Katalog

Cumhuriyet tmtiyazsahibi: Berin Nadi Genel Yayın Yonetmenı Özgen Acar Yayın Koordınatoru Hıkmet Çetinkaya •Genel Yayın Danışmanı Orhan Erinç • Yazıışlerı Müdûru Cdal Başlangıç •Ha- ber Merkezı Muduru Mustafa Balba\ Gorsel Yonetmen \B Acar •Duzenleme Mustafa Sağlamer Ankara Temsılcısı Cüne)1 Arcayurek • Haber Mudurlen Işık Kansu, Hakkı Erdem Muessese Mudüru ErolErkut •Koordınatâr • lsunbul Haberlen Cevher kanurcı »Dış Haberler Ergun Balcı AtaturkBulvanNo 125 Kat 4 Bakanlıklar-Ankara Tel 4195020(7 Hat) Telex \hmet Kondsan •Muhasebe Bnkot Yener • İş - Ekonomı Duıç Tayanç •\urt Haberlen Mehmet Saraç 42344 Fax (4)4195027 • tzmır Temsıfcısı SenUr Kmk, H Zı>a BK 1352S23Tel «ldare Hüseyuı Görer • tşletme öoderÇdik • Makaleler Saıtu karaoren •Spor Abdulkadır \ucetman «Du- 83123OTelex 52359 Fax (51 )89536O • AdanaTemsılcısı Çetm YığenoğhılnonuCd •Bılgı-tşlem ISaü tn»l •Bılgı»dyar Sıstenu zeltme Abdullab Yazıcı No lKat l,Tel 522550-522601-52 62155 25 70 Mûrüret Çüer •Rcklam Y«y«nlm»ıı«eBıs»B.\enıGunHaber Ajansı Basın\eVa> ncılık \ Ş Turkocagj(.ad 19 4Kagaloglu M1T4fst PK 246İstanbulTel M2O5O5Tdex 22246 •MJTEMMUZ1993 Imsak 4 04 Guneş 5 Oele Ikındı P 11 Akşam 20 30 \atsı 22 08 Dayısu ablası, ağabeyi ve babasıyla çocukluk vdlarında (solda). 1953 Kore sataşuıda kumandan yardımcısı Köpeği Cancan'la oynamayı çok severdi Ses sanatçısı Sevim Tuna'yla bir yemek sırasında. Dürüstlüğeadaııaııbir yaşam Kore Savaşı'nda Türk Kumandan Yardımcılığı yapan Madanoğlu, 27 Mayıs 1960 hareketini gerçekleştiren askeri örgütlenmenin başma getirilmişti. AYŞEYILD1RIM Son gunlerde anılannı yazıyordu Sankı ıçıne doğmuş gıbı bıtırmeden olmek ıstemıyordu Yazmasına yardımcı olan yeğenı Nedım Mada- noğlu na "Oğlum, benim artık ne kadar yaşa- yacağım belli değil, >aşlıyım. Bunu bitirelim" dıyordu Cemal Madanoğlu, 1907'de Eşme'de doğu- şuyla başlayan yaşam oykusunu yeğenının yardımıyla son ıkı ay oncesıne kadar duzenlı olarak yazıyordu Kulelı Asken Lısesı'nı ve Harp Okulunu bıtırdığını. 1941'de Kara Harp Akademısı'nden kurmay subay olarak çıktığını yazmış, 1953-1954 yıllannda kore Savaşı'nda Turk Kumandan Y ardımcılığı, donuşunde Tuğgeneralken Sıırt'te çıkan yerel ayaklanmayı basürmak amacıyla duzenlenen Sason hare- katını, Erzurum'da Ordu Kurmay Bas,- kanlığını, Ankara'da Zırhlı Eğıtam Tumen, Elazığ'da 10 Tumen komutanlığmı da an- latmıştı 27 Mayıs 1960 hareketını gerçekleştiren aske- n orgütlenmenın başına getınhşını. Mıllı Bırlık Komıtesı uyelığını. Ankara sıkıyonetım komu- tanlığı gorevlennı de yazabılmıştı En son Akrabalanna aymcalık saglamayı reddeden düpüst bir kişiliğo sahîpti. yazdığı ıse MBK ıçınde belıren goruş aynlığı sı- rasında Alpaslan Turkeş \e 14 MBK uyesının tasfıyesı ve yurtdışına gondenlmesı olayı oldu Butun gayretı anılannı bıtırmesıydı Ancak, daha 1%1 Ânayasası na yapüğı katkılan, Ana- yasa haarlanırken MBK uyelennın tabıı sena- tör sayılmalan hukmune karşı çıkarak MBK üyelığınden ısufa ettığını ve aynı yü korgeneral rutbesındeyken ordudan aynldığını yazamadi 1966 yıhnd'a Cumhurbaşkanı Cevdet Sunay ta- rafından kontenjan senatorluğune atanışını, 12 Mart 1971 muhtırasından sonrakı donemde gızh orgut çahşmalan yonetmekle suçlandığı ıçın kendı ısteğıyle dokunulmazlığı kaldınlarak tutuklandığını ve 4 ay tutuklu kaldıktan sonra 1974'de aklandığını da anlatamadı Hastalığının son gunlennde bıle canlı ve ya- şam doluydu Gumbur gumbur sesıyle konu- şurdu 16 haaranda kanama geçınp Cerrahpaşa"ya kaldınldığı gun tıraş olmadan e\den çıkmıy or- du Üstelık ılen derecede anemı (kansızlık) ra- hatsızlığı vardı ve mıde kanaması geçırmıştı. kapıda araba kendısını bekby ordu O ıse tıraş olmadan çıkmayacağını soyluyordu ılgılı göruşlennı anlatırdı Sırurlenıp, "Dun- vanın gıdışı kotu Turkıye de kotüye gıdıyor" derdı Cemal Madanoğlu, ölduğu son gune dek her- gun okuduğu Cumhunyet Gazetesınden de vaz- geçmedı Hastalıgı nedenıyle gozlen ıyı gorme- dığı ıçın yanındakılere gazeteyı bınncı sayfası- ndan son sayfasına kadar okutuyordu Madanoğ'hTnun 'Anılar 1911-1953' adlı kı- tabında Ataturk'le ılgılı de ılgınç bir anısı bulu- nuyor Madanoğlu, çocuk yaşlanndayken an- nesı ve ablasıyla bırlıkte dayısı Erkanı Harp Mı- ralayı Behçet beyı karşılamava gıder Tren ıstas- yonunda dayisını ararken. trenın penceresınde bir iubayla gozgoze gehr Madanoğlu, bu subayla konuşurken ona, "Bızım mahallemizde otur. Sen bizım mahallede oturursan ben seru ıdare ederim" der Subayın "Ne demek o" dı ve sorması uzenne Madanoğ- lu. "Mahalledeki mülazim amcayı nasıl idare ettiğini \e her sabah ışgal subavîarından sak- layarak gorevine goturduğunu" anlatır Bunun uzenne trendekı subayın yuzu allak bullak olur İçenye doğru doner, arkadaşlanna yumruğunu sallayarak yüksek sesle bırşeyler soylemeye baş- lar Subay oylesıne ofkelenmıştır kı. Madanoğlu korkup kaçar Hastalığının son günlerinde bile canlı ve yaşam doluydu. Gümbür gûmbüp sesiyle konuşurdu. 27 Mayıs Devrimi'nin kilit isimlerinden Madanoğlu'nun o gunlerde çekilen bir resmi Gençlığınde kabakulak geçırdığı ıçın çocuğu olmamıştı ama hay\an sevgısı çok buyuktu Denıze gırerken bıle yanından aynlmadığı Cancan adlı kopeğı kendısı 12 Mart"tan sonra tutuklandığı gece olmuştu 27 Mayıs'ın en şaşaah donemınde bıle yakı- nlannı gozetmek, onlara çıkar sağlamak gıbı bir yaklaşımı olmadı Kardeşı Nun, pohs enstı- tüsunden kovulduğu zaman Ankara'ya ağabe- yıne yardım ıstemeye gıtmıştı Cemal Ma- danoğlu ıse kardeşını kovmuştu Hastalığının en ağır anlannda bıle şuurunu kaybetmemıştı Kendısını bıraz guçlu hıssettığı anda yakından ızledığı Guneydoğu olaylanyla Ertesı gun, dayısı Madanoğlu'na şöyle der '"Gel ulan koftehor Sen dun Mustafa Kemal Paşa"ya, "Ben senı ıdare edenm' demışsın Nasıl ıdare edermışsın 9 Bir de bana anlat " Madanoğlu. Sıırt'te gorev yaparken İsmet İnonu'vle ılgılı bir anısını ıse şöyle anlaüyor "İsmet Paşa, yarunda Jandarroa Genel Komu- tanı Kazım Orbay, Lmumi Müfettiş Abidin Özroen \e ordu müfettişi \Ii Sait Paşa'vla böl- geyi denetlemeve geldi. Siirt'e de uğradı. Tören- den sonra orduevıne geldi. Subavlarla konuşuyor. Subaylar. e\ kiralarının >ükseklığinden. yakacak fîj atlarından. geçim sıkmtısından yakınıyorlar. îsmet Paşa, dinler gorunu>or. Ama elinde kalem. önûndeki kağıt- lann üzerine bir şeyler karabyor. Bu toplantı orduevinin büyük salonunda dûzenlenmişti. Pa- şa, dinledi dinledi. Sonra kalktı. Onlar çıkınca ben fırladım. İsmet Paşa'nın masasına koştum. Kağıtlara İsmet Paşa ne >azdı diye merak edi- vordum. Paşa'nın eli resme oldukça vatkınmış. Subayların yakınmalarını dinlerken Inönû, ka- ğıtlann uzenne sûrekli petrol kuyusu resinderi çizmiş. Demek ki o sırada aklı petrol konusuna taküıymış." Madanoğlu'nun son uyarısı...MLSTAFA EKMEKÇİ 12Mart'ıncıvcıvb gunlenydı Türk Haberler Ajansı'nın Ankara burosun- da çalışıyordum Cemal Madanoğhı'- nu 1960,27 Mayıs Devnmı'nden tanı- yordum 12 Martlarda tutuklandığı zaman, kendısıne bu bayram kartı gondermı^ "Paşam, üzmeyin canınızı. bunlann hepsi gececek" gıbısınden bır- kaç tumce ıle Paşa'yı avutmak. ona bı- razak olsun moral vermek ıstemıştım Madanoğlu Paşa. salıvenldı Işte o gunlerden bınnde. Türk Ha- berler Ajansı'nın Olgunlar Sokak'takı burosuna çıkageldı Arkadaşlar heye- canlandılar - Mustafa Ekmekçi Bev kım 7 Han- ginız 9 dıye sordu - Benım Paşam 1 dedım, Ebnde bıı kart tutuyordu, bayramda yolladığırrı '. .ut' - Sana teşekkure geldım' dedı Bu Vaıt. en karanl'k gunıenmde geldi h.rıcesın bızlerc n kaçtığı bır zaman- da, -noral verdın Sağol 1 Otı- r duk. bır kahve ıçtı, aynldı Ce- mal Madanoğlu'yla dostluğumuz o gu" ^a^ladı sayilır Ondan sonra hep göruştuk, bır konu olursa telefonla arar, duşuncesını sorardım Mülı Bırlık KomıteM'nden bır de Ankara KomutanlığYndan ıstıfasını Mıllıyet'te ılk kez haber olarak yazmıştım Boyle bır haber, o zaman bıraz tehlıkelıydı Araştınp. sorma olanaklan da yok gıbı bır şey Haber elıne geçınce, Genel Yayın Yonetmenı Abdi Ipekçi sormuştu - Ekmekçi, Madanoğlu haben sağ- lam mı' 1 Nereden aldın 0 Olelı, oldu bır sure mımar Necdet Şalvuz vardı Mıllı Bırlıkçıler'e yakındı, haben ondan alrruştım Nec- det, sağlam haberler getınrdı Madanoğlu, bıraz yakından tanıyı- nca gorurdunuz. çok yiimuşak. baba- can bır ınsandı Ama nedense "Mada- noğlu" dendı mı. çok kışı tıtrerdı 27 Mayıs Devnmı'nın 27 Mayıs Anaya- sası'nın önde gelen beynı oydu Devn- mın Komutanı Ankara Komu- tanlığı'nı ustlenmış. 13 Kasım 1960'- takı "14"ler olayını, kımsenın burnu kanamadan çozumlemıştı H kası- mdan sonraydı, o zaman Vatan'dan aynlıp, "Öncû" gazetesınc geçmışım Devlet Başkanı Cemal Gursel ın bır açıklaması oldu Açıklamada, "hain- ler" maınler gıbı. bır söz de geçıyordu Yaa Işlen Muduru Erdoğan Tokatlı'- y dı. hıç unutmam Haben de ben kale- me alrruştım Sordu - Gursel, bu "hainler" sozuyle kımı kastedıyor 0 - Herhalde, "141er"ı kastedıyor1 O da boylece başlığa çıkmış Oysa Gursel. 147'len mı ne kaste- dermış Ertesı gunu, Ankara Komu- tanı Cemal Madanoğlu, çalıştığım ga- zeteyı "öncü"^ kapatü Gazete ka- pab dıye, haberlen ızleyemıy or, bır şey yapamıyoruz Cemal Gursel'ın basın toplantısına gıtmıştım, ıçen almadüar Gazeteler "Gazetesi kapalı olan Mus- tafa Ekmekçi, Başbakanlık merdrven- lerinde oturdu!" dıye şazdı Bır gun Yaa Işlen Muduru Erdo- ğan la bırlıkte, "Madanoğlu'na gide- lim de gazetemizi açmasmıricaedetim; 'bır daha yapmayacağız 1 ' diyelinı'' de- dık Araya Samı Küçuk'ler de gırmış "Açın gazeteyi" dıye baskı yapıyorlar Neyse, Madanoğlu'nun yanına gır- dık Bız sut dokmuş kedıler gıbı duru- yonız O - Çocuklar bakın, bır ıhtılal oldu. çocuk oyuncağı değjl kı bu Ne kanşunyorsunuz 14'len fılan Ben ga- zetenızı açacağun, ama lutfen araya adam koymayın Araya adam konur- saaçmam' - Tamam Paşam' fılan dedık aynldık Cemal Madanoğlu'nun durüst, so- zune guvenıbr bır asker olduğunu hep duşundum 12 Eylul'den sonra, Cum- hunyet'te yayimlanan "Anılar"ı "Kore Sa>aşı''na geldığı yerde. 12 Eylulcu- ler'ce durdurubnuş. yasaklanmıştı Kenan Evren, 27 Mayıs' 1960'ta Ordu Donaüm Okulu Komutanı'yken, Madanoğlu'na gebp. 27 Mayıs Dev- nmı'ne bağbbklannı bıldırmış, o da - Afenn aslanlar, devam edın çab- şmaya 1 deyıp gondermış Madanoğlu'nun anılan yasaklanı- nca, kendısıne sormuştum - 1960'lardan Kenan Evren'ı tam- y or musunuz 9 - Nasıl tanıyayım yav, yarbaymış. o zaman o' yanıünı vermıştı Madanoğ- lu, Kore ye son donemlere doğru gı- denlere "çukulatacılar" derdı Cumhunyet Senatosu'nda. Kon- tenjan Senatöru olarak yaptığı konuş- malarda, ozturkçeye çok dıkkat eder. sozcuklen üüzbkle seçerdı Madanoğ- lu'nu son göruşum, 18 Temmuz 1993 Pazar gunu oğleden sonra oldu İlhan Selçuk'la, Madanoğlu nun odasında buluşup onu zıyaret edecektık Saat 14 30"du Ali Yöce ıle eşını Kadıkoy'- dekı otele bırakıp, Madanoğlu'nun yatüğı "G\TA"ya gıttım Handan Selçuk, Ilhan Selçuk bır de Talat Tur- han, Madanoğlu'nun başucundaydı- lar Madanoğlu, generauere aynlan bolumde yatıyordu Saynevınde, kar- deşının kızı Nimet Kaçar bakıyordu - Oooo. Ekmekçi geldi' dedıler Ma- danoğlu'nu o gun çok ıyı bulmuştum Orada ıyı baktıklannı sovluyordu Genelkurmay Başkanı Doğan Güreş. Madanoğlu'yla yakından ılgılenmıştı Gazeteabğım tuttu. duramadım, sordum - Efendım, ulkenın durumunu nasıl goruyorsunuz 9 Ozetle şoyle dedı Madanoğlu - La- ıklığe onem venr, Cezayır'e. İran a. Mısır'a donmezse sınıfı atlar, ulke kendını kurtanr Aksı halde durum çok kotudur 1 Bu, Madanoğlu'nun Turk halkına son ıletısı gıbı geldi SAMİKARAÖREN Madanoğhı'nu uğurlarken O kaçırulmaz olum, Madanoğlu Paşamızı da 86 yaşında yakalayıp evrenın sonsuzluğuna abp gö- turdu 27 Mayıs Devnmı'nın yığıt Paşası, Ankara Ko- mutanı, emeklı Korgeneral Cemal Madanoğlu, oncekı gun Istanbul'da Gulhane Asken Hastane- sı'nde yaşama gozlennı yumdu MArkasıSa.li,Sü.l'de EKREM ACLNER "Madanoğhibir kahranuuuh" Ankara'da duşup kolu kınlan, daha sonra da yolda yürurken ağır bır trafık kazası geçıren eskı MBK uvesı, eskı tabıı senator Ekrem \cuner. Ce- mal Madanoğlu'nun olumu uzenne şunlan soyle- dı "Sayın Madanoğlu'nun \efatı bizleri çok üzdu. Ülkesine, milletine büyük hizmetler yapan bir kah- ramandı. 27 Mavts'ın askeri harekat bölumünü idare eden kumandan olarak, hedefine ulaştıran tek kişiydi. Bu gore\ini rahmetli Sayın Gursel geldik- ten sonra ona devretti. Ve 27 Mayıs'ın hedefine ulaşmasında en büyük katkısı olan bir kumandandı. Kendisinı rahmetle ani) orum. Butun aılesıne, butün arkadaşlarıma \e onu sevenkre başsağuğı dilıyo- rum. JALECANDAN "Mecbur obnasaychk yapTnazcbk." Halamoğlu, sevgılı ablam Ulvıye'nın eşı dos- tum, fikır arkadaşım Cemal Madanoğlu'nu yıtır- dım Cumhunyet Gazetesı'nı beraber okuyamaya- cağız artık. Istanbul'dan \nkara'ya. Ankara'dan Istanbul'a telefonla. memleket sorunlannı tartışa- mayacağız O, gur sesıvlc "Bu nasıl iştir, seninkiler (SHPTüer) ne y apryorlar?" dıye serzenışte buluna- mayacak artık UArkası Sa. 13, SüJ'de SUPHİKARAMAN "Özgürlükten yana bir yönetim" 29 Nısan 1960 gunu Sıy asal Bılgıler Fakültesı'nı kurşunlatan Ankara Sıkıyoneüm Komutanhğı'- nın adı, 27 Mayıs'tan sonra değışünlerek 'Ankara Komutanbğj' yapıbnış ve başına, Tümgeneral (daha sonra korgeneral oldu) Cemal Madanoğlu geünlmıştı Cezaevlenndekı sıy asal suçlular ve basın mensuplan sabahın erken saatlennde ser- best bırakılmış ve sıkıyoneüm yasaklan kaldml- UArkasıSa. 13, SüJ'de