiz- liklcrine bağladıklannı belirüyor. Kızılhaç Başkan Yardımcısı Pierre Sprumont, "O dönemde. hala İsviçre kanının daha temiz olduğu. öteki üikelere göre daha az virüs bulaştığı sanılıyordu. Aslında bu. bir ölçü- de doğrulandı. Öteki ülkelerde kan nakli yo- luyla virüs bulaşan- lann oranı. yüzde 5 ile 9 arasında değişirken, bu oran İsviçre'de yüz- de 2 düzeyinde" diyor. Bununla birlikte. iki yıldır birçok şirket. gü- venilir kan üniteleri satıyordu. Örneğin 1984 yılında. Kanton- lararası İlaç Bürosu, Alman Behring şirke- tinden kan satın almış- tı Ancak, Federal Sağlık Bürosu, kan masraflannın, hasta- lann sağlık sigortasıyla karşılanması emrini vermek için. sekiz ay bekledı. İsviçre basını, bu ıh- mallenn. Fransa'da vaşanan kan skan-yılının sonuna kadar testlerin başlatılmaması, bir ölçüde açıkla- dalını anımsattığını bclırtıyor Fransa'da nabilir.Ancak 1986'dan itıbaren bu kan- Dr. Garrettavearkadaşlannınvaptığıgibi. lann testten geçmeden kullanılmasının. ölüm tehlikesi getirebileceği bıliniyordu Ölüme neden olabilecek kanın bir kişıve bile verilmesi kabul edilemez" diyor Dr. Moersloose, en azından hastalanndan biri- İsviçrc'dc dc. clde bulunan kan stoklannın critılmesı kavgısıyla. ölunı tehlikesinin gö- zardı cdıldığı vurgulanıyor .lean-Claude Buhrer Brezilya • Isaura'nın torunlan topraklannı istiyor Brezilya'da tanmın, daha kö- lelik döneminde özgürlükle- rini kazanmış olan siyah- lann yaşadığı bölgelere uzanması, çiftçilerle sıyah topluluklar arasında sorunlann çıkmasına neden oluyor. Sıyahlann atalanna ait topraklara giren büyük çiftlik sahipleri, sığırlannı siyahlann tarlalanna sah- yor, atlannı öldürüyor. Yüzyıllann direniş ruhu geleneği- ne sahip siyah ciftciler ise. atalannın kölelikten kaçarak yerleştıkleri bu topraklan vermemekte ayak direü- yor. Kuzeydoğu Brezilya'da, Bahia' eyaletındeki bir topluluğun lideri Mario de Souza, "Yular takılrruş ke- çıler gibi sürülmek değil, kendi ayaklanmız üzennde durmak isti- yoruz" diyor ve ekliyor "Topragın bize geri verileceğinden en ufak bir kuşkumuz yok." Brezilya başsavcılığı da bu olaya dayanarak ülkenin kırsal kesimle- rindeki yüzlerce sıyah köylüyü ko- ruyacak bir yasal düzenleme getir- meyi düşünüyor. önümüzdekı ay, savalar, federal yargıca başvurarak kaçmayı başarmış bir köleler toplu- luğu olan atalanndan kalma top- raklann, siyah çiftçilere geri venl- mesini isteyecek. Brezilya hükümeti, yerli kabilele- re sağlanan yasal korumayı siyah topluluklara da götürmek amaayla, 1988'de anayasaya "köle topluluk- lannın torunlannın" toprak kullan- ma hakkının devlet tarafından ta- nınması gerck'jğı maddesini koy- muştu. Yasa; siyah gruplar, Roma Kilisesi, sol eğilimlı İşçi Panisi ve topraksız köylülere toprak dağıül- masını savu- nan gruplar tarafından desteklendi. Brezilya, Amerika'- daki tüm koloniler- den ve ülke- lerden çok daha fazla, tam 18 mil- yon Batı Af- rikalıköleit- hal etmişti. Kısa süre içinde ku- rumsalla- ştınlan köle- lik, 1888'e kadar sür- dü. Bu, Amerika'da en uzun SÜ ren kölelik' dönemiydı. E bu- * «*r tODragın" diyor gün 500 bin kadar siyahın, kölelik kalkmadan önce kurulan özgür si- yah topluluklann torunlan olduğu- nu ve hepsinin yasadan yararlanabi- leceğini söylüyor. Toprak dağıümı. yeni yollann, hidroelektrik santrallan projeleri- nin. çağdaş dünyayı. uzaktaki siyah topluluklann kapılanna geüp da- yatmasıyla acil bir hal aldı. Brezil- ya'daki 155 milyon kişinin yansının kökenleri, ya tamamen ya da kısmen Batı Afrika'ya dayanıyor. "Küçük Angola" diye bilinen Palmares. şimdi Alagoas Eyaleti di- ye anılan sahillerde, şeker kamışı tarlalanna bakan ormanhk, tepelik bir alan üzerinde kurulu on köye ya- yılmış 20 bin insanı kapsıyordu. 1605'ten 1694'e kadar savaşım ve- ren Palmares, Brezilya'nın kölelere dayalı ekonomisine karşı meydatı okumanın sımgesiydi. Şimdi, tarihi bir alan olarak ayakta duran Pal- mares bölgesinde, Amerikalı ve Bre- zılyalı arkeologlardan kurulu bir ekip kazı çalışmalan yürütüyor. JamesBrook